دکتۆر کەمال میراودەلی : کام سەربەخۆیی ؟ بۆ کێ ؟ چۆن ؟ .
بانگەوازو روونکردنەوەیەک بۆ کۆمەڵانی خەلکی کوردستان
بەڵی بۆ سەربەخۆیی و رێفراندۆمی دەستووریی و زامنی ئاشتی و ئاسایشی هەمیشەیی و ژیان و نان و ئازادی بۆ کۆمەڵانی خەلک
نا بۆ دەهۆڵی جەنگی ملێۆنەرە قاچاغچییەکانی نەوت و پرۆژەی خیانەتی نەتەوەیی
بەشی یەکەم /
دروستبوونی دەولەتی کوردی لە باشوور، نەمانی عێراق و سنوورەکانی ، کارێکی وا سادەو خەونی شاعیرانە نییە ، گێرانەوەی نەخشەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستە بۆ پێش سایکسپیکۆ ، کە جەستەی نەخۆشی سەڵتەنەتی عوسمانی پێ پارچەپارچەکراو کوردیش لە ناویا کرا بە چوار پارچە ، ئەمجارە دابەشکردنەوەی دەبێ لە سەر حیسابی جەستەی نەخٶشکراوو پارچەکراوی عێراق و سوریا بێت ، کە دەبێتە هۆی گۆرێنی نەخشەی رۆژهەڵاتی نێوەندو هاوسەنگیی جیۆپۆلیتیکی هێز لە ئاستی جیهاندا.
ئایا بەراستی ئەم نەخشەسازییە نوێیە بۆ خاتری چاوی رەشی کورد دەکرێ یان کورد دەکرێتە قۆچی قوربانی بەرژەوەندی زلهێزانی تر؟ چەندەها پرس هەن کە لە ناو ژاوەژاوی گوایە ئیجماعی نەتەوەیی بۆ سەربەخۆییدا بێدەنگ کراون بە بێ ئەوەی کەس لە پێشینەو پرۆسەو ئامانج و ئەنجامەکان هیچ ئاگادار ىێت ؟
پرسیارە نەکراوەکان
حیکمەت چییە کە بارزانی ئەم موغامەرە لەم کاتە ناسکەدا بەو شیوە نادەستووریی و نایاسایی و ناعەقڵانیی یە دەکات ؟
بە پشتیوانی كێ دەیکات ؟ بۆ دەیکات ؟ بەدیل چییە ؟
ىۆ مالکی و حکومەتی عێراقی و لێرەشەوە شیعە بوونە دوژمن؟
بۆ دوای ٢٠ سآڵ دەوری ئیجابی کورد و دروستکردنەوەی عێراق و دامەزراندنی چوارچێوەو ستراکتوورییە دەستووریی و سیاسییەکان لە خەتەرترین و ناسکترین و رەشترین لەحزەی عێراقدا کوردی کردە هاوجێگەی داعش و دوژمنی مالکی و شیعەو عێراق؟
بۆ ئەو بەڵگەی بەدەست عەرەبی عێراقەوە دات کورد وەک پاڵپشت و پەناو هاوپەیمانی تێرۆریستان و دوژمنی دەستوورو یاسا وموئەسسەسات و پرۆسەی سیاسیی دەستووریی کە ١١ ساڵە کورد سوودی لێ دەبینێت ، دابنێت ؟
چۆن ماددەی ١٤٠ کۆتایی هات و بەپێی چ دەستوورو یاساو دادگایەکی جیهانیی؟ کۆتایی هاتنی ماددەی ١٤٠ چ دەگەیەنێت و بەدیل چییە ؟
بۆ لەم کاتە ناسکەدا بۆ عێراق ، لە جیاتی ئەوەی دەستبەسەرداگرتنی کەرکوک و ناوچەکانی تری کوردستان ، وەک هاوکارییەک بۆ عێراق و پاراستنی لە تێرۆریستان وینە بکرێ ، خێرا لە چاوی عەرەبەوە هێزی پێشمەرگە وەک هیزێکی دوژمن و تەحەدداکەری دەولەتی عێراق و داگیرکەری ناوچە نەوتییەکان ، کە هەرگیز ناکشێتەوە، وێنا کرا؟
چۆن کورد دەتوانێ لە کەرکوک و ناوچەکانی تر بمێنێتەوە، گەر سبەینێ مالکی یان هەر حکومەتێکی عێراق تەیارەی هیلکۆپتەرو هی ترو تانک و سوپای بەکار‌‌‌هێنا ، وەک ئێستا ئۆکرانیا دژی خەڵکی خۆی بەکاری دێنێت ، چۆن و کێ دیفاع دەکات؟
ئەی گەر هێرشی ئاسمانی یان تۆپباران کاریە سەر هەولێرو سلێمانی؟
گەر دەیان هەزار ئاوارە دروست بوون بۆ كوێ بچن ؟ کێ پەناو دالدەیان دەدات گەر ئێرانیش بکرێتە دوژمن ؟ كێ نەوت و خزمەتگوزاییەکان دابین دەکات گەر عێراق بودجەی کوردستان ببڕێت ؟ گەر عێراق گەمارۆ بخاتە سەر کوردستان و رێگاکانی ئاسمانیی و زەمینیی ببەستێت ، بەدیل چییە ؟ گەر ئێرانیش هەمان شت بکات و گەمارۆی هاتوچۆوو ئابووریی کوردستان بدات ، ئابووریی و بازرگانیی و کاسبیی و ژیان لە کوردستان چی لێ دێت؟
ئایا واز‌هێنان لەو حەیادییە ئیجابییە لە نێوان شیعەو سوننەو ئێران و تورکیا و ولاتانی خەلیچ ، کە چەندین ساڵە کورد رەچاوی کردبوو، خزمەتی کێ دەکات ؟
رێفراندۆم چۆن دەکرێ و کێ دەیکات ؟ ئایا بێ ئاگاداری و رەزامەندی نەتەوەیەکگرتۆکان هیچ رێفراندۆمێکی فەرمی باوەرپیکراو لە دنیادا کراوە؟
بۆچی بارزانی تا بینەقاقای لەگەڵ داعش و بەعسیی ئەنفالچییەکاندا تێکەڵ بووە؟ بۆ رێگەیان دەدا لە هەولێرەوە هەڕەشەو گوڕەشە لە مالکی و شیعە بکەن؟
تورکیاو ئیسرائیل چ گەمەیەک بە کورد دەکەن؟
ئایا سەربەخۆیی پرۆژەیەکی عەقلانی دەستووریی یاسایی نێونەتەوەیی ئاشکراو بینراو باسکراوە، یان گەمەی تورکیاو ئیسرائیل و شەریکەکانی نەوتە؟
ئەمانە هەموو ئەو پرسیارانەن کە پێش هەر موغامەرەیەک دەبێ بکرێن و وەلام بدرێنەوە .
بەڵام کێ ئەم پرسیارانە بکا ؟
كی رێگا لەوە بگرێت کورد تووشی شەرو نەهامەتی و کارەسات و ئاشبەتاڵ بێتەوە ؟ کام رێگا بۆ سەربەخۆیی؟
سەربەخۆیی چییە ، بٶ چییە ، مانای چییە ، ئامانجی چییە ، پاشەرۆژی چییە؟
بۆ دەنگی ئۆپۆزیسیۆن بە هێچ شێوەیەک نییە؟
بۆ گۆڕان بوو بە شتێکی وا ساختەو سەخیف؟
بۆ پەرلەمان وەک کۆیلەخانەیەکی زەلیلی بارزانی رەفتار دەکات؟
هەر وەک سەربەخۆیی لە سەر سینی زێر سەربەخۆیی پێشکەشی کورد کرابێ و هەموو دنیا پێی رازی بوو بێ؟
گەر وایە کوا بەڵگە؟ کوا پرۆژە؟
گەر و انییە کوا نەخشە؟
کام رێگا؟
٢. ڕیفراندۆم و سەربەخۆیی بە تەنیا بەس نییە
نموونەی سودان
ئەم حەفتەیە سێ ساڵ بەسەر راگەیاندنی سەربەخۆیی خوارووی سودان دا تێدەپەڕێت . بەڵام هێشتا ولاتەکە بۆتە دوو بەش، ئێستا ملیۆن و نیوێک خەڵک ئاوارە بوون ، ٧ ملیۆن لە ژێر هەڕەشەی مردن بە برسێتی بوون دان و هێچ ئاسۆیەک بۆ چارەسەری دوایی نییە . [ گاردیانی بەریتانی ٩ ی تەمووز ]
هۆی سەرەکی ئەمەش نەوت و شەڕ لە سەر نەوت . ئەوان لە ناو خۆیاندا واتە خەلک و تیرەی ناوچەکانی نەوت کێشەی مڵکداریطی بیرە نەوتەکان وداهاتییەکان بە شیوەیەکی دەستووری بنبر چارەسەر نەکرد . ئێستا بەربوونە گیانی یەکتر . لە لایەکی تریشەوە دەوڵەتبوون تەنیا راگەیاندنی سەربەخۆیی نییە بەلکو پرۆسەی نەتەوەسازیی و دەوڵەتسازیی ودروستکردنی موئەسسەساتی بیرۆکراتی بەکاری دەوڵەت و دامودەزگای مەدەنی و دیمۆکراتیی کە بتوانێت سەقامگیریی سیاسیی، ئاشتی ودادپەروەریی کۆمەڵایەتیی و سەروەری یاسا بسەلمێنێت . کە ئەمە لە خوارووی سودان نەبووە و ئەوەتا ، بە پێی راپۆرتێکی گاردیانی بەریتانیی ، ملیۆن و نیوێک خەڵک لە رەگورێشە هەڵکەندراون و ژیانی ٧ ملیۆن خەلک لە ئەنجامی شەری نەوت و برسێتی و نەبوونی سەروەریی یاساو ئاشتی کۆمەڵایەتیی لە مەترسیدایە .
گەرچی هێزی نەتەوە یەکگرتۆکان لەوێ هەیە، گەرچی خوارووی سودان زۆربەی مەسیحین و گوایە پشتگیریی ئەمریکاو وڵاتانی غەربییان هەیە ، جیۆپۆلیتیکی نەوت و خوێن لە سەرووی هەموو ئەوانەوەیە ، و تەنانەت لە لەناوبردنی تەواوی کۆمەلگاو گەلان بەشێکی گەورەی مێژووی رەشی کۆمپانیاکانی نەوتە .
ئەزموونی خوارووی سودان روونی دەکاتەوە راگەیاندن و تەنانەت راستیی سەربەخۆییش بەس نییە؛ ولاتسازیی و نەتەوەسازیی و دەوڵەتسازیی لە پێشەوە دێت . مەسەلەی نەوتیش دەبێ بە روونیی و شەففافیی و بە پێی یاسا وکۆنتراکتی یاسایی شەفاف چارەسەر بکرێت و بۆ خێری خەڵکەکەش بەکار ىێت نەک تەنیا بۆ هەڵڵوشینی کۆمپانیاکانی نەوت . مەسەلەی نەوت تەنیا بوون و دەرهێنانی نەوتەکە نییە ، بەڵکو جیۆپۆلیتیکی تەواوی نەوتە: بۆڕی گەیاندن، شەریکەکان و کۆنتراکتەکان ، بازاروکڕیارەکان ، سیاسەتی کۆنترۆلی سوپەرپاوەرەکان ، و مونافەسەکاریی و سیاسەتی حەوت خوشکەکان و ئەوانی تر.
نموونەی رۆژهەڵاتی ئۆکرانیا
ناوچەکانی رۆژهەلاتی ئۆکرانیا رێفراندۆمی یەکلایەنەیان بێ رەزامەندی نەتەوەیەکگرتۆکان و دنیای دەرەوەو حکومەتی نێوەندی کردوو، بە هیواو پشتیوانی روسیا کە پێشتر سەرۆکی روسیا ڤلادیمیر پۆتین رایگەیاند کە دیفاع لە روسەکان و رووس-زمانەکانی ئۆکرانیا دەکات و پەرلەمەناکەی یاسایەکی دەرکرد کە دەسەلاتی بەکار‌هێنانی هێزی سەربازیی بۆ ئەم مەبەستە پێدا، دەستیان کرد بە کۆنترۆلکردنی شارەکانیان و دورستکردنی هێزی بەرگری خۆیان و راگەیاندنی نیمچە سەربەخۆیی، بە بێ ئەوەی بیر لە ئاکامەکانی ئەم موغامەرە ترسناکە بکەنەوە . لە ئەنجامدا کاتی حکومەتی ئۆکرانی بریاریدا بە هێز کۆتایی بە یاخیبوونەکەیان بێنێت زوو رەوشەکە گۆرا. ئەمە سەلماندییەوە:
١.حکومەتی مەرکەزیی هەمیشە بەهێزترەو شەرعییەتی جیهانیی زیاترەو گەر هێزی سەربازی تەواو، تەیارە، تانک، سوپا، بەکاربێنیت، ناتوانرێت بۆ ماوەیەکی درێژ موقاوەمە بکرێت
٢.هیزی دەرەوە وەک روسیا ناتوانێت وا بە ئاسانی بە تایبەتی لە رووی سەربازییەوە دەستبخاتە ناو کاروباری دەوڵەتێکی خاوەن سەروەرییەوەو تەنانەت وەرگرتنەوەی کریمیا (قەرم) گەرچی پێشتر بەشێک بووە و لە روسیاو بە رێفراندۆم جیبەجێکرا، لە لایەن کۆمەلگای نیونەتەوەییەوە قبوڵ نەکراوەو سزادانی ئابووری ئەمریکاو ئەوروپا لە سەر ئەم کارە پێشکەوتنی ئابووریی روسیای بێ هێز کردووە .
٢. گرفتێکی خێراو گەورەو تراژیدی بوونی دەیان هەزار خەلکی ریشەکێشکراوو ئاوارە یە، بە پێی ئاماری نەتەوە یەکگرتۆکان تا ئێستا زیاتر لە ١١٠،٠٠٠ ئۆکرانی بۆ روسیا هەڵاتوون و ئەم کۆچکردنە بەردەوامە .
٣. لەمەوە، بە خێرایی رەوشی ئاسایش تێک دەچێت، بازارو کاروکاسبی باری خزمەتگوزاریی و خواردن و مووچەو پارە و ژیانی ئاسایی هەرەس دێنێت و هەموو ئامانجی خەلک دەبێتە گەرانەوەی ئاشتیی و ئاسایش و ژیانی ئاسایی جا هەر هێزێک بتوانێت ئەمە ئەنجام بدات. بە کورتی لە هەموو جەنگ و هەراکانی سەردەمدا قوربانی یەکەم و دوایی خەڵکی مەدەنیی دەبن لەگەڵ وێرانکارییەکی بێ ئامانی ژێرخان و ماڵ و ئاوەدانیی .
٤. ئەمە لە وڵاتیکدا روو دەدا کە ئەوروپایەو پەیمانی هاوکاری لەگەل یەکێتی ئەوروپا ئیمزا کردووە، بۆ مەبەستی جیۆپۆلیتیکی سەربازیی و دەستبەسەرداگرتنی سەرچاوەکانی غازی رۆژهەلاتی ئۆکرانیاو کەرت وبازاری گاز و نەوت، ئەمریکا هیچ باکی نییە کە ئۆکرانیاش ببێتە دەوڵەتیکی فاشیلی تر لەوێوە گرفت و کێشە بۆ روسیاش دروست بکات..
کەواتە رێفراندۆم و تەنانەت بەڵینی پاراستنی دەوڵەتیکی بەهێزی وەک روسیا کە لە کەیسی رۆژهەلاتی ئۆکرانیا، وەک یەک رووسن، نەک هەر بەس نییە بۆ سەرکەوتنی پرۆسەی رێفراندۆم بەڵکو دەشێ ببێتە ماکی تراژیدیاو هەرەس و کارەساتی نەتەوەیی .
