mansour-barzani
سیاسی

ئاراس فەتاح : خێوەکانی میراتی سیاسیی .

Avatar photo
وتاریکورد

وتاریکورد ماڵپەرێکی سەربەخۆ و ئازادە

ئەرک نەبێت، کلیک بکەرە سەر سمبولی فەیسبووک، ئەم بابەتە بنێرە سەر بەشەکەت

قەیرانی نوخبەی سیاسیی له‌کوردستان

لەمڕۆدا ململانێیەکی جەنگاوەرانە لەسەر پاشماوەی ئەم میراتە جارێکی تر گەڕاوەتەوە ناو جیهانی عەرەبیی‌و ئیسلامیی‌و لەوێشەوە پەڕیوەتەوە ناو دونیای کوردستانیش . پڕۆژەی ناسیۆنالیستی‌و پان ناسیۆنالیستی عەرەبیی شکستی گەوەری ھێنا‌و رێنیسانسێکی نوێی فیکری جیهادیی پڕ ئیشکالی ئیسلامیی له‌سەردەمی پۆست کۆلۆنیالیدا دەبینین . لەپاڵ ئەمەشدا سەردەمی داوەشانێکی هه‌مەلایەنەی سیستەمی دەوڵەت له‌ناوچەکەدا سەریهه‌ڵداوە ، سەردەمێک کە دەوڵەتی نەتەوەیی بەمانا قوترییەکەی دەمێکە له‌قەیرانێکی قوڵدایە‌و ئەمڕۆش ئیسلامی جیهادیی وەکو کلیلی ئەو قوفڵە مێژوییەی ناو دونیای مودێرنەی پاش کۆلۆنیالیزم ، خۆی بەرجەستەدەکات . 

کوردستانیش بوە به‌بەشێک لەم ململانێ ئاڵۆز‌و هه‌مەلایەنە . گەرچی کوردستان بەبێ خواستی خۆی بوە به‌بەشێک لەم ململانێیە ، بەڵام بزوتنەوەی نەتەوەیی له‌کوردستاندا گەر خواستێکی پەنهانیشی هه‌بایە ، ئەوا گەیشتن بو بەم قۆناغەی کە باس له‌دەوڵەت‌و دەستوری کوردستان بکات . قەیرانی دەوڵەت – دەستور – نەتەوە پرسی سەرەکیی‌و هه‌نوکەیی ناو کۆمەڵگای کوردستانە . ئەوەی لەم پانۆرامە سیاسییەدا بەشێوەیەکی پارادۆکس دێتەبەرچاو بریتییە لەوەی کە ھێزە سیاسییە نادینییەکانی کوردستان لەبری ئەوەی دەستور له‌پرسی ئاییندا بێلایەنبکەن ، وەکو پڕۆژەی مۆدێرنە بەرهه‌میھێناوە ، هاتون خۆیان کردوە به‌بکەرێکی بێلایەن . ئەوان پرسی ئایینیان فڕێداوەتە ناو کۆمەڵگای مەدەنییەوە‌و خۆشیان کردوە به‌تەماشاکەرێک‌و سەیری ئەو ململانێ فیکریی‌و کۆمەڵایەتییە توندە دەکەن کە لەسەر کەلاوەی ئەم پرسەدا تەقیوەتەوە . لەکاتێکدا شەڕێکی دەستەویەخەی بەناو فیکریی لەنێوان هه‌ردو تەوژمی دینیی‌و سیکولاری دەستیپێکردوە ، کەچی ئەمان وەکو ڕاوچییەکی بێدەنگی دەنگی هاوڵاتیان ، تەماشای پێشهاتەکان دەکەن . بەرامبەر بەمەش لەسەر پرسی دەسەڵاتدارێتی‌و سەرۆکایەتیدا شەڕێکی دەستەویەخەی سیاسیی‌و یاسایی لەنێوان ھێزە سیاسییەکاندا سەریهه‌ڵداوە ، وەکو ئەوەی دووا ویستگەی مێژو ته‌نها لەم پرسەدا خۆی قەتیسکردبێت . هه‌ردو شەڕەکە یەک میکانیزم ئاراستەیدەکات ، ئەویش میکانیزمی پرسی سیستەمی دەسەڵاتدارێتییە له‌وڵاتی ئێمەدا . لەپاڵ ئەمانەشدا کوردستان به‌قوڵترین قەیرانی دارایی‌و ئابوریی‌و ئینسانییدا تێدەپەڕێت کە هه‌ندێکیان پێویستیان به‌چارەسەریی خێرا‌و ئەوانی تریشیان به‌دەستکاریکردنی بونیادیی هه‌یە . لەناو ئەم هاوکێشە ئاڵۆزەشدا :

جەنگی داعش  

رێککەوتنی ئێران – ئەمریکا‌

هه‌ڵگیرسانەوەی شەڕ له‌نێوان تورکیا‌و پەکەکەش کۆی دۆخەکەی له‌کوردستاندا ئاڵۆزتر کردوە . هه‌ر له‌ئەگەری تەرەفبەندیی نوێی سیاسیی – سەربازییەوە تادەگاتە ئەگەری پێکدادانی چەکدارانە‌و شەڕی ناوخۆ له‌سەر لیستی To-doدایە . سەرۆکی هه‌رێم‌و سەرۆک وەزیرانەکەی برازایشی جگە له‌فرۆشتنی نەوت‌و خەمی دەسەڵات‌و مانەوەی خێزانەکەیان له‌حوکمڕانیی‌و کۆنترۆڵی سامانی نەتەوەیی ، ئەولەویاتی سیاسیی تریان نییە . گەر دۆخی خانەبەندی سیاسییش بەم شێوەیە بمێنێتەوە کە ئێستا هه‌یە ، پارتی دو رێگای لەبەردەمدایە . یان ئەوەتا لەسەر پرسی سەرۆکایەتی سازشدەکات ، یان ئەوەتا تاکڕەوانە بەشێوەیەکی فۆرماڵ حوکمڕانی کوردستان دەکات . بەم شێوەش نەخشەی سیاسیی دەسەڵاتدارێتیی ئەمارەتییانە بەرهه‌مدەھێننەوە‌و شوێنگەی سیاسیی کوردستان ھێندە لاوازدەکەن کە بەرگەی ئەم هه‌مو جەنگە ناوەکیی‌و دەرەکیی‌و گرێکوێرە سیاسیی‌و قەیرانە ئابورییانە ناگرێت .

کۆمەڵگای کوردستان له‌دوڕیانی دابەشبونێکی تری سیاسیی‌و فیکریی‌و ئیداریدایە . ئەوەی ئێستا ڕودەدات ، قەیرانی نێوان ئیسلامی سیاسیی‌و عەلمانییەت نییە ، وەکو له‌ڕوکەشدا دەردەکەوێت ، چونکە لەپشت ئەم قەیرانەوە قەیرانێکی قوڵی تر کاردەکات کە قەیرانی نوخبەی سیاسییە له‌کۆمەڵگای کوردستاندا . ئەم نوخبەیە ھیچ تێڕوانینێکی بۆ فەلسەفەی حوکمڕانیی نییە . ئەوەی هه‌یە‌و نییە بریتییە له‌سەرئێشەی موزمنی بابەتی مانەوەی سەرۆک یان لابردنی ، سازان یان دابڕان . ئیمزای رێککەوتنە ستراتیژی‌و تاکتیکییەکان ، ریفۆرمی سیستەمی سیاسیی‌و پەیمان‌و مژدەی سەرۆکەکان بچوکترین مسداقییەتیان نەماوە‌و متمانەی کۆمەڵگایان لەدەستداوە . بۆنمونە پێش چەند ساڵێک بارزانی به‌ڕەسمی گوتی ” له‌لابردنی من ئاسانتر نییە “، له‌دووا بەیاننامەشیدا کە پەیامێکە بۆ ھێزە سیاسییەکان به‌کورتی‌و کوردی دەڵێت : گەر نەسازێن لەسەر مانەوەم به‌سەرۆکی هه‌رێم ، پێکەوەژیانی سیاسییمان ئاسان نابێت . ئەمە سیاسەت نییە ، ئەمە گەمەی منداڵانە . لەنێو ئەم گەمەیەشدا ئیسلام وەکو چەکێکی کۆن له‌شەڕێکی نوێی ناو هاوکێشە سیاسییەکاندا بەکاردەھێنرێت . 

بۆ خوێندنەوەی تەواوی بابەتەکە کلیک بکەرە سەر ـ  خێوەکانی میراتی سیاسیی

 سەرچاوە – ئاوێنە

Avatar photo
وتاریکورد

وتاریکورد ماڵپەرێکی سەربەخۆ و ئازادە

ئەرک نەبێت، کلیک بکەرە سەر سمبولی فەیسبووک، ئەم بابەتە بنێرە سەر بەشەکەت