دكتۆر خاتو ڤیان سهبری : له ههولێر و دهۆك هیچ كام له سندووقهكانی دهنگدان له لایهن كۆمیسیۆنهوه سوور نهكراون .
دكتۆر خاتو ڤیان سهبری ، ئهندامی یهدهگی ئهنجوومهنی سهركردایهتی پارتی .
دیمانه : فهرهیدون بێوار
پ : بهشێوهیهكی گشتی ئێوه وهك پارتی چۆن دهڕواننه پرۆسهی ههڵبژاردن و ئهنجامه سهرهتاییهكانی كه لهلایهن كۆمیسیۆنهوه راگهیاندراوه ؟
وەڵام : ئێمه وهك پارتى ديمۆكراتى كوردستان ، ئهو ئامانجانهی له بهرنامهى كارى خۆماندا، بۆ پرۆسهی ههڵبژاردنی پهرلهمانى كوردستان، دهستنيشانمان كردبوون و رێنمايییهكانی جهنابى سهرۆك مسعود بارزانى بۆ سهركهوتنی پرۆسهكه بهشێوهكى گشتى، هاتنه دى. بهشێك له ئامانجهكان بريتين له ئهنجامدانی پرۆسهیهك كه به گشت پێوهره جیهانی و ستانداردهكان سهركهوتوو بێت، چ له رووی رێژهی بهشداری دهنگدهرانهوه بێت یان له رووی پاكیی پرۆسهكهوه بێت، ههروهها گهیاندنی پهیامی پارتی به دهنگدهر به شێوهیهكی زانستی و شارستانی دوور له توندوتیژی. بهشێوهیهكى گشتى، پرۆسهكه به سهركهوتوو له قهڵهم دهدهين ، سهرهڕاى ههبوونی ههندێك كهموكوڕی وهك نهبوونی ناوی ههندێ له دهنگدهران لهناو تۆمارى دهنگدهران و ههندێك كێشهوگرفتى تهكنيكى و بۆ یهكهمجار بهكارهێنانی مۆری ئهلیكترۆنی كه ببوو به هۆی نیگهرانی بهشێكی زۆری دهنگدهران و سستبوونی بهڕێوهچوونی پرۆسهكه،.بهڵام بهشێویهكی گشتی، ئيَمه وهك پارتى ديموكراتى كوردستان ، دڵخوشين به ئهنجامه سهرهتايىیهكان و سهركهوتنى ليستهكهمان (لیستی110) وهك ليستى يهكهم له ههرێمی كوردستان و پيرۆزبایی له ههموو خهڵكى كوردستان دهكهم بۆ سهرخستنی پرۆسهكه، دياره ئهمه نيشانهى شارستانيهت و ديموكراتيهتى خهڵكى كوردستانه .
پرسیار : پێتانوایه دهرهنجامی ههڵبژاردنهكان نهخشهی سیاسی ههرێم دهگۆڕی و دۆخێكی نوێ له سیاسهت و حكومڕانی كوردی دێته ئاراوه ؟ چۆن ؟
وەڵام : ئهم ههڵبژاردنه بۆ ئێمهی پارتی تاقیكردنهوهیهكی گرنگ بوو. لهم سهركهوتنهی پارتیدا بۆمان دهركهوت كه شێوازی حوكمڕانیمان جێی متمانهی خهڵكی خۆمانه . بۆیه پێویسته پارتی ئهم متمانهیهی هاوڵاتیان زیاتر بكات و زیاتر خزمهتیان بكات، ئهمهش ئامانجی سهرهكیمانه. بێگومان ههر هاوكێشهیهكی سیاسی بۆ پێكهێنانی حكومهتی نوێ له خزمهتی گهل و وڵاتهكهماندا بێت، بێ دوودڵی قهبووڵمانه، جا ئهم هاوكێشهیه نهخشهی سیاسی ههرێم بگۆڕێت یاخود ههر وهك خۆی بمێنێتهوه، گرنگ ئهمهیه له بهرژهوهندی سیاسهتی حكومهتدا بێت نهك لایهنێك یان چهند لایهنێكی سیاسی. نهخشهى سياسى ههرێم له دوو لايهن پێكهاتووه، حوكمڕان وئۆپۆزیسيۆن. هاوكێشهكان كهمێك ئاڵۆزن و ههڵبژاردهی بهردهم حزبهكان جۆراوجۆرن، ڕهنگه له ماوهیهكی كهمدا چهندین جار هاوكێشهكان بگۆڕێن، بۆیه ههر پێشبینییهك بۆ نهخشهی سیاسی داهاتووی ههرێم ڕهنگه پێچهوانهكهی راست بێت .
پرسیار : میدیاكانی ئههلی و ئۆپۆزیسیۆن رهخنه له پرۆسهكه دهگرن و به ناشهفاف وهسفی دهكهن و حزبهكانی دهسهڵات به ساختهكاری وهسف دهكهن، وهڵامی ئێوه چییه و راو سهرنجتان لهسهر ههڵوێست و قسهكانی ئهوان چییه ؟
وەڵام : بهڕای چاودێرانی ناوخۆیی و بیانی، پرۆسهكه سهركهوتوو بوو. ئهو دهنگویانهی كه پێیانوایه پرۆسهكه ناشهفاف بووه و له لایهن دهسهڵاتهوه ساختهكاری زۆر كراوه، هیچ بنهمایهكی بۆ نییه و بهشێكه لهو ململانێیه ناتهندرۆستهی ئوپۆزیسیۆن له رابردوودا لهگهڵ دهسهڵاتی دهكرد. بێگومان هیچ ههڵبژاردنێك بهدهر نییه له كهموكوڕی، بهڵام ئهم كهموكوڕییانه ناگهنه ئهو ئاستهی نیشانهی پرسیاری گهوره لهسهر پرۆسهكه دابنێن. بهڵگهش بۆ ئهمه له ههولێر و دهۆك هیچ كام له سندۆقهكانی دهنگدان له لایهن كۆمسیۆنهوه سور نهكراون، كه لایهنێكی دهسهڵات زۆرینهی دهنگی هێناوه لهو دوو پارێزگایه. ههرچی پارێزگای سلێمانییه بههۆی ئهو ململانێ گهرمهی نێوان لایهنێكی دهسهڵات و لایهنێكی ئۆپۆزیسیۆن، ژمارهیهك سندوقی سور ههیه، بهڵام ئهگهر دهسهڵات ساختهكاری بكردبا، دهبوایه زۆرینهی دهنگهكانی ئهو پارێزگایهی بهدهستهێنابا. ئێمه وهك پارتی، سكاڵامان لهسهر تۆماركراوه، بهڵام ئێمهش له زۆر شوێن سكاڵامان تۆماركردووه. ئهمهش مافێكه به ههموو قهواره سیاسییهكان دراوه بۆ ئهوهی له ههر شوێنێك گومانیان له پاكیی پرۆسهكه ههبوو سكاڵا پێشكهش بكهن. بهڵام تۆماركردنی چهند سكاڵایهك كه ڕهنگه زۆر بهیان بێبنهما بن، كار ناكاته سهر پاكیی پرۆسهی ههڵبژاردن، یاخود ناڕازیبوونی لایهنێك یان چهند لایهنێكی بهشداربوو نابێته هۆی ناشرینكردنی پرۆسهكه. ههڵسهنگاندنی پرۆسهی ههڵبژاردن پشت به چهندین پێوهری زانستی و ستانداردی جیهانی دهبهستێت، ئهمهش قهواره بهشداربووهكانی ههڵبژاردن بڕیاری لهسهر نادهن، بهڵكو لایهنی بهڕیوهبهری ههڵبژاردن و چاودێره ناوخۆیی و بیانییهكان ههڵی دهسهنگێنن.
پرسیار : ئهو رێژه دهنگهی كه پارتی هێناوێتی، تاچهند بهلاتانهوه پهسهنده؟ یان چۆن وهڵامی ئهو تۆمهتانه دهدهنهوه كه دهڵێن پارتی ساختهكاری زۆریی كردووه؟
وەڵام : بێگومان پارتی شایستهی دهنگی زۆر زیاتره لهوهی لهم ههڵبژاردنهدا بهدهستیهێناوه. بهڵام ئهمه ههڵبژاردنه و هاوكێشهو قهبارهی پارته سیاسییهكان له ههڵكشان و داكشاندایه. ئێمه ئهگهر دهنگمان زیادیكردووه یان كهمیكردووه رێز له ئیرادهی خهڵكی كوردستان دهگرین و پێشوهختیش رهزامهندی خۆمان بۆ ههر ئهنجامێك كه لهلایهن كۆمسیۆنهوه دهربچێت دهڕبڕیبوو. سهبارهت بهم تۆمهتانهی دهخرێنه پاڵ پارتیمان، ئهمه شتێكی چاوهڕوان كراوه و سهیر و سهمهره نییه. ههر حزبێك بهقهد قهبارهی خۆی تۆمهتی دهخرێته پاڵ، پارتیش چونكه گهورهترین قهوارهی سیاسییه، بۆیه زۆرترین تۆمهتهكان ئاراستهی ئهو دهكرێن. بهڵام چهند لهم تۆمهتانه بهسهریدا ساغبوونهوهتهوه، ئهمه گرنگه. بهڵێ وترا پارتی ساختهكارییهكی زۆری لهم ههڵبژاردنهدا كردووه، من هیچ ناڵێم تهنها نهبوونی تاكه سندوقێكی سور له ههردوو پاڕێزگای ههولێر و دهۆك كه به ناوچهی زهرد وجێنفوزی پارتی ناوی دهبهن و پێیان وایه پارتی دهسهڵاتی رههای ههیه لهم دوو پارێزگایهدا و دهتوانێت به ئارهزووی خۆی یاری به ئهنجامهكان بكات، وهڵامێكه بۆ گشت ئهو كهس و لایهنانه .
پرسیار : یهكێتی نیشتمانی كوردستان له چاو پارتی ژمارهی كورسییهكانی یهك لهسهر سێیه، واته كهمتر لهنیوه، پارتی لهمهودوا چۆن مامهڵه لهگهڵ یهكێتی دهكات؟ ئایا وهك هێزی هاوپهیمان و هاوبهش یان لهسهر بنهمای كورسی ؟
وەڵام : یهكێتی نزیكترین حزبه له پارتییهوه و رێكهوتنی ستراتیجیمان له نێواندا ههیه. لاسهنگی و هاوسهنگی كورسییهكانی ههردوو لامان كار ناكاته سهر ئهو ڕێكهوتنهی نێوانمان كه قازانجێكی زۆری بۆ گهل و وڵاتهكهمانی ههبووه .
پرسیار : چۆن دهڕواننه كابینهی ههشتهم و پێشبینی دهكهن كه حزبهكانی ئۆپۆزیسیۆن بهشداری بكهن؟ ئهگهر بهشدار دهبن لهسهر چ بنهمایهك دهبێ ؟
وەڵام : ئهمه شتێكه سهركردایهتی پارتی حزبهكان خۆیان بڕیار لهم بارهیهوه دهدهن. ههروهك ووتم هاوكێشهكان ئاڵۆزن، بهو پێیه پێشبینییهكانیش دروست دهرناچن. سهبارهت به ئهگهری بهشداریكردنی ئۆپۆزیسیۆن له حكومهتدا و بنهماكانی بهشداریكردنیان، بێگومان پێویسته بهشدارییهكه لهسهر بنهمای بهرژهوهندی گشتی هاوڵاتیان بێت و هیچ لایهنێك ئیرادهی خۆی یان مهرجهكانی بهشداریكردن بهسهر لایهنهكانی دیكهدا نهسهپێنێت. ئهگهر حكومهتی بنكهفراوان پێكهێنرا، هاوكێشه راست و دروستهكه ئهوهیه ههر قهوارهیهك به قهبارهی خۆی بهشداری بكات و له كاركردنیشدا سیاسهتی حكومهت پهیڕهو بكهن نهك سیاسهت و بهرژهوهنی قهوارهكهیان .
پرسیار : بزوتنهوهی گۆڕان خۆی به براوهو هێزی دووهم دهزانێ و به مافی خۆیشی دهزانێ هاوبهشی حكومهت بێ به فێعلی و ئاشكراشی كردووه كه له پۆسته باڵاكانی وهك جێگرانی سهرۆكی حكومهت و پهرلهمان و وهزارهت دهبێ پشكی ههبێ، ئایا ئێوه پێشبینی دهكهن گۆڕان بهشداری حكومهت بكات؟ یاخود رای ئێوه لهسهر بهشداری گۆڕان چییه ؟
وەڵام : با پێش رووداوهكان نهكهوین و بهشداریكردن و نهكردنی گۆڕانیش پهیوهسته به بڕیاری خۆیانهوه. ههر لایهنێكیش بیهوێت بهشداری حكومهت بكات، داواكاری و پێشنیاری تایبهت بهخۆی دهبێت و دانوستاندنی لهبارهیهوه دهكرێت .
پرسیار : ئهوه تاچهند راسته گوایه دوای ئاشكرا بوونی ئهنجامهكانی ههڵبژاردنی خولی چوارهمی پهرلهمان، كه یهكێتی له سلێمانی شكستی هێناوه، گوایه داوای له پارتی كردووه كه ههڵبژاردنی ئهنجومهنی پارێزگاكان نهكرێ، چونكه له سلێمانی گۆڕان براوه دهبێ ؟
وەڵام : ئاگاداری هیچ داوایهكی لهم جۆره نیم، پرسی ههڵبژاردنی ئهنجومهنی پارێزگان ، ئهنجامدانی یان دواخستنی ، پهیوهسته به ئامادهكارییهكانی كۆمیسیۆن و بریاری حكومهتهوه . من وهك هاوڵاتییهك بهباشی نازانم دوو ههڵبژاردنی گشتی له ماوهی دوو مانگدا بهڕێوه بچن . چونكه پێویسته ڕهچاوی سایكۆلۆژییهتی دهنگدهر بكرێت و نهبێته هۆی دابهزینی ئاستی بهشداریكردن. لهو بڕوایهشدا نیم یهكێتی داوایهكی لهم جۆره بكات . چونكه ههڵبژاردنی ئهنجومهنی پارێزگاكان زیاد له پێویست دواخراوه .
پ : ئهمڕۆ له ههولێر چهند تهقینهوهیهك روویاندا ، ئهوه تاچهند پێوهندی به سهركهوتنی پارتییهوه ههیه ، چونكه لهسنووری پارتیدا روویداوه ؟
وەڵام : لهبهر ئهوهی تهقینهوهكان هاوكات بوون لهگهڵ ڕاگهیاندنی دهرئهنجامی ههڵبژاردنهكان، بۆیه ناتوانین لێكیان جیا بكهینهوه و بێگومان ئهنجامی ههڵبژاردنێكی سهركهوتوو هۆیهكی سهرهكی تهقینهوهكان بووه. جگه لهمه سهقامگیری ههرێم و پێشكهوتنه ئابوورییهكانی ههرێم هۆیهكی دیكهن بۆ ئهوهی ناحهزان ههوڵی تێكدان یاخود ڕاگرتنی ئهو پێشوهچوونانه بدهن، لهلایهكی تر بوونی ههولێر به پایتهختی گهشتوگوزاری ساڵی 2014 ڕهنگه هۆیهكی دیكه بێت بۆ ئهوهی دوخی ئارامیی شارهكه بشێوێنرێت. ئهگهرهكان زۆرن، بهڵام ئامانجی ناحهزان یهكه، ئهویش تێكدانی باری ئاسایش و سهقامگیری ههرێم و ڕێگریكرنه له پێشكهوتنه خێراكانی ههرێمی كوردستان. سپاس بۆ خوداو بۆ ڕۆڵهكانی ئهم وڵاته كه نهیانهێشت پیلانی ناحهزان سهركهوێت، سهربهرزی بۆ شههیدانی رووداوهكه و سهلامهتی و ڕقئهستووری بۆ بریندارهكان .
پرسیار : بهشێوهیهكی گشتی ئێوه وهك پارتی چۆن دهڕواننه پرۆسهی ههڵبژاردن و ئهنجامه سهرهتاییهكانی كه لهلایهن كۆمیسیۆنهوه راگهیاندراوه ؟
وەڵام : ئێمه وهك پارتى ديمۆكراتى كوردستان، ئهو ئامانجانهی له بهرنامهى كارى خۆماندا، بۆ پرۆسهی ههڵبژاردنی پهرلهمانى كوردستان، دهستنيشانمان كردبوون و رێنمايییهكانی جهنابى سهرۆك مسعود بارزانى بۆ سهركهوتنی پرۆسهكه بهشێوهكى گشتى، هاتنه دى . بهشێك له ئامانجهكان بريتين له ئهنجامدانی پرۆسهیهك كه به گشت پێوهره جیهانی و ستانداردهكان سهركهوتوو بێت، چ له رووی رێژهی بهشداری دهنگدهرانهوه بێت یان له رووی پاكیی پرۆسهكهوه بێت، ههروهها گهیاندنی پهیامی پارتی به دهنگدهر به شێوهیهكی زانستی و شارستانی دوور له توندوتیژی. بهشێوهیهكى گشتى، پرۆسهكه به سهركهوتوو له قهڵهم دهدهين، سهرهڕاى ههبوونی ههندێك كهموكوڕی وهك نهبوونی ناوی ههندێ له دهنگدهران لهناو تۆمارى دهنگدهران و ههندێك كێشهوگرفتى تهكنيكى و بۆ یهكهمجار بهكارهێنانی مۆری ئهلیكترۆنی كه ببوو به هۆی نیگهرانی بهشێكی زۆری دهنگدهران و سستبوونی بهڕێوهچوونی پرۆسهكه،.بهڵام بهشێویهكی گشتی، ئيَمه وهك پارتى ديموكراتى كوردستان، دڵخوشين به ئهنجامه سهرهتايىیهكان و سهركهوتنى ليستهكهمان (لیستی110) وهك ليستى يهكهم له ههرێمی كوردستان و پيرۆزبایی له ههموو خهڵكى كوردستان دهكهم بۆ سهرخستنی پرۆسهكه، دياره ئهمه نيشانهى شارستانيهت و ديموكراتيهتى خهڵكى كوردستانه .
پرسیار : پێتانوایه دهرهنجامی ههڵبژاردنهكان نهخشهی سیاسی ههرێم دهگۆڕی و دۆخێكی نوێ له سیاسهت و حكومڕانی كوردی دێته ئاراوه ؟ چۆن ؟
وەڵام : ئهم ههڵبژاردنه بۆ ئێمهی پارتی تاقیكردنهوهیهكی گرنگ بوو. لهم سهركهوتنهی پارتیدا بۆمان دهركهوت كه شێوازی حوكمڕانیمان جێی متمانهی خهڵكی خۆمانه. بۆیه پێویسته پارتی ئهم متمانهیهی هاوڵاتیان زیاتر بكات و زیاتر خزمهتیان بكات، ئهمهش ئامانجی سهرهكیمانه. بێگومان ههر هاوكێشهیهكی سیاسی بۆ پێكهێنانی حكومهتی نوێ له خزمهتی گهل و وڵاتهكهماندا بێت، بێ دوودڵی قهبووڵمانه، جا ئهم هاوكێشهیه نهخشهی سیاسی ههرێم بگۆڕێت یاخود ههر وهك خۆی بمێنێتهوه، گرنگ ئهمهیه له بهرژهوهندی سیاسهتی حكومهتدا بێت نهك لایهنێك یان چهند لایهنێكی سیاسی. نهخشهى سياسى ههرێم له دوو لايهن پێكهاتووه، حوكمڕان وئۆپۆزیسيۆن. هاوكێشهكان كهمێك ئاڵۆزن و ههڵبژاردهی بهردهم حزبهكان جۆراوجۆرن، ڕهنگه له ماوهیهكی كهمدا چهندین جار هاوكێشهكان بگۆڕێن، بۆیه ههر پێشبینییهك بۆ نهخشهی سیاسی داهاتووی ههرێم ڕهنگه پێچهوانهكهی راست بێت.
پرسیار : میدیاكانی ئههلی و ئۆپۆزیسیۆن رهخنه له پرۆسهكه دهگرن و به ناشهفاف وهسفی دهكهن و حزبهكانی دهسهڵات به ساختهكاری وهسف دهكهن ، وهڵامی ئێوه چییه و راو سهرنجتان لهسهر ههڵوێست و قسهكانی ئهوان چییه ؟
وەڵام : بهڕای چاودێرانی ناوخۆیی و بیانی، پرۆسهكه سهركهوتوو بوو. ئهو دهنگویانهی كه پێیانوایه پرۆسهكه ناشهفاف بووه و له لایهن دهسهڵاتهوه ساختهكاری زۆر كراوه، هیچ بنهمایهكی بۆ نییه و بهشێكه لهو ململانێیه ناتهندرۆستهی ئوپۆزیسیۆن له رابردوودا لهگهڵ دهسهڵاتی دهكرد. بێگومان هیچ ههڵبژاردنێك بهدهر نییه له كهموكوڕی، بهڵام ئهم كهموكوڕییانه ناگهنه ئهو ئاستهی نیشانهی پرسیاری گهوره لهسهر پرۆسهكه دابنێن. بهڵگهش بۆ ئهمه له ههولێر و دهۆك هیچ كام له سندۆقهكانی دهنگدان له لایهن كۆمسیۆنهوه سور نهكراون، كه لایهنێكی دهسهڵات زۆرینهی دهنگی هێناوه لهو دوو پارێزگایه. ههرچی پارێزگای سلێمانییه بههۆی ئهو ململانێ گهرمهی نێوان لایهنێكی دهسهڵات و لایهنێكی ئۆپۆزیسیۆن، ژمارهیهك سندوقی سور ههیه، بهڵام ئهگهر دهسهڵات ساختهكاری بكردبا، دهبوایه زۆرینهی دهنگهكانی ئهو پارێزگایهی بهدهستهێنابا. ئێمه وهك پارتی، سكاڵامان لهسهر تۆماركراوه، بهڵام ئێمهش له زۆر شوێن سكاڵامان تۆماركردووه. ئهمهش مافێكه به ههموو قهواره سیاسییهكان دراوه بۆ ئهوهی له ههر شوێنێك گومانیان له پاكیی پرۆسهكه ههبوو سكاڵا پێشكهش بكهن. بهڵام تۆماركردنی چهند سكاڵایهك كه ڕهنگه زۆر بهیان بێبنهما بن، كار ناكاته سهر پاكیی پرۆسهی ههڵبژاردن، یاخود ناڕازیبوونی لایهنێك یان چهند لایهنێكی بهشداربوو نابێته هۆی ناشرینكردنی پرۆسهكه. ههڵسهنگاندنی پرۆسهی ههڵبژاردن پشت به چهندین پێوهری زانستی و ستانداردی جیهانی دهبهستێت، ئهمهش قهواره بهشداربووهكانی ههڵبژاردن بڕیاری لهسهر نادهن، بهڵكو لایهنی بهڕیوهبهری ههڵبژاردن و چاودێره ناوخۆیی و بیانییهكان ههڵی دهسهنگێنن .
پرسیار : ئهو رێژه دهنگهی كه پارتی هێناوێتی، تاچهند بهلاتانهوه پهسهنده ؟ یان چۆن وهڵامی ئهو تۆمهتانه دهدهنهوه كه دهڵێن پارتی ساختهكاری زۆریی كردووه ؟
وەڵام : بێگومان پارتی شایستهی دهنگی زۆر زیاتره لهوهی لهم ههڵبژاردنهدا بهدهستیهێناوه. بهڵام ئهمه ههڵبژاردنه و هاوكێشهو قهبارهی پارته سیاسییهكان له ههڵكشان و داكشاندایه. ئێمه ئهگهر دهنگمان زیادیكردووه یان كهمیكردووه رێز له ئیرادهی خهڵكی كوردستان دهگرین و پێشوهختیش رهزامهندی خۆمان بۆ ههر ئهنجامێك كه لهلایهن كۆمسیۆنهوه دهربچێت دهڕبڕیبوو. سهبارهت بهم تۆمهتانهی دهخرێنه پاڵ پارتیمان، ئهمه شتێكی چاوهڕوان كراوه و سهیر و سهمهره نییه. ههر حزبێك بهقهد قهبارهی خۆی تۆمهتی دهخرێته پاڵ، پارتیش چونكه گهورهترین قهوارهی سیاسییه ، بۆیه زۆرترین تۆمهتهكان ئاراستهی ئهو دهكرێن . بهڵام چهند لهم تۆمهتانه بهسهریدا ساغبوونهوهتهوه، ئهمه گرنگه. بهڵێ وترا پارتی ساختهكارییهكی زۆری لهم ههڵبژاردنهدا كردووه، من هیچ ناڵێم تهنها نهبوونی تاكه سندوقێكی سور له ههردوو پاڕێزگای ههولێر و دهۆك كه به ناوچهی زهرد وجێنفوزی پارتی ناوی دهبهن و پێیان وایه پارتی دهسهڵاتی رههای ههیه لهم دوو پارێزگایهدا و دهتوانێت به ئارهزووی خۆی یاری به ئهنجامهكان بكات ، وهڵامێكه بۆ گشت ئهو كهس و لایهنانه .
پرسیار : یهكێتی نیشتمانی كوردستان له چاو پارتی ژمارهی كورسییهكانی یهك لهسهر سێیه ، واته كهمتر لهنیوه ، پارتی لهمهودوا چۆن مامهڵه لهگهڵ یهكێتی دهكات ؟ ئایا وهك هێزی هاوپهیمان و هاوبهش یان لهسهر بنهمای كورسی؟
وەڵام : یهكێتی نزیكترین حزبه له پارتییهوه و رێكهوتنی ستراتیجیمان له نێواندا ههیه . لاسهنگی و هاوسهنگی كورسییهكانی ههردوو لامان كار ناكاته سهر ئهو ڕێكهوتنهی نێوانمان كه قازانجێكی زۆری بۆ گهل و وڵاتهكهمانی ههبووه .
پرسیار : چۆن دهڕواننه كابینهی ههشتهم و پێشبینی دهكهن كه حزبهكانی ئۆپۆزیسیۆن بهشداری بكهن ؟ ئهگهر بهشدار دهبن لهسهر چ بنهمایهك دهبێ؟
وەڵام : ئهمه شتێكه سهركردایهتی پارتی حزبهكان خۆیان بڕیار لهم بارهیهوه دهدهن. ههروهك ووتم هاوكێشهكان ئاڵۆزن، بهو پێیه پێشبینییهكانیش دروست دهرناچن. سهبارهت به ئهگهری بهشداریكردنی ئۆپۆزیسیۆن له حكومهتدا و بنهماكانی بهشداریكردنیان، بێگومان پێویسته بهشدارییهكه لهسهر بنهمای بهرژهوهندی گشتی هاوڵاتیان بێت و هیچ لایهنێك ئیرادهی خۆی یان مهرجهكانی بهشداریكردن بهسهر لایهنهكانی دیكهدا نهسهپێنێت. ئهگهر حكومهتی بنكهفراوان پێكهێنرا، هاوكێشه راست و دروستهكه ئهوهیه ههر قهوارهیهك به قهبارهی خۆی بهشداری بكات و له كاركردنیشدا سیاسهتی حكومهت پهیڕهو بكهن نهك سیاسهت و بهرژهوهنی قهوارهكهیان .
پرسیار : بزوتنهوهی گۆڕان خۆی به براوهو هێزی دووهم دهزانێ و به مافی خۆیشی دهزانێ هاوبهشی حكومهت بێ به فێعلی و ئاشكراشی كردووه كه له پۆسته باڵاكانی وهك جێگرانی سهرۆكی حكومهت و پهرلهمان و وهزارهت دهبێ پشكی ههبێ ، ئایا ئێوه پێشبینی دهكهن گۆڕان بهشداری حكومهت بكات؟ یاخود رای ئێوه لهسهر بهشداری گۆڕان چییه ؟
وەڵام : با پێش رووداوهكان نهكهوین و بهشداریكردن و نهكردنی گۆڕانیش پهیوهسته به بڕیاری خۆیانهوه. ههر لایهنێكیش بیهوێت بهشداری حكومهت بكات، داواكاری و پێشنیاری تایبهت بهخۆی دهبێت و دانوستاندنی لهبارهیهوه دهكرێت .
پرسیار: ئهوه تاچهند راسته گوایه دوای ئاشكرا بوونی ئهنجامهكانی ههڵبژاردنی خولی چوارهمی پهرلهمان ، كه یهكێتی له سلێمانی شكستی هێناوه ، گوایه داوای له پارتی كردووه كه ههڵبژاردنی ئهنجومهنی پارێزگاكان نهكرێ ، چونكه له سلێمانی گۆڕان براوه دهبێ ؟
وەڵام : ئاگاداری هیچ داوایهكی لهم جۆره نیم، پرسی ههڵبژاردنی ئهنجومهنی پارێزگان، ئهنجامدانی یان دواخستنی، پهیوهسته به ئامادهكارییهكانی كۆمیسیۆن و بریاری حكومهتهوه. من وهك هاوڵاتییهك بهباشی نازانم دوو ههڵبژاردنی گشتی له ماوهی دوو مانگدا بهڕێوه بچن. چونكه پێویسته ڕهچاوی سایكۆلۆژییهتی دهنگدهر بكرێت و نهبێته هۆی دابهزینی ئاستی بهشداریكردن. لهو بڕوایهشدا نیم یهكێتی داوایهكی لهم جۆره بكات. چونكه ههڵبژاردنی ئهنجومهنی پارێزگاكان زیاد له پێویست دواخراوه .
پرسیار : ئهمڕۆ له ههولێر چهند تهقینهوهیهك روویاندا، ئهوه تاچهند پێوهندی به سهركهوتنی پارتییهوه ههیه، چونكه لهسنووری پارتیدا روویداوه؟
وەڵام : لهبهر ئهوهی تهقینهوهكان هاوكات بوون لهگهڵ ڕاگهیاندنی دهرئهنجامی ههڵبژاردنهكان، بۆیه ناتوانین لێكیان جیا بكهینهوه و بێگومان ئهنجامی ههڵبژاردنێكی سهركهوتوو هۆیهكی سهرهكی تهقینهوهكان بووه. جگه لهمه سهقامگیری ههرێم و پێشكهوتنه ئابوورییهكانی ههرێم هۆیهكی دیكهن بۆ ئهوهی ناحهزان ههوڵی تێكدان یاخود ڕاگرتنی ئهو پێشوهچوونانه بدهن، لهلایهكی تر بوونی ههولێر به پایتهختی گهشتوگوزاری ساڵی 2014 ڕهنگه هۆیهكی دیكه بێت بۆ ئهوهی دوخی ئارامیی شارهكه بشێوێنرێت. ئهگهرهكان زۆرن، بهڵام ئامانجی ناحهزان یهكه، ئهویش تێكدانی باری ئاسایش و سهقامگیری ههرێم و ڕێگریكرنه له پێشكهوتنه خێراكانی ههرێمی كوردستان. سپاس بۆ خوداو بۆ ڕۆڵهكانی ئهم وڵاته كه نهیانهێشت پیلانی ناحهزان سهركهوێت، سهربهرزی بۆ شههیدانی رووداوهكه و سهلامهتی و ڕقئهستووری بۆ بریندارهكان .
پرسیار: بهشێوهیهكی گشتی ئێوه وهك پارتی چۆن دهڕواننه پرۆسهی ههڵبژاردن و ئهنجامه سهرهتاییهكانی كه لهلایهن كۆمیسیۆنهوه راگهیاندراوه؟
وەڵام : ئێمه وهك پارتى ديمۆكراتى كوردستان، ئهو ئامانجانهی له بهرنامهى كارى خۆماندا، بۆ پرۆسهی ههڵبژاردنی پهرلهمانى كوردستان، دهستنيشانمان كردبوون و رێنمايییهكانی جهنابى سهرۆك مسعود بارزانى بۆ سهركهوتنی پرۆسهكه بهشێوهكى گشتى، هاتنه دى . بهشێك له ئامانجهكان بريتين له ئهنجامدانی پرۆسهیهك كه به گشت پێوهره جیهانی و ستانداردهكان سهركهوتوو بێت ، چ له رووی رێژهی بهشداری دهنگدهرانهوه بێت یان له رووی پاكیی پرۆسهكهوه بێت، ههروهها گهیاندنی پهیامی پارتی به دهنگدهر به شێوهیهكی زانستی و شارستانی دوور له توندوتیژی. بهشێوهیهكى گشتى، پرۆسهكه به سهركهوتوو له قهڵهم دهدهين، سهرهڕاى ههبوونی ههندێك كهموكوڕی وهك نهبوونی ناوی ههندێ له دهنگدهران لهناو تۆمارى دهنگدهران و ههندێك كێشهوگرفتى تهكنيكى و بۆ یهكهمجار بهكارهێنانی مۆری ئهلیكترۆنی كه ببوو به هۆی نیگهرانی بهشێكی زۆری دهنگدهران و سستبوونی بهڕێوهچوونی پرۆسهكه،.بهڵام بهشێویهكی گشتی، ئيَمه وهك پارتى ديموكراتى كوردستان، دڵخوشين به ئهنجامه سهرهتايىیهكان و سهركهوتنى ليستهكهمان (لیستی110) وهك ليستى يهكهم له ههرێمی كوردستان و پيرۆزبایی له ههموو خهڵكى كوردستان دهكهم بۆ سهرخستنی پرۆسهكه، دياره ئهمه نيشانهى شارستانيهت و ديموكراتيهتى خهڵكى كوردستانه .
پرسیار : پێتانوایه دهرهنجامی ههڵبژاردنهكان نهخشهی سیاسی ههرێم دهگۆڕی و دۆخێكی نوێ له سیاسهت و حكومڕانی كوردی دێته ئاراوه ؟ چۆن ؟
وەڵام : ئهم ههڵبژاردنه بۆ ئێمهی پارتی تاقیكردنهوهیهكی گرنگ بوو. لهم سهركهوتنهی پارتیدا بۆمان دهركهوت كه شێوازی حوكمڕانیمان جێی متمانهی خهڵكی خۆمانه. بۆیه پێویسته پارتی ئهم متمانهیهی هاوڵاتیان زیاتر بكات و زیاتر خزمهتیان بكات، ئهمهش ئامانجی سهرهكیمانه. بێگومان ههر هاوكێشهیهكی سیاسی بۆ پێكهێنانی حكومهتی نوێ له خزمهتی گهل و وڵاتهكهماندا بێت، بێ دوودڵی قهبووڵمانه، جا ئهم هاوكێشهیه نهخشهی سیاسی ههرێم بگۆڕێت یاخود ههر وهك خۆی بمێنێتهوه، گرنگ ئهمهیه له بهرژهوهندی سیاسهتی حكومهتدا بێت نهك لایهنێك یان چهند لایهنێكی سیاسی. نهخشهى سياسى ههرێم له دوو لايهن پێكهاتووه، حوكمڕان وئۆپۆزیسيۆن. هاوكێشهكان كهمێك ئاڵۆزن و ههڵبژاردهی بهردهم حزبهكان جۆراوجۆرن، ڕهنگه له ماوهیهكی كهمدا چهندین جار هاوكێشهكان بگۆڕێن، بۆیه ههر پێشبینییهك بۆ نهخشهی سیاسی داهاتووی ههرێم ڕهنگه پێچهوانهكهی راست بێت .
پرسیار : میدیاكانی ئههلی و ئۆپۆزیسیۆن رهخنه له پرۆسهكه دهگرن و به ناشهفاف وهسفی دهكهن و حزبهكانی دهسهڵات به ساختهكاری وهسف دهكهن، وهڵامی ئێوه چییه و راو سهرنجتان لهسهر ههڵوێست و قسهكانی ئهوان چییه ؟
وەڵام : بهڕای چاودێرانی ناوخۆیی و بیانی، پرۆسهكه سهركهوتوو بوو. ئهو دهنگویانهی كه پێیانوایه پرۆسهكه ناشهفاف بووه و له لایهن دهسهڵاتهوه ساختهكاری زۆر كراوه، هیچ بنهمایهكی بۆ نییه و بهشێكه لهو ململانێیه ناتهندرۆستهی ئوپۆزیسیۆن له رابردوودا لهگهڵ دهسهڵاتی دهكرد. بێگومان هیچ ههڵبژاردنێك بهدهر نییه له كهموكوڕی، بهڵام ئهم كهموكوڕییانه ناگهنه ئهو ئاستهی نیشانهی پرسیاری گهوره لهسهر پرۆسهكه دابنێن. بهڵگهش بۆ ئهمه له ههولێر و دهۆك هیچ كام له سندۆقهكانی دهنگدان له لایهن كۆمسیۆنهوه سور نهكراون، كه لایهنێكی دهسهڵات زۆرینهی دهنگی هێناوه لهو دوو پارێزگایه. ههرچی پارێزگای سلێمانییه بههۆی ئهو ململانێ گهرمهی نێوان لایهنێكی دهسهڵات و لایهنێكی ئۆپۆزیسیۆن، ژمارهیهك سندوقی سور ههیه، بهڵام ئهگهر دهسهڵات ساختهكاری بكردبا، دهبوایه زۆرینهی دهنگهكانی ئهو پارێزگایهی بهدهستهێنابا. ئێمه وهك پارتی، سكاڵامان لهسهر تۆماركراوه، بهڵام ئێمهش له زۆر شوێن سكاڵامان تۆماركردووه. ئهمهش مافێكه به ههموو قهواره سیاسییهكان دراوه بۆ ئهوهی له ههر شوێنێك گومانیان له پاكیی پرۆسهكه ههبوو سكاڵا پێشكهش بكهن. بهڵام تۆماركردنی چهند سكاڵایهك كه ڕهنگه زۆر بهیان بێبنهما بن، كار ناكاته سهر پاكیی پرۆسهی ههڵبژاردن، یاخود ناڕازیبوونی لایهنێك یان چهند لایهنێكی بهشداربوو نابێته هۆی ناشرینكردنی پرۆسهكه. ههڵسهنگاندنی پرۆسهی ههڵبژاردن پشت به چهندین پێوهری زانستی و ستانداردی جیهانی دهبهستێت، ئهمهش قهواره بهشداربووهكانی ههڵبژاردن بڕیاری لهسهر نادهن، بهڵكو لایهنی بهڕیوهبهری ههڵبژاردن و چاودێره ناوخۆیی و بیانییهكان ههڵی دهسهنگێنن .
پرسیار : ئهو رێژه دهنگهی كه پارتی هێناوێتی، تاچهند بهلاتانهوه پهسهنده ؟ یان چۆن وهڵامی ئهو تۆمهتانه دهدهنهوه كه دهڵێن پارتی ساختهكاری زۆریی كردووه ؟
وەڵام : بێگومان پارتی شایستهی دهنگی زۆر زیاتره لهوهی لهم ههڵبژاردنهدا بهدهستیهێناوه. بهڵام ئهمه ههڵبژاردنه و هاوكێشهو قهبارهی پارته سیاسییهكان له ههڵكشان و داكشاندایه. ئێمه ئهگهر دهنگمان زیادیكردووه یان كهمیكردووه رێز له ئیرادهی خهڵكی كوردستان دهگرین و پێشوهختیش رهزامهندی خۆمان بۆ ههر ئهنجامێك كه لهلایهن كۆمسیۆنهوه دهربچێت دهڕبڕیبوو. سهبارهت بهم تۆمهتانهی دهخرێنه پاڵ پارتیمان، ئهمه شتێكی چاوهڕوان كراوه و سهیر و سهمهره نییه. ههر حزبێك بهقهد قهبارهی خۆی تۆمهتی دهخرێته پاڵ، پارتیش چونكه گهورهترین قهوارهی سیاسییه، بۆیه زۆرترین تۆمهتهكان ئاراستهی ئهو دهكرێن. بهڵام چهند لهم تۆمهتانه بهسهریدا ساغبوونهوهتهوه، ئهمه گرنگه. بهڵێ وترا پارتی ساختهكارییهكی زۆری لهم ههڵبژاردنهدا كردووه، من هیچ ناڵێم تهنها نهبوونی تاكه سندوقێكی سور له ههردوو پاڕێزگای ههولێر و دهۆك كه به ناوچهی زهرد وجێنفوزی پارتی ناوی دهبهن و پێیان وایه پارتی دهسهڵاتی رههای ههیه لهم دوو پارێزگایهدا و دهتوانێت به ئارهزووی خۆی یاری به ئهنجامهكان بكات، وهڵامێكه بۆ گشت ئهو كهس و لایهنانه
پرسیار : یهكێتی نیشتمانی كوردستان له چاو پارتی ژمارهی كورسییهكانی یهك لهسهر سێیه ، واته كهمتر لهنیوه، پارتی لهمهودوا چۆن مامهڵه لهگهڵ یهكێتی دهكات ؟ ئایا وهك هێزی هاوپهیمان و هاوبهش یان لهسهر بنهمای كورسی ؟
وەڵام : یهكێتی نزیكترین حزبه له پارتییهوه و رێكهوتنی ستراتیجیمان له نێواندا ههیه. لاسهنگی و هاوسهنگی كورسییهكانی ههردوو لامان كار ناكاته سهر ئهو ڕێكهوتنهی نێوانمان كه قازانجێكی زۆری بۆ گهل و وڵاتهكهمانی ههبووه .
پرسیار : چۆن دهڕواننه كابینهی ههشتهم و پێشبینی دهكهن كه حزبهكانی ئۆپۆزیسیۆن بهشداری بكهن؟ ئهگهر بهشدار دهبن لهسهر چ بنهمایهك دهبێ؟
وەڵام : ئهمه شتێكه سهركردایهتی پارتی حزبهكان خۆیان بڕیار لهم بارهیهوه دهدهن. ههروهك ووتم هاوكێشهكان ئاڵۆزن، بهو پێیه پێشبینییهكانیش دروست دهرناچن. سهبارهت به ئهگهری بهشداریكردنی ئۆپۆزیسیۆن له حكومهتدا و بنهماكانی بهشداریكردنیان، بێگومان پێویسته بهشدارییهكه لهسهر بنهمای بهرژهوهندی گشتی هاوڵاتیان بێت و هیچ لایهنێك ئیرادهی خۆی یان مهرجهكانی بهشداریكردن بهسهر لایهنهكانی دیكهدا نهسهپێنێت. ئهگهر حكومهتی بنكهفراوان پێكهێنرا، هاوكێشه راست و دروستهكه ئهوهیه ههر قهوارهیهك به قهبارهی خۆی بهشداری بكات و له كاركردنیشدا سیاسهتی حكومهت پهیڕهو بكهن نهك سیاسهت و بهرژهوهنی قهوارهكهیان .
پرسیار : بزوتنهوهی گۆڕان خۆی به براوهو هێزی دووهم دهزانێ و به مافی خۆیشی دهزانێ هاوبهشی حكومهت بێ به فێعلی و ئاشكراشی كردووه كه له پۆسته باڵاكانی وهك جێگرانی سهرۆكی حكومهت و پهرلهمان و وهزارهت دهبێ پشكی ههبێ، ئایا ئێوه پێشبینی دهكهن گۆڕان بهشداری حكومهت بكات؟ یاخود رای ئێوه لهسهر بهشداری گۆڕان چییه؟
وەڵام : با پێش رووداوهكان نهكهوین و بهشداریكردن و نهكردنی گۆڕانیش پهیوهسته به بڕیاری خۆیانهوه. ههر لایهنێكیش بیهوێت بهشداری حكومهت بكات، داواكاری و پێشنیاری تایبهت بهخۆی دهبێت و دانوستاندنی لهبارهیهوه دهكرێت .
پرسیار : ئهوه تاچهند راسته گوایه دوای ئاشكرا بوونی ئهنجامهكانی ههڵبژاردنی خولی چوارهمی پهرلهمان، كه یهكێتی له سلێمانی شكستی هێناوه، گوایه داوای له پارتی كردووه كه ههڵبژاردنی ئهنجومهنی پارێزگاكان نهكرێ، چونكه له سلێمانی گۆڕان براوه دهبێ؟
وەڵام : ئاگاداری هیچ داوایهكی لهم جۆره نیم، پرسی ههڵبژاردنی ئهنجومهنی پارێزگان، ئهنجامدانی یان دواخستنی، پهیوهسته به ئامادهكارییهكانی كۆمیسیۆن و بریاری حكومهتهوه. من وهك هاوڵاتییهك بهباشی نازانم دوو ههڵبژاردنی گشتی له ماوهی دوو مانگدا بهڕێوه بچن. چونكه پێویسته ڕهچاوی سایكۆلۆژییهتی دهنگدهر بكرێت و نهبێته هۆی دابهزینی ئاستی بهشداریكردن. لهو بڕوایهشدا نیم یهكێتی داوایهكی لهم جۆره بكات. چونكه ههڵبژاردنی ئهنجومهنی پارێزگاكان زیاد له پێویست دواخراوه .
پرسیار : ئهمڕۆ له ههولێر چهند تهقینهوهیهك روویاندا ، ئهوه تاچهند پێوهندی به سهركهوتنی پارتییهوه ههیه ، چونكه لهسنووری پارتیدا روویداوه ؟
وەڵام : لهبهر ئهوهی تهقینهوهكان هاوكات بوون لهگهڵ ڕاگهیاندنی دهرئهنجامی ههڵبژاردنهكان، بۆیه ناتوانین لێكیان جیا بكهینهوه و بێگومان ئهنجامی ههڵبژاردنێكی سهركهوتوو هۆیهكی سهرهكی تهقینهوهكان بووه. جگه لهمه سهقامگیری ههرێم و پێشكهوتنه ئابوورییهكانی ههرێم هۆیهكی دیكهن بۆ ئهوهی ناحهزان ههوڵی تێكدان یاخود ڕاگرتنی ئهو پێشوهچوونانه بدهن، لهلایهكی تر بوونی ههولێر به پایتهختی گهشتوگوزاری ساڵی 2014 ڕهنگه هۆیهكی دیكه بێت بۆ ئهوهی دوخی ئارامیی شارهكه بشێوێنرێت. ئهگهرهكان زۆرن، بهڵام ئامانجی ناحهزان یهكه، ئهویش تێكدانی باری ئاسایش و سهقامگیری ههرێم و ڕێگریكرنه له پێشكهوتنه خێراكانی ههرێمی كوردستان . سپاس بۆ خوداو بۆ ڕۆڵهكانی ئهم وڵاته كه نهیانهێشت پیلانی ناحهزان سهركهوێت ، سهربهرزی بۆ شههیدانی رووداوهكه و سهلامهتی و ڕقئهستووری بۆ بریندارهكان .