ئەبوبەکر جاف : شەوی یەڵداو .. شەوانی ئێستا ، شەوانی جاران . بۆچی شەوەكان لەیەكناچن ؟
1
مۆدێرنیتێ بە ئاستێكی گەورەیدا واتە دابڕان و شەقككردن . مۆدێرنیتێ واتە دەستكاریكردنی پەیوەندی نێوان مرۆڤ و زەمەن و یادەوەریی و چیرۆكگەلێك كە تەنیا بۆ گێڕانەوە نەبوون ، بەڵكو بۆ تیا ژیان و لە گەڵ ژیانبوون . مۆدێرنیتێ یانی دەستكاریكردنی پەیوەندییەكانی نێوان خۆمان و پەیوەندی ئێمە بە شتەكانەوە . مۆدێرنیتێ واتە خولقاندن و داهێنانی شت و ماناكان و پەیوەندی نێوان شت و مانا ، كە سەر بە چیرۆك و حیكایەت و شەرعییەت و خەیاڵی پێش خۆی نەبێت . دەستكاریكردنی تەواوی ئەو شتانەی كە دەوروبەرمان پێكدێنن . واتە دەسكاریكردنی ئەو پەیوەندییانەی كە خولقێنەری ئێمەو زاكیرەو خەیاڵ و خودی پەیوەندییەكانیشمانەوە ، یانی خولقاندنی بوونەوەرێك كە بە حیكایەت و بە مێژوو بە خەیاڵ زۆڵ و بێ ئەسڵ و فەسڵە . فوكۆ دروست دەڵێت : مێژووی مرۆڤ زۆر تازەیەو لە دوو سەدە تێناپەڕێت و سەر بە ئیپیستمی مۆدێرنەیە ، ئەڵبەتە لە دایكبوونیشی هاوشانە لە گەڵ مەرگیدا . ئەگەر ئەمە مێژووی نزیكی مرۆڤایەتی بێت ، مێژووی زۆڵێك بێت كە لەشەجەرەی زانستەكانی بیۆلۆژی و ئابووری ، زاكیرەی كورترە . دواتر سۆسیۆلۆژیاو تیۆری پەرەسەندن و سایكۆلژیا … دێن و پێی دەڵێن ئەسڵ و فەسڵی تۆ خوداو خوداوەندەكان نین ، بەڵكو بوونەوەرێكی پلە نزمی نا موقدەسە ، مرۆڤیش دەبێت بە مشكو جرجی تاقیگەكان . زۆڵێتی و بێ ئەسڵوفەسڵی مرۆڤێكی مۆدێرنی ناو كۆمەڵگە ڕۆژئاواییەكان لە گەڵ زۆڵیی و بێ ئەسڵوفەسڵی حەزارەكەیدا ڕاهاتووە ، دەیان نەوە یێپەڕیون و لەوێ دۆخە شیزۆفرینییەكە بووە بە ئەسڵو وێنەی ئەسڵی ، كراوە بە ئەسڵوفەسڵ ، بۆیە لەوێ ژیان دەكات بە بێ شۆك . هەرچی كۆمەڵگەی ئێمەوهاوشێوەكانێتی ، دۆخێكی بەرزەخی وەك خولقاوە كە نازنێت بەچی لایەكدا بكەوێت و بەچی لایەكدا نەكەوێت ، ئیتر دۆخێكی شیزۆفرینی خود بە ئاگامان هەیە ، واتە شیزۆفرینیای ڕۆژئاواییەك مەستبوون و ڕاهاتنە ، شیزۆفرینیای ئێمە هێشتاگە ئێستاییەكمان پێی هەیەو هەست دەكەین نەخۆشین و ترسێكی زۆر گەورە كە دەزانین ترسە .
2
ئەوەی لە خەیاڵماندایە ، ئەوەی لە یادەوەریماندایە سەبارەت بەو ڕۆژوو شەوانەی پڕن لە سروتی ڕۆحی و كۆمەڵایەتی و عرفانی و هەر خەیاڵێكی دیكە ، بۆ نەوەیەی ئێستا لە چیرۆكێكی ساردوسڕ هیچی دیكە نییە . جاران لەناو ڕۆژو شەوەكاندا دەژییاین ، واتە ژیانكردن و تیاژیان بوو ( VECU ) ، ئەوەی ئێستا ئەكتێكە لەناو كردەو وێناو خەیاڵێكی سیمیلاكرو چەندینجار بەرهەمێنراوەی ناو تەكنیك و تەكنۆلۆژیا . شەوی یەڵدای ئێستا سەر بە شێوەی یەڵدای چەند نەوە یان چەند دەیەیەكی لەمەو پێش نییە ، ئەوەی ئێستا هاوشانە لە گەڵ ئەوەی زیاتر لە چیرۆك و حیكایەت و كردەی گێڕانەوەو لاساییكردنەوەوە نزیكە ، هیچ هێڵێك لە نێوان شەوی یەڵداو ( تیاژیان و لەگەڵ ژیاندا نییە) واتە ژیانكردن و ئەزموونكردنی ژیانێك نییە بەو خەیاڵەی لە چیرۆك و گێڕانەكانەوە بۆمان ماوەتەوە .
جاران : شەو ڕووناك نەبوو ، جاران شەو تەقس و سروتێكی بێدەنگ و تەنیاو هەندێكجاریش ترسو خۆفی هەبوو . بیهێنینە بەرچاومان چرایەك ، فانۆسێك ، كە ڕووناكییەكەی سەر بە ڕووناكی شەوە لە كزیی و بڕێك كەمشەوقی . شەوی ئێستا سەر بە ڕۆژە . واتە بەو مانایەی شەنەماوە كە دۆخێكی ڕۆحی و دەروونی بوو . زەمەن تەنیا بۆ خۆیی و لە خۆیدا مانادار نییە ئەگەر بێ مانا نەبێت ، شەو ڕۆژ لە ناو ئێمەو پەیوەندی ئێمەدایە لە گەڵ زەمەن و ئەو پەیوەندییە وجودیی و كەینوونانەی لە گەڵ ئەكتە زەمەنییەكاندا هەمانە . زەمەنیش ئەكەتێكە ، زەمەبیش كەسێكە ، كردەیەكە لە ناو پەیوەندیی و وشیاریی و سروتەكاندایە .
شەوی دەنگی مارومێرو ، ترس لە مارو مێرو ، شەوی دەنگی بۆقو قوڕباق ، شەوی دەنگی گورگ و چەقەڵ ، شەوی تاریكیی و تاریكی شەو . من لەو بروایەشام كەسێك تا نوێژی بەیانی بەخەبەرو بە ئاگایە ، شەونوێژێك لە ناو نەخەوتندا بێت ، نوێژی بەیانییەك لە ناو ئاگایت و چاوی بێخەویدا بێت چ تامو بۆیەكی نییە بە بەراورد بەشەونوێژو نوێژی ئەو بەیانیانەی كە ئێمە ئیرادەی تەحەدداكردن و شەركردنی خوو نوستنمان هەبوو . شەوی پڕ ڕووناكیی و ژاوەژاوو دەنگو هەراو زەنای تیڤیەكان ، بە ئاگابوون و بێداربوون بە دیار فەیسبووكەوە ، چ سەروكارێكی لە گەڵ ئەو شەوانەدا هەیە كە قەڵای مێردان بوو . چ سەروكارێكی لە گەڵ ئەو شەوانەدا نییە كە پڕبوون لە شعرییەت و خەیالی شعری . شەوی ڕیسك و شەوی ئەو كارانەی ڕەنیا لەشەودا ئەنجام دەدران . شەوی ( لەیلەتولقەدر ) ی ئێستا ، ئەو كاتەی كە بە خۆمان دەڵێین : ئێمە هەر بە خەبەرین جا بۆ نییەتی گرتنی لێنەهێنین ” سەر بەو شەوانە نین كە دونیا نوستووبوو ، ئەەەی بێداربوو چەند فەقێیەكی كەمی كونجی مزگەوتێك كە سۆپایەكی دارو فانۆس و چرایەكی تێدابوو . پەیوەندی مرۆڤی ئێستا بە سپلیت و هەواوی گەرمكراو و ساردكراو ) ، پەیوەندی نییە بەو پەیوەندییەوە كە ئێمە لە گەڵ سۆپای دارو پشقل و گڕوتینی داربەڕووەوە هەمانبوو . ئەگەر ئەكتی ئێستا لەشەوە تایبەتەكاندا ببەستینەوە بە ئەو شەوانەی كە تیایاندا دەژیان ، دۆخێكی شیزۆفرینی و ستەم لە خۆكردن و ماسك و ئەكتی ساختە بەرهەم دێت . بۆیە شەوەكانی ئێستا شەوی تەقلیدكردن و نمایش و نواندنن نەك شەوی تیاژیان و لە گەڵ ژیان و بۆ ژیان . ڕۆژەكانی جەژنیش هەر سەر بە ڕۆژەكانی جەژنێك نین . ئەوانەی باجی ئەم نوستالژییایە دەدەن ئەوانەن كە سەر بە دوو زەمەنن كە دابڕانی خەیاڵ و ئەكت و تیاژیان تێیدا ڕوویداوە . واتە ئەوانەی كە ئێستا لە تەمەنی چلەكان بە سەرەوەن . بۆ تەمەنی چلەكان ؟ چونكە تەمەنێكە تەحەموولی دابڕان و بچڕانێكی خەیاڵ و حیكایەتێك بكات كە تێیدا ژیاوە .
بەکلیکێک لەسەر سمبولەکانی خوارەوە ، ئەم بابەتە دەگات بەهاوڕێکانت
