ئەبوبەکر جاف : ماركس , ماركسیزم , ماركسیزمی كوردی .
ڕەخنەی ئێمە لە چەپ و چەپگەرایی مەحكوم نییە تەنها بە وەستان لە سەر هەرێمێكی جوگرافی – سیاسی دیاریكراو وەك كوردستان , ڕەخنەی ئێمە بەشێكە لە میراتێكی دەوڵەمەندی ڕەخنەیی لە كایەو كێلچگەی مەعریفیدا , لەوانە هەم فەلسەفەو هەم سۆیسۆلۆژیا . ئەو میراتەی كە لە سەر گوتارێكی ئەنتی چەپ , ئەنتی ماركسی , ئەنتی سۆیسالیزمی ماركسی بەندە بۆ ئێمە تازەیە , تازەیە وەك مەعریفە , تازەیە وەك پەیپێبردنمان بە دونیایەك كەلێن و كارەسات و قوربەسەری بۆ مرۆڤایەتی , لەوئَ لە ڕۆژاوئاوا لە گەڵ سەرهەڵداندا هاوشان ڕەخنە هەبوووە , ئاگاداركردنەوە هەبوو , كۆمەلِە كەسێكی گەورەی سەر بە میراتی ئەریستۆكراتیەتی فەزیلە هەبووە , چەپ بۆ سەری هەڵدا , دەركەوتنی چەپ و ماركس و ماركسیزم دەرئەنجام و دەرهاویشتەی سەرمایەدارییە . یا ئەقل و ستراكتۆری مەخلوقیچكی تازەی نەشازو ڕیزپەڕی وەك سەرمایەداری . ئەوە بابەتێكی ترە گەر نیچمە باس لەوە بكەین سەرمایەداریش چەشنی چەپ و ماركسیزم كاریان بەخشینەوەی هەیمەنەو دەسەڵاتی ( بازاڕ ) و بە بازاڕیكردنی مەعریفەو فەزیلەتە . لەم سەروبەندەدە . لە زەمەن و چركەساتی كەڵەكەبونی سەرمایەو دەستگرتن بە سەر ئامرازەكانی بەرهەمهێنان وئیستیغلالكردنی دەست و هیچزی كار , نامۆبونێكی لێدەكەویتەوە , ئەویش نامۆ بونی كرێكارانە , تەنانەت كرێكاریش بەو مەفهومە ماركسیە دراوێكی مۆدێرنەیە .
پێشوتر كە چینێك بە ئاست و ڕەهەندێكی قوڵی مەعریفی- ئیتیكی و مۆرالی و ئیستاتیكی هەبوو , ئەویش ئریستۆكراتییەت بوو . مێژوی میراتی مەعریفی , تا سەرو بەندی شۆڕشی فەرەنسی . سیماو بۆن و بەرامەیەكی ڕاقیانە و ئیدیالانەی ئەریستۆكراتیەتی پیچوە دیار بوو . فەلسەفە , ئەدەب , مۆسیقا . سیاسەت و سیاسەتكردن .. پێشو تر چین نەبوو بە مانا ئابورییەكەی یا بە مانا ئابوری-سۆسیۆلۆژییەكەی ماركس . لە سەروبەندی ئاوابونێك كە دەئەنجامی گەورەبون و زەقكردنەوەی پارەو شتە ئابرییەكانی تر بوو , زۆر فەزیلەتی گەورە كەوتنە بەر تۆمەت و ئیهانە كردن , لەوانە ئاین و فەزیلەتی ئاینی , ئەقڵ و فەزیلەتە ئەقڵییە گەورەكان , تەنانەت میراتی چەپ و ماركسییەت بە ڕەچەلِەك كوڕی شەرعی نا ئەقڵانیەتە و ئەفسانەیكی بە ئیدۆلۆژیكراوە . چەپ كە دەركەوت دونیایەك شتی رشاقی مەعنەوی و ڕۆحی بەشەری ئاوا بوو , یا بە زۆر ئاوا كرا , لە بیرمان نەچێت شۆڕی سۆسیالیزمی و چەپ و ماركسیەكان سەر بە میراتی شۆڕشی فەرەنسی بوون . لەم بارەیەوە كتێبەكی ی هانا ئارێنت ( لە بارەی شۆڕشەوە ) . شیكارییەكی نا یاب و پلە ئیمتیازە . شۆڕشی فەرەنسیش سەرەتاو كۆتایی شۆڕشی بازاڕیەكان و كەسە بێئەصڵ و فەصڵ و بێفەرهەنگەكان بوو . بە هەمان شێوە شۆڕشە چەپ و ماركسیەكانیش .
بۆیە ڕەخنەی ئێمە بڕێكی زۆر لە وشیاری و ئاگایمانەوەیە لە میراتی چەپ و ماركسیزم . میراتێك بۆ نزیكەی سەدەیەك زۆر لە بەشەریەتی مەستكردبوو . بە ڕاستی ماركسیزم و سۆسیالیزم تلیاك بوون بۆ گەلان نەك ئاین , خۆ شەگەر لێدانێكیش هەبێت لە ئاین لا تەرەف ماركس و ماركسیەكانەوە دواتر خۆیان چونە جێگەی ئاینەكەو بۆن و بەرامەی ئاینیان وەرگرت . ماركسیان كرد بە پەیامبەرو ماركیزمیش ئاین .
كارەساتتر كە ماركس دێتە دونیای ئیسلامی و دونیایەك هێشتاكە بە ستراكتۆرێكی نا ئابورییەوە بەستراوەتەوە . دێتە ناو دونیای ئیلام و پێكهاتە جیاوازەكانی ناو دونیای ئیسلام , زۆر توندو تیژو زەبرو زەنگ ئاسا بەریەك دەكەون لە گەڵ جڤاكدا , ئەوەش گرنگە باسی بكەین . موفەكیرێكی وەگك ئیدوارد سەعید لە كتێبی ڕۆژهەڵاتناسیدا زۆر بە وردی باس لە ماركس دەكات وەك ئۆرینتالیست و ڕۆژهەلاچتناسێك كەِ رابەرایەتی كۆڵۆنیالیزم داگیركاری و شەرعییەتدان بە داگیركاری دەدات , وەك ئەوەی ماركسیش بەشیچگە لە گوتاری بەرهەمهێنان و بەرهەمهێنانەوی ( رۆِژئاواگەرایی و ئەقڵگەرایی ڕۆژئاوا زەدەیی ) .
ماركس عەرەبی , ماركسی هیندی , ماركس كوردی , ماركسی فارسی , ماركسی توركی .. زیاد لە و ماركسەی لە ڕۆژئاواو زیچدی خۆی , پەیامبەرو نێردراوێكی ئاسمانی بوو. وەڵیەكی پیرۆزی وەها , تەنها ئەم تەقدیسە لە ئاینەكاندا بە دیدەكرێت . چەپەگەرایی و ژەیگەرایی ماركسی , وەك بزوتنەوە شۆڕشگێڕییەكان , لێرە لە دونیایەكی دەرەوەی ڕۆژئاوا , وەك بەرهەڵستكارو ئەنتی سەرمایەداری و كاپیتالیزمی دەردەكەوتن , لە كاتیچكدا كە خۆیان یا فۆرمیچكی جیاوازی سەرمایەداری بوون , یا فێڵێكی تری سەرمایەداری و كۆڵۆنیالیزمی جیهانی , ئەمەش لە ناو كۆمەڵگەهایەكدا كە ئێستاكە كاپیتالیزم و سەرمایەداری بازاڕی سەرمایەداری مۆركێكی خێڵایەتی و لۆكاڵی و ناوچەگەریی پێوە دیارە . ئەمان لێرە لە دونیای ئیچمەی كورد و ئەو دونیایەی كە نزیكییەیەكی سۆسیۆلۆژیان لە ئێمەوە هەیە , ماركسیان وەك پێغەمبەرو وەلی ناسان . تۆ تەماشای ئەو ئەدەبیاتە ماركسیە بكە لێرە دەركەوت . ئەو كتێبانەی مارك كە لە بازنەو ئەڵقە گرپییەكاندا دەخوێنرایەوە و لە بەر دەكرا , دەرخیان دەكرد . ر~استە قەناغ و كۆنتێكستە سۆسیۆ -مێژوییەكیەی كۆمەڵگەی كوردی پێویستی بە ڕۆحیەتی بەرەنگاری و ئەدەبی بەرەنگار بونەوە هەبوو , بەڵام خۆ پەنجا و شەستەكان ناسیۆنالیزم و ناسیۆنالیزاسیۆنی دونیا لە ئەوجی گەشەی خۆیدا بوو ,. ڕاستە مێژوی دەركەوتنی ناسیۆنالیزمیش نوێەو ئەو كاتە سەدەو شتیچك دەبوو پەیدا بوو بوو . ماركس و ماركسیەكان لە زۆر دۆخدا جگە لەوەی هیچزو كەسی دژە كورد و دژە نەتەوە بون. هاوپەیمان و هاوپشتی گورەی ڕیژێمە فاشی و ستەمكارو ترتالیتارەكان بوو , ماركسس و ژەپەكان لە توركیا لە پێناو سیكۆلاریزمێكی ساختەو فاشی وەك تۆرانی و ئەتاتۆركیدا , كە ئەنتی دین و دژ بە ئاین بوو لە سەدان پرسی ئەخلاقی و سیاسی بێدەنگ دەبوون . لە ناو دەولچیتی عەرەبیەكاندا جا بەو مانا بەبێت كە هردولا دژی بلۆك و بەرەی سەرمایەداری و ئیستیعمارن , یا هەندێك ڕژیِمی عەرەبی وەك بەعسییەكان قۆناغێكە بەرەو سۆسیالیزم و سۆیالیزمی دەوڵەتی لە زەواجێكی گوماناویدا لە كێشەو پرسە نەتەوەیی و ئینسانییەكانی وەك كۆمەڵگەی كوردی و خۆش دەبون یا بێدەنگ دەبون . ئەوەشی بۆنی ڕەهەندێكی تەنویری و رۆنیسانسی لێبهاتبایە , مەحكوم بوو بە كۆنەپەرستی . دژە پێشكەوتن . پیاو داردەستی ئیستیعمار و سەرمایەداری .. ئەمە بۆ كەسی منەوەری وەك مەسعود موحەمەد و هاوڕیانی لە كۆڕی زانیاری كورد . مێژوی ئەوكاتەی ململانَی چەپگەرایی و نەتوەگەرایی یا ئاینی پڕە لە جنێو تەوهینكردن , كەچی ڕژێمیچكی وەك بەعس پاڵپشتی چەپ و ماركسیەكان بوو , ئەم ماستا بێموو نەبوو .
دژایەتی كردنی حەرەكەو بزوتنەوەی شۆڕشگێری كوردی , ئیتیهامكردنیان بە داردەسیتی سەرمایەداری و ئیستیعماری ڕۆژئاوایی .. خزمەتكردنیان بوو بە ڕژیچمە سەردەست و ستەمكارەكان , تەوهینكردن و تێكدانی كۆمەڵێك حەقیقەتی گەورەی سۆسیۆ -مێژوویی كۆمەڵگەی كوردی بوو … بەمەوە نەوەستان یەكەمین جیابونەوەو ئینشیقاقی بزوتنەوەی كوردایەتی , ماركس و ماركسیەكان تاوانبارن یا نە , هە هیچ نەبێت باڵی مەكتەبی سیاسی ئەو كاتە چەپ زەدەو ماركس زەدە بوون … دواتر ئە ئینشیقاقانە لە ناو بزوتنەوە كوردییەكاندا بەردەوام بوو . واتە چەپ و ماركسیەكان زیاد لە پێویست عێراقچی بوون .
من پێم زەرورە لە سەر پرسێك بوەستم. بیكەم بە پرۆژەیەك بۆ ئایندەم, بۆژی پێش هەركەسیچكی تر لیچرە لە دونیای كوردیچدا ماركس پێش هر كەسیچكی تر هات, بۆ لە بری ماركس دیكارت و سپینۆزاو هێگڵ نەبووە, بۆ كانت و پرۆژە ئینسانی رۆشنگەرییەكەی نەبووە, بۆ كییركیگارد و نیچە نەبووە بۆ ئیدیالیزمی ئەڵمانی شیلینگ و فیختە نەبوو, ئەمانە پیچویست تر بون, بۆ لە بری حقد و كینەی ماركس و ماركسیەكان بەرانبەر ئاین, لۆسەرو كاڤین نەبوو, ئیجماعێك , كۆڕایەكی ئەكادیمی –تیۆری بەدیناكرێت كە ماركس و ماركسیزم پرۆژەیەكی ڕۆشنگەری و رێفۆرمیستی و رۆنیسانسی بێت. ماركس لە باشترین حاڵەتدا ئەگەر خاتری بگرین. ئابوریناسێكە سۆیۆلۆگێكە, ئەویش بۆ زەمەن و كۆنتێكستیچكمی تایبەت كە ئێستاكە جێهێڵدراوە, بۆ سەدەی نۆزدە, بۆ ڕەخنەگرتن لە سەرمایەدارییەكی ڕۆژئاوایانەی سەدەی نۆزدە. بۆ ماركس لێرە بوو, بۆ ئەنگلس لێرە بوو بۆ لینین و ترۆیتسكس و ماو؟ بۆ گیڤارا؟ باشە ئەمانە لێرە بون , بە كام گوتارو ئاراستە. ئاراستەیەكی ئالتۆسیریانەو لۆكاشیانەو گرامشیانەی ماركس؟ نا. ماركس لێر یا پێغەمبەریچك بوو , یا شۆڕگێریچكی ڕادیكاڵ و ڕیشەیی. لەبری گۆتەو مارسیل پروست و دەستۆفسكی بۆچی مەكسیم گۆڕكی, هەست دەكەین بێجگە لە ناچاریی و زەرورەتی قۆناغ و هەلومەرجەكە. شتێك هەبووە كە نەمانبینیوە.بۆ لە بری لاكان و یۆنگ , پاڤلۆڤ..؟ نا ئەمە شتێكی سیستەماتیزەكراو ڕێكخراو بووە.
ماركس بە فۆرمی ترەوە حوزوری هیە, بە ئالیەت و میكانیزمی كاركردنی ترەوە لێرە بوو, لێرەیە. ڕەهەندییەكان, مەگەر لە فرانكفۆرتییەكانەوە نزیك نەبون,؟ ئەی فرانكفۆرتییەكان,. سەر بە میرایت چەپ و ماركس نین. ئەنارشیەتیەك هەیە بۆنی بێباكی و بێدەربەستی ماركسی لێدێت.ئیستاكە ماركسیزمی لاكانی , واتە ماركسیزمێك بەرمەبنای تێكەلچكردن بە فرۆید لە ڕێگەی لاكانەوە خەریكە دەبێتە مۆد, نەریت, سلاڤۆی ژیژیك ڕابەرایەتی ئەم ماركسیە لاكانییەیە.ئەگەر ئێمە كیِشەی ئەقڵ و دەزگا و دەوڵەتی دەزگایی و بیرۆكراتیەت و پێش ئەوە ڕۆشنگەری و رۆنیسانسێكمان هەبێت. با ڕۆسۆ بێت , با قوتابخانەی پەیمانی كۆمەڵایەتی, با نیچە , بێت.لە هەموی گرنگتر با كانت و ماكس ڤیبەر بێت . ئەم دوانە وەك ئۆكسجین بۆ ئێمە پێویستن .
با بێینە سەر ئاستی سایاسەت و كایەی سیاسی و بزوتنەوەی شۆڕشگێری و كۆمەڵایەتی . لێرە كە پارتی سیاسی دروست دەبێت هەیكەلی تەنزیمی و ئیدۆلۆژی ماركسی – لینینیە . هەرئەمەش , واتە ئەم ستراكتۆە چەپ و ماركسیە , مەركزیەت و سەنتەرگەاریی و تەلیعی و ڕابەرایەتیكردنە, ماركس لە پێشەوە بوو . لینین لە پێشەوە بوو , قەدەری سەدەی شۆڕگێڕی وا بوو , ماركس ڕابەرایەتی بكات , بەڵام هەر ئەم فۆرمە ماركسی – لینینیەی . پارت و حزبە كوردییەكان, چی تێدا نەبوو , ئیچمە تاوەكو ئێستاكە ڕوی دوەم و سێیەمی شۆڕی كوردیمان لە بیركردووە , ئەو ڕووە من ناوم ناوە كتێبی ڕەشی شۆڕشی كوردی , من ئەم ماوەیە سەرقاڵی سێ كتێبی ڕەش بووم . كتێبی ڕەشی كۆمۆنیزم , كتێبی ڕەشی شۆڕشی فەرەنسی, كتێبی ڕەشی دەرونشیكاری .. مەبەست لە كتێبی ڕەشی شۆڕی كوردی زیاتر مێژوی ئینشیقاقات , مێژوی تەسفییەی حسابان , مێژویی ئیغتیالات , مێژوی پەیوەندیە لابەلاو نەخوازراوەكانی شۆڕش , مێژوی بەرژەوەندی میرو دەرەبەگەكان لە شۆڕش ,.. دەیان ڕوداوی تری ڕەشی ناو حەرەكەی كوردی …
لە سەر ئاستە سیاسیەكە , ئەوە نابێت لە بیربكەین . بۆ من پارتی جۆریچك لە قەتیعە بوو , قەتیعەی منەورانی كورد, قوتیعەی پێكهیچنانی پارتێك بە هەیكەلێكی مۆدێرنانەو , كە نوێنەرایەتی باڵی كۆنزڤەرڤاتیف و باڵی ڕاستِرەو ناسیۆنالیستانەی كورد بوو. ئەڵبەتە بەو زەقییە ئیدۆلۆژییەوە نا , جۆریچك لە شەرمنی پێوە دیار بوو . زیاتر داوای مافی دەكرد , واتە دۆخیچكی بەرەنگاریانەی هەبوو تا دۆخێكی هێرشبەرانە . ئەم پارتە و شۆڕشی ئەیلول پێش ئەوەی قوربانی پاشایەتی سیستەمە ستەماكارو دكتاتۆرەكان بێت , قوربانی چەپێكی ئیدۆلۆژی ماركسی بوو . ماركسی و چەپەكان لە لایەك لە پرسەیەكدا , لە ناو حەقل و كایەی ڕۆشنبیری ئەكاتەدا , كاریان تیۆریزەكردنێكی ئیدۆلۆژیانەی ماركس و ئەدەبیاتی ماركسی بوو , ئەمەش هەم پرۆژەیەكی ڕۆشنگەری – رۆنیسانسی دوا خست , هەم لەوە كاولكار ترشەرعییەت بوو بۆ مانەوەو بە جەماوەریكردنی هێزە ئومەمەی و ئەنتەرناسیۆنالیستەكان بەڵام بۆ فۆرمێكی ساختانەی وەك فۆرمە كوردییەكە . واتە كۆپییەكی دەستی دووەم و سێیەمی ماركسیزم و چەپی جیهانی . لەوەش نەگەڕێین دونیایەك یا چەندین هاوپەیمانی حزب و هێزە چەپ و ماركسسیەكان , لە گەڵ بەعسیەكاندا , لە گەڵ شۆفێنیزمی عەرەبی , لە گەڵ دكتاتۆرەكانی دونیای ئیسلامی … ئەمجا دونیایەك ناو ناتۆرەی دڵپیسی و نا نەجیبانەیوە وەك .. كۆنەپەرست, دژە پێشكەوتنخواز , دژی بەرەی میلەت, دژ بە ئایندە ,… سەدان دژی تر …. مێژوش ئەوەی سەلماند كێ دژە .؟ّ
پرسی كوردبون و پرسە ناسیۆنایستەكانی تری كورد , ئەگەر لە پەراوێز و هێڵێكی بچوكدا باسبكرایە , ئەوا پەیوەستدەكرا بە ڕزگاربونی چینایەتی , بە ڕزگاربونی عێراق , ئیران , توركیا …
هەرچی تایبەتە بە دزەكردن و پەیبردن بە پارتی و گوتاری ناسیۆنالیستانەو ڕاستڕەوانەی پارتی, مێژوی ڕق لە پارتی بوون ڕق لە باڵی كوردایەتی , ڕق بزوتنەوەی ڕزگاریخوازی نەتەوەیی … تازە نییە, فۆرمی دەركەوتنی جیاوازە, لە پەنجاو شەستەكاندا بە جۆرێك بوو . لە هەفتاو هشتاكاندا بە جۆرێكی تر, لە نەوەدو دو هەزاردا بە فۆرمێكی تر … من سێ فۆرمی دزەكردن و درزخستنە ناو پارتی و بە لاڕێدابردنی پارتی دەبینم , ج چ لە هەوڵدان بێت بۆ گۆڕینی ئاراستەی ناسیۆنالیستانەی پارتی , یا هەڵگیرسان و دنەدانی جۆرێك لە جەنگ و شەڕ لە نێوان پارتی و هێزەكانی تر, ئەمەش زیاتر تەسفییە حساباتی شەخصی بوو بە پردێكی وەك پارتی ئەپەڕێنرایەوە , ئینشیقاقی مەكتەبی سیاسی, لە باڵی ناسیۆنالیستانەی كورد , دروستبونی بزوتنەوە چەپ ِو ماركسیە لینینیەكانی ساڵانی حەفتاو هەشتا … لاقەكردن و ئیغتیصابكردنی ناسیۆنالیزمی كورد و كوردبوون بوو.
دواتر لە پاش نەوەدەكان و لە پاش ئەوەی كە مێژو قسەی كۆتایی خۆی كرد لە سەر ماركس و ماركیزم و سۆسیالیزم ، ناچاری كردن بە شكست, یا ناچاریكردن كە ماركسیزم هەڵەیەكی گەورەی بەشەری بوو, هیوادارین خودا لێمان خۆش ببێت! واتە لێخۆشبونێكی جەماعی خوداو مێژوو. ئەمانە كەشكستیان هێنا , ناچار بخزێنە ناو هەندێك بزوتنەوەی كوردییەوە , ئەوان بەرانبەر هەندیچك هێزی وەك یەكێتی قین لە دڵ و كیناوی بوون , چون تەنانەت یەكێتی و كۆمەڵەش بۆ ئەمان ماركسیەكی عەیار بیست و چوار نەبوون. هەندێك هەڵشاخان و بەریەككەوتن و جەنگی شاخ هەببوو, پارتیش بە ڕاستی لە هەژارییەكی گەورەی مەعریفی و خوێنەواریدا دەژیا,ئەمان وەك قریادڕەسیچك بۆ پارتی دەركەوتن. جەنگی نەگریسی كورد بە كورد ڕویدا , وزەی خۆشخكردنی ئەم جەنگەو دنەدان و بەردەوامپێدان ئەبوایە كۆمەڵێك خوێنەواری حاقد و كینە لە دڵ و بوغزاویی بێت. ئیتر چەپەكانی ناو پارتی كەوتنە نوسینەوەی شانامەو خۆشكردنی ئاگری شەڕو كڕینی ویژدانی زۆر خوێنەواری نا و ئەم جڤاكەو كردنیانن بە بەشێك لە ئاگرخۆشكەرانی جەنگەكە. ئەو سەردەمەی گوڵان و مێدیاكانی پارتی لێوانلیچون لە نا مەعریفەو بازاڕیكردنەوەی زۆر فەزیلەت و ئەخلاقی تەنانەت كوردەواریشمان …. كە شەرمی لێدەكەین. هەر لە سەرو بەندەدا مافیایی مێدیایی و ڕاگەیاندن كار دەركەوتن , پرۆلیتاریاكانی دوێنی سەرمایەدارو خوا پێدا و خۆشگوزەرانەكانی ناو پارتی بوون . هەر لە بەرخاتری ئەمانە كۆلێژی ئیوارانكرایەوە, بەكالۆ‌وریۆسو ماستەرو دكتۆرا . وەك توری بازاڕ بێبەها بوو, پلەو پۆستی گەورەی ڕاوێژكاری و ئەندام مەكتەبی و دەیانی تر تەماشای شوێنێكی هەستیارو گرنگی وەك هەولێر بكەن . ئەمانە ئەو فلتەرە نزیك و راِویژكارانەی حكومەتو كەسی یەكەمی حكومەتن . تەنها چەند كەسێك لەم چەپانە بون بە جەمسەرو ئیمپراتۆریای فەزای ڕۆشنبیری لە هەولێردا . بە وێنەو چەشنێك كاریان ڕاونان و سەركوتكردنی وزەو جوڵەی نوێیە. ئەمانە و ژەند كەسێك كاریان ( تەزكییە كردن و تەقویمكردنی كەسانێكە ) بۆ پێدانی كاریچك لە وەزارەتدا , لە دەزگایەكدا,تەنانەت كاریان بووە بە شوناس پێدان و تەعریفكردنی هەویەتی ڕۆشنبیری و میدیاكار , بەرمەبنای ئەم ( تەزكییە گروپبەندی و تەكەتولچێتییە) كەسەكە لە شوێنی بۆ دیاری ئەكرێت .
لەوە كارەساتتر خەریك بوو پارتی توشی شەرَێكی نەخوازراو بكەن , ئەویش شەرشو ململانێكردنی ئاین بوو , لە كاتێكدا هیچ ناسیۆنالیزمێكی دونیا بێاین هەڵناكات , یا درێژە ناكێشێت, یا هەویەت و شوناس وەرناگرێت, كام شەڕی مامۆستلی ئاینی نەبووە , چەپەكان لە پشتییەوە بە شاراوەییو نا شاراوەیی نەبوبێتن .
كۆتا ڕستەم. چەپ بون لە نەفرەتێكی ئیلاهیانە دەچێت كە قەدەرت بێت تا كۆتا ژیانت پێتەوە بێت , ئەگەر چی تۆبەش بكەیت, بەڵام لە نەستدا دەمێنیچت و فۆرمی دەركەوتنەكلان و تەجەللا بونی دەگۆڕێت, تۆبەكە لە تۆبەی گورگ دەچێت .
1,298 جار بینــراوە لەڕەهێڵپۆست
