یوسف عزەدین : یادەوەرییە تاڵەکانى ڕۆژگارێکى خوێناوى .
هه‌رچه‌ند هه‌رده‌م و هه‌میشه له‌کات و شوێنه جیاجیاکاندا به‌ته‌ماشاکردن و روانینه ئاسمان ، خه‌نی بووم و خه‌نی ده‌بم ؟! به‌ڵام ئه‌و ده‌مه‌ی له “ ئه‌منه سووره‌که‌ی سلێمانی ” زیندانی بووم و بۆ یه‌که‌مجار که‌به‌دیواری یه‌کێک له‌ژووره ئینفیرادییه‌کانیدا هه‌ڵزنام و له‌ده‌لاقه‌که‌یه‌وه روانیمه ئاسمان ، له‌جێی ئه‌وه‌ی وه‌ک جاران به‌بینینی ئاسمان خه‌نی ببم ، به‌شێوه‌یه‌کی سه‌یر و هه‌ژێنه‌ر دڵم پڕبوو.
لهو ساته‌وه‌خته‌دا زۆر به‌قووڵی هه‌ستم به‌دابڕان و ترازانی خۆم ده‌کرد؛ له‌هه‌موو ئه‌و شتانه‌ی که‌ده‌که‌وتنه ده‌ره‌وه‌ی دیواره‌کانی ئه‌و شوێنه‌ی که‌تێیدا زیندانی بووم .
ئیدی روانینه ئاسمان له‌ده‌لاقه‌ی ژوورێکی ئینفیرادییه‌وه ، تووشی نامۆبوونێکی قووڵی کردم، نامۆبوونێکی جوداو جیاواز له‌هه‌موو ئه‌و نامۆبوونانه‌ی که‌پێشتر به‌رانبه‌ر شتگه‌له جیاجیاکان هه‌ستم پێکردبوو ؟! ره‌نگه یه‌کێک له‌هۆکاره‌کانی ئه‌و چه‌شنه نامۆ بوونه‌شم ، په‌یوه‌ست بێت به‌وه‌ی که‌له‌و ساته‌وه‌خته‌ی روانینمدا ، ئاسمانم وه‌ک ئه‌و ئاسمانه نه‌هاته پێش چاو که‌پێشتر ده‌مناسی و پێی ئاشنا بووم … ئاسمان لهو ساته‌وه‌خته‌دا وه‌ک من نه‌یار و نا ئاشنا و نامۆ بوو به‌خۆی و سه‌رجه‌م شته‌کان ؟.
ئێواره‌یه‌کی ته‌ڵخی ساڵی 1990
لهو ئێواره ته‌ڵخه‌دا ، هه‌ر له‌خۆمه‌وه که‌وتمه سه‌یرکردنی هه‌موو ئه‌لبوومه کۆنه‌کانم و وردبوونه‌وه له‌زۆرێک له‌وێنه‌کانی منداڵیم ، به‌تایبه‌تیش ئه‌و وێنانه‌ی که‌به‌منداڵی و پێکه‌وه ، له‌گه‌ڵ باوکم پێش مه‌رگی گرتبوومان .
ئیدی لهو ساته‌وه‌خته‌دا که‌من له‌نێو یه‌کێک له‌ئه‌لبوومه‌کاندا توابوومه‌وه‌و زۆر به‌قووڵی ده‌مڕوانییه یه‌که یه‌که‌ی وێنه‌کانی ؛ به‌بێ ئه‌وه‌ی ئاگادار بم ، پتر له‌پانزه ، بیست که‌سێکی سه‌ر به‌هێزه‌کانی ئه‌منی رژێمی پێشووی به‌عس ، به‌باز له‌دیواری پێشه‌وه‌ی خانووه‌که‌مانه‌وه ، هاتبوونه نێو حه‌وشه‌که‌مان و له‌وێشه‌وه له‌میانی ده‌رکه‌ی کراوه‌ی راڕه‌وه‌که‌مانه‌وه، ژماره‌یه‌کی زۆریان هاتنه نێو ئه‌و ژووره‌ی که‌من و ئه‌لبوومه‌کانی گرتبووه خۆ .
هه‌ر یه‌کسه‌ر و بێ سێ و دوو ، به‌ره‌و ده‌رکه‌ی ده‌ره‌وه ، به‌که‌له‌پچه‌کراوی بردیانم و له‌وێشه‌وه به‌لاندکرۆزێک بۆ ” ئه‌منی به‌لده‌ی سلێمانی “.
ئه‌و شه‌وه‌م له‌وێ برده سه‌ر و بۆ سبه‌ی به‌یانییه‌که‌ی ، هه‌ر زوو چه‌ند ئه‌منێک ، پاش ئه‌وه‌ی یه‌کێکیان به‌په‌ڕۆیه‌کی ته‌ڵخ و پیس چاوی به‌ستم .. به‌ئۆتۆمبیلێک منیان برده نێو ئه‌و زیندانه گه‌وره ترسناکه‌ی ؛ که‌دواتر زانیم ئه‌و شوێنه ” مودیریه‌تی ئه‌منی سلێمانی ” یه‌و به ” ئه‌منه‌سووره‌که ” ناسراوه .
ئیتر هه‌ر که‌بردیانمه ژوور ، به‌ره‌و ئینفیرادییه‌کان بردیانم و پاش ماوه‌یه‌کی که‌م ؛ به‌چاو به‌ستراوی به‌ره‌و ژووری ته‌عزیب و ته‌حقیقیان بردم .. وێڕای شیڕه شیڕ و هوهاو ده‌نگه ده‌نگی به‌ئه‌نقه‌ستی گارده‌کان و تێهه‌ڵدان ؛ که‌بۆ ترساندن بوو …
هه‌ر که‌برامه ژووری ته‌عزیب و ته‌حقیق ؛ بۆ یه‌که‌مجار له‌ژیانمدا چاوم به قولاپی هه‌ڵواسین و ئامێری ده‌ستیی ئه‌شکه‌نجه‌دانی به‌کاره‌با که‌وت و هێنده‌ی نه‌برد ده‌ستکرا به‌ئه‌شکه‌نجه‌دانم .. سه‌ره‌تا هه‌ڵواسین و دواتر کاره‌با و جۆره‌کانی دیکه‌ی ئه‌شکه‌نجه‌دانی فیزیکیی و سایکۆلۆژیی ؛ له‌نێو ئه‌و ژووره سامناکه‌دا که‌بۆنی ئاره‌قه‌ی جه‌سته‌و خوێنی لێ ده‌هات .
ئه‌وانه‌ی راسته‌وخۆ کاری ته‌حقیق و ته‌عزیبی منیان له‌ده‌ستدا بوو؛ نه‌قیب ” ماجید ” و مفه‌وه‌ز ” تاریق ” بوون ، ئه‌مه جگه له‌تێهه‌ڵدان و سووکایه‌تی پێکردنی به‌رده‌وامی گارده‌کانی دیکه‌ی ئه‌من ؛ که‌دووان له‌وانه‌ی به‌تایبه‌ت به‌منیانه‌وه گرتبوو، یه‌کێکیان ناوی ” جومعه ” و ئه‌وی تریشیان ” ئه‌بوده‌له‌ف ” بوو .
جا ئه‌م ” ئه‌بوده‌له‌ف ” ـه ، له‌زله لێداندا ده‌ستی زۆر قورس بوو ، سهرباری ئه‌وه‌ی شێوازێکی زۆر تایبه‌تیشی هه‌بوو .. سه‌ری زیندانییه‌که‌ی ده‌خسته مابه‌ینی هه‌ردوو ده‌ستی .. یان بابڵێین هه‌ر دوو ده‌سته زله‌کانی ده‌خسته ئه‌م لاو ئه‌ولای سه‌ری زیندانییه‌که و زۆر به‌خێرایی به‌زللەلێدان دایده‌گرته‌وه.. من وه‌ک خۆم یه‌کێک بووم لهو زیندانییانه‌ی ؛ که‌ئازاری به‌سوێی ئه‌و زللە گه‌رم و قورسانه‌ی ” ئه‌بو ده‌له‌ف ” م چه‌شتووه .
به‌سه‌رهاته‌کانی نێو ئه‌منه‌سووره‌که
سێ هه‌فته‌ی سه‌ره‌تام له‌ئینفیرادییه‌کانی نهۆمی دووه‌مدا برده سه‌ر و دواتر برامه هۆڵی سێ ؛ که‌ئه‌ویش هه‌ر ده‌که‌وته نهۆمی دووه‌می زیندانه‌که ، جا به‌مه‌به‌ستی خستنه‌ڕووی هه‌ندێک لهو جه‌نگه سایکۆلۆژییانه‌ی که‌له‌گه‌ڵمان ده‌کرا ، ئه‌وه‌نده‌ی بتوانم لێره‌دا ئاماژه به‌هه‌ندێک شت ده‌ده‌م ؛ بۆ نموونه له‌سه‌رما و سۆڵه‌ی چله‌ی زستانی ئه‌و ساڵه‌ی که‌تێیدا زیندانی بووم ، چه‌ند جارێک ئێواران شووتییان به‌ژه‌م داینێ .. دیاره ئێستاشی له‌گه‌ڵدا بێت ؛ نه‌مزانی لهو سه‌رده‌مه‌دا که‌میوه ته‌نها له‌وه‌رزی خۆیدا هه‌بوو ، ئه‌وان ئه‌و چه‌شنه شووتییه‌کۆڵه گچکانه‌یان له‌کوێ په‌یدا ده‌کرد ، که‌ده‌بوو وه‌ک ژه‌م ته‌نها یه‌ک شووتیی بدرێت به‌زیاد له 15 -20 زیندانیی .
ئه‌مه جگه له‌وه‌ی که‌جار جاره ، گێزه‌ر و کاهووی قووڕاویشیان به‌ژه‌م ده‌داینێ ، ئه‌مه سهرباری ئه‌وه‌ی هه‌موو ژه‌مه خواردنه‌کانی تریش زۆر که‌م و خراپ بوون ، وه‌ک نموونه‌یه‌ک ئه‌و ده‌مانه‌ی که‌خوورما وه‌ک ژه‌م ده‌درایه زیندانییه‌کان ، هه‌ر یه‌که‌مان ته‌نها 5-6 ده‌نکه خوورمایه‌کی به‌رده‌که‌وت و ده‌با خۆی پێ تێرکردبا .
جۆرێکی دیکه‌ش لهو جه‌نگه سایکۆلۆژییانه‌ی که‌له‌گه‌ڵمان ده‌کرا و هه‌رده‌میش دووباره ده‌بۆوه ؛ بانگکردن و بردنی زیندانییه‌کان بوو بۆ ته‌حقیق و ته‌عزیب له‌کاتی ژه‌مه خواردنه‌کاندا.. یان به‌ئه‌نقه‌ست له‌کاتی ژه‌مه‌خواردنه‌کاندا ، زیندانییه تازه ده‌ستگیرکراوه‌کانیان له‌مابه‌ینی هۆڵه‌کانی زینداندا هه‌ڵده‌واسی و به‌سۆنده و کێبڵ تێی ده‌که‌وتن.. ئاشکرایه بۆ ئه‌شکه‌نجه‌دانی به‌رده‌وامیشمان هه‌ر شتێکی خراپیان به‌خه‌یاڵدا هاتبا ، بێ سێ و دوو له‌سه‌ریان تاقی ده‌کردینه‌وه ؛ ره‌نگه ناخۆشترینیان ئه‌و ده‌مانه بووبێت که‌له‌رۆژه هه‌ره سارده‌کانی زستاندا ، سه‌تڵه ئاویان ده‌کرده ژێرمان و ناچاریان ده‌کردین له‌سه‌ر په‌تۆی ته‌ڕ بخه‌وین ، یان با بڵێین رابکشێین.. چونکه خه‌وتن له‌نێو ئه‌منه سووره‌که‌دا و به‌تایبه‌تیش لهو ئان و ساتانه‌دا ؛ له‌ئاسته‌م نزیک ده‌بۆوه .
شایانی باسیشه له‌نێو هۆڵه‌کاندا له‌به‌ر که‌می ئه‌و په‌تۆ پیس و بۆگه‌نانه‌ی که‌ده‌ماندا به‌خۆماندا ، ده‌با سێ له‌مبه‌ر و سێ له‌وبه‌ری هۆڵه‌که ، به‌رانبه‌ر به‌یه‌ک قاچ تێکه‌ڵ بکه‌ین و ئینجا هه‌ر سیانمان به‌جیا دوو په‌تۆ بدات به‌خۆیدا ، واته سێ زیندانی پێکه‌وه ده‌بوو له‌ژێر دوو په‌تۆدا ، یان جار هه‌بوو یه‌ک په‌تۆدا بخه‌وێت .. له‌هه‌مووشی ناخۆشتر ئه‌وه بوو که‌هه‌رگیز ساحیبه‌کانیان نه‌ده‌کوژانه‌وه‌و ئیشکردنی به‌رده‌وامی ساحیبه‌کانیش له‌زستاندا هێنده‌ی دیکه هۆڵه‌کانی زیندانی ساردتر ده‌کرد .. دیاره سه‌باره‌ت به‌ژووره ئینفیرادییه‌کانیش ؛ ئه‌وانه‌ی ساحیبه‌کانیان ئیشی ده‌کرد .. به‌هه‌مان شێوه ، زیندانییه‌کانی نێویان .. به‌زستانان ، زێده‌تر سه‌رمایان ده‌بوو .. ئه‌مه جگه لهو ده‌نگه بێزارکه‌ره به‌ر‌ده‌وامه‌ی که‌له‌ساحیبه‌کانه‌وه ده‌هاتن و هه‌ر بۆ خۆی گه‌وره‌ترین ئه‌شکه‌نجه‌ده‌ری زیندانیی بوو ، به‌تایبه‌تیش زیندانییه‌کانی نێو ئینفیرادییه‌کان .
جا یه‌کێک لهو شته سه‌یرانه‌ی که‌له‌و ده‌مانه‌ی له‌نیو ئینفیرادییه‌کاندا بووم ، که‌وته به‌رچاوم ؛ نیوه‌ڕۆیه‌کیان که‌زۆرم برسی بوو ، ” ئه‌بو ده‌له‌ف ” به‌تووڕه‌بوون و بۆڵه‌بۆڵه‌وه ، ده‌رکه‌ی ژووری ئینفیرادییه‌که‌ی کرده‌وه‌و نه‌ڕاندی و گوتی : ( خێرا سه‌تڵی پیساییه‌که‌ت بڕێژه ) .
به‌په‌له به‌ره‌و ئاو ده‌سته پیسه‌که‌ی به‌شی سه‌ره‌وه‌ی ژووره ئینفیرادییه‌کان چووم ، خێرا ئه‌وه‌ی له‌سه‌تڵه‌که‌دا بوو ، ڕۆمکرده نێو ئاو ده‌سته‌که‌و تاگه‌ڕامه‌وه .. ته‌ماشامکرد ” ئه‌بوده‌له‌ف ” ، سه‌تڵی خواردنه‌که‌می ده‌رهێناوه ( له‌ڕاستیدا له‌نێو زیندانه ئینفیرادییه‌کاندا ، هه‌ر زیندانییه‌ک دوو سه‌تڵی ده‌درایه ؛ یه‌کێکیان بۆ ” میزوپیسایی و ئه‌ویتریشیان بۆ خواردن “….) . ئیتر لهو رۆژه‌دا زۆر زیاتر له‌رۆژانی تر شۆربای نسکێنه‌ی بۆ کردمه نێو سه‌تڵه‌که ؛ واته ئه‌و سه‌تڵه‌ی که‌له‌بنه‌ڕه‌تدا سه‌تڵی” میز و پیسایی ” بوو ؟!.. ئه‌مه جگه له‌وه‌ی که‌گارده‌کانی ئه‌من هه‌ر خۆیان جار جار به‌مه‌به‌ستی ئه‌شکه‌نجه‌دانی سایکۆلۆژییانه‌ی زیندانییه‌کان ئاڵوگۆڕیان به‌سه‌تڵه‌کان ده‌کرد ؟!.
یه‌کێک له‌شته ناخۆشه‌کانی تریش ئه‌و رۆژانه بوو که‌به‌زۆر ریشیان پێ ده‌تاشین و ده‌بوو کۆمه‌ڵ کۆمه‌ڵ به‌شی سه‌ره‌وه‌ی جلکه‌کانمان دابکه‌نین و هه‌ر یه‌که‌مان پێش وه‌خت که‌مێک ئاو بکه‌ینه نێو یه‌کێک لهو بنه سه‌تڵه ” ماست یان ئایس کرێم ” ـانه‌ی که‌پێشتر وه‌ک ده‌فر به‌کارمان هێنابوو.. به‌په‌له له‌ژێر لێدانی کێبڵ و شه‌ق و زللەدا ، ده‌بوو له‌ده‌رکه‌ی هۆڵی زیندانه‌که‌وه بچینه راڕه‌وه‌که و له‌وێ به‌چیچکانه‌وه دابنیشین و به‌ده‌ستێک له‌ته ئاوێنه‌یه‌کی شکاوی هێنده‌ی سه‌دفلسییه‌کی جاران و به‌ده‌سته‌که‌ی تریش گوێزانه‌که بگرین.. ئه‌مه له‌کاتێکدا جگه له‌جوێن و سووکایه‌تی پێکردن ، تا له‌ڕیش تاشینه‌که‌ش ده‌بووینه‌وه، به‌کێبڵ و شه‌ق ، به‌سه‌ره لێیان ده‌داین .. کاتێک زیاد له‌شوێنێکی رووکاری هه‌ر یه‌کێکمان زامدار ده‌بوو ؛ گارده‌کان به‌بینینی ئه‌و خوێنه‌ی که‌لێره‌و له‌وێی ده‌مووچاوی هه‌ریه‌کێکمان داده‌چۆڕا ، خه‌نی ده‌بوون و بۆ گاڵته‌پێکردن و رابواردنیش یه‌کێک له‌گارده‌کان ، به‌تایبه‌تیش ” ئه‌بوده‌له‌ف ” ده‌یگوت :” پیرۆزتان بێت ” و به‌دواشیدا جڕت و دواتریش قاقای لێده‌دا.
یاده‌وه‌رییه‌کانی هۆڵی سێ
لهو شتانه‌ی لهو هۆڵه‌دا زۆر ئازاری دام ، زانینی هه‌واڵی گوللەبارانکردنی براده‌رێکی منداڵیم بوو به‌ناوی” ئاسۆ که‌مال موکورجی “.. به‌سه‌رهاته‌که‌شم له‌کۆنترین که‌سی زیندانکراوی نێو ئه‌منه‌سووره‌که‌وه بیست .. ئه‌و زاته‌ی که‌به‌سه‌رهاته‌که‌ی بۆ گێڕامه‌وه زیاد له‌دوو- سێ ساڵ بوو له‌وێدا زیندانی بوو .. ئیدی به‌ڕێکه‌وت رۆژێکیان به‌سه‌رهاتی گوللەبارانکردنی” ئاسۆ ” ی بۆ گێڕامه‌وه ، که‌چۆن ئێواره‌یه‌کیان لیژنه‌ی گوللەبارانکردن هاتوون ، ناوی ئه‌و و چه‌ند که‌سێکی تریان خوێندۆته‌وه‌و پاشان هه‌ر ئه‌و ئێواره‌یه‌و ده‌ست به‌جێ له‌حه‌وشه‌ی ئه‌منه‌سووره‌که‌دا گوللەبارانکراون .
بۆ زانیاریش ؛ لیژنه‌ی گوللەبارانکردنی زیندانییه‌کانی ئه‌منه‌سووره‌که ، سهرباری زۆری ژماره‌یان که‌ده‌هاتن بۆ بردنی زیندانییه‌کی دیاریکراو ، چه‌کداریش بوون ، له‌کاتێکدا هیچ کاتێکی تر گارده‌کانی تر به‌چه‌که‌وه نه‌ده‌هاتنه نێو هۆڵه‌کان و به‌رده‌می ؟!.
وه‌ک خۆم رۆژی 8/3/1991، بۆ دواجار ئه‌و لیژنه‌ی گوللەبارانکردنه‌م تێدا بینی ، واته ئه‌و رۆژه‌ی که‌تێیدا ئازادبووین ، پێش چه‌ند سه‌عاتێک له‌ئازادبوونمان ؛ کۆمه‌ڵێک ئه‌منی چه‌کدار هاتن و ” محه‌مه‌د ” ناوێکیان له‌گه‌ڵ خۆیان برد و گوللەبارانیان کرد ، به‌ڵام دیاره لهو رۆژه‌دا ئه‌منه‌کان نه‌په‌رژاونه‌ته سه‌ر جێبه‌جێکردنی گوللەبارانکردنه‌که به‌پێی رێو ره‌سمی گوللەبارانکردنی نێو ئه‌منه‌سووره‌که .
چونکه پێشتر و پێش گوللەبارانکردنی هه‌ر زیندانییه‌ک شۆڤڵێک له‌حه‌وشه‌ی ئه‌منه‌سووره‌که ده‌که‌وته کار و ئه‌و خۆڵه‌ی رێک ده‌خست ؛ که‌پێشتر له‌شوێنی پێویستدا رۆکرابوو ، ئه‌مه‌ش بۆ چه‌قاندنی ئه‌و دارانه پێویست بوو ، که‌زیندانییه‌کانیان پێش گوللەبارانکردن پێوه ده‌به‌سته‌وه .
زیاتریش ئێواران لیژنه‌ی گوللەبارانکردن ده‌چوونه نێو زیندانه‌که‌و هه‌ر زیندانییه‌کیان مه‌به‌ست بایه ده‌یانبردو پاش که‌مێکیش له‌بردنی گوللەبارانیان ده‌کرد .
هۆڵی یه‌ک و مانگرتن
به‌ژێر زه‌مینی نهۆمی یه‌که‌می زیندانی ئه‌منه‌سووره‌که ده‌گوترا هۆڵی یه‌ک .. کاتێک هێزه‌کانی ئه‌مریکاو هاوپه‌یمانانی ، ده‌ستیانکرد به‌بۆردوومانکردنی شوێنه‌ستراتیژییه ” سه‌ربازییه‌کانی ” رژێمی پێشووی عێراق ، هه‌ر له‌ده‌ستپێکی ئه‌و بۆردوومانکردنانه‌دا ، شه‌وێک هاتن و به‌په‌له هه‌موو زیندانییه‌کانی نهۆمی دووه‌میان گواسته‌وه بۆ هۆڵی یه‌ک .. دیاره سهرباری ساردو سڕیی و شێدارییه هاوشێوه‌که‌ی له‌گه‌ڵ هۆڵه‌کانی دیکه‌ی ئه‌منه‌سووره‌که ، شوێنێکی تاریکیش بوو .
ئیدی کۆبوونه‌وه‌ی یه‌که‌مجاری ئه‌و هه‌موو زیندانییه سیاسییه‌ی که‌له‌یه‌ک شوێندا ترنجابوونه یه‌ک و به‌ش نه‌کردنی خواردن و خراپبوونی چه‌ندێتی و چۆنیه‌تییه‌که‌ی له‌چاو جاران ؟!.. سهرباری گیرانی ئاوده‌سته‌کانی هه‌ر دوو به‌ره‌ی هۆڵه‌که ، که‌ده‌بوو به‌قادرمه‌یه‌ک بۆی بچیته سه‌ر ، ئیتر که‌ئاوده‌سته‌کان گیران ، هێنده‌ی نه‌برد هه‌رچی ئاو و پیسایی بوو ، هاته ژێرمان و به‌مه‌ش هه‌موو له‌ش و جێگه‌مان بوو به‌پیسایی ، دیاره ئه‌و بارودۆخه نا ته‌ندروسته‌و وه‌ک ئاماژه‌شم پێدا خراپی خواردنه‌کان و هه‌ندێک هۆکاری دیکه‌ش بوونه مایه‌ی یه‌کگرتنی سه‌رجه‌م زیندانییه‌کانی نێو هۆڵه‌که و ئه‌وه بوو هه‌ر هه‌موومان بڕیارماندا که‌مانبگرین .
هه‌ر ئه‌و رۆژه نیوه‌ڕۆکه‌ی ، کاتێک خواردنیان هێنا، یه‌ک دوو زیندانی به‌ناوی هه‌موو زیندانییه‌کانی ئه‌و هۆڵه‌وه ، لهو چه‌ند گارده ئه‌منه‌ی که‌خواردنیان هێنابوو ، چوونه پێش و گوتیان : “هه‌موومان بڕیارمانداوه که‌نان نه‌خۆین “.
ئیتر ئه‌منه‌کان به‌مه زۆر شڵه‌ژان و به‌په‌له و هه‌ڵه‌داوان چوونه ده‌رێ و هێنده‌ی نه‌برد کۆمه‌ڵێک له‌کاربه‌ده‌سته‌کانی ئه‌منه‌سووره‌که ، مه‌به‌ستم له‌پله‌داره‌کانێتی ، هاتنه‌به‌رده‌رکه‌ی هۆڵه‌که‌و پاش ئه‌وه‌ی که‌زانییان چاوسوورکردنه‌وه‌و هه‌ڕه‌شه‌و گوڕه‌شه سوودی نییه‌و هیچ زیندانییه‌کی نێو ئه‌و هۆڵه ئاماده نییه ئه‌و چه‌شن و جۆره خواردنانه بخوات که‌تاده‌هات به‌ره‌و خراپتر ده‌چوو .. به‌بێده‌نگی چوونه‌ده‌ر و پاش ماوه‌یه‌ک ، کاتێکمان زانی ژه‌مه خۆراکێکی زۆر و باش له‌چاو ژه‌مه خواردنه‌کانی دیکه‌دا هێنران و به‌خێرایی دابه‌شیان کرد به‌سه‌رماندا .
دیاره مانگرتنی خۆمان و دواتریش خۆپیشاندانی که‌س و کاریشمان له‌ده‌ره‌وه‌ی زیندان ، بووه مایه‌ی رێدان به‌مواجه‌هه‌کردنی که‌س و کارمان و هاتنی خواردن له‌وانه‌وه بۆمان …
شایانی باسیشه هه‌موو ئه‌و ئاڵوگۆڕه‌ی که‌پێشتر ئاماژه‌م پێدا ، یه‌ک دوو هه‌فته‌ی تێپه‌ڕنه‌کرد و کاتێکمان زانی کۆمه‌ڵ کۆمه‌ڵ جیایان کردینه‌وه‌و ره‌وانه‌ی هۆڵه‌کانی سه‌ره‌وه‌یان کردین .. ئه‌مه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی که‌پێم وایه ژماره‌یه‌ک لهو زیندانییانه‌ی که‌له‌بنه‌ڕه‌تدا له‌هۆڵی یه‌کدا بوون ، هه‌ر له‌شوێنی خۆیاندا هێڵرانه‌وه.
ئیتر ئه‌مجاره‌یان له‌گه‌ڵ کۆمه‌ڵێک زیندانی تر ، من وه‌ک خۆم که‌وتمه هۆڵی پێنجی نهۆمی دووه‌می زیندانه‌که‌و تا رۆژی ئازادبوونم ، ده‌مه‌و نیوه‌ڕۆی 8/3/1991 ، هه‌ر لهو هۆڵه‌دا مامه‌وه .
شایانی باسیشه من وه‌ک خۆم به‌قاتێ پیجامه‌ی هاوینه‌وه گیرام و تا رۆژی ئازادبوونیشم هه‌ر ئه‌وه‌م له‌به‌ردا بوو ، واته هه‌موو پاییز و زستانه ته‌ڕو تووشه زۆر سارده‌که‌ی ئه‌و ساڵه‌م به‌جلی هاوینه‌وه برده سه‌ر .. مه‌به‌ستم له‌م ئاماژه پێدانه‌دا ئه‌وه‌یه که‌زیندانی چی له‌به‌ردا بووایه ، تا ئه‌و رۆژه‌ی ده‌برا بۆ دادگا یان گوللەباران ده‌کرا ، هه‌ر ئه‌وه بوو .
یه‌کێک له‌شته هێجگار ناخۆشه‌کانی تریش ؛ ناچاربوونمان بوو به‌خۆشوشتن به‌ئاوی ساردی زستان ، که‌سه‌رمانی ده‌هێنایه ژان و دواتریش تا وشک ده‌بووینه‌وه ، ده‌بوو له‌سه‌رماندا هه‌ڵبله‌رزین ، جا نه‌ده‌کرا بۆ قورتاربوون لهو ئه‌شکه‌نجه‌یه ، به‌ته‌واوی ده‌ست به‌رداری خۆ شوشتن ببین ؟! چونکه نه‌خۆشییه‌کانی پێست و خوورانی به‌رده‌وامی زۆر شوێنی له‌شمان ؛ له‌ژێر کاریگه‌ری جموجۆڵی ئه‌سپێ زۆره‌کان ، که‌زیاتر به‌شه‌وان ده‌که‌وتنه جووڵه‌و جموجۆڵ ؛ نه‌ک هه‌ر که‌سی زیندانیی ناڕه‌حه‌ت ده‌کرد ، به‌ڵکو به‌ته‌واویی باری سایکۆلۆژیشی تێک ده‌دا.. ئێستاش که‌خوورانی به‌رده‌وامی ئه‌و ده‌می جه‌سته‌ی خۆمم بیر ده‌که‌وێته‌وه ، سهرباری ئه‌و هه‌موو ئه‌سپێیه‌ی که‌به‌ڕۆژ له‌مابه‌ینی ته‌قه‌ڵی چاکه‌ت و پانتۆڵی پیجامه‌که‌مدا خۆیان حه‌شار ده‌داو به‌شه‌ویش جه‌سته‌میان ده‌کرده مه‌نزڵ و ئۆقره‌یان لێده‌بڕیم ؛ مووچڕک به‌هه‌موو به‌ده‌نمدا گوزه‌ر ده‌کات ؟!.
ده‌توانم بڵێم ئه‌و بوونه‌وه‌ره بچووکه‌ی که‌پێی ده‌گوترێت ئه‌سپێ و به‌تایبه‌تیش ئه‌سپێیه‌کانی نێو ئه‌منه‌سووره‌که له‌ئه‌شکه‌نجه‌دانماندا هیچیان له جه‌للاده‌کان که‌متر نه‌بوو !؟.
ئه‌شکه‌نجه‌دانی ئه‌سپێیه‌کان هه‌ر له‌گه‌ڵ راکشانمان و زیاتریش به‌شه‌و ده‌ستی پێده‌کردو تا به‌یانی به‌رده‌وام ده‌بوو .. ده‌یان بوونه‌وه‌ری بچکۆله پێکه‌وه ده‌که‌وتنه جووڵه‌و لێره‌و له‌وێ خوێنیان ده‌مژیین ، دواتریش شوێن گه‌ستنه‌کانیان ده‌خووراو به‌ناچاری و خووراندنی زۆریش ده‌بووه مایه‌ی زامدار بوونی شوێنه خوورێنراوه‌که‌و هه‌وکردنی ؟!.
جا بۆیه ناچارده‌بووین گه‌ر به‌ئاوی نیمچه به‌ستووش بێت خۆمان بشۆین .. به‌ڵام ئاشکرایه خۆشوشتنی نێو زیندانی ئه‌منه‌سووره‌که ، هه‌ر به‌ناو خۆشوشتن بوو ، ئه‌گینا له‌ڕاستیدا خۆشوشتنه‌که بریتی بوو له‌وه‌ی ، که‌به‌خێرایی یه‌ک دوو سه‌تڵ ئاو بکه‌یت به‌خۆتدا.. له‌کاتێکدا نه‌لیفکه هه‌بوو نه‌سابوونێکی وات له‌به‌ر ده‌ستدا بوو که‌که‌ف بکات ، به‌تایبه‌تیش به‌و ئاوه سارده ؟!.. سهرباری ئه‌وه‌ی نه خاولیش هه‌بوو خۆتی پێ وشک بکه‌یته‌وه .. ره‌نگه یه‌کێک له‌ئه‌شکه‌نجه زۆر ناخۆشه‌کانی دنیاش بۆ هه‌ر که‌سێک ئه‌وه بێت ، له‌چله‌ی زستاندا ناچاری بکه‌یت ، به‌ئاوێکی زۆر سارد خۆی بشوات .. ئه‌مه جگه له‌وه‌ی زۆرجار ئه‌و ده‌مانه‌ی خۆمان ته‌ڕکردبوو ، ئه‌منه‌کان ده‌هاتن و ده‌بوو خێرا جله‌کانمان له‌به‌ر بکه‌ین و پێشیان بکه‌وین بۆ ژووری ته‌حقیق و ته‌عزیب .
یاده‌وه‌رییه‌کانی رۆژی ئازادبوون
ده‌بێت هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه ئه‌وه بڵێم ، بڕیار بوو که‌من و کۆمه‌ڵێک له‌هاوڕێکانم .. له 21/3/1991 دا و لێره‌و له‌وێی شار ، به‌به‌رچاویی خه‌ڵکییه‌وه گوللەبارانبکرێین .. به‌ڵام راپه‌ڕینی جه‌ماوه‌ر بووه له‌مپه‌ری جێ به‌جێکردنی ئه‌و بڕیاره‌ی جه‌للاده‌کانی ئه‌منه‌سووره‌که‌و سه‌رانیان .
شایانی باسیشه به‌و پێیه‌ی من وه‌ک خۆم لهو ده‌مه‌دا له‌هۆڵی پێنجی نهۆمی دووه‌می زیندانی ئه‌منه سووره‌که زیندانی بووم .. زیاتر ئاگاداری رووداوه‌کانی ئه‌و نهۆمه بووم .. بۆ نموونه ؛ هه‌وڵدانی زیندانییه‌کانی هۆڵی سێ له‌ناوه‌وه‌ڕا ؛ بۆ شکاندنی ده‌رکه‌ی هۆڵه‌که‌یان .. یان ئه‌و قازیفه‌یه‌ی که‌به‌ر دیواری هۆڵه‌که‌مان که‌وت و باش بوو به‌ته‌وایی دیواره‌که‌ی نه‌بڕی ، ئه‌گینا زۆربه‌مان ده‌کوژراین .. به‌ڵام ئه‌وه بوو زیاتر دیواره‌که‌ی له‌ناوه‌وه‌ڕا هه‌ڵته‌کاند و گه‌چێکی زۆریش به‌سه‌ر من و براده‌رێکی تردا رژا.. که‌هه‌ردووکمان لهو ده‌مه‌دا له‌ژێر شوێنی پیاکێشانه‌که‌دا دانیشتبووین .
له‌رێی ساحیبه‌و ده‌لاقه‌کانیشه‌وه؛ .. توانیمان به‌شێکی ئه‌و حه‌شامه‌ته گه‌وره‌یه له‌جه‌ماوه‌ری راپه‌ڕیو ببینین .
به‌هه‌رحاڵ ده‌مه‌و نیوه‌ڕۆی 8/3/1991، ئه‌و ساته مێژووییه بوو ، که‌هه‌رگیز ته‌سه‌وورم نه‌ده‌کرد ببمه شاهید حاڵی و به‌چاوی خۆم و له‌نێو سامناکترین زیندانه‌وه ، ئه‌و وه‌رچه‌رخانه گه‌وره‌یه ببینم و له‌نزیکه‌وه گوێبیستی ده‌نگی شکانی یه‌که یه‌که‌ی قفڵه‌کانی زیندانه‌که ببم.
ئێستاش شێوه‌ی ئه‌و کوڕه گه‌نجه باڵابه‌رزه‌م له‌به‌رچاوه ، که‌به‌ر له‌وه‌ی فیشه‌ک به‌یه‌که یه‌که‌ی قفڵه‌کانی ده‌رکه داخراوه‌کانی نهۆمی دووه‌مه‌وه بنێت و بیانشکێنێت ؛ هاواری ده‌کرد و ده‌یگوت : بچنه دواوه .
پاش شکانی قفڵه‌کانی ئه‌و چه‌ند ده‌رکه‌یه‌ی هۆڵه‌که‌مان .. ئیدی من وه‌ک خۆم به‌پێی په‌تی و به‌پیجامه‌یه‌کی هاوینه‌وه ، له‌گه‌ڵ هه‌موو زیندانییه‌کانی نهۆمی دووه‌م ، به‌خێرایی وه‌ک ئه‌وه‌ی له‌دۆزه‌خ هه‌ڵبێین؟!.. به‌پێ پلیکانه‌کاندا هاتینه خوارێ و بیرمه کاتێک به‌پێ پلیکانه‌کاندا هاتمه خوارێ ، گوێم له‌گریان و پاڕانه‌وه‌ی که‌سێک بوو به‌زمانی عه‌ره‌بی ؛ به‌ڵام به‌شێوه نه‌مبینی و ئه‌و ده‌م و دواتریش نه‌مزانی کێ بوو.
یه‌کێک له‌شته سه‌یره‌کان ئه‌وه بوو ، کاتێک ئازادبووین ؛ من وه‌ک خۆم به‌سه‌رسامییه‌وه ، له‌نێوه‌ڕاستی گۆڕه‌پانێکی ئه‌منه‌سووره‌که‌دا.. ماوه‌یه‌کی زۆر راوه‌ستام . له‌کاتێکدا ئه‌و شوێنه شوێنێکی زۆر خراپ بوو ، چونکه هێشتاکه ئه‌منه‌کان له‌سه‌ربان و شوێنه به‌رزه‌کانی زۆربه‌ی بیناکانی ئه‌منه‌سووره‌که‌وه ، له‌گه‌رمه‌ی شه‌ڕه‌جه‌نگدا بوون و خۆیان نه‌دابوو به‌ده‌سته‌وه.
ئیتر هه‌ندێک لهو جه‌ماوه‌ره راپه‌ڕیوه‌ی که‌له‌په‌ناو پاساره‌کانه‌وه ته‌قه‌یان ده‌کردو به‌تایبه‌تیش ئه‌وانه‌ی که‌بۆ ماوه‌یه‌کی که‌م ، به‌هۆی هه‌ر هۆکارێکه‌وه بووبێت ، له‌ته‌قه‌کردن داده‌بڕان و بۆ کورته ساتێک تێیان ده‌ڕوانیم..زۆریان پێ سه‌یر بوو؟!.. که‌زیندانییه‌کی تازه ئازادبوو ، به‌پیجامه‌وه‌و به‌پێی په‌تی به‌رانبه‌ر قه‌نناسی ئه‌منه‌کان راوه‌ستابێت .
به‌هه‌ر حاڵ ؛ تا که‌سێک ئاگاداری کردم که‌ئه‌و شوێنه مه‌ترسیداره و پێویسته له‌وێدا نه‌مێنم .. هه‌ر له‌وێدا و به‌وپه‌ڕی سه‌رسامییه‌وه ، ده‌مڕوانییه یه‌کێک له‌ڕووداوه ئاڵوگۆڕئامێزه‌کانی مێژووی ده‌ڤه‌ره‌که .
تەنها بە کلیکێک لەسەر شێیر لەخوارەوە ، ئەم بابەتە ڕەوانەی هاوڕێکانت بکە لە فەیسبووک .
