دکتۆر کەمال میراودەلی : پیلانێکی کێسنجەرییانەی نوێ .
لە ١٩٧٤ دا دوای ٤ ساڵ حوکمی زاتی ، کوردستان پێشکەوتنێکی نەتەوەیی و دەزگایی و رۆشنبیری گەورەی بەخۆیەوە بینی . ئەوسا ئیسرائیل ویستی عێراقی دەولەمەندو بەهێزلاواز بکا ، بارزانییان دژی بەغدا هاندا ، کێسنجەر بە گوێیدا چرپاند ئەوان وەک ئەمریکا ناتوانن راستەوخۆ کورد بکەنە دەولەت بەلام گەر کورد لەگەڵ شای ئێران رێکبکەون و ئێران رازی بکەن ئەوا ئەمریکاش پشتیوانیان دەکا.
شای ئێران باش یارییکەی کرد. کوردی هێنایەوە سەر سفر . لەحزەی ئاشبەتاڵ رێککەوتنی جەزایر نەبوو ، ئەو لەحزەیە بوو کە پاراستن وەک حیزب لە ناو حیزبدا دروست کرا ، ئەو لەحزەیە بوو کە زانکۆی سلێمانی لە رەگ هەڵکێشراو گوازرایەوە بۆ قەلادزە . لەحزەی ئێکسۆنمۆبیلیش گەر بارزانی نەوەوستێندرێ لەحزەی کێسنجەرێکی ترو ئاشبەتالیکی ترە . ئەمجارە ئۆباما دەڵێ : ئێمە لە عێراق نەماوین بەلام گەر نەوت و گازەکەتان تەسلیمی ئێکسۆنمۆبیل بکەن و تورکیا رازی بکەن . ئەوا تورکیا پشتیوانی سەربەخۆییتان بکا ئێمەش دەیکەین. دیارە ئەمە دیسان پلانێکی هاوبەشی تورکی ئیسرائیلی یە . ئەمە دەمانباتە سەر هۆکاری گرنگی دووەم بۆ هاروژاندنی ئەم پرسە لەم کاتەدا .
ئەم مەبەستە بە وردی لە وتارێکی شیکاری گرنگدا لە گۆڤاری ئاسیاتایمز کە سەفیرێکی هیندی شارەزای سیاسەتی ئەمریکی لە رۆژهەلاتی ناوەراستدا دەربارەی سەردانەکەی بارزانی بۆ ئەمریکا نووسیوێتی و لە ٢٤ نیساندا بلاو کراوەتەوە . نووسەرەکە ( باداراکومار) دبپلۆماتێکی پیشەکاری هیندییە لە وەزارەتی دەرەوەی هیندیدا کاری کردووەو سەفیری هیندستان بووە لە یەکێتی سۆڤیەت ، خوارووی کۆریا ، سریلانکا ، ئەفغانستان ، ئەلمانیا ، پاکستان ، ئازربایجان و کوەیت و تورکیا. لەبەرئەوە ئاستی شارەزایی و زیرەکی سیاسیی جێگەی گومان نییە . م . ک. بادراکۆمار دەنووسێ :
[ ئۆباما بە حەرفی زۆری لە دووفاقی و نائەمینی کێسنجەر بەرامبەر کوردەکان وەرگرتووە – هانی ئاواتە قەومییەکانیان وەک پرۆسەیەکی دلرەقانەی هەڵخەڵەتێنەرانە بۆ لەقکردنی رژێمی بەغدا دەدا بەلام لە هەمان کاتدا نایەوێ لەو خەباتەدا سەرکەوتوو بن چونکە بۆ هەموو ناوچەکە زۆر ناسەقامگیرکار دەبێ. بەتایبەتی بۆ هاوپەیمانی نزیکی ئەمریکا تورکیا. بارزانی هەمیشە ، گەر لە رووی مێژووییەوە قسەبکەین ، کارتێک بووە بۆ یاریکردن پێی . تەنانەت بە پێوانەی ئۆپەریسیۆنە نهێنییەکەی کیسنجەر ، ئۆباماو ئۆردوگان کەوتوونە ناو پرۆژەیەکی نائەمینانەوە . هەرنەبێ کیسنجەر ئاشکرا بوو لە فرۆشتنی کوردەکان لە ١٩٧٥ دا. ئەوسا کۆمێنتەکەی کیسنجەر ئەوە بوو : کاری بەنهێنی ئەنجامدراو نابێ بە ئیشی میشنەری ( بلاوکردنەوەی پەیامی دینێ ) حیساب بکرێ . ( واتە کەسێ مورتەزەقە بێ یارمەتیدانی ئینسانی نایگرێتەوە. (وەرگێڕ).
دەشێ ئۆباما لەمەدا هاورابێ بەلام جیاوازییەکە ئەوەیە کە ئۆباما ئەوەی نیشان داوە چۆن هاوکاری لەگەل کوردەکان دەشێ وای لێ بکرێ کە خەرجی خۆی بە زیادەوە وەدەستخاتەوە و پرینسیپی ژماردنی خەرجییەکانی بۆ داناوە کە ئەمەش گۆشەیەکە لەم کاتانەدا زۆر سەرنجی ئۆباما بە خٶشییەوە رادەکێشێ ..” ] لە بەشی داهاتوودا زیاتر بیرورا گرنگەکانی ئەو دیپلۆماتە شارەزایە دەخەمە روو .
هۆکاری دووەم : دەوری تورکیا :
پێویستی گەورەی تورکیا بە بارزانی لەم کاتەدا بۆ کۆلۆنیالکردنی کوردستان و ئیحتیواکردنی کوردی سوریاو پووچەلکردنەوەی ئاسۆکانی سەربەخۆیی کوردستان و بەربەرەکانی شیعەو ئێرانە . کوردستان وەک قەوارەی جوگرافی و سیاسی بە کردەوەو بە راستی پاشکۆیەکی سیاسیی و کۆلۆنییەکی ئابووری تورکیایە بەتایبەتی لە ناوچەی پارتی . بەلام تورکیا زۆر لەمە زیاتری دەوێ :
کۆلۆنیالکردنی ئابووریی :
تورکیا دەیەوێ لە رووی سایسی و جیۆپۆلیتیکیی و دینییەوە مونافەسەی ئێران و عێراق بکاو دەوریکی عوسمانییانە بژێنێتەوە. بەلام لە رووی ئابوورییەوە ناتوانێ . ئەو وەک ئێران و عێراق سەرچاوەی ئابووری نەوت و گازی نییە و بۆ بەکاربردنی ناوەوەی خۆشی ئەمانە لە دەرەوە دێنێ و ئابوورییەکەی پشت بە کشتوکال و سنعەتی ناوخۆو هەناردن و توریزم دەبەستێ . کۆلۆنیالکردنی کوردستان و دەستگرتن بەسەر سەرچاوە نەوتیی و گازییە گرنگەکانی بە هاوکاری ئیسرائیل و ئەمریکاو کۆمپانیا تورکی و ئەمریکی و رۆژاواییەکان ئامانجێکی ستراتیجی چەسپاوو درێژخایەن و دووربینانەی تورکیایە . سیاسەتی پیوەندی بازرگانی و ئابووری تورکیا لەگەڵ هەرێمی کوردستان تەنیا پێوەندییەکی ئابووری و قازانج بەدەستهێنان نییە. بەلکو بە هەموو مانای وشە پێوەندییەکی کۆلۆنیلیستانەیە : واتە هەولدانی تورکیا بۆ کردنی کوردستان بە پاشکۆی ئابووری و سیاسی خۆی و کارکردنە سەر رەوتی پێشکەوتنی ئابووری و سیاسی و کولتووری ناو هەرێمی کوردستانیش بە چەشنی کە بنەماو دەرفەتەکانی بنیاتنانی نەتەوەیی موئەسسەساتی دیمۆکراتی تێک بدات و دەسەلاتی ئایدیۆلۆجی و سیاسی تورکیا بەسەر خەلکی کوردستانیشدا بەهێز بکات . دیارە کەس نکولی لەم راستییە سادەیە ناکات کە کوردستان ئەوپەڕی پێویستی ستراتیجی بە تورکیاو ریگاو پێوەندی بازرگانی و پشتگیری سیاسی تورکیایە . بەلام ئەم پێوەندییە دەبێ لە سەر بنەمای بەرژەوەندی نەتەوەیی هاوبەش و رێکەوتنی دەستووریی و یاسایی و ستانداردی جیهانی گڕێبەستی بازرگانی و بەدیهێنانی ئامانجی وەبەرهێنانی ستراتیجی درێژخایەن بن بۆ کوردستانیش. بە پیی راپۆرتێکی گۆڤاری ( نەشنال ) :
” لە ساڵی ٢٠١٠ دا هەناردەی تورکیا بۆ عێراق بایی حەوت بلیۆن و نیو دۆلار بووە. کە %٧٠ ی بۆ کوردستان بووە ، زۆربەی ئەمەش بە لۆری لە رێگای ئیبراهیم خەلیلەوە دێت کە رۆژی ١٥٠٠ لۆری لە هەر سەرێکەوە تێدەپەڕێ . بە پێی قسەی کۆنسۆلی گشتی تورکی لە هەولێر بیزنسی تورکیا لە هەرێمی کوردستان یەکسانە بە هەموو بیزنسی تورکیا لەگەڵ سوریاو لوبنان و ئوردون پێکەوە .” لە هەرێمی کوردستان ١٦ قوتابخانەتی تورکی هەن ، دوو خەستەخانەی تورکی هەن و زیاتر لە نیوەی ئەو کۆمپانیا بیانییانەی لە کوردستان کە دەگەنە ٧٤١ کۆمپانیا ، تۆمارکراون تورکین. بروانە :
http://www.thenational.ae/news/world/middle-east/open-for-business-turkeys-bankers-tap-into-kurdish-boom
بەلام تورکیا تا ئێستا هیج پرۆژەیەکی ستراتیجی لە کوردستان جگە لە فڕۆکەخانەی هەولێر و هۆتێل و مۆل و رێگاوبان بەجێنەگەیاندووە ، زیاتر تالان و قازانجکردنی خێراو کورتخایەن بووەو هیچ جۆرە چاودێری و موحاسەبەیەک بۆ کۆمپانیاکانی تورکیا و پرۆژەکان و خەرجییەکانیان و جۆرباشییان نییە کە وا گوماندەکرێ زۆربەیان لەگەڵ پیاوانی دەسەلات شەریک بن و خەریکی فڕانفڕانی ملیۆنەها دۆلار بن . کۆمپانیاکانی تورکیا کرێکاری خۆیان دێنن و خۆیان لە وەرگرتنی کرێکاری کورد یان ئەوانەی بە کوردی قسەدەکەن بە دوور دەگرن . و گومان لە دروستی خەرجی و دلسۆزیشیان لەو پرۆژانەدا هەیە کە جێبەجێیان دەکەن . ” لە کۆی ٨.٣١ بلیۆن هەناردەی تورکیا بۆ عێراق کە %٧٠ ی بۆ کوردستان بووە ، %٢.٦٥ بلیۆنی خواردن بووە ، واتە داتەپاندنی ژێرخان و بازاری بەرهەمهێنانی کشوکالی و خۆراکی ناوخۆی کوردستان. لە سەردانێکی ئەم دوایی یەی وەزیری ئابووری تورکی زافەر جاگلایان بۆ هەرێمی کوردستان . دەلێ: %٧٠ ی بازرگانی تورکیا لە گەڵ عێراق لەگەڵ هەرێمی کوردستانە و ئامانجیکی تەماداریان هەیە کە ئاستی بازرگانی لەگەڵ عێراق لە سالی ٢٠١٢ دا بۆ ٢٠-٣٠ بلیۆن زیاد بکات .”
بروانە : http://www.ekurd.net/mismas/articles/misc2012/3/state6040.htm
خەباتی کورد لە باکوور: تورکیا نایەوێ پرسی کورد وەک نموونەی بەهاری عەرەبی لە تورکیادا بتەقێتەوەو دەیەوێ ئەو پێشکەوتنە سیاسیی و هزرییە گەورەیەی گەلی کوردستانی باکوور بەدەستی هێناوە هەڵبوەشێنێتەوە یان بەراوەژوو بکاتەوە . بۆ ئەمەش لە سەرانی کوردی باشوور باشتری دەست ناکەوێ و ئەزموونی باشی بە تایبەتی لەگەڵ پارتیدا هەیە.
شەڕی پەکەکە : پەکەکە خەمی گەورەی تورکیایە ، دەتوانین بڵێین پەکەکە تاکە هێزی کوردییە کە هێزو ئیرادەی کوردستانییانەی سەربەخۆی هەیە و پێگەی سەربازیی و سیاسی لە هەموو پارچەکانی کوردستاندا هەیەو لە ئەوروپاو جیهانیشدا هێزێکی کاریگەرو گەورەیەو ئابووری و میدیای سەربەخۆشی هەیە . لەناوبردنی یان لاوازکردنی یان سەرپێشۆرکردن یان بەلای کەمەوە بێلایەنکردن و سەلامەتکردنی پەکەکەی ئامانچیکی ئاسایشیی و سەربازیی و سیاسیی هەرە ستراتیجی دەولەتی تورکە . رۆژنامە تورکییەکان جەخت لەسەر ئەوە دەکەنەوە کە پرسی پەکەکەی بابەتێکی سەرەکی وتووێژی نێوان بارزانی و بەرپرسانی تورکیا بووە . وتارەکەی حورییەت کە پێشتر ئاماژەمان بۆ کرد دەنووسێ: ( بەرامبەر مالکی و دەسەلاتی شیعە٠) “ تورکیا پێویستی بە هاوپەیمانێکی نوێیە. كێ کاندیدێکی باشتر لە بارزانی یە ؟ بە دڵنیاییەوە گرفتی پەکەکەی هەیە ، چاکە ، بەلام بارزانی دیارە لەوە گەیشت نرخی راخستنی فەرشی سوور بۆی چییە ؟
بەلام رۆژنامەو رۆژنامەنووسانی تر تێگەیشتنێکی راستتریان بۆ رادەی دەسەلاتی بارزانی لە جەنگان دژی پەکەکەی هەیە . ئەوان بە گشتی لەسەر ئەوە ڕێکن کە بارزانی گەر بشیەوێ ناتوانێ جەنگی سەربازیی لەگەڵ پەکەکە بکا . هۆکارەکانیش ئاشکران: پەکەکە بەهێزەو دەتوانێ دیفاع لە خۆی بکا ، پێشمەرگە بەگشتی ئامادە نییە جارێکی تر شەڕی کوردکوژی بکا ، گەر بارزانی هەڵە یان تاوانی وا بکا جێگەی لە ناوەوە بۆش دەبێ و هەلومەرجی راپەرینی ناوخۆ زیاتر دەبێ ، ئەو ئاسایش و جێگیرییە سیاسییەی کە وەک بانگاشە دەکەن پێشکەوتنی ئابووری و هەلومەرجی وەبەرهێننان و بازرگانی بلیۆنەها دۆلاری بۆ کۆمپانیا تورکییەکان فەراهەم کردووە ، نامێنێ و ئامانجە ئابوورییەکانیان دێنەوە سەر سفر.
بۆیە بەدیلی هێرشی سەربازی بارزانی بۆ سەر پەکەکە هاوکاری هەوالگریی و ئیستیخباراتی و سیاسیی یە لەگەڵ لەشکری تورکی و حکومەتی تورکیا و ئەمریکاو ئاواڵەکرنی خاکی هەرێمی کوردستانی بێ ساحەبە بۆ هێرشە ئاسمانی و سەربازیی و پیلانە ئیستیخباراتییەکانی تورکیا . هەرچۆنێ بێ تورکیا نەخشەیەکی وەک نەخشەی لەناوبردنی ( تامیلەکان) لە لایەن سریلانکا وە بۆ هێزی سەربازی و سەرکردایەتی پەکەکەی لە قەندیل هەیە و پارتی- ش بەشێکە لەو پلانە. بەلام هەلومەرجی سیاسی رۆژهەلاتی ناوەراست بەتایبەتی سەرهەلدانی بەهاری عەرەبی و نارەزاییەکانی خەلک لە کوردستان و بە تایبەتی تر و بریاردەرانەتر هەلومەرجی تازەی سوریا دەرفەتی بۆ سەرکەوتنی ئەم نەخشەیە زۆر کەم کردۆتەوە گەرچی هیچ شتی مەحاڵ نییەو پێویستە پەکەکەی سیاسەتی شەری چەکداری لە ناوچەکوردییەکان بگۆڕێ و خەباتی خۆی بگوازێتەوە شارە گەورەکانی تورکیاو شێوەیەکی تازەی خەبات هەڵبژێڕێ و لەمە زیاتر قوربانی بە پێشمەرگەو خەلکی ناوچەکوردنشێنەکان نەدا.
پەکەکەو سوریا:
ئەم دۆخەی نوێی سوریا بچووککردنەوەی هەموو بەربەرەکانییە سیاسییە جیهانییەکانی ئەمڕۆیە لە نێوان بەرەی نوێی رۆژهەڵات( روسیاو چین و ئێران) و بەرەی رۆژاواو پاشکۆکانیان. بۆ کوردو بەتایبەتی بۆ پەکەکەی هەلومەرجێکی لەباری دروستکردووەو ئێستا ناوچەی کوردی، وەک پرۆگرامێکی ئەم حەفتەیەی (سەرەتای مایس) ی تەلەڤزیۆنی روسیای ئەمڕۆ نیشانی دا، بە پراکتیکی لەژێر دەسەلاتی کورد خۆی دایە. دیارە پەکەکەی بەهێزترین رێکخستنی لەوێ هەیەو زۆر لە جەنگاوەرەکان و شەهیدەکانی لە کوردستانی رۆژاوای بچووکەوە هاتوون. تورکیا لە پەرەسەندنی بزاڤی شۆڕشگێری کورد لە سوریاو گواستنەوەی بۆ باکوور زۆر مەترسی هەیە. بەتایبەتی کە پەکەکەی دامێنیکی نەتەوەیی هەیەو بنکەو رێکخراوی لە هەموو بەشەکانی کوردستان هەیە . بۆیە تورکیا زۆر بە پەلەو بە خەستیی پێویستی بە بارزانی هەیە . ئەو دەیەوێ بە خێرایی پێوەندی کورد لەگەڵ مالکی یان شیعەو عێراق تێک بدا بۆ ئەوەی پەنا بەرنە بەر تورکیا بۆ پاراستن و ئەویش مەرجەکانی خۆی بەسەریاندا بسەپێنێ . بۆیە ئێستا تورکیا بە خۆشیەوە پشتگیری بەستنی کۆنگرەیەکی نەتەوەیی کورد لە هەولێر دەکا کە ئەم ستراتیجەی ئەو جێبەجێ بکات و پەکەکە عەزل بکات.
پرسی کەرکوک و ناوچە دابراوەکان ؛ تورکیا ، ئەمریکا ، دەوڵەتە عەرەبییەکان ، سوننە هەموو پییان ناخۆش نابێ کورد سەربەخۆیی بێ بنەمای ئەم سێ پارێزگایە راگەیەنێ . ئەمریکاش بەمە ناڕەزایی سوننەکان چارەسەردەکا بەوەی کە لە ئاکامدا ناوچە کوردییەکانی دەرەوەی ئەم سێ پارێزگایە دەبنە ملکی سوننەو تورکمان و گرفتی بەرهەمهێنانی نەوتی ئەوێ نامێنێ و سەرچاوەیەکی نەوتیش بۆ سوننەکان و تورکیاش دروست دەبێ.
بەربەرەکانی شیعەو ئێران و عێراق:
ئێستا عێرا ق بە کرداریی و وابوویی لە ژێر دەسەڵاتی شیعەو نفوزی ئێران دایە. عێراق خۆی وەک دەولەتێکی نەوتی دەولەمەند کە داهاتی نەوتی سالانەی ئێستا سەرووی ١٠٠ بلیۆن دۆلارە ، و ناوچەیەکی جیۆپۆلیتیکی هەستیاری داگیرکردووە، خەریکە دەروی سیاسیی و مێژوویی خۆی دەستێنێتەوە. بەستنی کۆنگرەی سەرانی عەرەب لە بەغدا هەنگاوێکی گرنگ بوو . گواستنەوەی کۆبوونەوەی دانوستاندنی نێوان دەولەتانی ٥+١ ( ئەندامانی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەیی روسیا ، چین ، ئەمریکا ، بەریتانیا ، فەرەنسا+ ئەلمانیا) لەگەڵ ئێران بۆ چارەسەرکردنی کێشەی چەکی ئەتۆمی ئێرانی ، لە تورکیاوە بۆ بەغداد ( لە مانگی مایس دا دەبەسترێ) نیشانەیەکی گرنگی زیادبوونی دەوری نێوەندی سیاسی و ستراتیجی حکومەتی عێراقە . ئەمریکا و ناتۆ کە لە ئەفغانستان شکستییان هێناوە پێویستیان بە هاوکاری ئێران هەیە. گەر خامەنەیی تەنازولی تەواو لە بواری چەکی ئەتۆمی بکات و رێکەوتنێک لە نێوان رۆژاواو ئێران ، وەک زەمانی شا ، روو بداتەوە ، دەوری ئیقلیمی تورکیا زۆر لاواز دەبێ . عێراق و ئێران دەبنە گەورەترین و خەتەرناکترین هێزی ئابووری و سیاسی و سەربازی . رۆژاواش بۆ جارەسەری قەیرانی ئابووری خۆی خواخوایەتی زۆرترین چەکی نوێ بە عێراق و ئێرانیش بفرۆشێ و دەیان بلیۆن قازانج بکەن و لەلایەکی ترەوە پێشبركیی چەککڕێن لەو ناوچە نەوتییە گرنگەی خەلیجدا دروست بکەن . ئەو وەختە تورکیای بێ نەوت و بێ دەور زۆر لاوازو پەراوێزیی دەبێ . بۆیە دەیەوێ بە هەرشێوەیە بێ دەسەلاتی کۆلۆنیالکردنی باشووری کوردستانی لەدەستنەچێ و کورد لە ئێران و حکومەتی مەرکەزی عێراق و شیعەکان دوورخاتەوە.
هیلالی شیعی:
گەرجی ئەمە تیۆرییەکی بەعسییەکان بوو بەلام وەک وێنەی ترسی سوننەکان لە فراوانبوونی دەسەلاتی ئێران گرنگی رەمزی و سایکۆلۆجی و جیۆپۆلیتیکی خۆی هەیە . سوننەکان بە تورکیاشەوە لە زیادبوونی هەژموونی ئێران بۆ عێراق و سوریاو لوبنان و فەلەستین و بەحرەین دەترسن. لەم سەفەرەی دوایی مالکی بۆ ئێران ، داوای یەکگرتنی تەواوی نێوان ئێران و عێراق کرابوو . شیعەکانی ئێران و عێراق بێ پەساپۆرت و زۆرجار لە سەر حیسابی دەولەتی ئێرانی سەردانی ناوچە پیرۆزە هاوبەشەکانییان دەکەن.
لە عێراقدا کورد سوننەیەو تورکیا و سوننەکان دەیانەوێ کوردستانی عێراق لەو نفوزەی ئێران دابڕن و تێکدانی پیوەندی نێوان کوردو شیعەو ئێڕان بە بیانووی سەربەخۆیی ئەو سێ پارێزگایەوە ، هەنگاوێکە بۆ ئەمە .
ئەمانەن بە کورتی هۆکارە سەرەکییەکانی هاروژاندنی پرسی سەربەخۆیی لەلایەن بارزانی یەوەو پستگیرکردنی لە لایەن تورکیاوە. بەلام باشتیرین لێکدانەوەی ئەم گەمە ئابووریی و سیاسیانە وتارەکەی بادراکۆمارە لە ئاسیائۆنلاین . ئەو بە وردی روونی دەکاتەوە کە تورکیا و ئەمریکا ( لە سەر رێوشوێنی کیسنجەر) تەنیا دەیانەوێ بارزانی وەک کارتێک بەکاربێنن . دەنووسێ :
[ دیارە واشنتۆن و ئەنکەرە بە هاودەنگی کاردەکەن و هاورێکییەکی نزیک لە نێوان سیاسەتەکانی تورکیا و ئەمریکا بەرامبەر سوریاو کوردەکان هەیە . بۆ هەردووکیان دوا ئامانج ئەوەیە نفوزی ناوچەیی ئێران لاواز بکەن. ئیدارەی ئۆباما هیوادەخوازێ هەولەکانی تورکیا دژی پەکەکەی سەکەوتوو بن و پشتگیری ئیستیخباراتی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکانی دەکا. هەروەها واشنتۆن بە بەکارهێنانی فشاری رێکخراو لە چەندین لایەنەوە چاوەروانی ئەوە دەکا مالکی دەرک بەوە بکا چی بۆ ئەو باشە و پێوەندییەکانی لەگەڵ ئێران و سوریا خاوبکاتەوە. کەمترینی شت واشنتۆن هیوای وایە کوردەکانی سوریا بپەرنەوە بۆ بەری گروپەکانی ئۆپۆزیسیۆن کە بنکەیان لە تورکیایە بۆ ئەوەی ئەجندای گۆرینی رژێم لە دیمەشق بەهێزتر بێ . بەلام چەند شتێکی بیرلێنەکراوە لەم سیناریۆیە سەرهەلداوەدا هەن: گەر پشتی بە دیوارەوە بنرێ ، سوریا لەوانەیە عەزیای کوردی لە بوتلەکە بکاتە دەرەوەو ئەنجامەکە شێوەیەکی تری سوریایی کوردستانی عێراق دەبێ. واتە دروستبوونی ناوچەیەکی ئۆتۆنۆمی دووەم لە تەک سنوورەکانی تورکیاوە. ئەمەش بە دەوری خۆی کوردەکانی تورکیا پاڵپێوەدەنێ ئەوانێش بۆ ئۆتۆنۆمییەکی هاوشێوە هەوڵ بدەن. باشترین رێگا بۆ ئوردوگان ئەوە بوو پێشکەوتنێک لە دۆزینەوەی چارەسەرییەکی سیاسی بۆ کێشەی کورد لە تورکیا، کە خەریکی بوو، بە دەستبێنێ. بەلام پێشمەرجێک بۆ ئەوەی ئەمە بکرێ ئەوەیە پێوەندی لەگەڵ سوریا نۆرمال ببێتەوەو عێراق سەقامگیرتر بێ. دەکری بوترێ ئۆردوگان لە سەر رێیەکی خلیسکەیی وەستاوە. قسەپێکوتنەکانی لەگەڵ مالکی نێشانەی تاکبوونەوەی مەیلەو تەواوی تورکیایە لە ناوچەی هاوسێکانیدا.]
ئەم بابەتە یەکەمجار لە مایسی ٢٠١٢ دا لە وەلامی جاوپێکەوتنێکی هاولاتی دەربارەی پرپژەی بارزانی بۆ سەربەخۆیی کوردستان بلاوکراوەتەوە.
