بەهرۆز جەحفەر : کەرکوک و ستراتیژیی نەتەوەیی کورد .
لەناوەڕاستى شەستەکانى سەدەى ڕابردووەوە،تا ئەم چرکە ساتە هەر هەڵوێست و قۆناغێک ،وەربگرین،دەردەکەوێت هیچ کاتێک مەسەلەى کورد،وەک پرسێکى نەتەوەیی و ستراتیژیی ئیشى لەسەرنەکراوە . دەسەڵاتى سیاسیی وەک (نەتەوە) هەڵسوکەوتى لەگەڵ وڵاتانى دراوسێ و حکومەتى و مەرکەزیی عێراق و جیهانى دەرەوە نەکردووە .
ستراتیژ ( stratège ) :
بەماناى سەرکردایەتى کردن و پلاندانان و تەکبیرکردن،بۆ بەڕێوەبردنى جەنگ . ئەگەرچى لەکۆندا،بابەتى ستراتیژیی و ئاسایشى نەتەوەیی ، تەنها بۆ مەبەست و ڕەهەندێکى سەربازیی بەکارهێنراوە . لەئێستاو ئایندەشدا ، مرۆڤایەتى بەردەوام لەجەنگ و خۆ ڕێکخستنەوەدا ، دەژى . هەتا مرۆڤێک لەسەر ئەم گۆى زەوییە بمێنێت ، جەنگ بەردەوامە،خودى جەنگ بەرهەمى مەعریفەى ئینسانەکانە ، زادەى حەزکردنە بە بەرفراوانى و گەیشتن بەدەسەڵات و هێز،کە لەناخى هەر تاکێکدا سەوز بووە .
هەرکیان و گەلێک ، لەجیهاندا،وەزیفەیەکى هەیە ، هاتووە تەواوى بکات . بۆ کورد و ڕۆشنبیران ، لەئێستادا ئەگەر نەشزانن ” کورد کێییە ؟”. دەبێت بپرسن کورد بۆچى هەیە ؟. ئایا ئامانجێکى پیرۆز و گەورەى هەیە تا تەواوى بکات ، یان تەنها بۆ قەڵاچۆکردنى مریشک و ئاژەڵ هاتووە ، تا ببێتە گەلێکى گۆشتخۆر و خەواڵوو،وەک دەیبینین ، خەوو خواردن ، تەنگى بەکۆمەڵگەى کوردستان هەڵچنیووە . لەکاتێکدا کۆمەڵێک پرسی چارەنوسسازو گرنگ وا لەبەردەمیدان :
هەستەکەم ، پرۆسەى ئاشتى لەتورکیا و شەڕ لەسوریاو میسر،وە مەسەلەى هەڵبژاردنەکان لەهەرێمى کوردستان ، ئەوسا کۆنگرەی نەتەوەیی کورد ، مەسەلەى کەرکوکى بیربردوینەتەوە ، هەر نەبێت لەئەولەویاتى خەڵک ودەسەڵاتى سیاسیی دا ، کەرکوک و ناوچە کوردستانییە دابڕاوەکان ، نین وکاڵ بونەتەوە . هۆیەکەشی تەنها ئەوەیە نەمانتوانیوە وەک : ستراتیژێکى نیشتمانى بەرنامەبۆ داڕێژراو ئیش لەسەر ئەم ناوچانە بکەین ، چونکە هەموو حکومەت و دەوڵەتێک لەهەرشوینێک ، پلانێکى ستراتیژیی هەمەلایەنى هەیە ، کە هەموویان دەکەونە بازنەى هێڵى سورى ئاسایشى نیشتمانى یان ستراتیژیی قەومییەوە ، وەکو، ستراتیژیی ئابوریی (کشتوکاڵ ، بازرگانى ، پیشەسازیی ، سەرمایەو بانق) . ستراتیژیی سیاسیی ( گەمەى دبلۆماسیی و ئەمنى ) دەگرێتەوە ، ستراتیژی سەربازیی ، کە هەستیارترین و گرنگترین جۆریانە ، تا ئەوەندە خۆتى پێ بەهێز بکەى بۆ مانەوە ( سوپایەکى یەکگرتووى پۆشتەو پەرداخ ، لوجستیک ، ئامێرەکانى جەنگ ، هەواڵگرییەکى باش ، ئامرازەکانى سیخوڕی ئەلیکترۆنى ، ژمارەى هێزە چەکدارەکان و هێزی یەدەک و ئیحتیاد ، مەشق و ڕاهێنان بەپێی ژینگەو جوگرافیاى سیاسی ) .. ئەوسا ستراتیژێکى کۆمەڵایەتى و ڕۆشنبیریی … ئەمانە هەموو خزمەت بەئامانجە باڵاکان دەکەن ، لەژێر چەترى ستراتیژیی نەتەوەیی کورددا ، ئەبن .
دەبێت ، چارەنوسی کەرکوک و ناوچەکانى تر، چى بێت لەم ڕووداو و بومەلەرزانەى لەڕۆژهەڵات و دەورو بەر دەگوزەرێن،ئەگەر بەپێی دەستور و یاسایە ، لەکۆتایی ساڵى (2007) ەوە ، ماددەى (140) ئیکسپایەرەو وادەکەى تەواو بووە . ئەگەر ئێران و تورکیایە ، ئەوان بڕیارە لەپرسی کەرکوکدا بمانبەخشن ، ئەوا نەماندەنەوە باشترێکە . چۆن ژەهر لە شووشەى هەنگویندا قبوڵ دەکەیت .؟. باشترین چارەسەر گەڕانەوەیە بۆ کەرکوک . ئامادەکردنى گەل (استعداد شعب) ە.. تاوەکو ئەم کارتەشمان لەدەست نەچووە ، چونکە ئەوەتا جەلەولاو سەعدیە ، بوخوێی چێشت کوردى تیا ئەمێنێتەوە ، ئەوەتا دووز نیواو نیو کوردى تیا کەمبووە ، ڕیاز و حەویجەو دەوروبەرى (100%) کوردى تیا کەمبووە . ناو کەرکوک پشتێنەى نیشتەجێبون و ئەمنى هاتۆتە شۆراو و قەرەنجیرو بانى مەقان ، لەبرى بەرەو باشورو ڕۆژئاواى کەرکوک بچێت !.
چۆن پارێزگارى کەرکوک لێدوان ئەدات و ئەڵێت : با کەرکوک لەمەولا بخرێتە سەرهەرێم و لەگەڵ ئەوان مامەڵە بکەین ؟. لەکاتێکدا کەرکوک ئامادەگى نییە ، تەنانەت چەمچەماڵ کە نزیکەى (200000) هەزار نفوسی هەیە،ئامادەیی نییە تا بخرێتە سەرکەرکوک . لەکاتێکدا فۆڕمى خۆراکیان کەرکوکە . ئاخر بەعس ، لەم ناوچانە،تەنها خانوو مزگەوت و نەخۆشخانەو ڕێگەوبانى نەڕووخاندووە ، تا دروستى بکەینەوە ، بەڵکو ئینسانى ڕووخاندووە . تۆقاندووە . ترساندووە . زێدەڕۆیی نییە بڵێین ، کەرکوکیەکان بەڕوخسارو قسەکرندا ، یەکسەر جیادەکرێنەوە لەگەڵ خەڵکى دى . کەواتە دەبێت ” ئینسان ” دروست بکەینەوە . سەیرە ! نە لەزانستى سیاسی و نە لەمێژوودا شتى وا نییە ، دەوڵەتێک ، یان کیانێک ، ئامانجە باڵاکەى دروستکردنى چوار پردو دوو زێراب و شەش خوێندنگە بێت ؟. چۆن خەڵک دەچێتەوە بۆ کەرکوک،لەکاتێکدا (19) دەزگاى ئەمنى نەتەوانێت ئاسایشى ئەو شارە بپارێزێت ، بەئیعترافى خۆیان هۆیەکەى نەبونى هەماهەنگییە . چۆن نەخۆشێک لەچەمچەماڵەوە ڕەوانەى کەرکوک دەکەیت ، لەکاتێکدا هیچ چاودێریی و لێپرسینەوەیەکى تەندروستى لەو شارە نییە . (60-70) مناڵ لە ژوورێکى پیس و پاتاڵدا ، دەخوێنن . لەکاتێکدا خودى مامۆستاکە پێویستى بە تەربیەت و خوێندنە !. لەهەرکاتێک پتر کەرکوک پێویستى بەتەکانێکى سەحافى و سەقافى هەیە . پێویستى بەژیان هەیە . ئەوەى پێویستى پێی نەبێت ، پارەو ماددەیە ، زەبەلاحترین بودجەى بۆ ساڵى (2013) دانراوە ، بڕەکەى (543) ملیار دینارە . تا ئێستا ئیدارەى کەرکوک ڕۆژانە لەبودجەى پترۆ- دۆلار (750) هەزار دۆلارى هەبووە ، بۆهەر بەرمیلێک (1،5) بووە ، لەمەولا دەبێتە (5) دۆلا ر. واتە مانگانە بۆ ڕۆشتنى هەر (500000) هەزار بەرمیل/ ڕۆژێکدا ، بڕى (2500000) بیست و پێنج ملیۆن دۆلارى دەبێت ، بێجگە لەبودجەى پەرەپێدانى هەرێمەکان ، بێجگە لەوپارەو هاوکارییەى ، لەڕابردوودا ئیدارەى ئەمریکا داویەتى بەشارەکە ، بێجگەلەوەى یەکێتى و پارتى بەزمانى خۆیان بێت ،قسوریان نەکردووە .
