ژیل دولوز : ئیمانانس ، ژیانێك .
لە فەرەنسییەوە : ئەبوبەکر جاف .
دواهەمین دەقی ژیل دولوز ، دەقێك لە شێوەی وەسێتنامە .
ڕوتەختێكی ترانسێندانتاڵی لە بەرانبەر سوژەیەكدا دەرناكەوێت ، لە بەرانبەر ئۆبژێیەكدا دەرناكەوێت ، واتە لە بەرانبەر سوژەو ئۆبژێیەك كە ، بتوانێت گەمارۆی بدات .
پێشەكییەكی كورت :
لێرەدا دولوز ، كە ئەم وتارەی بە چەند مانگێك پێش ” پێش خۆكوشتنی ” نوسیوەو دوا وتارێتی ، جەختكردنەوەو پێداگیرییە لە سەر بەردەوامیبوونی لە ناو میراتی سپینۆزاو نیتشەدا . دولوز لێرەدا كۆمەڵێك چەمكی تایبەت بە خۆی بەكاردێنێت كە دەبێت زیاتر ڕوونكراوە بن لەوانە : هێكسیتێ ، ئەكتویڵ ، ڤێرتویل ، ڕووتەختی ئیماناسی ..
دولوز دەستبەرداری ئەوە نەبووە كە بوونێ ، شتێك لە دەرەوەی ڕووتەختی ئیماناسی بوونی هەبێت . تەنانەت بۆ دولوز مەجاز بەشێكی جیاكراوەو جودا نییە لەئێستاو ئێرە ، وەك چۆن ئێستاو ئێرەش بەهەمان شێوەو بە ڕەهایی لە ناو مەجازو ڤێرتویلدایە .
دولوز جیاكارییەك لە نێوان ترانسێندانس و ترانسێندانتدا دەكات تاوەكو نەكەوێتە ناو میتافیزیكیای تیۆلۆژیاوە. بە هەمانشێوە دولوز لە باس و خواسس لە سەر ئەوەی ژیان ، واقع و مەجاز هیچ نوقستانی و كەموكورتییەكی نییە تا ئەو پەیوەندییەی بەرانبەر بە نوقستانییەك جوڵەو ژێستێك بنوێنێت ، ئەمەش لێدان و توڕهەڵدانی ئەو تەفسیرە فرۆید – لاكانییەی كە پێی وایە ئۆبژە نوقستانییەكی سوژەیەوە ، سوژە هیچ نییە جگە لە ئارەزوویەك بۆ ئۆبژێ . لە هەمووی گرنگتر : دولوز بە سەر ئەفسانەو سەفسەتەی بیزەنتیانەی سوژە / ئۆبژێدا باز دەدات ، دولوز ژیان و بوونێك پێشنیاز دەكات كە سوژەو ئۆبژێ و پەیوەندی ئەم دووانە بوونیان نییە ، بەڵكو لە یەككاتدا هەردوكیانە بەبێ درزو بێ قڵیشان و بێ جیاكردنەوەیەك .
سوژەو ئۆبژێ بوونی نییە بە جیاكراوەیی و وەك دوو جەمسەری بەریەككەوتوو , لێرەو لەوێ هەندێك جار دەست بۆ دولوز دەبرێت ، كە بە هیچ شێوەیەك ناكاتە دولوز !, دولوز ز سیستەمی چەمكی و خولقاندن و داهێنانی چە مكیانەی دولوز پەرتناكرێت ، لێكتر جیاناكرێنەوە ، بە دەرهێنان و جیاكردنەوەو توڕهەڵدانی چەمكێكی و بەكارهێنان و تەوزیفكردنی لە كایەیەكدا ، ناحەقی و غەدرە لە دولوز ، تێنگەیشتنە لە دولوز. ئەگەر چەمكی سەیرورەی دولوزی بە نمونە وەرگرین : “DEVENIR چەمكی دولوزیانەی سەیرورە دابڕاو نییە لە كۆی ئەو پرۆسەو پرۆسیسویانەی لە سەر ڕووتەختی ئیمانانسی ڕوودەدەن ، ژنبوون DEVENIR-FEMME ،بە مناڵبوون ،DEVENIR ENFANT ، بە گیانلەبەربوون , DEVENIR-ANIMALE یان هەر سەییرورەیەكی تر ، بوون بە ژن ، بوون بە منال , بوون بە گیانلەبەر. دۆخ و ڕەگەزو ماهییەت و جەوهەرێك نییە ، بەڵكور پرۆسیەكی ئیمانانسییە بە ڕەهایی كە بوار بۆ هیچ دۆخێكی وەستاوەو بەرجەستەبوو بەكۆنكرێتی ناهێڵێتەوە كە ، ببێتە شوناسێك ، ببێتە ناسنامەیەك ، ببێتە نوێنەرایەتیكردن و نواندن و نواندنەوە .. سەرجەم سەیرورەكان بە ڕەهایی لە ناو چەمكەكانی دیكەی وەك لە قەڵەمڕەویی خستن ، هێڵەكانی هەڵهاتن ، ماكینەی جەنگ ، قەڵەمڕەویی دروستكردنەوە ، هەمیشەو بە ڕەهایی كۆچەریبوون و ڕۆیشتن ، كەمینەو كەم و بە كەمینەبوون .. بێ ئەوەی ئامانج یان ئامانج گەلێك هەبێت بۆ شوناس وەرگرتن . هەر شوناسوەرگرتنێك لە وێنەی فیمینیزم ، شوناسی پرۆلیتاری ، شوناسی پیاوبوون و بوون بە پیاو وەك ڕەگەزو ژێندەر .. ئەمانە چ پەیوەندی و سەروكرارێكی بە فكری دولوزەوە نییە ئاگابوون لە دولوز فكری دولوز ، ئاگابوونێكی تەواوی دەوێت لە كۆی چەمكەكانی دولوزو چەمكە دوزلوزییەكاند . لە هەمووی گرنگتر : دولوز بەس لە ژیان دەگات وەك كردەو ئەكتێكی ئیمپیریكی ، وەك ئەزمون نەك وەك مەعریفە.! واتە دولوزیش وەك ژیان ، لە گەڵ ژیانی دەیەوێت نەك بۆ مەعریفە و مەعریفە وەرگرتن ..” . ئەبوبەكر جاف .
ئیمانانس : ژیانێك
“ڕوتەخت و نەخشەیەكی ترانسێندانتاڵی لە بەرانبەر سوژەیەكدا دەرناكەوێت ، لە بەرانبەر ئۆبژێیەكدا دەرناكەوێت ، واتە لە بەرانبەر سوژەو ئۆبژێیەك كە ، بتوانێت گەمارۆی بدات .”
كایەو كێڵگەیەكی ترانسێندانتاڵ چییە ؟ ئەم كایەیە دەتوانێت خۆی لە ئەزموون جیا بكاتەوە بەو شێوەیەی كایەیەكی ترانسێندانتاڵیییە كە ، نە دەگڕێتەوە بۆ ئۆبژێیەك ، وە نە پەیوەندی بە سوژەیەكەوە هەیە ” نواندنەوەی ئیمپیریكی”. پاشان وەك تەوژم و شەپۆلێكی وشیاری و ئاگایانەی نا – سوبژێكتیڤ ، وشیارییەكی پێش بیركردنەوەی نا كەسی خۆی پیشان دەدات ، یان وەك قورسایی و توندو تۆڵی و پتەوییەكی جۆریی وشیارییەكی بێ – من SANS-MOI خۆی دەنوێنێت . ڕەنگە جێگەی سەرسوڕمان و تێڕامان و تیامان بێت كە ، پرسی ترانسێندێتاڵی لە ڕێگەی كۆمەڵێك پێداروی بێ نێوەند و كتوپڕەوە پێناسە بكرێت ، تایبەتمەند بكرێت : ئێمە باس لە جۆرێك ئیمپیریزم و ئەزمونخوازی ترانسندانتاڵی دەكەین ، قسەوباسێك كە كە بەرانبەرو دژ دەكەوێتەوە لە گەڵ ئەو شتەی دونیاو جیهانی سوژەو ئۆبژێ پێشكەشی دەكات .
شتێكی سەركێش و ڕیسككارو وەحشی و بەهێزو بە دەسەڵات لە ناو ئەم ئەزموونخوازییە ترانسێندێنتاڵەدا بوونی هەیە ، كە ، بە هیچ شێوەیەك ڕەگەزی هەستیاری نییە ” ئەزمونخوازییەكی سادەو ساكار “، چونكە هەستیاری جگە لە پارچەو بەشێكی بچوكی ناو وشیاری ڕەها هیچی دیكە نییە ، نانەت هێندە نزیكن دەبن بە دوو هەستیاری ، پەرێنەوەی ئەمیان بۆ ئەوی دیكە وەك سەیرورە ، وەكو زیادبوون و زیادكردنێك ، یان دابەزین و كەمكردنێكی هێزو توانایی . ” چەندێتی مەجازی و ڤێرتوێلی “. ئا لێرەوە ، دەبێت و پێویستە كایەی ترانسێندانتاڵ لە ڕێگەی وشیارییەكی پەتی و پوخت و بێگەردی بێ نێوەندەوە دیاری بكرێت ، ئەمەش بە بێ ئۆبژێ و بە بێ من” MOI “. بەوشێوەیەی جوڵەو بزاوتێكە ، كە نە دەست پێدەكات و نە كۆتایی دێت ،” تەنانەت چەمكی سپینۆزایی پاساژ یان چەندێتی هێزو توانا ، بە هەمان شێوە پەنا دەباتە بەر وشیاری و ئاگایی . بەڵام پەیوەندی نێوان كایەی ترانسێندانتاڵی ، لەگەڵ وشیاریدا ، تەنیاو تەنیا چەمكییە. وشیاری نابێت بەكردەو كارێك ئەگەر سوژەیەك لە هەمبەر ، یان لە بەرانبەر ئۆبژێكەیدا بەرهەم دێت ، ئەمەش لە هەمان كات و لە یەككاتدا ، هاوشان و پێكەوە ، وە تەنانەت هەردوكیشیان ، لە دەرەوەی كایەو بە شێوەو بە ناونیشان و وەك پرسگەلێكی ” ترانسێندانت ” دەردەكەون .
بە پێچەوانەوە ، تا ئەو كاتەی كە ، وشیاری بە خێراییەكی ناكۆتاو كۆتانەهاتوو كایەی ترانسێندێنتال تێدەپەڕێنێت ، وە لە هەموو شوێنێك و سەراپاگیرانەپەخش و بڵاو دەبێتەوە ، هیچ شتێك ناتوانێت ئاشكرای بكات و هەڵی سێنێتەوەو پەردەیان لە سەر لابدات . ئەو ناتوانێت خۆی دەربڕێت و گوزارشت لە خۆی بكات تەنیا لە میانەی بیركردنەوەیدا نەبێت لە بارەی سوژەوەیەك كە ، دەیگەڕێنێتەوەو دەینێرێتەوە بۆ ئۆبژەكانی. هەر لە بەرئەمەشە كە ، كایەی ترانسێندانتاڵ ناتوانێت لە ڕێگەی وشیارییەكەیەوە كە لە گەڵی درێژ دەبێتەوە ، خۆی دیاری بكات و خۆی پێناسە بكات ، بەڵام بەرانبەر هەموو ئاشكرابوون و دەركەوتن و شهودێك بازدەدات. ترانسێندانت” ترانسێندانتاڵ نییە . بەهۆی وشیارییەوە ، كایەی ترانسێندانتاڵ وەك ڕوتەختێكی ئیمانانتی پوخت خۆی دیاریدەكات ، خۆی پیناسە دەكات . ئەم كێڵگەیە ، ئەم كایەیە ، بە سەر تەواوی ” ترانسێندانسی سوژەو ئۆبژێدا باز دەدات و تێدەپەڕێت “!. ئیمانانسی ڕەها لە خۆیدایە : ئەو لە ناو شتێكدا نییە ، ئەو لە بەانبەر شتێكیشدا نییە ، دەرگیرو لكاو و پەیوەست نییە بە ئۆبژێیەكەوە ، هیچ پەیوەندییەكیشی بە سوژەوە نییە . لای سپینوزا ئیمانانس بە بەرانبەر جەوهەر دەستنیشان ناكرێت ، واتە ئیمانانسێك نییە لە بەرانبەر جەوهەردا ، بەڵكو جەوهەرو مۆدەكان لە ناو ئیماناسدان . كاتێك سوژەو ئۆبژێ دەكەونە دەرەوەی ڕوتەخت و نەخشەی ئیماناسەوە ، وەك سوژەیەكی یونیڤێرساڵ و گەردوونی دەردەكەون ، یان وەك هەر ئۆبژێیەك ، بەو شێوەیەی ئیماناس پشتی پێ دەبەستێت و دەگەڕێتەوە بۆی .
ئەو كاتە بە تەواوی سڕینەوەو لابردنی ترانسێندانتاڵ بەو شێوە دەكەوێتەوە كە ، ئەزموونی چەندبارە دەكاتەوە ” وەك لای كانت “، وە دەبێت بە شێوێنراو و لادانی ترانسێندانتاڵ . كەواتە ئەم لە ناو ترانسێندێنتدا خۆی دەبینێتەوە , ئیماناس پەیوەندی بە هیچ شتێكەوە ناكات وەك یەكێتییەكی باڵاو سەروتر لە شتەكان ، لە سەروی شتەكانەوە ، وە پەیوەندی بە سوژەیەكەوە ناكات وەك ئەكت و كردەیەك كەسێنتێزی شتەكان بنوێنێت و بیانكات بە پێویستی و ناچاری : ئێمە تەنیا ئەو كاتە دەتوانین لە بارەی ئیماناسەوە قسە بكەین كە تەنیاو تەنیا ڕوتەختێكی ئیماناسە نەك شتێكی دیكە و نە لە بەرانبەر شتێكی دیكەدا . وە ئیتر كایەی ترانسێندانتاڵ لە ڕێگەی وشیارییەوە خۆی تایبەت ناكات ، خۆی پێناسە ناكات ، خۆی بەدیارناخات . ڕوتەخت و نەخشەیەكی ترانسێندانتاڵی لە بەرانبەر سوژەیەكدا دەرناكەوێت ، لە بەرانبەر ئۆبژێیەكدا دەرناكەوێت ، واتە لە بەرانبەر سوژەو ئۆبژێیەك كە بتوانێت گەمارۆی بدات.
ئێمە لە بارەی ئیماناسی پوختەوە بەو جۆرە قسە دەكەین كە ژیانێكە و هیچی دیكەUNE VIE. نەوەكو ئیماناسێك بەرانبەر بە ژیان و لە هەمبەر ژیاندا. بەڵكو ئیماناسێك كە خۆی ژیانێكە . ژیانێك ئیمانانسی ئیماناسە ، ئیماناسێكی ڕەهایە : بە تەواوی بەتواناو بە دەسەڵاتە ، بەختەوەری و كامەرانییەكی كامڵ و تەواوە . تا ئەو ڕادەو ئاستەیە كە بەسەر گیروگازو بێنەو بەردەو تەنگ و چەڵەمەكانی سوژەو ئۆبژێدا سەردەكەوێت ، بە و شێوەیەی كە فیشتە ” فیختە ” لە دوا فەلسەفەكەیدا كایەی ترانسێندانتاڵی وەك ژیانێك دەنوێنێت و پیشانی دەدات. ژیانێك كە پشت ئەستورو پابەند نییە نە لە سەر بوون وەستاوە ، وە نە ملكەچی ئەكت و كردارێكە : وشیارییەكی بێ نێوەندی ڕەها. كەواتەو بەوشێوەیەی كە چالاكییەكان ناگەڕێنەوە بۆ بوونێك ، بەڵام لەوەش ناپچڕێن كە خۆی لە ناو ژیانێكدا بەبێ وەستان و پشودان ژیان پێشنیاز دەكات .
بەمشێوەیە كایەی ترانسێندانتاڵ دەبێت بە نەخشەو ڕوتەختێكی ڕاستەقینەی ئیمانانس كە ، سپینۆزاخوازی بەشێوەیەكی دیكەی تەواو قوڵ لەكردەو لە ناو كردەی فەلسەفە بەرهەم دێنێتەوە. ئایا ” مۆن دو بیرا ” لە دوا فەلسەفەكەیدا كارێكی لە هەمان شێوەی كرد؟ ” ئەوەی كە زۆر لەوە ماندووتر بوو كە ئەمە بە ئەنجام بگەیەنێت ، ئەو كاتە ماندوبیران توانی لە سایەی ترانسێدانتاڵیدا هەوڵی ژیانێكی ئیماناتی ڕەها بدۆزێتەوە ؟ كایەیەكی ترانسێندانتاڵی لە ڕێگەی ڕوتەختێكی ئیمانانسەوە خۆی دیاری دەكات ، وە ڕوتەخت و نەخشەیەكی ئیماناسیش لە ڕێگەی ژیانێكەوە.
ئیمانانس چییە ؟ ژیانێك .. هیچ كەس باشتر لە دیكنز نەیتوانیوە وەسفی ئەوەمان بۆ بكات كە ژیانێك چییە ؟، ئەمەش ئەگەر ئارتیكڵی نەناسراو نەناسین وەك ئاماژەیەكی ترانسدێنتاڵی وەربگرین و ئەژماری بكەین . كەسێكی خراپ و مەترسیدار ، سەرلێشێواو سەرگەردان ، سوژەیكی ڕقلێبووی توڕ هەڵدراو و بێزراو ، كە هەموان لێی هەڵدێن ، لێی ڕادەكەن ، سڵی لێدەكەنەوە ، لە دۆخێكی مەرگەسات و مەرگهێنەردا ، هەموان چاودێری دەكەن ، لە بەرانبەر بچوكترین نیشانەی ژیان و گەڕانەوە بۆ ژیان ، هەموان بەرپرسیارن بەرانبەری و ڕێزی بۆ دەنوێنن ، وە تەنانەت عشقیش وە كەمترین نیشانەیەكی ژیانی لە سەرەمەرگدا. هەموان هەوڵی ڕزگاریكردنی ئەو دەدەن ، تا ئەو كاتەی لە قوڵایترین دۆخی بێهۆشیدا ، شتێكی جوان و شیرین و كامەران و ئاسودە لە گەڵ مەرگدا هەست پێ دەكات ، ئەمەش لە گیان و ڕۆحیدا نیشتەجێ دەبێت . بەڵام كاتێك ئەو دەگەڕێتەوە ناو ژیان ، ڕزگاركەران ساردتر دەبنەوە ، ئەویش سەرگەردانی و پوخڵەواتی خۆی وەردەگرێتەوە.
لە نێوان ژیان و مەرگدا چركەساتێك هەیە كە ،هیچ شتێك نییە جگە لە ژیانێكی ئاوێزان بە خۆشی و شادی مەرگ . ژیانی تاك ، جێیەك دەكاتەوە بۆ ژیانێكی كەسی , وە بەهەمان ئەندازە ، ژیانێكی دەگمەن و ناوازە ، كە ڕوداوێكی پەتی و پوخت و بێگەردی ئازادەو بەركەوتنەكانی ناوەوەو دەرەوەی توڕهەڵدەدات . واتە ” ڕاها لەسوبژێكتیڤیتێ و ئۆبژێكتیڤیتێ ” كە ، توشی دەبێت. تەنیا مرۆڤ”HOMO TANTUM “، تەنیا یەك مرۆڤ كە هەموان لە گەڵی هاودڵن و چاوەڕوانی بەختەوەری لێ دەكەن . ئەمە ” ئەمبوون بە ، ئەمێتی Hecceite ” یەوەیە ، كە ئیتر بە تاكبوون بوونێكی نییە ، بەڵكو بە ناوازەبوون و بە دەگمەن بوونە : ژیانی ئیماناسێكی پەتی و پوخت ، بێلایەن لە بەرانبەر چاكەو خراپەدا ، نەچاكەیەو نەخراپە ، واتە ناكەوێت بەلای چاكەو خراپەشدا ، لەگەڵ ئەوەی تەنیا ئەو سوژەیەی دەكەوێتە نێوەندی شتەكانەوەو چەقی بەستووە باشی و خراپی دەنوێنێت ، سوژەیەك لە ناو شتەكاندا كار دەكات و باشی و خرای پێ دەبەخشێت . ژیانی هەر تاكێك سودو قازانجی ژیانێكی ناوازەی ئیمانانت دەسڕێتەوە لای ئەو مرۆڤەی كە لەمەولا ناوی نییە ، ناوێكی نییە ، لەگەڵ ئەوەشدا ، لەگەڵ هیچ كەسێكی دیكە تێكەڵ نابێت . ناوەڕۆك و ناواخنێكی ناوازەیە .
ژیانێك ….
بەڵام نابێت ژیان لە چركەساتێكی سادەو ساكاردا قەتیس بكەین ، گەمارۆی بدەین ، بە تایبەت ئەو كاتەی ژیانی تاكێك بە مەرگی هەمیشەیی ڕووبەڕوو دەبێتەوە . ژیانێك لە هەموو شوێنێكە ، لە هەموو ئەو چركەساتانەی كە ئەم یان ئەو سوژەی زیندوو تێیدەپەڕێنێت ، یان كۆمەڵێك ئۆبژێی ژیاو تیاژیاو دیاریدەكەن. ژیانی ئیماناتی ئەو ڕووداوگەڵ و ناوازەیی تێدەپەڕێنێت كە لە ناو سوژەو ئۆبژێكاندا نەبێت خۆیان ئەكتوالیزە ناكەن. ئەم ژیانە نا كۆتاهاتوو بێ پایانە لە خودی خۆی چركەساتی نییە ، بە نزیكییەكی وەها كە ، ئەمان ببێت بەوانی دیكە ، بەڵكو تەنیاو تەنیای ” لە نێوان- زەمەنەكانداENTRE-TEMPS، لە نێوان و مابەینی چركەساتەكاندا. بەوشێوەیە نییە كە هاوكات و هاوسات و یان پاش سات بێت ، بەڵكو فراوانی و گەورەیی و فراوانی زەمەنێكی بۆش دەنوێنن ، لەو كات و شوێنەی كە ڕووداوەكان دیسانەوە دێنەوەو دەگەن و بەڕێوەن و پێشوتریش گەیشتوون ، ئەمەش لە ناو ڕەهایی وشیارییەكی كتوپڕو خێرای بێ نێوەد.
كارە ڕۆمانی چیرۆكییەكانی لورنێ هۆلینیا ڕووداو دەخاتە ناو ” ناو – زەمەنەوە ” بەشێوەیەك كە ، دەتوانێت ڕژێمەكانی ناوەوەی ئاوادان بكاتەوە . ناوازەیی و دەگمەنییەكان ، یان ڕووداوەكان ژیانێكی پێ كەوەبوو پێك دێنن لەگەڵ بەیەككەوتن و بەركەوتنەكانی ژیانی گونجاو لەبارو هاوئاهەنگ و پەیوەند بە یەكەوە ، بەڵام ، ئەمە گروپێك پێكەوە پێكناهێنن ، گروپبەندی دروست ناكەن ، وەك چۆن بەهەمان شێوەش یەكدی پارچە پارچە ناكەن ، یەكتر بەشناكەن ، بەشنابن. لە نێوان خۆیاندا پەیوەندی دەكەن ، پەیوەندی دروست دەكەن تەواو بە شێوەیەكی جیاوازو جودا لە تاكەكان . وە ژیانێكی ناوازە خۆی دەردەخات كە ، دەتوانێت بە سەر هەموو بە تاكبوونەكاندا تێپەڕێت و تێیان پەڕێنێت ، یان تێپەڕاندن و دەرچوون لە هەموو هاوشێوەی بوون و سازان و وەك یەكبوونێك لە گەڵ بوونێك ، كە ، دەیكات بە تاك ، بە تاكی دەكات . بۆ نمونە سەرجەم مناڵە بچوكەكان هەموویان وەك یەك دەردەكەون ، هاوشێوەن ، بە بێ ئەوەی تاكێتییەكیان هەبێت : بەڵام ئەوان ناوازەیی خۆیان هەیە ، پێكەنینێك ، ژێستێك ، ڕووگرژكردنێك ، ڕووداو گەلێك كە هیچ تایبەتمەنددی و سیمایەكی سوبژێكتیڤییان نییە .
كۆی مناڵە بچوكەكان ، زارۆكەكان ، سەرجەم ساوایان ، بە ژیانێكی ئیمانانتیدا تێدەپەڕن ، كە ،توانایەكی پەتییە ، توانستێكی پەتی و بێگەردە ، بەهەمان ئەندازەش بەختەوەریی و كامەرانییە بە بازدان و لادانیان لە هەمبەر ئازارو و ژان و لاوازییەكاندا. ناكۆتاییەكانی و فراوانی و بەربڵاوی ژیانێك هەموو لێڵی و ئاڵۆزیی و خۆڵەمێشییەك وون دەكات ، ئەمەش بەو پێیەی ڕووتەختێكی ئیمانانتی پڕ دەكات. یان بۆ هەمان ئەو شتەی ، كە بە پوختی دێت و دەگات ، بە پێكهێنان و دامەزراندنی ڕەگەزەكانی كایەو كێڵگەیەكی ترانسێندانتاڵی ( ژیانی تاكەكەسی بە پێچەوانەوە بەبێ جیابوونەوەو بە جیانەكراوەیی دەمێنێتەوە بەرانبەر لێڵی و تاریكی و ئاڵۆزییە ئیمپیریكییەكان) . ناكۆتا و بێپایان ، وەك ئەوەی هەیە ، لێڵی و تەموومژاوییەكی ئیمپریكی” ئەزموونی ” دروست ناكات ، جێپەنجەی بۆ جێناهێڵێت ، بەڵكو دیاریكردن و تایبەتمەندكردنێكی ئیمانانس ، یان تایەبتكراو و دیاریكراوێكی ترانسێندانتاڵی.
ئەرتیكڵی نەناسراو نەناسین ، لێڵی و تەموومژاوی كەسێك نییە بە بێ بوونی تایبەتكردن و دیاریكردنی ناوازەو دەگمەنی. یەك “UN” ترانسێندانت نییە بەو شێوەی كە ، بتوانێت ئیمانانسێك لە خۆی بگرێت ، بەڵام ئیمانانت لە ناو كایەیكی ترانسێندانتاڵدا بەردەوام دەبێت .” یەك ” هەمیشە ئاماژەو هێماو نیشانەیە بۆ فرەیی : ڕووداوێك ، ناوازەیی و دەگمەنییەك ، ژیانێك … دەتوانین بە بەردەوامی و بە هەمیشەیی پەنابەرینە بەر ترانسێندانتێك كە دەكەوێتە دەرەوەی ڕووتەختی ئیمانانس ، یان ئەوەی خۆی بۆ تایبەت دەكات. ماوەتەوە ، هەموو ترانسێندانسێك بە تاق و تەنیایی خۆی لە ناو تەوژم و شەپیۆلێكی وشیاری ئیمانانتێكی تایبەت و دیاردا ، لە بەرانبەر ئەم ڕووتەختەدا پێك دێنێت و خۆی دروست دەكات . ترانسێندانس هەمیشە بەرهەمێكی ئیماناسە.
ژیانێك بە ڤێرتوێ و مەجازەكان نەبێت نە پێك دێت وە نەفراوان دەبێت ، ژیانێك كردەو كاری مەجازییەكانە. ڕووداوگەلی ناوازەیی و دەگمەنی. ئەوەی ئێمە پێی دەڵێین ” ڤێرتوێل” شتێك نییە ، كە نوقستانییەكی هەبێت لە واقعدا ، كەموكورتییەكی واقعی نییە ، كەمووكرتییەك نییە بەرانبەر واقع ، بەڵكو خۆ خستنە ناو پرۆسیسویەكی بە ئێستاییكردنە لە پاش ، یان ، لە شوێنكەوتنی ڕووتەختێك ، كە واقعێتی تایبەت بە خۆی پێدەدات.
ڕووداوی ئیمانانت لە ناو دۆخێكی شتەكان و دۆخێكی تیاژیاودا خۆی بە ئێستاییدەكات ، خۆی ئەكتیوالیزە دەكات . ڕووتەختی ئیمانانسی خودی خۆی لە ناو سوژەو ئۆبژێیەكدا خۆی بە ئێستایی دەكات ، ئەو سوژەو ئۆبژانەی كە تایبەتی دەكات بە خۆیەوە. بەڵام بە شێوەیەكی هێندە كەم لێكدابڕاوو جیاكراوە ، كە دەبن بە ئێستاییكردنەكانیان. ڕووتەختی ئیماناسی خۆی ڤێرتوێل و مەجازە تا ئەو شوێنەی ڕووداوەكان فراوانی دەكەن ، زیادی دەكەن ، ئەمانە ڤێرتیوالیتی و مەجازییەكانن. ڕووداوەكان ، یان دەگمەنییەكان تەواوی مەجازیبوون و ڤێرتویالیتێ خۆیان دەدەن بە ڕووتەختێك ، وەك چۆن ڕووتەختی ئیماناسی ڕیالێتی و واقعێكی لێوانلێو پڕ دەكەن بەڕووداوە مەجازی و ڤێرتوێلییەكان . ڕووداوێك وەها دەكەوێتەوە كە ، نا- واقعییە ” ناكۆتا و بێپایان ” ە كە هیچ نوقستانی و كەموكورتییەكی نییە . تەنیا ئەوەندە بەسە لەگەڵ هاوشانی و هاوچەرخەكانیدا بكەونە پەیوەندییەوە : كایەیەكی ترانسێندانتاڵ ، ڕووتەختێكی ئیمانانس ، ژیانێك ، كۆمەڵێك دەگمەنی و ناوازەیی . برین و زامێك ، ژان و ئازارێك خۆی چڕ دەكاتەوە ، یان خۆی ئەكتیوالیزە دەكات لە ناو دۆخێكی شتەكان و لە ناو تیاژیاوێكدا “UN VECU”. بەڵام خودی خۆی ڤێرتویلێكی پەتی و پوختە لە سەر ڕووتەختی ئیماناس ، ڕووتەختی ئیماناسێك كە دەمانخاتە ناو ژیانێكەوە. ئازارو برینەكانم پێش من بوونی هەبووە . نەك ترانسێندانسێكی ئازارو برین وەك ئێستاییەكی سەرو باڵا. بەڵكو ئیماناسەكەی وەك ڤێرتوێلێتی و مەجازی ، كە هەمیشە دەكەنە پێشەوەی نێوەندو ناوەندەكان ” كایە یان ڕووتەختێك “. جیاوازییەكی گەورە هەیە لە نێوان ئەو مەجازانەی كە ئیمانانسی كایەیەكی ترانسێندانتاڵی دیاریدەكەن و پێناسەی دەكەن ، لەگەڵ ئەو فۆرمە مومكینانەی كە ئەكتوالیزەی دەكەن ، وە دەیگۆڕن و تەحویلی شتێكی ترانسێندانتی دەكەن .
سەرچاوە :
GILLES DELEUZE,DEUX REGIMES DE FOUS, TEXTES ET ENTRETIENS 1975-1995.P.359-363.EDITION PREPAREEPAR DAVID LAPOUJADE.LES EDTITIONS DE MINUIT.2003
