بورهان شێخ رەئوف : جەنگى پیرۆز .
جەنگ بریتیە لە پرۆسیسى ناکۆکى و ململانێ ى لە نێوان دوولایەن یان زیاتر بە ئامانجى لە ناوبردن و تێکدانى لایەنى بەرامبەر جەنگ چەند جۆرێکى هەیە لەوانە جەنگى سەربازى کە بە شەڕى دەستەویەخەو بەرامبەر کە هەموو جۆرەکانى چەک چ ئاسمانى و چ زەمینى و… هتد . تیادابەکار دەهێنرێت یان جەنگى هزر و سیاسەتە کە ئەویش بە نانەوەى ئاژاوەو فێڵ و تەڵەکەبازى لەنێوان کۆمەڵانى خەڵکى ووڵاتێکدا یان هۆزو تیرەیەکدا بە مەبەستى لاواز کردن و پەرت و بڵاوە پێکردنیان بۆ ئەوەى هەرکات ویستیان دەست بگرن بە سەریاندا ، هەروەها جەنگ چەندین هۆکارو پاڵنەرى هەیە لەوانە یان لە پێناوى سامان و داهاتدا یە یان لە پێناوى گەیشتن بە دەسەڵات و حوکمڕانیدا، یان جەنگ لە پێناوى ئاشتى وئارامى و وەرگرتنەوەى مافى زەوتکراو ویان پارێزگارى لە خاک و وڵات و بەها پیرۆزەکانى هەرگەلێک ئەگەر بەر هەر شاڵاوێک بکەون، یان جەنگ لە کاتێکدا ڕوودەدات کە هیچ بوارێک نەمێنێتەوە بۆ چارەسەرى کێشەو ململانێکان لە ڕێگەى دایا لۆگ و دان وسانەوە یان ناکۆکى ئایدیۆلۆجى وئایینى و ئاینزاکان یان جەنگى ڕزگارى نیشتمانى و سەربەخۆیى گەلانى بندەست و ئازادیخوا بۆ وەرگرتنەوەى ماف وخاکى داگیرکراو یان ڕووخاندنى ڕژێمە دکتاتۆرو ملهوڕەکان.
جەنگ چەندین جۆرو شێوازى هەیە لە پۆلین کردندا سەرکیترینیان جەنگى پیس و جەنگى عادیلانەیە، مەبەست لە جەنگى پیس ئەوجەنگە دڕندانەیە کە تەڕو وشک بە یەکەوە دەسوتێنێت و کۆمەڵکوژى بەرامبەر خەڵکى سڤیل و بێ دیفاع ئەنجام دەدات وەکو لە جەنگى کۆریادا لە ساڵى 1950 و شەڕى فەرەنسا دژى جەزائیر 1954- 1961 و شەڕى خێڵەکانى هۆتو توتسى لە ڕوندا 1993 و هەروەها بەکارهێنانى ژەهرى کیمیاوى دژى کوردەکانى عێراق لە پرۆسەکانى ئەنفالدا ساڵى 1988 ،بەڵام شەڕى عادیلانە هەرچەندە فەیلەسوف و بیرمەندەکان لە دیاریکردنى ماناى ئەم زاراوەدا جیاوازن لەبەرئەوەى هەندێک لە سەرکردە سەربازى و سیاسیەکان زۆرجار بە کارى دەهێنن بۆ جێبەجێکردنى مەرامەکانیان هەرچەندە بە زۆرێک لە پێوەرەکان جەنگەکە عادیلانەش نەبێت، بەڵام گەورە بیرمەندێکى وەکو ( کانت ) سەرەکۆنەى جەنگ دەکات و واى نابینێت جەنگى عادیلانە هەبێت بەڵکو کتێبێکى دانا بە ناوى ( پرۆژەى ئاشتى هەمیشەیى ) کە دواتر بووە سەرچاوەى داڕشتنى بەندەکانى کۆمەڵەى گەلان لە گەڵ ئەوەشدا وتى ئاشتى هەمیشەیى مەحاڵە بەڵکو دەتوانین ئەو ئامانجە بە دەست بهێنین بە شێوەیەکى نزیک لێ ى.
بە هەرحاڵ شوێنەوارى جەنگ لە هەرکوێ بێت کوشتن و بڕین و سەرگەردانی و ماڵوێرانیە زیان بە ژینگەو ژێرخانى وڵات دەگەیەنێت، برسێتى و نەخۆشى و دواکەوتن لە کاروانى زانیارى و زانست و تەکنۆلۆجیا و هەروەها کاریگەرى دەروونى خراپى لە سەر هەمووتاکەکانى کۆمەڵگە بە جێدەهێڵێت و بە فیڕۆدانى داهاتى گشتى وڵاتە لە ڕووى ئابوورى و مرۆیى و سامانە سروشتیەکانیشەوە.
بۆ بەرگرتن لە ڕوودانى جەنگ وئەڵتەرناتیف بۆى پەنا بردنە بۆ ئاشتى و دوورکەوتنەوە لە توندو تیژى و بێ لایەنى و دبلۆماسیەت و دان وسان وڕێکەوتن و سازان و سزا ] دانى نێودەوڵەتى و هەستکردن بە مەترسیەکانى تێوەگلانە لەشەڕ و تێچوونى ڕادەیەکى زۆرە لە سامان و داهاتى وڵات.
ئەوەى سەرەوە پێناسەیەکى کورتى جەنگ و پوختەیەکى هۆکارو ئامانج و جۆر و شێوازو شوێنەوار وئاکامەکانى جەنگە بە شێوەیەکە گشتى ، لە سۆنگەى هەموو ئەوانەوە چۆن جەنگى ڕێکخراوى تیرۆرستى داعش دژ بە گەلى کوردستان لە باشوورو رۆژئاوا ى کوردستان پۆلین بکەین؟ .
لە کاتێکدا کورد لە نێوماڵى خۆیدایە لەسەرخاکى خۆیەتى هەر لە جەلەولا و کەرکوک تا زوممارو شەنگال تا کۆبانێ ى قارەمان و سومبولى خۆڕاگرى و نەبەزین، ئەوە کوڕو براو خوشک ومناڵەکانمانن چ پێشمەرگە و چ گەریلا و چ شەڕەڤان لە بەردەرکى ماڵەکانى خۆمان شەهید دەبن و گیانیان بە سەخاوەتەوە فیداى خاکى نیشتمان دەکەن .کەسیان پایان نەخستۆتە نێو ماڵى کەسێکى ترەوە.
لە کۆتاییدا دەپرسم ئایا جەنگ لەمە عادیلانەترو پیرۆزتر هەیە؟ وەڵامەکەى جێدێڵم بۆ خوێنەرانى خۆشەویست وڕاى گشتى و هەموو ڕێکخراوەکانى کۆمەڵگەى مەدەنى؟ .
