ڕێبین هەری : دیالۆگی کەڕەکان .
وتاریکورد ماڵپەرێکی سەربەخۆ و ئازادە
جاک لاکان لەوەڵامی پرسیارێکدا بەیەکێک لەخوێندکارەکانی گوتبو ( لەنێوان دو بونەوەردا تەنیا دو شت هەیە : یان قسەکردن یان مردن . ) مستەفا سەفوان خوێندکارەکەی لاکان ئەم رستە راچڵەکێنەرەی هەڵگرت‌و دواجار کتێبێکی بەهەمان ناونیشانی مامۆستاکەیەوە نوسی (قسەکردن یان مردن .) سەفوان فەسڵی دوهەمی کتێبەکەی بەم رستانە دەستپێئەکات : ( لەنێوان دو کەسدا یان قسەکردن هەیە یان مردن ، یان سڵاوکردن یان بەرد تێگرتن . کە قسەکردن هەبو، کە دیالۆگ‌و پیکەوەدانیشتن هەبو ، هیچ توندوتیژیەک رونادات . توندوتیژی ئەوکاتە دەست پێ ئەکات کە قسەکردن‌و دیالۆگ ئەوەستێت . ئەوکاتەی سڵاو لەیەک ناکەین ، بەرد لەیەکتر ئەگرین . لەنێوان قسەکردن‌و نەکردندا یاریکردنێک هەیە لەنێوان ژیان‌و مردندا.
مرۆڤ لەبەردەم دوڕیاندایە یان ئەوەتا دیالۆگ بەیەکەوە ئەکات لەژێر سیستەمێکی قسەکردندا کە تیایدا لایەنەکان دان بەبونی یەکدا ئەنێن ، یان لەتوندوتیژیەکی دژ بەیەکدا رائەوەستن کە هەرلایەک ئەیەوێت لایەکەی دی بسڕێتەوە یان فەرامۆشی بکا ت. کە قسەکردن نەبو ، کە دانپیانان بەیەک نەبو ، توندوتیژی‌و جەنگ هەیە . بێهودە نیە هیچ رژێمێکی ستەمکاری ناتوانێت دروست ببێت گەر لەسەر بناغەی سەرکوتکردنی دەنگ‌و قسەی ئەوانی دی رانەوەستابێت .
ستەمکاری چیە جگە لەو رژێمەی ناتوانێت جگە لەقسەی خۆی گوێی لەهیچ قسەیەکی تر بێت . رژێمێکی سیاسی کە بۆ ئەوە دروست بوە خۆی قسەبکات‌و ئەوانی دی گوێ بگرن . لەستەمکاریدا یەک هێز ، یەک گروپ‌و دواجار یەک کەس قسە ئەکات . لەسیستەمی دیکتاتۆریدا دیالۆگ‌و پەیوەندی نێوان کەس‌و لایەنەکان بونی نیە ، یان بەجۆریک سەرکوتکراوە کە رێگە بەهیچ قسەیەک نادرێت لەدەرەوەی خواست‌و ویستی دیکتاتۆر بێت . بەپێچەوانەی سیستەمی دیموکراسیەوە کە وەک بیریارێک ئەڵێت کۆمەڵگای دیموکراسی ئەو کۆمەڵگایەیە کە قسە ئەکات. قسەکردن نەک قەدەغە ناکرێت بەڵکو بەیاسا لەهەمو دەستدرێژی‌و سەرکوتکردنێک ئەپاریزرێت‌و رێگە بەکەس نادرێت بەهیچ بیانویەک پێشێلی بکات .
وەک لەشوێنیکی تردا نوسیومە رەنگە هیچ شتێک هێندەی قسەکردن بۆ دروستکردنی کۆمەڵگایەکی تەندروست‌و دور لەتەنگژە گرنگ نەبێت . گرنگترین رەگەزی سەقامگیری کۆمەڵایەتی هەمو کۆمەڵگایەک ئەوەیە هێزو گروپ‌و تاکەکانی توانای قسەکردن‌و رادەربڕینیان هەبێت . توانای ئەوەیان هەبێت ویست‌و ئارەزو‌و خەونەکانیان بەدەنگی بەرزو بیستراو رابگەیەنن ، بەبێ ئەوەی لەوە بترسن کە دەشێت ئەم رادەربڕین‌و قسەکردنە توشی کێشەو گیروگرفتیان دەکات . ئەوکاتەی بەهەر بیانویەک بوە مرۆڤەکان لەقسەکردن بترسن، لەوە بترسن رای خۆیان بەئاشکرا دەرببڕن، رێگەیان خۆشکردوە بۆ دروستبونی کۆمەڵگایەکی سەرکوتکەر کە درەنگ یان زو توشی پەشێوی کۆمەڵایەتی‌‌و توندوتیژی دەبێتەوە . ئەو وانە گرنگەی لەفرۆیدەوە فێری بوین ئەوەیە سەرکوتکردن ، ئارەزوەکان لەناو نابات ، بەڵکو دەیانشارێتەوەو دواتر لەشێوەی ناعەقڵانی‌‌و بیرلێنەکراوەدا، خۆیان ئاشکرا دەکەن . هەر کۆمەڵگایەکیش دڵی خۆی بەم شاردنەوەو بێدەنگبونە خۆشبکات ، خۆی دوچاری قەیرانی چاوەڕوانکراوی توندوتیژ دەکات .
بەڵام ئەم قسانە بەمانای ئەوەنین هەمیشە قسەکردن دژ بەکوشتن‌و مردن بێت . مەرج نیە کە قسە هەبو کوشتن نەبێت . کە سڵاو هەبو ، بەرد تێگرتن نەبێت . قسەکردن بۆئەوەی ببێتە کلیلی کردنەوەی دەرگای ژیان بەسەر دو بونەوەردا ، ئەبێت بێدەنگی بەشداری تێدا بکات . بێدەنگی بەشێکی گرنگی گەمەی قسەکردنەو دیالۆگە . مستەفا سەفوان جارێک لەجاک لاکان ئەپرسێت ( مامۆستا ئەوە چەند رۆژە ئەو گەنجە هەفتەی دو یان سێجار دێتە لام‌و دنیایەک چیرۆکم بۆ ئەگێڕیتەوەو پارەم ئەداتێ‌و ئەڕوات ، ئەبێت من لەبەرامبەردا چی بدەمێ ) جاک لاکان لەوەڵامیدا وتبوی : (چۆن؟ تۆ بێدەنگیەکەتی ئەدەیتێ .) بەبێ بونی بێدەنگی ، قسەکردنیش نیە . بۆئەوەی قسەکردن ببێت بەدیالۆگ‌و دو کەس یان دو گروپ یان دو هێز بەیەکەوە کۆبکاتەوە ، ئەبێت بێدەنگی هەبێت . دیالۆگ لەو شوێنانەدا نیە کە هەموان قسە ئەکەن‌و کەس بۆ ماوەیەک بێدەنگ نابێت بۆ ئەوەی گوێ لەوی دی بگرێت . بێدەنگی مەرجی سەرەکی ئامادەبونی قسەکردنە . هیچ قسەکردنێک نیە گەر بەر بێدەنگی کەسێکی تر نەکەویت کە ئامادەیە گوێ بگرێت . قسەکردن تا ئەو کاتە مانای هەیە کە لەنێوان کەسان‌و هێزێگەلێکدا بن ئامادەیی‌و توانای بێدەنگیان هەبێت . بەخشینی بێدەنگی بەشێکی گرنگی پرۆسەی قسەکردنەو بگرە پێشمەرجی بونێتی . گەر بێدەنگی نەبێت قسەکردن نابێتە بەشێک لەپرۆسەی دیالۆگێک کە تیایدا بکەرەکانی وەک دو بونەوەری سەربەخۆو خاوەن ڕا یەکتری بدۆزنەوە ، بەڵکو ئەبێت بەمەنەلۆگی کەسێک کە ناتوانێت بیدەنگ بێت ، چونکە ناتوانێت جگە لەدەنگی خۆی ، هیچ دەنگێکی تر ببیستێت . بەبێ ئامادەبونی بێدەنگی ، ستەمکاریەک هەیە کە توانای بیستنی قسەی کەسی ترو دەنگی تری نیە .
رەنگە یەکێک لەهەرە کێشە سیاسیە گەورەکانی هەرێمی کوردستانیش بگەڕێتەوە بۆ ئەم خاڵە . هێزە سیاسیەکان توانای قسەکردنیان یەکجار زۆرە ، بەردەوام قسە ئەکەن ، ئەنوسن ، ئەڵێن ، بەڵام توانای بیدەنگییان بۆ یەک ساتیش نیە . کەس ئامادە نیە بێدەنگ بێت ، چونکە هەمو ئەیانەوێت بەس گوێیان لەدەنگی خۆیان بێت . کەس توانای بێدەنگی بۆ ماوەیەکی کەمیش نیە . مێژوی دانوستانی هێزە سیاسیەکان نمونەی لەم چەشنەی زۆر تێدایە . کۆبونەوە ماراسۆنیەکانی دوای شەڕی ناوخۆ کە لە٣٠ کۆبونەوە تێپەڕین بەبێ ئەوەی بەهیچ بگەن ، باشترین نمونەیە . کۆبونەوەکانی ئێستاش کە بۆ نۆهەمجارە ساز ئەکرێت‌و وەک رۆژی یەکەم چۆن دەستی پێکردوە ، هەروا تەواو بووە ، نمونەیەکی ترە .
هێزە سیاسیەکان قسە ئەکەن‌و کەسیش بێدەنگ نابێت بۆ ئەوەی گوێی لەوی دی بێت . هەموان دێنە کۆبونەوەکە بۆئەوەی سوربونی خۆیان لەسەر هەمو ئەو شتانە دوبارە بکەنەوە کە لەکۆبونەوەی یەکەمدا درکاندویانە . لەدۆخێکی وادا بێگومان هێزەکان هەرگیز بەهیچ چارەسەرێک ناگەن . هەموان قسە ئەکەن‌و نایانەوێت گوێیان لەهیچ ببێت جگە لەوەی کە لەسەرەتاوە گوتویانە . وەک سیاسیەکی دیار جارێک گوتی پتر لەدیالۆگی کەڕەکان ئەچێت کە هیچ لایەک گوێی لەلاکەی دی نیە . کە قسەکردنیش نەما ، کە توانای دیالۆگ راوەستا ، بێگومان مردن دێتە پێشێ . ئەوەی ئەمرۆ لەناوچەکانی هەرێمی کوردستان روئەدات قسەکەی لاکان ئەسەلمێنێت ، لەنێوان دو لایەندا یان قسەکردن هەیە ، یان مردن .
وتاریکورد ماڵپەرێکی سەربەخۆ و ئازادە