mansour-barzani
سیاسی

ئاراس فەتاح : خێوەکانی میراتی سیاسیی .

Avatar photo
وتاریکورد

وتاریکورد ماڵپەرێکی سەربەخۆ و ئازادە

قەیرانی نوخبەی سیاسیی له‌کوردستان

لەمڕۆدا ململانێیەکی جەنگاوەرانە لەسەر پاشماوەی ئەم میراتە جارێکی تر گەڕاوەتەوە ناو جیهانی عەرەبیی‌و ئیسلامیی‌و لەوێشەوە پەڕیوەتەوە ناو دونیای کوردستانیش . پڕۆژەی ناسیۆنالیستی‌و پان ناسیۆنالیستی عەرەبیی شکستی گەوەری ھێنا‌و رێنیسانسێکی نوێی فیکری جیهادیی پڕ ئیشکالی ئیسلامیی له‌سەردەمی پۆست کۆلۆنیالیدا دەبینین . لەپاڵ ئەمەشدا سەردەمی داوەشانێکی هه‌مەلایەنەی سیستەمی دەوڵەت له‌ناوچەکەدا سەریهه‌ڵداوە ، سەردەمێک کە دەوڵەتی نەتەوەیی بەمانا قوترییەکەی دەمێکە له‌قەیرانێکی قوڵدایە‌و ئەمڕۆش ئیسلامی جیهادیی وەکو کلیلی ئەو قوفڵە مێژوییەی ناو دونیای مودێرنەی پاش کۆلۆنیالیزم ، خۆی بەرجەستەدەکات . 

کوردستانیش بوە به‌بەشێک لەم ململانێ ئاڵۆز‌و هه‌مەلایەنە . گەرچی کوردستان بەبێ خواستی خۆی بوە به‌بەشێک لەم ململانێیە ، بەڵام بزوتنەوەی نەتەوەیی له‌کوردستاندا گەر خواستێکی پەنهانیشی هه‌بایە ، ئەوا گەیشتن بو بەم قۆناغەی کە باس له‌دەوڵەت‌و دەستوری کوردستان بکات . قەیرانی دەوڵەت – دەستور – نەتەوە پرسی سەرەکیی‌و هه‌نوکەیی ناو کۆمەڵگای کوردستانە . ئەوەی لەم پانۆرامە سیاسییەدا بەشێوەیەکی پارادۆکس دێتەبەرچاو بریتییە لەوەی کە ھێزە سیاسییە نادینییەکانی کوردستان لەبری ئەوەی دەستور له‌پرسی ئاییندا بێلایەنبکەن ، وەکو پڕۆژەی مۆدێرنە بەرهه‌میھێناوە ، هاتون خۆیان کردوە به‌بکەرێکی بێلایەن . ئەوان پرسی ئایینیان فڕێداوەتە ناو کۆمەڵگای مەدەنییەوە‌و خۆشیان کردوە به‌تەماشاکەرێک‌و سەیری ئەو ململانێ فیکریی‌و کۆمەڵایەتییە توندە دەکەن کە لەسەر کەلاوەی ئەم پرسەدا تەقیوەتەوە . لەکاتێکدا شەڕێکی دەستەویەخەی بەناو فیکریی لەنێوان هه‌ردو تەوژمی دینیی‌و سیکولاری دەستیپێکردوە ، کەچی ئەمان وەکو ڕاوچییەکی بێدەنگی دەنگی هاوڵاتیان ، تەماشای پێشهاتەکان دەکەن . بەرامبەر بەمەش لەسەر پرسی دەسەڵاتدارێتی‌و سەرۆکایەتیدا شەڕێکی دەستەویەخەی سیاسیی‌و یاسایی لەنێوان ھێزە سیاسییەکاندا سەریهه‌ڵداوە ، وەکو ئەوەی دووا ویستگەی مێژو ته‌نها لەم پرسەدا خۆی قەتیسکردبێت . هه‌ردو شەڕەکە یەک میکانیزم ئاراستەیدەکات ، ئەویش میکانیزمی پرسی سیستەمی دەسەڵاتدارێتییە له‌وڵاتی ئێمەدا . لەپاڵ ئەمانەشدا کوردستان به‌قوڵترین قەیرانی دارایی‌و ئابوریی‌و ئینسانییدا تێدەپەڕێت کە هه‌ندێکیان پێویستیان به‌چارەسەریی خێرا‌و ئەوانی تریشیان به‌دەستکاریکردنی بونیادیی هه‌یە . لەناو ئەم هاوکێشە ئاڵۆزەشدا :

جەنگی داعش  

رێککەوتنی ئێران – ئەمریکا‌

هه‌ڵگیرسانەوەی شەڕ له‌نێوان تورکیا‌و پەکەکەش کۆی دۆخەکەی له‌کوردستاندا ئاڵۆزتر کردوە . هه‌ر له‌ئەگەری تەرەفبەندیی نوێی سیاسیی – سەربازییەوە تادەگاتە ئەگەری پێکدادانی چەکدارانە‌و شەڕی ناوخۆ له‌سەر لیستی To-doدایە . سەرۆکی هه‌رێم‌و سەرۆک وەزیرانەکەی برازایشی جگە له‌فرۆشتنی نەوت‌و خەمی دەسەڵات‌و مانەوەی خێزانەکەیان له‌حوکمڕانیی‌و کۆنترۆڵی سامانی نەتەوەیی ، ئەولەویاتی سیاسیی تریان نییە . گەر دۆخی خانەبەندی سیاسییش بەم شێوەیە بمێنێتەوە کە ئێستا هه‌یە ، پارتی دو رێگای لەبەردەمدایە . یان ئەوەتا لەسەر پرسی سەرۆکایەتی سازشدەکات ، یان ئەوەتا تاکڕەوانە بەشێوەیەکی فۆرماڵ حوکمڕانی کوردستان دەکات . بەم شێوەش نەخشەی سیاسیی دەسەڵاتدارێتیی ئەمارەتییانە بەرهه‌مدەھێننەوە‌و شوێنگەی سیاسیی کوردستان ھێندە لاوازدەکەن کە بەرگەی ئەم هه‌مو جەنگە ناوەکیی‌و دەرەکیی‌و گرێکوێرە سیاسیی‌و قەیرانە ئابورییانە ناگرێت .

کۆمەڵگای کوردستان له‌دوڕیانی دابەشبونێکی تری سیاسیی‌و فیکریی‌و ئیداریدایە . ئەوەی ئێستا ڕودەدات ، قەیرانی نێوان ئیسلامی سیاسیی‌و عەلمانییەت نییە ، وەکو له‌ڕوکەشدا دەردەکەوێت ، چونکە لەپشت ئەم قەیرانەوە قەیرانێکی قوڵی تر کاردەکات کە قەیرانی نوخبەی سیاسییە له‌کۆمەڵگای کوردستاندا . ئەم نوخبەیە ھیچ تێڕوانینێکی بۆ فەلسەفەی حوکمڕانیی نییە . ئەوەی هه‌یە‌و نییە بریتییە له‌سەرئێشەی موزمنی بابەتی مانەوەی سەرۆک یان لابردنی ، سازان یان دابڕان . ئیمزای رێککەوتنە ستراتیژی‌و تاکتیکییەکان ، ریفۆرمی سیستەمی سیاسیی‌و پەیمان‌و مژدەی سەرۆکەکان بچوکترین مسداقییەتیان نەماوە‌و متمانەی کۆمەڵگایان لەدەستداوە . بۆنمونە پێش چەند ساڵێک بارزانی به‌ڕەسمی گوتی ” له‌لابردنی من ئاسانتر نییە “، له‌دووا بەیاننامەشیدا کە پەیامێکە بۆ ھێزە سیاسییەکان به‌کورتی‌و کوردی دەڵێت : گەر نەسازێن لەسەر مانەوەم به‌سەرۆکی هه‌رێم ، پێکەوەژیانی سیاسییمان ئاسان نابێت . ئەمە سیاسەت نییە ، ئەمە گەمەی منداڵانە . لەنێو ئەم گەمەیەشدا ئیسلام وەکو چەکێکی کۆن له‌شەڕێکی نوێی ناو هاوکێشە سیاسییەکاندا بەکاردەھێنرێت . 

بۆ خوێندنەوەی تەواوی بابەتەکە کلیک بکەرە سەر ـ  خێوەکانی میراتی سیاسیی

 سەرچاوە – ئاوێنە

Avatar photo
وتاریکورد

وتاریکورد ماڵپەرێکی سەربەخۆ و ئازادە