ئەبوبەکر جاف : نەتەوە و پرسی نوێنەرایەتیكردن .
LA NATION ET LA QUESTION DE REPRESENTATION
سەرەتا نەتەوە نەبوو , نەتەوە لە سەرەتای سەرەتاوە نەبووە , مێژوی نەتەوە درێژنابێتەوەو هاوتەریب نییە بە مێژوی مرۆڤایەتی و هەمو شێوازەكانی گردبونەوەی مرۆییەكان , نەتەوە چ لە كردەیكی سیسیتەماتیزەكراوی گوتاربدا كراودا دروستكرا بێت , یا لە ئەنجامی پەرچەكردارێكی بەرهەڵستكاری و بەرەنگاربوونەوە دروست بو بێت , لەو كاتەی لە ژێر فشاری توانەوەو سڕینەوەدا بێت , بە هەردو شێوەكە دراو پێدراوێكی نوێیە . لێرەوە ئەمانەوێت بڵێن نوێنەرایەتیكردن و نوێنەبوونی نەتەوە لە مێژوی دروستبونی نەوتەوە ناسیۆنالیزم و تێناپەڕێت . فۆرمێك لە گردبوونەوەی مرۆیی چنگ ناكەوێت بە جۆر و فۆرم و میكانیزمی جیاواز بەر پرس و دۆخێكی تایبەتی نوێنەرایەتیكردن نەكەوتبێت . ئەمە حەقیقەتێكی ئەنترۆپۆلۆژییە . چۆنێتی و دەركەوتن و پراتیزەكردن , چۆنێتی دروستبون لە سەر ئیجماعێك بۆ ئەوەی كەس هیزو و ئەفسانەو چیرۆك و گوتارێك نوێنەرایەتی گروپێك بكات مەحكوم بووە بەو هەلومەرجە ( سۆسیۆ- مێژوییە ) ی ئەم گردبونەوە . گردبونەوەیەكمان بەرچاو ناكەوێت , كە كەسێك لە بری گشت , هێزێك لە بری هەمو بیربكاتەوە , بڕیار بدات , پاریزەرو پاسەوانی یەكگرتووی ئەم گردبوونەوە بونی نەبێت و نوێنەرایەتی ئیرادەیەكی گشتی ڕێپێدراو و مۆڵەتپێدراو نەكات . ئەمە بۆ گردبونەوەیە كی كۆمەڵگەیەكی پێش مۆدێرن و پێش دەزگایش ڕاستە .
ئەڵبەتە بە دونیایەك گومان و دودڵی و ئاگایی و ترسیشەوە بلێین كۆمەڵگەی پاش و پێش مۆدێرن, بە تایبەت لە ئامادەیی فۆرمێكی تایبەتی بەڕیوە بردن و سیاسەتكردن و فۆرمێك لە ڕیكخستنی كۆمەڵایەتی ئاوێزانبوو بە مۆركێكی سیاسی . ڕێگە پێدان و ڕٍێگە پێدراو شەرعییەت و ڕابەرایەتی و حكومداریكردن . پرسێكە لە پەیمانێكی شاراوەو ئاشكرا , لە ئیجماعێكی تا ڕادەیەك وجودی و سۆسیۆلۆژی و سیاسی , بە كەسێك, بە دەزگایەك . بە چیرۆكێكیی جودا , بە سیتەمێكی تایبەت بە نوێنەرایەتیكردن دەدرێت , ئەمەش بەندە لەسەر ئەو چركە مێژووی و سیاسیەی كە كۆمیۆنێتییەكی تێدا دەژی . نوێنەرایەتیكردن ئەكتێكی پلە ئیمتیازی سیاسەتە ئەمەش بەو مانایە نایەت نوێنەرایتیكردنی جیاوازی نا سیاسیانەش بونی نەبێت ,. ئەمە زۆر ڕاسترە بۆ چركەساتێكی سیاسی وەك ئێستا , یا ئێستایەكی بە سیاسیكراو كە پرسی شوناس و ناسنامەو دەوڵەتی نەتەوەیی و ناسیۆنالیزم ناسیۆنالیزاسیۆن پرسێكی باو سەرسەختی كایەی سیاسەتكردن و تەنانەت تەجەللاكردنی شارستانیانەو ژیاریانەی جڤاتێكە . جا ئەمە بۆ كۆمەڵگەیەكی پۆست نەتەوەو پۆست ئیدۆلۆژیش هەر ڕاستە بە واتایەی كە نوێنەرایەتی و نوێنەرایەتیكردن لە گەمەیەكی زمانەوانی بە سیاسی وبە ئیدۆلۆژیكراودا فۆرم و شێوازی دەركەوتنی تری هەیە . كە میكانیزمی دەركەتنەكانی جودایە .
ئەوەی ئێستاكە تێیدا دەژین و بووە بە وێنەیەك كە دەركەوتەی جیاوازیشی هەیە , وێنەی جیاوازی خۆ دەرخستنی كەس و تاكی كوردی , دەكرێت بە مانەوە لەناو نەتەوەو و تێنەپەڕاندنی خەیاڵی نەتەوە بژمێردرێت . ئێستاكە لە ئاستێكی ستراكتۆری و قوڵ و ڕۆچودا, پرسی كوردبون بەشێكە لە خەیاڵدان و یادەوەری دورو نزیكی ( نەتەوە بون ) . ئەگەر چی فۆرم و دۆخی ( نا نەتەوەیی یا سەرو نەتەەیی ) وەك دۆخ دەردەكەوێت و ون دەبێت . ئێمە لێرەدا قسەمان لە سەر پێكهاتەی ( یادەوەریانەی تاك و ڕۆحیەتی ئینسانی كوردییە . كە یاوەری خەیاڵ و یادەوەری نەتەوەییە . بەڵام ئەوەش ناشاردریتەوە كە ئەكتی وا بەدیدەكرێت لە لایەن كۆی هێزو بكەری دیاری ناو ئەم كۆمۆنێتییەوە كە زیان و در ز لێژبونەوەو خزان لە خەیاڵ و یادەوەری و ئیجماعی ناسیۆنالیستانەمان دروست دەبێت . مادام بڕێكی باش كۆ ڕابین لە سەر ئەوەی : كورد و كوردبون بە پلەیەكی زۆر پرسێكی نەتەوەیی هەمیشە دوا خراو بووە , وە ئێستاكە دەكرێت بە دەیەكانی ناسیۆنالیزمی كوردی ناو بەرین, ئەوا مەحكومین لە ڕوی ئەخلاقی و سیاسی و جڤاكییەوە لە سەر (نوێنەرایەتی و نوێنەرایەتیكردنی ) ناسیۆنالیستانەی كورد ئیجماع و پرۆتۆكۆلێك هەبێت .
فاكت و و حەقیقەت و دراوی مۆدێرنانە لە فرەیی , مۆڵتی كولتوری , مۆڵتی هێزی سیاسی, مۆڵتی چین , و مۆڵتی ئاراستە.. دەركەوتووە . بەلام ئەگەر ئەم فرەییە, ئەم جیاوازیانە , یەكێتی و یەكبونێكی ئەخلاقی و سیاسی ئاراستەی نەكات , یەكێتییەكی رۆحی بەرجەستەبوو لە ( بونێكدا ) كە ناوی لێبنێین و تابۆی نەتەوەیی بێ , لە زۆر جێگەو پنتدا مۆراڵیانەو ناوەكیانە بوەستین لە بەردەمیدا , ماكینەی بەرهەمهێنان و بەرهەمهێنانەوەی نەتەوەو ناسیۆنالیزاسیۆن حوزوری نەبێت ئەم هەلە وجودی-سیاسیە ئەگەری بون بە شتی زۆری لە بەردمدا كراوەتەوە ! ئەوەی ناچارییە بۆ ئێمە گردكردنەوە و خوڵقاندنی ئیرادەیەكی گشتی و ڕێكەوتنێكە لە ڕێگەیەوە مۆڵەت بدەین بە ئەكتەرێك , هێزێك , بونێكی ماتریالی و مەعنەوی كە نوێنەرایەتی منی كورد ئێمەی كورد بكات . ڕەنگە زۆرجارانیش وا پێویست بكات كوردبون لە سەر بنەمای دواخستنی زۆر پرۆسەی ناو كۆمەڵگەیەكی مەدەنی و فەزای گشتی تەواو ببێت . مادام پرسەكە مانێڤستبونی , ( بونێكی) وجودی و سیاسیانەی كورد بون بێت , ئەوا ناچارین لە هەندێك شت خۆش بین , یا دوا بخرێت , یا فۆرمی تری ئەداكردنی بۆ بدۆزینەوە . نمونەی دیموكراسی , دەوڵەتی هاوڵاتی ,فرەییەكی بێسەروبەری سیاسی و فەرهەنگی , ئازادییەك كە درزبێت بۆ كوردبوون … ئەمانە ئەگەر دواش نەخرێن , ئەوا دۆزینەوەی فۆرمێكی تری ئەداكردنی پێویستە .
ڕۆژنامەی هەولێر.ژمارە 1655 . پێنجشەممە 13 /6 /2013
1,079 جار بینــراوە لەڕەهێڵپۆست
