ئەبوبەکر جاف : حەقیقەتی مێژو ، مێژوی حەقیقەت .
La verite d ‘ histoir ، L’ histoir de la verite
کێ دەست بە سەر مێژودا بگرێت دەست بە سەر ئاراستەی ماناو دەلالەت و هێماکانی زەمەندا دەگرێت . ئیدۆلۆژیا کردەیەکە لە مێژودا و هەر بۆ مێژوشە . ئیدۆلۆژیا کاری ناونان و پێناسەکردن و وەزیفەدانان و چوارچێوە دارکردنی مێژویی دوێنی/ سبەینێیە ، ئەو لە ڕابردوی نزیک / دوردا بۆ مۆتیڤێک دەگەڕێت تا بزوێنەر و مۆتیڤی سەرەکی و بنەڕەتی جوڵان و وەگەڕخستن و ئاراستەکردنی مێژوو بێت . ئیدۆلۆژیا دێت باس لەوە دەکات لە سەرتایەکی زۆر زووی بەشەریەتەوە کردەیەک هەبووە ، کاریچک هەبووە ، ئەکتێک هەبووە .. ئیدی مێژوەکانی تر تا مێژوی ئایندەش گەڕانەوەیە بۆ ئەو ” پارادایمە ” مێژووییە ، یاخود گێڕانەوەو ئەزش و بەهاو مانا گەڕانەوەیە بۆ ئەو چرکەساتە . کردەی یەکەم و سەرەتاو پێش هەرشتێک ، یاخود ئەو تێگەیشتنە تیۆلۆژییە کە باس لە سەرتای سەرتا دەکات بگوازینەوە بۆ ناو مێژوو بکەرێکی ماتریالی و کردەی مەلموس و کۆنکرێتی لە مێژوو هەڵچنین .
ئیدۆلۆژیاکان باس لە لۆژیکێک دەکەن بۆ مێژوو،باس لە مانایەک دەکەن بۆ مێژوو، باس لە ڕۆحێک دەکەن لە مێژوودا هەمیشە بە دوی هەلومەرج و ڕێوشوێنی گونجاو لە باردا گەڕاوە تا خۆی تێدا مانێڤست بکات . ( مێژوی هیچ نییە جگە لە ململانێ و بەریەککەوتنی هەمیشەیی خێر/ شەڕ، مێژوو بریتییە لە زەمەنی مانێڤستبونی خوداوەند و ئیرادەی ئیلاهی ، مێژوو هیچ نییە جگە لە ململانێ و خەباتی چینەکان ، مێژوو هیچ نییە جگە لە تەجەللابونی ڕۆحی ڕەها و ئەقڵی ڕەها ، مێژوو چیی جگە لە گەڕان و گەشت و تەحقیقکردن و ئەدا کردنی ئازادی و خود ، مێژوو ” بە نزیکییەکی چەند سەدەیی ” چییە جگە لە فۆرمیولەبون و دەرکەوتن و شکڵبەندبونی ماهیەت و جەوهەرێکی نەگۆڕی وەک ئومەت و نەتەوە … مێژوو هەمیشە گەڕان بووە بۆ دۆزینەوەی فۆرمێک بۆ پێکەوە ژیان و پێکەوە هەڵکردن .. ئەمانەو دەیان مانا و جەبرو حەتمەییەتی تر کە ئیدۆلۆژیا بە مێژوی دەبەخشێت . ئەم پێدان و پێبەخشینەی وەزیفە ئیدۆلۆژییەکان بە مێژوو تەنیا بە ڕابردووەوە ناوەستێت ، بەڵکو ئایندەو مێژوی داهاتوش هەر بارگاوی دەکرێت بەو وەزیفانە جا چ بەو مانایەی هێشتا چرکەساتی تەحقیقنەبونیان نەهاتبێت یان چرکەساتی تەواو کامڵبونیان نەهاتبێت . کۆی ئەمانە ، خاڵ و پنتی بەستنەوەی ئەم وەڤزیفانە یەک ئامانجە : ” کۆتایی مێژوو، بونی کۆتاییەک بۆ مێژوو، مێژوو لە چرکەساتێکدا کۆتایی پێدێت بە دەرکەوتنی یەکجارەکی ئیرادەی ئیلاهی ، کۆمۆنیزم ، دیموکراسی وەک دواهەمین و باشترین ئەزمون ، لیبرالیزم و ئازادی وەک دوائامانج و کۆتا ئامانجی مێژوو .
سەیر لەوەدایە هیچ ئایدۆلۆژیایەک ، هیچ تەفسیرێکی ئیدۆلۆژی نەیتوانییوە دەستبەرداری کۆتایی و پایانێک بۆ مێژوو ببێت ، وە لەوەش سەیر تر ئەم تەفسیر و تەئویلە میتافیزیکی – تیۆلۆژێیە کە تەنانەت گوازراوەتەوە بۆ ناو تەفسیرە ماتیریالەکانی ئەوەئیدۆلۆژیانەی ویستویانە ماتریالیانە مێژوو تەفسیر بکەن . مارکسیزم لە باس و خواسی سەرەتاو کۆتایی مێژودا دەستبەرداری سروت و ئاست و ڕەهەندە تیۆلۆژی – میتافیزیکیەکەی تەفسیرکردنی مێژوو نەبوو ” مارکسیزمیش هەر ئاینە بە زۆڕ ڕودا !”.لێرەوە نوکتەو گاڵتەجاری ئەو تەفسیرانە دەردەکەوێت کە ناویان لە خۆیان ناوە ” مێژوناسی و زانستی مێژوو .
مێژوو یەک ئاراستەی دیاریکراو ئامانجێکی دیاریکراو سەرەتایەکی دیاریکراو مۆتیڤێکی دیاریکراوی نییە ، مێژوو بەرزو نزمی و هەڵچون و داچونێکە لە ناو پەیوەندی هێزەکاندا . مێژوو بە زاڵبون و سەرکەوتنی هێزێک و شکستی هێزێکی تر مانایەکی تایبەت دەدات . لە بەر ئەوەی مانایەکی جەوهەری و نەگۆڕو ئەبەدیمان نییە ، لە بەر ئەوەی ئەوەی هەمانەو نیمانە گەمەی هێزەکان و گەمەی دەسەڵات و حەقیقەت و حەقیقەت دروستکردنە ، نوسینەوەو تۆمارکردنی مێژوش گوتاری بازی دەسەڵات و هێزێک دەینوسێتەوە .. بەمشێوەیە یەک ئاراستەو یەک ئامانجمان بۆ مێژوو نییە ، فرە ئاراستەیی و فرە مۆتیڤ و فرە ئامانجمان بۆ مێژوو ڕەوڕەوەی مێژوو هەیە .
مێژوو کارگەو ماکینەی دروستکردنی ئەو مانایانەیە : کە دەیانەوێت مماهیەت و جەوهەرێکی نەگۆڕی پێ ببەخشن . یەک بکەر ، دوو بکەری مێژووی وەک چینەکان و ڕۆح ئیلاهی و ڕۆحی ڕەهاو ڕۆحی نەتەوەو ڕۆحی ئازادی … سەرجەم ئەمانە لە ناو کۆنتێکستێکی تایبەتی هێزەکاندا دەبینرێن و دەخوێنرێنەوە . مێوو هەمیشە چینەکان نەیانبردووە بەڕێوە ، مێژوو لە زۆرکاتدا مێژوی گێلێتی و نا ئەقڵانی و نا – مانایی بوە … لەوە گەڕێ کە مێژوو لە کوێ و لە کەیدا پەراوێزبووەکان نواندویانەو کردەی پەراوێزبووەکان بووە کەچی دەسەڵات و هێزی باڵا نوسیویەتییەوە . ڕاستییەک کە ناتوانین خۆمانی لێ نەبان بکەین : بەخشین و بارگاوی کردنی مێژوو بەم وەزیفە ئیدۆلۆژیا و حیکایەتە گەورانە لە سەروبەندی ڕۆشنگەری و مۆدێرنێتێوە دەردەکەوێت ، لە هێگڵ و کانتەوە ، کانت ، لە میراتکرانی ڕاست و چەپی هێگڵ و کانتەوە . براگاوی کردنی مێژوو بە م حیکایەتە گەورە و ئیدۆلۆژیایە لە سێ سەدە زیاتر نییە .
مێژوی ئەم سێ سەدە مێژوی زۆرترین بەرزو نزمی و سەرکەوتن و داکەتن و تێکچونی هاوسەنگی و بەریەککەوتنی هێزەکان بووە . مێژوو سەیرورەیەکی بێ جەوهەر و بێ ناوەڕۆکە ئەوەی زیاتر تێدا گرنگە ناوازەیی و دەگەمەنی ڕوداوێکە ، وە ئەو ڕوداوانەی لە مێژودا ڕویانداوە و ڕوو دەدە لە ناو پەیوەندی هێزەکان و بەریەککەوتنی هێزەکاندا دەبینرێت و دەخوێنرێتەوە . مێوو نە حەقیقەتێکە و نە کایەی دەرکەوتنی حەقیقەتێکی یونیڤێرساڵی و گەردونی ، مێوو کۆمەڵێک ڕوداوی پارچەپارچەبوو بەش بەش و هخەندێک جار ناکۆکیسە بە ڕەوڕەوەی مێژوو . مێژوو کایەی دەرکەوتن و جوگرافیای دەرکەوتن و مانێڤستبونی حەقیقەتی شاراوەو نهێنی و قوڵ نییە . مێژوو ڕوتەختێکە بۆ ڕوداوەکانی سەر ڕوتەختێک . قوڵایی مێژوو قوڵای ناو مێژومان نییە .
