زەمەنی ئاوابوونی ئینسان .. لە بارەی فشۆڵی ستراكتۆری ئینسانیمانەوە .. ئەبوبەکر جاف .
( ان الانسان خلق هلوعا oui , L home a ete cree instable ” tres inquiet” ) القران الكریم , سورە المعارج , الایە : 19
( هەلومەرجی مرۆڤ : ڕارایی ( ناجێگیری ) و نا ئارامی و نیگەرانییە condition de L home :inconstance,ennui,inquietude. pascal ) پاسكال.
مرۆڤ شتێكە پێویستە تێپەرێندرێت و زاڵبین بەسەریدا. ( L homme est quleque chose doit surmonter . nietzsche ) .. نیچە ..
( ئەوی چو بۆ سۆراغی, بێ سۆراغە – خەبەر وایە كە كەس نابێ خەبەردار ) مەحوی .
قووڵ بروانین و رامێنین لە مێژووی ( بوونی ) مرۆیمان, پەی بەو حەقیقەتە ( وجوودییە ) گەورە ئەبەین كە ( پرۆسەی گەشت و گەرانی ئینسان) , گەران بووە بە دووی دۆزینەوەی ( خودی ئینسانیماندا ) , بەڵام بە درێژای ئەم پرۆسەی گەرانە , ئینسان تەنها ئەوەی نەیدۆزیبێتەوە ( خودێكی ئینسانی بووە ) . دەستی لە سەدان ( پێناسەو فۆرمی ئینسانی بوون ) گیربووە , بەڵام بەحوزن و نێگەرانی و خەمگیننیەكی ( ئۆنتۆلۆژی ) گەورە , ئەوەی بۆ دەركەوتووە ، كە ئەو شتەی ئەگەر ( لە دۆخ و چركەیەكی موعەیەندا) دۆزیویەتەوە, ( نا ئینسان بووە ) , واتە تەنها ئینسان نەبووە, ئەگەر مەخلوقێكی ( ئیدۆلۆژی – دەرونی – مێژووی – كۆمەڵایەتی- زمانی دەست كەوتبێت , ئەوا , تەنها ئینسان نەبووە , چونكە تەواوی ئەم تەعریف و كەشفكردنانە (دراوێكی چنگ كەوتووە ) دراوێك بە پارچەپارچەكراوی و تەجزیئیەیی..!! هەمیشەو هەزاران جار ئێمەی ئینسان , بە حەسرەتی دۆزینەوەی ( خۆمان ) تەریق بووینەتەوە , جا ئەمە دوا فۆرمی ئینسانی ( هەنووكەیی بگرە ) كە فۆرمێكی ( ئینسانی ئەداتیی و تاكرەهەندە )…
پرۆسەكە درێژترە لەو لەحزەی كە دیكارت وەك پەیامبەرێك دەركەوت و میكانیزمی دۆزینەوەی ( حەقیقەت و ئینسانی ) لە دراوێكی ئۆبژێكتی وە , كرد بە دراوێكی سەبژێكتیانە , مانێڤیستی مەرگ و كۆتایی ئینسان دەركەوت , ئینسانێك كە لە پەیوەندی ( ئۆبژێوە) ماناو پێناسەیەكی هەبوو, لە بەردەم و لە ناو جەبەرووتی ( ئیندیڤیدوالیزم و ئیندیڤیدوالیزاسیۆن) دا, ( ئەڵبەتە بە فۆرمێكی ساختە ) مانێڤست بوو ..
ئینسان بوو بە خالق و خودا… بەڵام هایدگەر گووتەنی ( ئەوەی لە بیركرابوو وە هەمیشە لە بیر ئەكرێت ( وجودە dasein ) ە. جەنگ و ململانێی (ئۆبژێ و سوبژێ ) موبالەغە ناكەین بڵێین , هێندەی مێژووی ئینسانیمان درێژە . ئینسان , جارێك دەبێتە ئۆبژێ و جارێك سوژێ و جارێك لە پەیوەندی دیالێكتیكانەی نێوان ئۆبژێ و سوبژێدا فۆرمیولە دەبێت و مانا وەرئەگرێت , لەم پرۆسە , عەبەسی و نیهلیزمییەدا تەنها خودی ئینسان قوربانی ( یەكەم و كۆتایە) هەلبەتە بەدەستی خۆی ..
زەمەنێكی دریژ ( ئینسان بووكەشوشەی دەستی خواداكان بوو) , ئەڵبەتە دواتر خوداكان دەبنەوە بەمرۆژڤ و لەناو سیستەمێكی ئاسۆیدا ئینسان بەدەستی ئینسان دەبێتە بووكەشووشەو ئامێری یاریكردن.. مێژوویەك, دۆزەخێك , كاوێسێك, درزێكی گەورەی ( ئۆنتۆلۆژی) و سەرەو لێژبوونەوەیەك دەردەكەوێت كە ناوی ( عەدەمیەت و نیهلیزمە ) و دەركەوتن و فۆرمیولەبوونی ( بوونەوەرە نیهلیستییەكانە ) …
بەراستی ئینسان ماندووە , ماندو بوو بەدەست هێزی میتافیزیكییەوە, ماندووتر كرا بەدەست هێزی ئاسۆیی و بەدەست هێزی ئینسانی خۆیەوە , مەست بوو بە ( تلیاكی ئیدۆلۆژیا ) .. بەڵام ئامادەش نییە چركەیەك خۆی راوەستێنێت و بەخۆی بڵێت .. ( ئەرئ من خەریكی چیم ) … ئینسان لە ژیانیدا خەریكی هەرچییەك بێت, ( خەریكی خۆی نییە ) یا نین یا دەگمەنن ئەو بوونەوەرە ئینسانییانەی( خەریكی خۆیانن .! ) ئینسانی مەشغوڵ و سەرقاڵی ( هەرچییەك ) بوبێت, تەنها مەشغوڵ و سەرقاڵی خۆی نەبووە , چركەكانی دەركەوتنی ( نیهلیزمی ئینسانیمان ) رێك و تەواو بەهەڵهاتنی ( رێنسانس) دەگەرێتەوە . بەبروای ئێمە سەدەكانی ناوەراست سەدەتاریكەكانی بەشەریەت نەبووە ) سەدەتاریكەكان … لە رینسانس و رۆشنگەرییەوە دەستپێ ئەكات… لەو لەحزەوە فۆرمێكی ( ئینسانی بەخوابوو ) دەركەوت كە نەك هیچی نوێی بۆ بوونی ( ئینسانی ) نەخولقاند..!! بەڵكە ئاوابوونی ( ئۆنتۆلۆژی – مۆراڵیانەی ) خۆی راگەیاند.. كاتێك رۆئیای( پۆزەتیڤیسم و پراگماتیزم , كۆی ئیدۆلۆژییە تیلیاكییەكانی دیكە دەركەوتن, تەنها ئینسانیان نەدۆزییەوە..!! بوونەوری سەیروسەمەرە بەناوی ئینسانەوە دەركەوت .. ئینسان لە لەحزەی پێش سەدەكانی پازدەدا هۆگروو كەڵكەڵەی فەزیلەتە گەورەكانی هەبوو , ئەرستۆكراتیەتی ( فەزیلەیی ) و فەزیلەی ئەرستۆكراتیانە, ئامانجی گەورەی بوونی ئینسانی بوو…
بەڵام چركەساتی دەركەوتنی ( ئینسانی بۆرژوایی مۆدێرن و ئینسانی بازاڕی و پرۆلیتاریا بێ ئەصڵ و فەصڵەكان … فۆرمە نەخۆشەكەی , یا غەریزە شەیتانی و بەبەریەكەی ئینسانی تەجەلاكرد… هیچ هیوایەك بەم فۆرمەی ئینسان نییە, ئەم فۆرمەی ئینسانی بوون ( نەخۆشی و بیمارییەكی ) درێژخایەنی كووشندەیە , ئەی چی بكەین .؟ با تووند لەگەڵ فەیلەسوفی ژیاندا ( نیچە ) سەرسەختانە بەرگری لەوە بكەین كە ( ئینسان شتێكە پێویستە تێپەرێنرێت .) . نەخوازەڵا ئەم نەخۆشیی و دەردە بێدەرمانەی ئیستا كەناوی ( ئینسانی نۆێ و مۆدێرنە ) نەئەوەی تێیدا ئەژین ( ژیان نییە, ئەوەی ناوی ئینسانە , ئینسان نییە.! ) .
پرسیارە گەورەو هەمیشە زیندووەكە : ( ئایە ئینسان بەتەنهاو بەهێز و تواناو ئیرادەی ئینسانی( تەنها ئینسانی) خۆیەوە دەتوانێت خۆی بناسێت.؟! بەتكا كەس باسی حەماقەت و ژەهری هیومانیزم و ئینسانگەرایی نەكات .. ( چون هیومانیزم , وێستگەو قۆناغێكی مێژوی میتافیزیكیایە martin heidegger, letter sur L humanisme )
وەڵامەكە هەرچییەك بێت : تازە درەنگەو زۆر ناوەخت كەوتین …
2,186 جار بینــراوە لەڕەهێڵپۆست
