ئەبوبەکرد جاف ؛ ستراتیژیەتی مێدیا و هابیتوسی مێدیاکار .
ئەمجارەش لە بارەی ” بیرنەکردنەوە لە بەرنامەی دوجار بیربکەرەوە ” دا
بۆ من مێدیا کایەیە ! “بە هیوام تێبگەن کە تێناگەن کایە چییە !”، کایەیەک وەک هەر کایەیەکی تری ناو کۆمەڵگەو فاکتە سۆسیۆلۆژییەکان . مێدیا بۆ من پرسێکی تیۆرییە ، بەو مانایەی کاری “هەیمەنە دروستکردن و زەبرو زەنگی توند ، زەبرو زەنگی هێمن و نەرم و نیان ، وەک ئەوەی بۆردیۆ باسی دەکات. مێدیاو بە تایبەتر لە هەموی شاشە ، کاتێک بابەتێک هەڵدەبژیرێت ، دەیان و سەدان بابەتی تر لە ژێر ئەم پرۆسەی هەڵبژاردنەدا ون دەبێت ! ئاخر ئەمە کەی ئەخلاق و مۆراڵە کە بازار هەرچی ویست ، هەرچی خوازراو بوو تۆ بێتوو ئەمە گەورە بکەیت ؟ زەقی کەیتەوە ؟ مامەڵەکردن بەم شێوەیە لە گەڵ “ڕوداود ” خوازراوە ، پێشوتر بە ” هابیتۆس و ستراتیژ” بە چەمکە بۆردیۆیەکەی ! هەڵبژێردراوە! مێدیا وەک ماکێنە کاری خولقاندنی “حەقیقەت ، حەقیقەتەکانە ” مێدیای بێلایەن بەم چەمکە “مۆراڵییە “بونی نییە ! مێدیا لە ناو بازاڕدایەو بازاڕ لە ناو مێدیادایە ! بۆیە لە ناو ستۆدیۆیەکدا ، ئەو ، هاوڕێ ئامادەکارو پێشکەشکار ، بابەتێک ، پرسێک ، شتێک .. ئەڵبەتە ئەمانە مێدیایین! یا مامەڵەیکی ئینتیقائیانەی مێدیایی لە گەڵدا دەکرێتَ
بە هییوام لەمە تێبگەین بۆچی ناتوانین ئەوەی دەمانەوێت ، بێڵێن ، ئەوەی نامانەوێت پێمان دەوترێت. پێش هەرشتێک قەسو ڕەخنەی من لە کایەی مێدیاییدا ، لەو میراتە ڕەخنەییەی بۆردیۆوە سەرچاوە دەگریچت ، کە ئەو تێۆریزەی دەکات و کۆنسێپتی خۆیشی هەیە ..
کە لە سەر بەرنامەیەک دەوەستین دەبێت پێش هەر شتێک ئەوە لە بیر بکەم ئەو کەسە کێیەو کێ نییە کە پێشکەشکارو ئامادەکاری بەرنامەیەکی تیڤییە ! ئەگەر چی لە جێگایەکیشدا (هابیتوسی ئەم ئامادەکارو پێشکەشکارە بۆ من گرنگە و بڕێکی زۆر بە جەبرو ناچارییەکی شاراوەو نەبینراو شتێکی دەوێت و شتێک بەرهەمدەهێنێت کە ئەمی ئامادەکارو پێشکەشکار دەچێتەوە سەری و میراتگرێتی و ئەو میراتە لە ناو مەنزومە (زمانی ، ئەکتواندن ، شتەکانی تریدا زیندووە) . ئەوە باسێکی ترە. من وا وێنای دەکەم . لە ناو تەلەفزێۆندا :سیستەم هەیە، ئەم سیستەمانە لێوان لیون لە یاساو ڕێسای دیارو نادیار، شاراوە و دەرکەوتو ، بینراو نەبینراو، ئەمانە لە کوێدا مانێڤست دەبن ، لە ناو ستۆدیۆدایە، لە مونتاژدایە ، لە بڕێن و ناو بڕینەکاندایە ، لە ڕیکلام و ناوبڕە رَیکلامییەکاندایە ، لە شێوازو چۆنێتی دانیشتن و ستایڵی قسەکردندایە ، لە چاوی کامیرا و وەستان و نەجوڵانی کامیرادایە ، لە لەناو زەقکردنەوە ، کاڵکردنەوەو بچوککردنەوەی مانشێتەکاندایە ، لە ناو ئۆپۆرتۆنیستی و هەڵبژاردەی و یستراوی ڕستەکاندایە ، لە ناو پەرتکردن و پارچە پارچەکردنی ڕستەکاندایە ، لە ناو پرسیارەکاندایە ، لە ناو ئەو وەڵامانەدایە کە دەبێت وا و بەو شێوەیە بدرێنەوە کە (سیستەمی پرسیارو وەڵامدانەوە دەیخوازێت ، لە زەقکردنەوەی بابەتێکدایە ، لەو توندو تیژیی و زەبرو زەنگە نەبینراو نەرم و نیانەدایە کە ناچاری و ستاندار و پرانسیپی کەناڵە مێدیاییەکن ، یا پرەنسیی تەکنیکی بەرنامەیەکی تایبەتن ! لە ناو ئەمانەدا ، کاکی ئامادەکارو بێژەریش وەک منی میوان ، لە ناو تۆڕێک سیسیتەمی بە یەکداچوی نەبینراو شاراوەی ( کایەی مێدیاییدا ) مەحکوم و ناچارە بە ئەداکردنی فۆرمێک ، کۆمەڵێک پرسیار ، چۆنێتی هەڵبژاردن و بانگ کردنی کەسەکان ، تەنانەت چۆنێتی ڕیزبەندی و دانیشتین یارو نەیار و هاوپەیمان و دژەکان . کاک یادگار فتیەق و هەر کاکێکی تری مێدیاتێک ، لە ناو ئەم ناچاریی و حەتمیەت و جەبرانەدایە . کە ( چەمکەکانی وەک بێلایەنی ، ئازادی قسەکردن ، ئازادی وەڵام دانەوە ، ئەرگومێنسازی و بەڵگە هێنانەوە ،… ئەمانە درۆی گەورە و فێڵی ناو کایەکەن بۆ فریودان ) .
ئەمانەو زیاتر ڕوئیای ئێمەیە لە سەر تکەنیک و مێدیای تەکنیکی و فەزاو کایەی مێدیایی ، من چ سەروکارێکم لە گەڵ پێشکەشکارو ئامادەکارو ” گروپ و ستافی “بەرنامەدا نییە ، سەروکاری من لە گەڵ ئەو سیسیتەمەی ڕەنگ و دەنگ و قسەوباسە ” داواکراوانە ” هەیە کە ناچارمان دەکات .
ئەمانە چی پەیوەندی بەوەو نییە کە من لە پێش هەمو شتێکەوە ، لە سۆنگەی سۆسیۆلۆژیای ڕەخنەیی بۆردیۆوە باس لە ستراتیژیەت و کایەو گەمەو یاساو ڕێساو ئەکتەرو زمان و وتراو نەوتراو…) دەکەم .
بە هێواین بۆ زیاتر ئاگادار بون لە مێدیاو تەلەفزیۆن و کەناڵە مێدیاییەکانی تر: دەستان بگات بەم سەرچاوانە :
Pierre bourdeu
sur la television
La television peut-elle critique la television? Chronique d’un passage a l’antente
La misere des medias
Question de mots، Une vision plus modeste du role des journalists
