عیماد عەلی : لە یادی شۆرشی ئەیلولدا .
بۆچی هەردوو شۆرشەکەیان گەیاند بەم حاڵە ؟
ئەگەر حزب جۆرە رێکخستنێکی کۆمەڵێک خەڵکی هاوبیرو بۆچون و رێباز و فکر و فەلسەفە و ئایدیۆلۆجیا بێت ، کە لە سەر بنەمایەکی پێشەنگایەتی و تازەگەری و لە چوارچێوەیەکدا چالاکی بنوێنن ، ئەگەر نیازیان هەڵگیرسانی شۆرشیش بێت ، بەڵام باش دەزانن مەرج نیە شۆرش تەنها بە حزب بکرێت ، تەنانەت ئەگەر رێژەیەکی باش لە پاڵنەرەکانی شۆرش لەبار بێت . ئەوەی زۆر پێویستە کە لەو نێوەندەدا فاکتەرگەلێک بۆ رەخساندنی زەمینەی هەڵگیرساندنی خۆی پێویستە ، لە رووی خودی و بابەتیشەوە .
پارتی دیموکراتی کورد و پاشان گۆڕانی ناوەکەی بۆ پارتی دیموکراتی کوردستان کۆمەڵێک خەڵکی رۆشنبیرو بەتوانای فکری ئاست بەرز لەچاو ئەو کاتەی کوردستان، قازانجێکی باشیان لە رەوتی سیاسی رۆژهەڵاتی کوردستان بینیبو و تەنانەت لە حزبی هیوا و کاژیک و هەتا دوایی، پێکهات و ، لە پێناو جەماوەریبونی حزبەکە ، خۆیان خستە ژێر رکێڤی خوالێخۆشبوو مەلا موستەفای بارزانیەوە . لەبەر ناو و پێگەی ئەم پیاوە و رۆڵ و توانای کۆمەلایەتی و لەپێناو گەشەپێدانی حزبەکە وناسینی بە خەڵک ، ئەم هەنگاوەیان نا ، بەڵام خودی مەلا موستەفا لە وەزعێکدا بوو و حزبەکەش لە بارودۆخێکی تر و واقعێکی تردا . وای لێهات کە ناکۆکی نێوان دامەزرێنەران و خەڵکی رۆشنبیری نێو حزبەکە و رەفتاری مەلا موستەفا لێکدان و یەکتربری گەورەیان تێدا بکەوێت و ، هەمیشە مەلا موستەفا وەک سەرکردەیەکی جەماوەری و دوور لە گرنگی حزبەکە لە ناو خەڵکدا رەفتاری دەکرد ، بێ ئەوەی حسابێک بۆ کاری حزبایەتی و پێداویستیە حزبیەکان بکات و هەر ئەو بوو بریاری لە زۆر شتی چارەنوسسازی ئەدا بێ ئەوەی هیچ حسابێک بۆ پێداویستی حزبەکەش بکات و ، منەتیشی بە هیچ کەسێک نەبوو ، تەنانەت هەڵگیرسانی شۆرشیش ، زۆر قسە هەڵدەگرێت کە بۆچی و لە پێناو چیدا لەو کات و ئان و ساتەدا هەڵگیرسا . بۆیە ناکۆکی نێوان خەڵکە دیارەکەی نێو پارتی و سەرۆکەکەی لە سەر کۆمەڵێک بنەمای فکری و سیاسی جیاواز بوو ، نەک ململانێی رۆژانە و کاروباری ئیداری ، بێگومان بەرژەوەندی شەخسی تەسکیش رۆڵی خۆی هەبوو تێیدا . ئەمەش وای لێهات شۆرش هەوراز و نشێو و جیابونەوەی تێ کەوت و تا دواجار لەبەر کۆمەڵێک هۆکاری خودی حزبی و شۆرش بە گشتی و سەرکردایەتی، بەو دەردە برا .
کۆمەڵەی رەنجدەران رۆڵی گەروەی خۆی هەبوو لە نەهێشتنی بێهودەبونی خەڵکی کوردستان ، ئەگەر سەرەتا بە نهێنی لەسەر کۆمەڵێک بنەمای پێشکەوتنخوازی ئەو ئان و ساتەو وەزعە گشتیە ناوچەیی و جیهانیەکە هەنگاوەکانی پیادە دەکرد ، تا دواجار بەهۆکاری هەمەچەشن ، پەرشوبڵاوی تێکەوت و دەتوانین بڵێین لەبەر شەهیدبون و لە سێدارەدانی سەرکردایەتیە راستەقینەکەی و رۆشنبیر و خاوەن بیروباوەرە رەسەنەکەی ، هەرچەند تا رادەیەک وەک رێکخستنێکی تۆکمە مایەوە بێ ئەوەی سەرکردایەتیەکی یەکگرتووی خاوەن بریاری یەکلاکەرەوەی تێدا دروست بێت ، کە دوور لە سەرکردەی کاریزما، کاروباری خۆی رایی بکات .
بەو شێوەیە و بە هەوڵی تاکەکەسی ئەم و ئەو و خەڵکە کۆنەکەی شۆرشی ئەیلول و رۆشنبیرانی زەدەی شۆرشی کۆن ، شۆرشی نوێ هاتە ئاراوە و ، کۆمەڵەی رەنجدەرانیش رۆڵی یەکەم و گەورەی گێرا ، بێ ئەوەی سەرکردایەتیەکی خاوەن بریاری تێدا دروست بێت ، پاش ئەوەی کە شەهید ئارام شەهید دەبێت ، ئەم حزبەش دەکەوێتە دەستی قەدەر و تا دواتر هەروەکو هەمان هەڵەی شۆرشی کۆن ئەم شۆرشەش دەدرێتە دەستی حەرەسە کۆنەکان و خەڵکانی پەروەردەی واقیع و بارودۆخ و ململانێی شۆرشی کۆن ، بە شێوازێکی نەختێک جیاواز .
هەر لە دوبارە سەرراست کردنەوەی خەڵکی سودمەندی شۆرشی کۆن و هەوڵدانیان بۆ دەست بەسەردا گرتنی شۆرشی نوێ ، خەڵکی خوێن گەرم و خاوەن فکر و عەقڵیەتی نوێ بونە قوربانی کاریزما و ، شورش تەسلیمی واقعەکە کرایەوە و تا دواجار بەهەمان دەردی شۆرشی کۆن ، واتە شۆرشی ئەیلول برا .
بۆیە گرنگترین دەرس و پەندی ئەم شۆرشانە ، ئەوەیە ، کە دەبێت نەوەی نوێ خۆی وەک ئەڵتەرناتیڤێکی کارا تەیار بکات و ئەگەر شۆرشێکی نوێ بەهەر شێوەیەک بێت و زیاتر بە شێوازێکی ئاشتیانەی سەردەمانەی پێشکەوتنخوازانەی دیموکراسیانە و دوور لە خوێن و ماڵوێرانی هەڵگیرسا ، زۆر پێویستە و ئەرکێکە لە ئەرکە گرنگ و چارەنوسسازەکان ، کە بە خۆیان سەرکردایەتی شۆرشەکە بکەن و هیوادارم شۆرشێکی ئاشتیانەی جەماوەریانەی زانستیانەی عەقڵی ئەلکترۆنی بێت ، کە بوار بۆ دزینی نەهێڵنەوە لەلایەن خەڵکە بیر و عەقڵ و فکر کۆنەکەی شۆرشە کۆنەکان ( شۆرشی ئەیلول و شۆرشی نوێی 1975 ) . پاش چەندین دەیە ئەم سەکردایەتیە بە شێواز هەمەجۆر و رەنگە و یەکجۆرە لە واقیعدا ، دەریان خست کە ناتوانن شۆرش بەرن بەرێوە و بیگەیەننە دوامەنزڵگە و حاڵی خەڵکیش لە دەرئەنجامی خۆ فەرز کردنیان بەسەریاندا لەم وەزعەی ئێستا باشتر نابێت ، چاوەرێین و هیوادارم تاوەکو لە ژیاندا ماوم ئەم شۆرشە سەردەمیانە لە دوورەوە ببینم کە نەوەی نوێ بە عەقڵیەتی پێشکەوتنخوازی و ئەلکترۆنی خۆیانەوە سەرکردایەتی بکەن و بیبەن بەرێوە ، هەرچەند زۆرێک بیهودەیی لە دەموچاوی گەنجان دەبینم وەک ئێستا رێگەی هەندەران دەگرنە بەر ، بەڵام ئەو گەنجانەی قاڵبوی دونیای سیاسەت و فکر و فەلسەفە و شۆرشگیری نوێن ، ئەگەر بە ژمارە کەمیش بن کاریگەریان زۆرە و دەتوانن لە هەنگاوی گۆرانکاری لە کوردستاندا رۆڵی گەورە و کاریگەر بگێرن ، با بزانین نەوەی نوێ دواجار لە دەرئەنجامی ئەم وەزعە نالەبارە لە پێستیان دێنەدەر و چی دەکەن و بە چی دەگەین .
