نەژاد سیوەیلی : مێژوویەک لە شکۆ .
لەیادی دامەزراندنی پارتی کرێکارانی کوردستان { پە کە کە } ٢٧ /١١/١٩٧٨
ئیسماعیل بێشکچی دەڵێ : توركیا لیستێك ناوى توركى دابووە وڵاتانى ڕۆژئاوا بۆئەوەى كاتێك ئەو خێزانە كوردانەی کۆچیان کرد بۆ ئەوێ یان لە تورکیا هەڵ هاتبون، لەوێ منداڵیان دەبێ ئەو ناوە توركیانەیان لێبنرێ. تا ئەم ڕادەیە دەوڵەتى توركیا كارى دەكرد لەسەر ئاپارتاید ی ڕەگەزی و جینۆسایدی شوناسی كورد،
نیسانى ساڵى ( 1973) لە كەنارەكانى ( بەنداوى چوبوك ) ى ئەنقەرەى پایتەختى توركیا ، وەك گروپێكى شەش كەسى ، هەندێكجار لەسەر پێ ، هەندێكجار بە دانیشتن گفتوگۆیان دەكرد ، ئەگەرچى چەند گەنجێكى توركیشیان لەناودا بوو وەكو (كەمال پیر و حەقى قەرار ) ، بەڵام لە ڕاستیدا وەك گروپێكى كوردستانى دەجوڵانەوە ، هۆكارى سەرەكیشیان بۆئەوە دەگەڕاندەوە كە ” كوردستان داگیركراوێكى كلاسیكە ” بۆ یەكەمین جار ئۆجەلان وەك نهێنیەك ئەوەى بۆ گروپەكە ئاشكرا كرد و دەستیان پێكرد ، ئۆجەلان لەو دانیشتنانەدا ئەوەى پێڕاگەیاندن كە ” كوردستان داگیركراوێكى نێودەوڵەتییە ” ئەمە بەس بوو بۆئەوەى شۆڕشێكى سەركێش هەڵبگیرسێنن . ئیتر شێوازى دركاندنى ڕاستیەكان بۆ تاكەكان گۆڕا بۆ شێوازى ئاشكراكردنى بۆ كۆمەڵگا و دروستكردنى ڕێكخستن .
بەهۆى ئەو سیاسەتەى دەوڵەتى توركیا لە ساڵى ( 1923 ) وە لەسەر كوردەكان بەڕێوەى دەبرد لە كوردستانى توركیادا ، تا ساڵى هەشتاكان كوردەكان گەیشتنە لێوارى مەرگ و لەناوچوون ، چونكە زمانیان قەدەغەكرابوو ، هەموو شتێك بە توركى بوو ، خوێندن و پەروەردە ، تەلەڤزیۆن ، ڕادیۆ ، ڕۆژنامە ، قسەكردنى ڕۆژانەش بە كوردى ماوەیەكى زۆربوو قەدەغەكرابوو ، هەروەها ماوەیەكى زۆرتریش بوو شۆڕش و جوڵانەوە كوردیەكان سەركوتكرابوون ، وەكو شۆڕشى ( شێخ سەعیدى پیران 1925 ) و شۆڕشى ( سەید ڕەزاى دەرسیم 1938) . لەدواى سەركوتكردنى ئەم شۆڕشانە و كۆمەڵكوژى دەرسیم ، ئیدى بێدەنگیەك باڵى بەسەر كوردستانى توركیادا كێشابوو ، ڕەمز و هێما و سیماكانى كوردێتى لەناوچووبوون ، تەنانەت ناوى گەڕەك و گوندو شارۆچكە و شار و تاكەكانیش كرابوون بە توركى ، ئەم نەتەوەپەرستییەى توركەكان نەك تەنیا لەسەر كوردەكانى ناو توركیا بەم شێوەیە بوو ، بەڵكو لەسەر ئەو كوردانەش كە توركیایان بەجێهێشتبوو و ڕویان لە ئەوروپا كردبوو بەڕێوەدەچوو
ئیسماعیل بیشکچی دەڵێ : توركیا لیستێك ناوى توركى دابووە وڵاتانى ڕۆژئاوا بۆئەوەى كاتێك ئەو خێزانە كوردانە منداڵیان دەبێ ئەو ناوە توركیانەیان لێبنرێ . تا ئەم ڕادەیەك دەوڵەتى توركیا كارى دەكرد لەسەر تواندنەوەى كورد ، هەربۆیە ئەو كەسانەى باسى كوردیان بكردایە توندترین سزا دەدران لەلایەن دەوڵەتى توركیاوە . بەهۆى ئەوەشەوە گروپەكەى ئۆجەلان لەسەرەتادا زۆر بەنهێنى كاریان دەكرد و ناوى كوردییان لەخۆیان نەنابوو ، ئەوان لەژێرناوى ( كۆمەڵەى دیموكراتى خوێندنى باڵاى ئەنقەرە ADYOD)دا خۆیان ڕێكخستبوو و كاریان دەكرد ، لەبەرئەوەى هەموویان خوێندكارى زانكۆ بوون ، كار و چالاكیەكانیان زیاتر لەناو زانكۆدا بوون ، ساڵانى (1974 و 1975 و 1976) بەم شێوازە كاری ئایدۆلۆژى و فكریان دەكرد .
لەم ساڵانەدا ئەم كۆمەڵە گەنجە جار جار لە ئەنقەرەوە دەچونە شارە كوردیەكان و باسى خەیاڵ و بیروباوەڕەكەى خۆیان بۆ خەڵك دەكرد ، ئەوان خۆیان ئامادە دەكرد بۆئەوەى پارتێكى سیاسى دروست بكەن ، بەڵام لەكاركردنیاندا توشى زۆر زەحمەتى و دژوارى دەبوونەوە ، خەڵك گاڵتەى پێدەكردن ، خەڵك دەیگوت ئێوە خەریكى چین؟! ئێوە چۆن دەتوانن ڕۆح بكەنەوە بە بەرى ئەو دارەدا كە زیاتر لە سەد ساڵە لە ڕەگەوە هەڵكێشراوە ؟!! ئێوە چۆن دەتوانن مردو زیندوبكەنەوە ؟! خەڵك وایان بە ئۆجەلان و هەڤاڵەكانى دەگوت ، تەنانەت لەم كاتەدا ئۆجەلان جارێك دەچێتەوە ماڵى خۆیان باوكى پێى دەڵێ : بیستومانە بویتەتە كوردپەروەر و باسى كورد دەكەى ، قەیناكە ببەرە كۆمۆنیست باشترە بەس واز لە كوردبوون بهێنە ، چونكە شتێكى زۆر مەترسیدارە.
واتا كەس باوەڕى نەدەكرد و پێیان سەیر بوو ، ئەمەیان بە ئیشى شێتەكان دەزانى و دەیانگوت :” هەندێك كەس پەیدا بوونە بە خۆیان دەڵێن ئاپۆچى ، ئەوانە ( یاندم ئەڵڵاه چەتەسی) ن واتا ئەوانەى ( خوا شێتى كردوون ) واتا ئەمانە شێتن و ئەقڵیان نیە ، نە كورد و نە كوردستان ، بوونى نییە كەچى ئەمانە پەیدابوون و دەڵێن كورد و كوردستان ڕزگار دەكەین “. بەڵام ئەو گەنجە سەركێشانە گوێ بەو قسانە نادەن و لەسەر سەركێشیەكەى خۆیان بەردەوام دەبن ، ئەوەى جێگەى سەرنجە لەناو ئەم كۆمەڵە گەنجەدا كە هەموویان پێنج بۆ شەش گەنجن ، كەچى دوانیان توركن ئەوانیش ( كەمال پیر و حەقى قەرار ) .
ئەم دوو گەنجە ئێستا هیچیان نەماون ، ( حەقى قەرار ) كە كەسى دووەمى ناو گروپەكەیە و كاریگەرییەكى زۆرى هەیە ، لە ساڵى (1977) دەكوژرێت لە لایەن چەند كوردێكەوە كە سەر بەدەوڵەتى توركیان ، هەروەها ( كەمال پیر ) یش گەنجێكى بەڕەگەز توركە و خوێندكارى زانكۆیە و خاوەن كاریگەریە ، پێشتر لەناو بزوتنەوەى چەپە توركەكان كارى كردووە و باوەڕى بە ئازادى و پێكەوە ژیانى گەلان هەیە . (جەمیل بایك) كە یەكێكە لە سەركردە سەرەتاییەكانى پەكەكە و ئێستاش لە ژیاندا ماوە و بەرپرسیارێتییەكى باڵاى هەیە ، لە ڕێگەى كەمال پیرەوە ئۆجەلان دەناسێ ، جەمیل بایك بەم شێوەیە باسى ئەو ڕۆژگارە دەكات :” لە زانكۆى ئەنقەرە كەمال پیرم ناسى ، بەهۆى ئەوەى دژى فاشیستە توركەكان بووم ناسیم ، ڕۆژێك كەمال پێى وتم چەند هەڤاڵێك هەیە حەز دەكەى بیانناسى ؟ منیش وتم بەڵێ ، وتى زۆر باشە ، بردمى بۆ ماڵێك كە چوینە ژورەوە لە ژورەكەدا وێنەیەك هەڵواسرابوو بەدەست كێشرابوو ، وتم ئەو وێنەیە كێیە ؟ كەمال پیر پێى وتم ئەوە هەڤاڵ ( ئاپۆ ) یە ، وتم ئەى ئێستا لێرەیە ؟ وتى نا كەمێكى تر دەگەڕێتەوە ، پاشان ئۆجەلان گەڕایەوە ، یەكترمان ناسى و دەستمان بە گفتوگۆكرد ، سەرەتا ئۆجەلان پرسیارى لێكردم لەسەر كوردستان چى دەزانى ؟ منیش شتێكى وام نەدەزانى ، ئینجا ئۆجەلان دەستى بە قسەكردن كرد و چوار كاتژمێر لەسەر كوردستان قسەى بۆكردم ، جارى یەكەم بوو ئەو شتانە لەسەر كوردستان ببیستم ، ئیتر دواى ئەوە خۆم لەناو ئەواندا بینیەوە “.
ئەو گەنجانە لەگەڵ ئەوان بۆ كوردستان تێكۆشانیان دەكرد ، بەڵام تەنگ بیریان نەدەكردەوە و نەتەوەپەرست نەبوون ، واتا دژى گەلى تورك نەبوون ، ئۆجەلان دەڵێ :” ئێمە هەرگیز دژى گەلى تورك نەبوینە و دژیشى نین ، بەڵكو ئێمە دژى ئەو سیستەم و زهنیەتەین كە كورد قەبوڵ ناكەن و هەوڵ دەدەن كورد لەناوبەرن و بیتوێننەوە ، ئەوانیش دەسەڵاتدارانن “. بەم بیروباوەڕە ئۆجەلان توانى بناغەى شۆڕشەكەى بە هاوكارى و تێكۆشانى گەنجانى تورك بنیادبنێ ، ئەوەتا كەمال پیر باوەڕى وایە تا كورد ئازاد نەبن توركیش ئازاد نابن ، كەمال پیر دووجار لەلایەن دەوڵەتەوە دەستگیر دەكرێ ، بەڵام بەهاوكارى هەڤاڵەكانى لە زیندان هەڵدێ ، پاشان جارێكى تر دەستگیر دەكرێتەوە و لەزیندانى دیاربەكر زیندانى دەكرێت ، بەڵام ئەمجارە دەست بە مانگرتن لە خواردن دەكات و لە ساڵى 1982 شەهید دەبێ .
( هێلین تورك ) كچێكى بە ڕەگەز توركە و ئێستاش لەناو پەكەكەدایە ، باس لەوە دەكات بە هۆى كاریگەرى كەمال پیرەوە هاتۆتە ناو پەكەكە ، هێلین دەڵێت :” كاتێك خوێندكارى زانكۆ بووم لە ئەستەنبوڵ دەیانگوت پەكەكە نەتەوەپەرستە ، بەڵام دوایى بینیم كەمال پیر و حەقى قەرار لە دەستپێكى پەكەكەدا بونیان هەیە ، ئەمەش توشى پرسیارى كردم ، ئەگەر پەكەكە نەتەوەپەرستە ئەى كەمال و حەقى چى دەكەن ؟ پاشان ئەوەشم بیست كاتێك كەمال پیر مانى لە خواردن گرتبوو سەربازەكان پێیان گوتبوو كەمال ئێمە دەزانین تۆ توركى ، چیتداوە لەگەڵ ئەمانەدا ؟ واز لە مانگرتن بێنە ، كەمالیش پێیان دەڵێ ئەگەر توركێتى وەك ئێوە بێ ئەوا من تورك نیم “.
هێلینى تورك دەڵێ : پەكەكە توركێكى نوێ دروست دەكات .
سەرەڕاى ئەو بێ ئومێدى و بێ هیواییەى لە كوردستاندا هەیە ، ئەو كۆمەڵە گەنجە زۆر باوەڕیان بە خۆیان دەبێ ، ڕۆژ بە ڕۆژ و زۆر بە نهێنى فراوان دەبن ، ئەگەرچى هێشتا پەكەكەشیان دانەمەزراندووە دەوڵەتى توركیا چەند گەنجێكیان لێ دەكوژێ ، كە یەكێكیان حەقى قەرارە و چەند گەنجێكى تریش دەستگیر دەكات ، بەڵام ئەوان هەر واز ناهێنن و دەیانەوێ خاوەندارى لە خوێنى شەهیدەكانیان بكەن . ئۆجەلان دەڵێ :” بۆئەوەى خوێنى حەقى قەرار بە فیڕۆ نەڕوات دەبوو هەنگاوى بە پارتیبوونمان بنایە ئەویش خۆڕێكخستن بوو لە چوارچێوەى پارتێكدا “.
هێدى هێدى ئەو گەنجانە بەرەو دروستكردنى پارتى كرێكارانى كوردستان دەچن ، بەڵام زۆر بە نهێنى . تەنانەت ئەو كەسانەى بەشدارى یەكەمین كۆنگرەى دامەزراندنى پەكەكەش دەكەن نازانن لە كوێ و كەى كۆنگرە دەبەستن ؟! تەنها ئۆجەلان و چەند كەسێكى تر ئەوەیان دەزانى ، هەواڵیان بۆ ناوچە جیاجیاكان دەنارد و دەیانگوت فڵانە هەڤاڵ و فڵانە هەڤاڵ بێنە فلانە جێگە ، پاشان ( مەزڵوم دۆغان و سەیفەدین زورغورلو ) ئەوانیان دەگواستەوە نزیك شوێنى كۆنگرەكە ، ئەوان زۆر بە وریاییەوە هەنگاویان دەناو نەیاندەویست دەوڵەتى توركیا بەوە بزانێ و نەهێڵێت كۆنگرەكەیان ئەنجام بدەن ، تا دەیانبردنە شوێنەكە پێیان نەدەگوتن لەكوێ كۆنگرە دەبەستن . بەوشێوەیە كۆنگرەى دامەزراندنى ( پارتى كرێكارانى كوردستان پەكەكە ) لە گوندى ( فیس) ى سەر بە شارى دیاربەكر بەڕێوە چوو ڕۆژى (27/11/1978). كۆنگرەكەیان لە ماڵى یەكێك لە هەڤاڵەكانى خۆیان بەناوى ( سەیفەدین زورغورلو ) بوو لەو گوندە ، ئەو گوندەش سەرەڕێگا بوو ، بەو ئامانجە بڕیاریان دابوو لەوێ بێ كە كەس گومان لەو قەرەباڵغییە نەكات ، تەنانەت دایك و باوكى سەیفەدینیش نەیادەزانى ئەمانە خەریكى چین ؟! سەیفەدین بە دایك و باوكى خۆى گوتبوو : ئەمانە هاوڕێى منن لە زانكۆ ، من دەعوەتم كردوون ، چەند ڕۆژێك لێرە دەبن و دەڕۆن.
كۆنگرەی دامەزراندنى پەكەكە دوو ڕۆژ دەخایەنێ و (23) كەس بەشدارى دەكەن ، لەو ژمارەیە دوو كەسیان كچ دەبن . جەمیل بایك دەڵێ :” هیچ ئەزمونمان نەبوو ، پێشتریش هیچ كۆنگرەیەكمان نەبینى بوو ، بە تەواوى نەشمان دەزانى كۆنگرە چیە ؟ بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا جۆش و خرۆشێكى مەزن لەناخى هەڤاڵاندا هەبوو ، چونكە ئێمە هەم دەبینە پارتێك هەمیش بەشدارى كۆنگرە بوین “.
بەم شێوەیە پاش دوو ڕۆژ گفتوگۆكردن لە نێوان (23 ) كەسدا ، پارتى كرێكارانى كوردستان پەكەكە لەدایك دەبێ ، ئەو پارتەى لە تەمەنى خۆیدا سەرسەختترین جوڵانەوەى كوردییە لەبەرامبەر دەوڵەتى توركیاى ئەندامى ناتۆ ، بە ملیاران دۆلارى تەرخانكردووە بۆ لەناوبردنى سەركردەكانى . تا ئەوكاتە بەكردەوە ئاپۆ سەركردایەتى دەكردن ، هەربۆیە بە گروپى ئاپۆچییەكان بانگیان دەكردن ، ئەمەش بەهۆى ئەوەى ئاپۆ سەركردەیان بوو ، پاشان لە كۆنگرەشدا ئاپۆیان وەكو سەرۆكى پارتى كرێكارانى كوردستان هەڵبژارد.
هەرچەندە لە كۆنگرەكەدا ئاپۆ پێیان دەڵێ تائێستا من ئەم جوڵانەوەیەم بەڕێوەبردووە ، باش و خراپ بەم شێوەیە بووە ، لە ئێستا بەدواوە هەر هەڤاڵێك ئامادەبێ سەرۆكایەتى ڕێكخستن بكات من ئامادەم سەرۆكایەتى ئەم ڕێكخستنە تەسلیمى ئەو بكەم ، بەڵام كەس ئامادە نابێ بڵێ من سەرۆكایەتى دەكەم ، پاشان ئۆجەلان دەڵێ مادام كەس ئامادە نییە و لە ئەستۆى مندا دەیهێڵنەوە ، كەواتە دەبێ من بەبنچینە وەربگرن . ئۆجەلان پێیان دەڵێ ئیتر ئێمە دەكەوینە قۆناغێكى نوێوە ، نابێ هەركەس بە كەیفى دڵێ خۆى كاربكات ، بەڵكو دەبێ بە گوێرەى پێداویستى و خواستى شۆڕش كاربكەن .
پاش ئەوەى پەكەكە دروست دەبێ دواى چەند ڕۆژێك یەكێك لەو (23) كەسە كەناوى ( شاهین دونمەز ) ە ، لەلایەن دەوڵەتى توركیاوە دەستگیر دەكرێ ، پاش ئەشكەنجەدان هەموو شتێك ئاشكرا دەكات و زانیارى لەسەر كۆنگرەى دامەزراندنى پەكەكە دەداتە دەسەڵاتدارانى دەوڵەت ، بەڵام دەسەڵاتدارانى دەوڵەت باوەڕى پێناكەن و پێى دەڵێن تۆ درۆ دەكەى ، پاش ماوەیەك بۆیان دەردەكەوێت شاهین دونمەز ڕاست دەكات . كاتێك پەكەكە دروست بوو یەكسەر خۆیان ڕانەگەیاند بەخەڵك و بڵێن ئێمە پارتێكمان دروستكردووە بە ناوى پارتى كرێكارانى كوردستان ، بەڵكو پلانى ئەوەیان دانابوو بە چالاكیەك خۆیان ڕابگەیەنن ، ئەو چالاكیەش لە دژى ئاغایەكى كوردى بەكرێگیراوى دەوڵەت بوو كە سیخوڕى و بەكرێگیراوێتى بۆ دەوڵەت دەكرد ، دەوڵەتیش دەسەڵاتێكى زۆرى پێدابوو لە كوردستاندا ، بۆئەوەى هەر لەڕێگەى كوردەوە كورد بچەوسێنێتەو ە.
ئەو ئاغایە ناوى ( محەمەد جەلال بوجاق ) بوو ، زۆر سوكایەتى و بێڕێزى بە خەڵك دەكرد و خەڵك ڕقیان لێ دەبوەوە ، بەڵام بەهۆى ئەوەى سەر بە دەوڵەت بوو كەس نەیدەوێرا لەبەرامبەرى هیچ شتێك بكات . پەكەكەییەكان بڕیاریاندا یەكەمین چالاكى لە دژى ئەو پیاوە بكەن كە دارودەستەیەكى زۆرى لەگەڵدا بووە ، پەكەكەییەكان یەكەمین چالاكیان لە دژى بوجاق ئەنجامدا و خۆیان ڕاگەیاند ، لەناو خەڵكدا بڵاویان كردەوە كە پارتێكى كوردى دروست بووە بە ناوى ( پارتیا كاركەرێن كوردستان ) پەكەكە و بەرپرسیارێتى هێرشكردنە سەر بوجاقیشیان گرتە ئەستۆى خۆیان ، بەم چالاكیە ناوى پەكەكە بە زوویى بە توركیا و كوردستاندا بڵاودەبێتەوە ، پاش ئەم چالاكیەى پەكەكە و خۆڕاگەیاندنى ، دەوڵەتى توركیا بۆى دەردەكەوێت كە زانیاریەكانى شاهین دونمەز ڕاستبوون ، بۆیە دەست دەكات بە دەستگیركردنى ئەندامەكانیان ، لەم هەڵمەتەدا بەشێك لە سەركردە سەرەتاییەكانى پەكەكە دەستگیر دەكرێ . لەوانە ( مەزڵوم دۆغان ، محەمەد خەیرى دورموش ، كەمال پیر ، عەلى چیچەك ، عاكیف یەڵماز ) .
لەم كاتەدا ئۆجەلان و چەند كەسێكى تر بۆئەوەى دەستگیر نەكرێن و جوڵانەوەكەیان پێش ئەوەى لەدایك ببێ نەمرێ ، توركیا بەجێدێڵن و ڕوو لە سوریا دەكەن ، ئەمەش لە ڕێگەى هەڤاڵێكیانەوە كە چەند خزمێكى لە كوردستانى سوریا دەبێ ، ساڵى (1979 ) لە توركیا دەردەچن و دەچنە سنورى سوریاوە و دەچنە شارى ( كوبان ) لەسەر سنورى توركیا و سوریا كە شارێكى كوردیە . ئۆجەلان ئەم كۆچكردنە وەها باس دەكات :” كاتێك پێویستى بەكارهێنانى بژارەكانى شاخ و ڕۆژهەڵاتى ناوەڕاست هاتەئاراوە ، هەروەكو دووەمین كۆچى حەزرەتى ئیبراهیم لە (1ى تەموزى 1979) بەدواوە لە ئورفا بەرەو سوریا لەوێشەوە بەرەو وڵاتى كەنعان بەئامانجى گەڕان بەدواى ئازادى هەنگاومان هاوێشت “.
پاش ماوەیەك ئۆجەلان دەچێتە فەڵەستین و هەوڵ دەدات پەیوەندى لەگەڵ ئەو بزوتنەوە ئازادیخوازانەى فەڵەستیندا دروست بكات كە دژى ئیسرائیل شەڕ دەكەن ، ئەمەش بەهۆى ئەوەى ئەوكاتە توركیا و ئیسرائیل پەیوەندیەكى زۆر بەهێزیان هەبووە ، ئۆجەلان دژى توركیا و فەڵەستینییەكانیش دژى ئیسرائیل ، ئەمەش خاڵى هاوبەشە بۆ دروستكردى پەیوەندى ، پاش ئەم پەیوەندییە و دابینكردنى شوێنێكى ئارام لە فەڵەستین ، ئۆجەلان پۆل پۆل جەنگاوەرەكانى لە توركیاوە بانگ دەكاتە فەڵەستین و پەروەردەیان دەكات و دەیاننێرێتەوە بۆ ناو توركیا بۆ كار و خەبات ، هەر لێرەشەوە ئۆجەلان هەوڵى دروستكردنى سوپایەك دەدات .
بەڵام لە لایەكى تر ئەو سەركردانەى كە دەستگیركراون دەخرێنە زیندانى گەورەى دیاربەكر و ئەشكەنجەیەكى زۆر توندیان لە بەرامبەردا پەیڕەو دەكرێت ، هەندێكیان تەسلیم دەبن و بەرگەى ئەو ئەشكەنجانە ناگرن ، بەڵام ( مەزڵوم دۆغان ) بۆ بەرزكردنەوەى ورەى هەڤاڵەكانى لە نەورۆزى (1982) دا لەناو زینداندا بەدروشمى” بەرخۆدان ژیانە ، تەسلیم بوون مردنە ” ئاگر لە جەستەى خۆى بەردەدات و شەهید دەبێ ، هەواڵى ئەم ئاگر لەخۆبەردانەى مەزڵوم لە نەورۆزدا بە هەموو كوردستاندا بڵاودەبێتەوە . ئێستا لەناو پەكەكەدا مەزڵوم دۆغان وەكو ئەفسانەیەك باس دەكرێ ، تەنانەت كاریگەرییەكى زۆریشى لەسەر ئۆجەلان هەبووە ، ئۆجەلان لە یەكێك لە كتێبەكانى كە لە زیندانى تاكەكەسى دورگەى ئیمرالى نوسیویەتى ، دەڵێ :” هەموو تێكۆشانى من تا ئێستا بۆئەوەیە بەشێك لە پەیامەكانى مەزڵوم دۆغان بگەیەنمە مرۆڤایەتى “.
دواى شەهیدبوونى مەزڵوم ، ئەشكەنجەكانى دەوڵەت زیاتر دەبێ لەسەر سەركردەكانى پەكەكە ، ( بۆزان تەكین ) كە ئێستا ئەندامى كۆنسەى بەڕێوەبەرى كۆما جڤاكێن كوردستانە و زیاتر لە بیست ساڵ لە زینداندا بووە ، لەوكاتەدا ئەویش لە زیندانى دیاربەكر زیندانى كراوە ، بەم شێوەیە باسى ڕەوشى ئەو زیندانە دەكات :” بە شێوازێكى زۆر دژوار ئەشكەنجەیان پەیڕەودەكرد ، بەجۆرێك هەر چركەیەكى ژیان لە كادیرانى پەكەكە كرابووە ئەشكەنجەیەكى تا بڵێى قورس و سەخت ، ئەوەى لەبەرامبەر ئەم پەیڕەوكارییە دڕندانەیەدا دەوەستایەوە ، كە ئامانجى هەزار جار پەشیمانكردنەوەى بە كورد لەدایكبوون و ژیان و بەشدار بوون بە تێكۆشان بوو ، دەستكردن بە ” مانگرتن لە خواردن ” تا مردن بوو “.
چەند سەركردەیەكى پەكەكە دەست بە مانگرتن لە خواردن دەكەن ، لەوانە ( محەمەد خەیرى دورموش ، كەمال پیر ، عەلى چیچەك ، عاكیف یەڵماز ) ئەمانە بڕیارى نان نەخواردن تا مردن دەدەن وەك وەڵامدانەوەیەك بۆ زوڵمەكانى توركیا ، كاتێك زیاتر لە مانگێك تێدەپەڕێ بەسەر مانگرتنەكەیاندا و نان ناخۆن سەرئەنجام شەهید دەبن . ڕوداوى سەیر لە بارەى مردنەكەیانەوە باس دەكرێ ، محەمەد خەیرى دورموش پێش ئەوەى شەهید ببێ ، دەڵێ : ئەگەر مردم لەسەر گۆڕەكەم بنوسن ” ئەوكەسەى قەرزارى گەلەكەیەتى “. چ هەستێكە ؟! بەشێوەیەكى زۆر دژوار لە پێناوى گەلەكەیدا شەهید بوو ، كەچى هێشتا دەڵێ من قەرزارى گەلەكەمم !!. هەروەها كاتێك یەكێك لە پزیشكەكان بە كەمال پیر دەڵێ ئێوە بشمرن هیچ شتێكتان دەست ناكەوێ . لەوەڵامدا كەمال پیر دەڵێ :” كێشە ئەوە نییە كەوا شتێك دەستكەوت بكەم یان نا ، كێشە كێشەى ئازادى و ژیانى گەلێكە ، ئێمە لەم پێناوەدا شەهید دەبین ، ئەوانەى دواى ئێمەش ، ئەوانەى دواى ئەوانیش ، بەڵام سەرئەنجام ئێمە سەردەكەوین “.
هەروەها باس لەوە دەكەن كەمال پیر لە كۆتاییەكانى ژیانیدا بەهۆى برسێتى و نان نەخواردنەوە چاوەكانى لەدەستدەدات، بەڵام هەڤاڵەكانى نازانن ، ڕۆژێك هەڤاڵێكیان پێى دەڵێ هەڤاڵ كەمال سەعات چەندە ؟ هەڤاڵ كەمالیش تەماشاى سەئاتەكەى دەكات نایبینێ ، چونكە چاوى لەدەستداوە ، ناڵێ هەڤاڵ چاوم نابینێ دەڵێ هەڤاڵ ببورە سەئاتەكەم كارناكات ، كاتێك هەڤاڵانى تەماشاى سەعاتەكەى دەكەن كاردەكات ، ئینجا دەزانن كە كەمال پیر چاوى لەدەستداوە ، بەڵام بۆئەوەى ورەى هەڤاڵەكانى نەڕوخێ ناڵێ چاوم لە دەستداوە !!
شێوازى شەهیدبوونى ئەم سەركردانەى پەكەكە لە زیندانى دیاربەكر لە ساڵى (1982) كاریگەرى زۆر گەورەیان لەسەر ڕۆژەكانى دواترى پەكەكە دەبێ ، لە ئەدەبیاتى پەكەكەدا بە بەرخۆدانى یازدەى تەموز یان بەرخۆدانى زیندانى دیاربەكر ناسراوە، ڕوداوى شەهیدبوونى ئەو سەركردانەى پەكەكە لە ماوەیەكى كەمدا بە هەموو كوردستاندا بڵاودەبێتەوە ، ئەوان هاوڕێى نزیكى ئۆجەلان بوون ، دەبێ وەڵامى ئۆجەلان بۆ مردنى ئەوان چى بێ ؟ ئۆجەلان تێدەگات بە خەباتى سیاسى ناتوانێ ڕووبەڕوى توركیا بوەستێتەوە و تۆڵەى هەڤاڵەكانى بكاتەوە ، هەربۆیە بڕیارى دەستپێكردنى شەڕى چەكدارى دەدات ، پاش دروستكردن و پەروەردەكردنى گەریلا لە (15/8/1984) دا دەست بە تەقاندنى یەكەمین فیشەكى پارتیزانى دەكەن . پەكەكەییەكان زۆر گرێدراوى شەهیدەكانیان دەبن ، بە تایبەتیش شەهیدانى زیندانى دیاربەكر ، لە هەموو بۆنەكانیاندا وێنەى ئەو شەهیدانە هەڵدەواسن ، لە هەر قسەكردنێكیاندا ناوى ئەو شەهیدانە دێنن ، ئەو شەهیدانەى زیندانى دیاربەكر بناغەیەكى زۆر پتەو بۆ پەكەكە دادەڕێژن ، تا ئێستاش دەیان هەزار گەریلا لەسەر شاخەكان بە ئاواتى بەدیهێنانى خەیاڵى ئەو شەهیدانەوە تێكۆشان دەكەن ، ڕۆژانە هەزاران لە گەنجان و ژنان لەسەر شەقامەكانن .
ئەگەرچى ئێستا ئاگر لەخۆبەردان لەناو پەكەكەدا نەماوە ، بەڵام ئەندامانى ئەو پارتە ئەگەر پێویست بكات ئامادەن بەهەر شێوازێك خۆیان فیدا بكەن ، هێندە بە بیر و باوەڕ و ئایدۆلۆژیاكەیانەوە گرێدراون ، ئەوان هەمیشە ڕابردویان و شەهیدەكانیان وەكو هێزێكى گەورەى باوەڕ و ورە دەبینن ، خاوەنى دەریایەك خوێنى هەڤاڵەكانیانن . بەگوێرەى ئامارەكانى پەكەكە تا ئێستا نزیكەى بیست هەزار جەنگاوەریان لێ شەهید بووە ، هەروەها حەڤدە هەزار كەسیش لە ڕۆژنامەوان و سیاسەتمەدار و ڕۆشنبیر و وڵاتپارێز لە ناو كوردستان و توركیادا بەهۆى كردەوەى ( بكەرى نادیار ) لە لایەن دەوڵەتى توركیاوە تیرۆر كراون ، پەكەكە ئەمانەش بە شەهیدى خۆى دەزانێ ، هەربۆیە دەڵێ ئێمە خاوەنى چل هەزار شەهیدین ،
- Latest Posts by
نەژاد سیوەیلی : گۆڕان و شەریعەت .
- All Posts