سەباح شێخانی : رۆژەكانم ” ی كەریم دەشتی .
كەریم دەشتی ، سی و شەش ساڵ لەمەوبەر یەكەم دیوانە شیعر چاپ و بڵاو دەكاتەوە ، تا ئێستا چواردە دیوانی شیعری پێشكەش بەكتێبخانەی كوردەواری كردووە ، كە دوو لەوان ، بۆ زمانی عەرەبی ، دووانیشیان بۆ سوێدی ، یەكێكیش بۆ ئینگلیزی ، یەكێكی دیكەیشیان بۆ فارسی وەرگێڕدراوە . دەشتی ، لەشیعردا پەنا ناباتە بەر ئاڵۆزكردنی دەق و زمان ، بەوپەڕی سادەییەوە بەزمانێكی ڕەوان و بێگرێ مەبەستی خۆی دەپێكێ ، شیعر لەئەمڕۆكەدا زیاتر چوونە بۆ ئەو شوێنانەی هەموو كەسێ پەییان پێ نابات . زەمەنی ئەوە بەسەرچوو لەناو ئایدیای شیعردا یاری بە تاك بابەتی بكەیت ، بەڵكو زەمەنی ئەوە هاتووە بابەتی جوانتر دروست بكەیت . دەشتی لەنێو فەزای ئێستای ژیاندا بیر لەزیندەگی جاران دەكاتەوە ، ژیان لای دەشتی گەڕانەوەیە بۆ نۆستالژیا ، بۆ ئەو سادەیی و ساكار ژیانەی كە لەناخی مرۆڤی ئەوسادا خۆی نمایشدەكرد ، شاعیر بەهۆی ئەو شیعرەوە پێماندەڵێت : ڕۆژگار گۆڕاوەو ژیان لەئێستادا لەئاڵۆزی و سەرقاڵی بەو لاوە مانایەكی دیكەی نییە . ( ڕۆژەكانم ) (1) دەقێكی كەریم دەشتی شاعیرە ، ڕۆژەكانی ڕابروو و ئێستەمان بۆ دەخاتە بەردەم تیشكی بەراوردكارییەوە :
ڕۆژەكان هی من بوون ، تیایانا جوانترین پاپۆڕی شیعرم
ئەخستە بەر شەپۆلی دەریا
شەمووانی ئەچوومە باخچیلەی ماڵەوە
لەقوڕی سپی خەیاڵم ، شەرابی سوورم دروست ئەكرد
بڕوای رەهام بەوە هەیە كە شیعر نووسین بۆ خەڵكە . وەك نزار قەبانی (1923 – 1998) دەڵێت : ( دەمەوێت هەموو ڕۆژێك دیوارێكی نوێ بشكێنم و لەپەنجەرەو دەرگاكانەوە بچمە نێو ماڵی جەماوەرە . ) هەموو بەرهەمێكی ئەدەبی ، كەم تا زۆر ، خاوەن ڕەهەندێكی دەروونییە بەشێوەیەكی ڕاستەوخۆ ، یان ناڕاستەوخۆ ، باری دەروونی خاوەن بەرهەمەكە بەرجەستە دەكات . شاعیر بەگەڕانەوە بۆ ڕابردوو تەلاری شیعرێكی جوانی هەڵچنیوە . یەكێك لەسەرمایە مەزنەكانی شاعیر ( سامانی وشەیە ) ، دیارە ئەوەی رێژەی ئەم سامانەی زۆرترو دەوڵەمەندتر بێ ، دەتوانێ باشتر گەمەكانی خۆی بكات، ئەمەیش بەهەموو شاعیرێك ناكرێ .
یەكشەمووان بەسەر گردەكەی مەحەتە
گوێم لەدەنگی قیتاری نۆ فارگۆن ئەگرت
دووشەمووان لەبەرەبەیانەوە قاوەم ئەخستە سەر ئاگرو تا ئێوارە كتێبخانەكەم پاك ئەكردەوە
كتێب هەبوو دوای چەندین ساڵ
سەر لە نوێ بەیەكتر شاد ئەبووینەوە
شیعر ئەزموونەكان كۆدەكاتەوەو ناخی خاوەنەكەی نیشان دەدات ، شیعر لەدایك بووی هەمان ئەو ساتەوەختەیە كە مرۆڤەكە دەینووسێ، بەزمانێكی بەهێز كار بۆ نەمریی ئینسان و بوونی مرۆڤ لەڕووی وجودییەتەوە دەكات .
سێ شەمووان با دەستی ئەگرتم و ئەیبردمە دوورترین دارستان
ماڵی یەكەمین كوكوختی بوو
چوار شەمووان سەرێكی گۆڕستانم ئەداو
هاوڕێكانم هەموویان لەوێدا لەسەر پشت ڕاكشابوون
چییان لێ هات؟؟ كەس قسەی كەسی نەئەبڕی و
هەموویان بە هێمنی لەژێر خۆڵەوە سەیری ئاسمانیان ئەكرد
چییان لێ هات؟ بۆ ڕۆیشتن ئێستاش هەروا چاوەڕوانم بێنەوە لام
گەڕان و چێژ وەرگرتن لەدۆزینەوەی جوانیی ، سیفەتی هەرە دیاری ئینسانە كە بووەتە هۆی ئەوەی لەبوونەوەرەكانی تری جیابكاتەوە . هەموو داهێنانە ئەدەبی و هونەریە‌كانیش گەڕانە بەدوای ئیستاتیكادا ، شیعر پرسیار لەو شتانە دەكات كە هەرگیز وەڵامیان نییە .
پێنجشەممان پڕ لەئێوارەی نارنجی بوون
ئەو ڕەنگانە منیان ئەبردەوە بۆلای باڕەكان
بۆ لای ئەو مەلە مل باریكانەی لەسەر مێزەكە هەڵئەنیشتن
ئێستا ڕۆژەكان هی من نین
شیعر هونەرێكی پڕ وردەكارییەو بەسانایی ناخوڵقێ ، بەڵكو شاعیر بۆ هەر شیعرێك ژانی تایبەتی خۆی هەیە ، هەر شتێك كە روو دەدات لەناو شیعری شاعیر ڕەنگ دەداتەوە ، كەوابوو شاعیر ڕۆڵێكی گرنگ وازی دەكات لەناو خەڵكدا . لەپڕۆسەی نووسیندا دەشتی شاعیر هەمیشە هەوڵی داوە كۆپی هیچ كەسێك نەبێت ، دەنگێكی جیاواز بێت و لەهیچ كەسێكی تر نەچێت ، ئەوەیشی لەنێو دەقەكاندا بەئاشكرا راگەیاندووە . شیعری باش لەناو شەبەنگدا خۆی ڕەنگرێژ كردووە .
شەممەكان باخێكی سیس و جۆگەلەی وشك
دنیا ژەنگی هەڵێناوە
یەكشەممان ریتمێكی ساردو دەنگی ناسازی لورەیەك
لە دوورەوە گوێمان ئەسمێ
دووشەممان هەر ئەڵێی مرۆڤە لەئاوێنەی شكاو خۆی ئەبینێ ڕۆحی هەلا هەلا بووە
سێ شەممان كز كز ئەسووتێن ئێستا نا ئێستا
ئەكوژێنەوەو ئەچینەوە بۆ تاریكی
دەشتی دەمانباتەوە نێو دونیای ئیستاتیكاو خەیاڵ ، وامان لێدەكات لەئێستادا بیر لەڕابردوو بكەینەوە ، ئەو دەبێژێت مرۆڤی ئەم سەردەمە ڕوخساری بەماسك داپۆشراوە ، هەر بۆیە بەدوای پێناسەیەكدا دەگەڕێت بۆ ئێستەی مرۆڤ .
ئەو لەدوای مرۆڤ دەگەڕێت بەواتای مرۆڤبوون . دەشتی لەدەست جەنجاڵی ژیان ڕادەكات ڕووەو ئارامی ، بێدەنگی و كپی ، ئێستەی ژیان و سەرقاڵبوونی خەڵك دەخاتە ژێر پرسیارەوە ، لەبینینی ڕووداوەكانی ژیانەوە هەڵوەستە دەكات و ڕووداوەكان وەك خۆی دەبینێت و لەڕێگەی شیعرەوە كەموكوڕییەكان دەخاتەڕوو ، بەنیازە بەجوانییەكان ناشیرینییەكان كاڵ بكاتەوە . ( ژیان ئازارە ، بەڵام ئازار ژیان نییە .) (2) دەشێ شیعر لەكاتی خوێندنەوەیدا چێژ ببەخشێت و بڕێك جاریش بتخاتە ناو سەرسامییەكی قووڵەوە ، پرسیارت لەلا بوروژێنێ ، شیعری ( ڕۆژەكانم ) پرسیاری ئەوەمان لا دروست دەكات كە لەو سەردەمی جەنجاڵی و تەكنۆلۆژیایەدا ، پێوەندییە كۆمەڵایەتییەكان ساردوسڕی تێكەوتووەو ژیان شێوەیەكی دیكەی وەرگرتووە دوور لەڕەنگی خۆی . ئەگەر ئەدەب ئاوێنەی سەردەمی خۆی بێت ، ئەوا شاعیر جوان دركی بەوە كردووە تەنانەت ڕۆژەكانیش تام و بۆن و جوانی جارانیان نەماوە .!!
سەرچاوە :
1_ شیعری » ڕۆژەكانم » پاشكۆی ئەدەب و هونەری ڕۆژنامەی كوردستانی نوێ ، ژمارە (889) ڕۆژی پێنجشەممە ، 19\2\2015 لاپەڕە(8) .
2- روایە الجبال والسلاح للكاتب الانكلیزی ، جیمس اولدریج ، ترجمە صادق الجلاد – مگبعە مۆسسە ئاراس 2006 ص 396 .
