کاردۆخ : دیاری بۆ خانمەکانی کوردستان .
دەو ڕۆژی ڕووڕەشی مرۆڤایەتی لە بەرانبەر مرۆڤی دایکا ، لە سەردەمانێکدا کە ئێمەی کوردیش وێڕای زۆربەی زۆری مرۆڤایەتی گیرۆدەی هزری پۆخڵ و قیزیوەنی داسەپاوبە سەرمانداین لە لایەن بیر و مێشک ڕەشانی مێژووی مرۆڤایەتییەوە ، بە پێویست و جێگەی خۆیمان زانی کە بە پشت بەستن بە سامانی لە بیرکراوی نەتەوەییمان ، وەبیری مرۆڤی کورد بهێنینەوەو کە باو و باپیرانمان ب چ ئاوا خانمەکانمیان بینیوە و چۆن چۆناهی باسیان کردوون .
هزری خانی لە مەر ئافرەت و خانمی کوردەواری لە کەسایەتی بەرزی زین و ئاکاری جوان و بەنرخی کۆمەڵایەتی ئەو هێما نەخشینە ، تێکەل بە جوانی ئەفسانەییانەی خودایی ، ڕەنگ ئەداتەوە .
شای خوش خوانان و خامە ڕەنگینان ، خانای قۆبادی دیمەنی بەزم و ڕەزمی خانمانەی شیرین و لەشکر و سپا خانمانەکەی وەک شانۆی زیندوی ژیانی کۆمەڵایەتی ئەڕازێنێتەوە و تێیدا ئافرەت زاڵ و براوەی گەمەی شاهانەی خوسرەو لە بەرزترین ئاست دایە . بڕواننە ئەم شاکارە شانۆییەی دەور و ڕێزی ئافرەت وە خامەی خانای قوبادی . هێمای خانمیەلی سوارکار و تفەنگ وە دەس لە لورستان و دەروبەری ، ئەشێ پاشماوەی ئەو دیمەنانە بن کە بیر و هزری خانا نەخشاندویە . خانمە جەنگاوەر و پێشمەرگەکانی کۆبانێ دیاردەی سەردەمی بیری بەرزی خانای قوبادین سەبارەت بە ژن . دەبا مرۆڤی کورد بەو تەرزە و بەو شێوە مرۆڤانە فرچکی نەوەی داهاتووی بدات و ڕووڕەشی نامرۆڤانە لە مەر ئافرەت دابنێ بۆ ڕووڕەشانی مێژووی مرۆڤایەتی .
ڕاو و چەوگان بازی شیرین و خوسرەو
بەی دستوور بەستەش دەستە دەستەی گوڵ گول چین ئەی باغ پڕ عەتر و سونبول
مەهین بانوو داش بە خورد شیرین تا بادەی ئەی بەند وەشبۆی عەبیرین
دەرەخشا خاستەر جە شەمع کۆی توور حوسن سیمابیی سەوب جە شەوق نوور
ڕنگ تییزەی شەب بە شەمع کاهی گێڵا بە قودرەت زات ئیلاهی
سەیقەل دا ڕوخسار چون قورس ئافتاو شیرین شەم شەوق بێدار بیی جە خاو
پۆشا بەی دەستوور ڕەخت ڕەنگا ڕەنگ جە زەربەفت چین جە دیبای فەرەنگ
بەست نە قەد تەرکەش گوڵدۆز پڕ نەخش ئەژدەهای گیسوو بە دۆشدا کەرد پەخش
کەرد نە بازوو قەوس پڕ شاخ ڕەنگین شۆخ و شیرین تەر جە تورکان چین
دوو زوڵفەی یاقووت پەڕ تاووس پەڕ پێکا نە پای زنج تۆمار گوڵ زەڕ
وەردا چون ئەژدەر وە ڕووی کەمەردا دوو توڕەی بۆ میشک ئاوەرد جە سەردا
بۆڕان تەر جە تێغ شۆخ ئەبرووی وێش بەست نە قەد شمشێر چون شاهان پێش
گوڵ قرمز، بووم زەرد سەرگوڵ سۆسەنیی دەستماڵێ زەڕ بافت تافتەی ئەرمەنیی
خێزا بە سەد لەنج ، بە سەد ناز و نۆر داش بە ناز (بەسەر) کوڵاچەی سمۆر
سوار بیی نیا پا نە ئەوزەنگیی شۆخ تەر جە تەرسای شۆخ فەرەنگیی
حەربەی خوسرەویی گرت بە دەستەوە چون ڕوستەم نە پای بادیای ڕەخشەوە
ویەرد نە سارای کۆه کەکەشان جەودما سەدای زومرەی چاوشان
هەریەک وێنەی شێر دڕندەی جەنگیی ئەو سێسەد کەنیز پڕ سام سەنگیی
چون تووس نەوزەڕ نەی بە دۆشەوە گشت بە ئەسپ خاس پڕ خرۆشەوە
تا سەراپەردەی پەرویز خوسرەو چەنیی شیرین شیین بە دەوان دەو
چەنیی ئەو یاران بەو دڵ پەسەندی خوسرەو دییش شیرین بەو شۆخ و ڕەندیی
کەردش زەڕ وەشان وێش و لەشکرەش مەحزووز بیی جە بەخت فەڕۆخ ئەختەرەش
خێزا هەم خوسرەو بە دەو پۆشا ڕەخت دەست شیرین گرت نشاناش بە تەخت
کاکۆڵ میشکیین وە پێڵدا کەرد پەخش وێنەی ئەسکەندەر سوار بیی وە ڕەخش
گۆی زەرین وەستن نە مەیدان داو چەنی سوپا و سان شیرین چون ئافتاو
جەو سوپای شیرین شای شەکەر ڕازان غافڵ بیی خوسرەو جەو نازک نازان
گۆی مەردی نە چەخ چەواشەی چەمەر بە چەوگان بازی مبەردن وە بەر
بەور بەهمەن سا تووس نەوزەر تەرز خوسرەو لاڵ پۆش دانای دەماخ بەرز
بە چەوگانبازیی شۆخ ئاڵاشان حەیران مەند بە توول بەژن باڵاشان
بە دەست و تەعلیم دڵ پەسەندشان بە ڕان و ڕکێف ڕەعنای ڕەندشان
داشان دەو سەمەند باد پای پڕ هونەر جەو مەیدانەدا دە ساعەت فێشتەر
شۆخ بیی و شیرین تەر خەیلێ جە پەروێز جون بە سواریی شیرین شەبدێز
گۆ جە مەیدانش نمەبەرد وە بەر هەر چەند مکەردش ئەو دارا ئەفسەر
شەودێز و گوڵگوون چەندێ دان جەولان شیرین و خوسرەو نە عەرسەی مەیدان
ئەو سوپای ڕەنگین ڕەعنای شەکەر بار ئاخر جەو مەیدان بە عەزم شکار
شکار ئەفگەنان خاستەر جە دارا بەردشان هجووم نە عەرسەی سارا
وەستن بە یەکدا چەند ئاهوو و چەند گۆر بە مەودای سەنان خەدەنگ پڕ زۆر
کەردەشان ڕووی چەرخ نە گەردەدا گوم جە سم ڕەخشان ژار پۆڵا سم
جە پێڵ و قەڵغان خۆش ئەندازیشان خوسرەو عەجەب مەند جە نەی بازیشان
جە بریقەی تێغ ئەڵماس بێزشان جە شەهاب نەخش بەرق ئەنگێزشان
کەمانێ بە چەنگ ، خەدەنگێ بە شەست شیرین جەو دەمدا مدرا بێ سەرمەست
پێش نەمەند زەڕەێێ عەقل و هۆش و فام خوسرەو جە سامش تەمام بیی سەرسام
چون شێر زامار بیی بە نەخچیرەش کەمەند گیسووی شیرین دا گیرەش
ڕەنگ بەست بە زووخاو چون خەزان بەرگەش تا پەڕ نیشت خەدەنگ غەمزەش نە جەرگەش
گورێزا چون باد بە دەوان دەو سا وەختێ تاووس خۆر جە زاغ شەو
پیادە بیین نە دەور سەیوان شیرین مشکین کەمەندان زوڵفان عەبیریین
نۆشاشان شەراب گوڵ ڕەنگ ئەحمەر جە شادی جە زەوق تا وە سوب سەحەر
سەنگ سەرکوان پۆشا تافتەی زەرد هەر وەختی کە قورس خورشید بێ گەرد
سەف بەستن نە دەور کەمەر لاڵان شیرین چەنیی ئەو نازک نەوهاڵان
بە هەی هەی شکار ، بە تیر ئەندازی هەم شرووع کەردەن بە چەوگان بازیی
مەگەر ، کە شیرین شای زینەت ئارا بەڵی هەرچەند کەرد خوسرەو دارا
شایەد کە ماچی ئەو بستانۆ لێش بدەرۆ فرسەت یەک درەنگێ پێش
کەرد بە ژەقنەمووت لێش عەیش شیرین نەدا فرسەت ئەو زولف عەبیریین
تێبینی : دەقی هۆزانەکەی خانا لە دیوانی شیرین و خوسرەو وەرگیراوە کە محەمەدی مەلا کەریم لە بەغدا لە ساڵی ١٩٧٥ بڵاوی کردەوە . ئەو دەقە زۆر تەواو نیە و وەک لێرەش دا دەبینرێ کەموکووڕیەکانی ئاشکرایە . ئەمەش خۆی کەموکووڕی کورد بە گشتی یە کە ئاوها سامانیكی مێژویی فەرهەنگی نەتەوەییمان بێ ناز کەوتووە .
