عبدالله عاڵایی : ئایا خودامان عه‌رەبە ؟
وتاریکورد ماڵپەرێکی سەربەخۆ و ئازادە
ئایین ( الدین ) ، بنەچەیەكی خودایی هەیە و ئاینداری ( التدین ) ، فرەڕەهەندێكی مرۆییە . ئیسلام وەك ( ئایین ) جیهانی و هەمیشەییە ، كەوابوو : لە هەر شوێنێك بێت ، دەشێ خۆماڵی و ناوچەییانە مامەڵەی لەگەڵدا بكرێ ، ماتووڵ بڕیار وایە جیهانی و هەمیشەیی بێت .
گلەیی و تانەی ئێمە لە ( ئایین ) نییە ، بەڵكوو لە چەتەكانی ئایین و تانەیە لە فۆرمێكی ئاینداری .
گلەیی و تانەی ئێمە لە ( ئایین ) نییە ، بەڵكوو لە چەتەكانی ئایین و تانەیە لە فۆرمێكی ئاینداری ، ئەوەی بە ئێمە گەیشتووە و زۆرینە پیادەی دەكەین ، ئایینداریی ئومەویی عروبەتییە و سوننەی ئومەوی تێكەڵ بە بیروباوەڕ و ئەتواری دینداری كراوە .
هەر لە سەردەمی پەیامهێندا ، بنەماڵەی ( ئەبو سوفیان ) و دواجاریش خێڵی ( ئومەوی ) یەكان ، لەڕێی ئایینەوە ، بووبوونە قەڵغانی عرووبەت و نەژادپەرستیی عارەبی ، لێرەوەش فۆرمێكی ئاینداریی تایبەت بە خۆیان هێنا ئاراوە كە لێكۆڵەرەوان بە ( ئیسلامی ئومەوی ) لە بەرانبەر ( ئیسلامی موحەممەدی ) ناوزەدی دەكەن .
لە ماوەی هەشتا و ئەوەندە ساڵەی دەسەڵاتداریی خۆیاندا ، گیانێكی پڕ لە دەمارگیرییان بۆ عارەبچێتی زیندوو كردەوە ، بگرە رێبەرایەتی دەمارگیرییان بۆ سێكوچكەی ( بەنی ئومەیە – قورەیش – عرووبە ) دەكرد و نەزعەیەكی توندی عرووبەتیان تێدابوو .
سەلەفییەت دڵۆپەی چۆڕاوی گۆزەی ئومەوییەتە
هەموو توێژەران لەسەر ئەوە تەبان كە سەلەفییەتی ئیسلامی ، لە منداڵدانی ئومەوییەتەوە لەدایك بوو ، سەلەفییەت دڵۆپەی چۆڕاوی گۆزەی ئومەوییەتە . لە رەوتی سەلەفییەتیشدا ، ( ئیبن تەیمیە ) بە گەورە مەرجەع و فەریادڕەسێكی ئایینداریی سەلەفییانە دادەنرێت كە لایەنگیرییەكی سەرسەختی بۆ ئومەوییەكان هەیە . ئیبن تەیمیە ، عرووبەتی بە لووتكە گەیاند و بە ئەندازەی بەرگریی لە قورئان ، بەرگری لە نەژادی عەرەبی دەكات و پەسەندیی دەدات بەسەر سەرجەم گەل و نەژادەكانی دیكەدا .
لە كن بن تەیمیە ، ئادەمیزاد ، بە لەدایكبوون و سروشتی ویلادەتی عارەبییە ، ئەوە دواجار دایك و باوك و ژینگە كۆمەڵایەتی و جوگرافیاییەكەیە دەیگۆڕێت . هەر دەڵێی عرووبەت لای بن تەیمییە بە ئیمان یەكسانە !
لە كتێبی ( منهاج السنە النبویە ) بەرگی 4 لاپەڕە 276 دا دەڵێ : (… كما أن جنس العرب یستحق من المحبە والموالاە ما لا یستحقه سائر اجناس بنی آدم ..) واتە : رەگەزی عارەب شایەنی خۆشەویستی و هەوادارییەكەی وەهایە كە هیچ كام لە رەگەزەكانی ئادەمیزاد شایەنی نین !
ئەم بنەوا و فەتوا و فیكرەی بن تەیمیە كە لە كن سەلەفییەت بە ( شیخ الاسلام ! ) ناودەبرێت ، سەت و هەشتا پلە پێچەوانەی قەتعیەتی قورئانە . قورئان دەفەرموێت : ( یا ایها الناس انا خلقناكم من ژكر وانپی وجعلناكم شعوبا .. ) : ئەی خەڵكی ئێمە ئێوەمان لە نێر و مێ دروستكردووە و خۆمان دابەشی سەر چەندان گەل و هۆزمان كردوون .
خودا و پەیامهێنەكەی بە ( قگعی ) نەفییان لە ئەفزەلیەتی گەلان كردووە ، تەنێ بە چاكە و تەقوا نەبێت ، كەوابوو بن تەیمیە لە كوێی هێنا كە رەگەزی عارەبی باشترینی رەگەزەكانە ؟! ئایا تەنیا لەبەر ئەوەی پەیامبەر ( د . خ ) عارەبە ؟ ئەمە بەڵگەیەكی نالۆژیكییە ، چونكە بوونە پەیامبەریی حەزرەت لەنێو ئەم گەلەدا ، شتێكی سەرپشك ( اختیار ) و كۆشش ( اجتهاد ) ی نەبوو ، بەڵكو دانراو و نێردراوێكی خودایی بوو ، ئەگەر بەو پێوانەیەش بێ ، نەژادی ( عیبرانی ) زۆر لە پێشترە شانازی بە رەگەزی خۆیانەوە بكەن ، چونكە بە سەتان لە پەیامبەرانی خودا ، عیبرانی بوون !
لە هەر كوێ سەلەفییەت هەبوو ، عرووبەت هەیە ، دوو دیوی یەك سكەن كە ئایینداری ( التدین ) ی سەلەفییەت ، بەسەر ئایینی ئیسلامدا زاڵ بوو ، عرووبەت و دینداری ئاوێزانی یەكتر بوون ، لە هەر كوێ سەلەفییەت هەبوو ، عرووبەت هەیە ، وەك دەگوترێ : دوو دیوی یەك سكەن . هەرچی كتێبەكانی ریوایەت ( حەدیس ) و شەریعەت ( فیقه ) یش هەیە لە كەلەپووری ئیسلامیدا باكگراوەندی ئومەویی عروبەتیی سەلەفییانەیان هەیە ! دوای سەرهەڵدانی سەلەفییەتی وەهابییەت و دۆزینەوەی نەوت لە سعودیە . سەلەفییەتی نوێ ، لە بەرانبەر ( عەولەمە ) سیاسەتی ( خەلوەجە ) و ( سەعوەدە ) بەكاردێنێت ! یانی بە خەلیجیكردنی ئایینداری و كولتوور و فەرهەنگی هەموو گەلان و چەسپاندنی ئایین بە ئایندارییە عروبییەكەی لەسایە و بەرەكەتی پترۆدۆلار !
عرووبەت و سەعودە ، هەژموونی بەرچاوە بەسەر ئاییندارانی كوردەوە ، بانگەشە بۆ نیقاب ، دەرهاوێشتەیەكی تر و هەنووكەیی ئەم سیاسەتەیە .
زۆرجار گوتوومە : بگەڕێنەوە بۆ بەری هەزار و چوارسەت و ئۆندە ساڵە ، لە باوانتان بپرسن : بۆ ئایینی خۆتان گۆڕی ؟! بەهانە هەبوو یان نا ؟! ئیدی كە كورد ئایینی خۆی گۆڕی ، تازە شەڕی مێژوو ، فەعۆیایەتی و بێ ماریفەتییە ! دەبێت گلەیی لە خۆمان بكەین كە ئایینداریەكەمان نەكورداندووە وەك چۆن ، تورك و فارس زۆرزانانە توركاندیان و فارساندیان و توانییان ئایینەكە بە ئاییندارییەكی خۆماڵییانە بۆ بەرژەوەندیی نەتەوەیی خۆیان هەڵبقۆزنەوە .
تاكە چارەی حاڵی بێچارەیی ئایینداریی ئێمە ، كورداندن و خۆماڵیكردنی ئایینەكەیە ، هەڵبەتە لە هەردوو لایەنی رووكەشی و نێواخنییەوە . رووكەشیانە هەرچی ئاكار و ئەتواری عەرەبی هەیە كە ئاوێزانی ئایین كراوە پێیان بدرێتەوە و لە نێواخنیشدا چەمكی كوردییانە بۆ ئایین دابڕێژین . ئەوەی لە رابردووی ئێمەشدا لە هەوڵی كورداندن و خۆماڵیكردنی ئایینداریدا بوون ، هەموویان بە زەندیق و كافر و عەلمانی ئەژمار كراون . داخەكەم ئەوەی لە رابردووی ئێمەشدا لە هەوڵی كورداندن و خۆماڵیكردنی ئایینداریدا بوون ، هەموویان بە زەندیق و كافر و عەلمانی ئەژمار كراون ، لە مەولانا خالیدە تا مەلای گەورەی كۆیی !
ئایینداریی سەلەفییەتی پڕ لە عرووبەت ، عرووبەتەكەی بەوە گەیشتووە ، تێڕوانینێكی وەها لای ئایینداران دروست بكات كە خوداش عەرەبە ! هەڵبەتە بەبێ ئەوەی ئاییندارانیش بەڕوونی هەست بەخۆیان بكەن ، خودایەكی عارەب لە زەینی ئێمەدا چەقیوە ، ئاخر من بە ئەزموونی ئاییندارانەی خۆم ، دەزانم چ خودایەكی عارەبی لە زەینی مەدا چەسپاو و چەقیبوو . كە پێشنوێژییم دەكرد ، لام وابوو ئەگەر دشداشەیەك نەپۆشم و كڵاوێكی سپی لەسەر نەنێم ، نوقستانییەك لە پەرستشەكەمدا هەیە !
من لە رووە توێكڵییە ئایندارییەكە ، چەند شتێک دەپرسم :
1 – ئەو بانگانەی لە مزگەفتەكانی كوردستان گوێم لێیان دەبێت ، هەمووی عارەبیانەیەم ! یەكێك چاو لە بانگی میسری و یەكێكی تر چاو لە بانگی سعودیایی خەلیجی دەكات ! ئەرێ گەلۆ : بۆ بە ئەدایەكی كوردەوارییانە بانگ نادەن ؟ نەشڵێن كوا ئەدای كوردی لە بانگداندا هەیە ؟ بڕۆن لە قەدیمیانی شاری هەولێر بپرسن كە ( ، دەروێش برایم ،) بانگی دەدا ، چەندە جوداواز و كوردەواریانە بوو ؟، هەروەها ئێمە مەقامی ( كورد ) مان هەیە كە خۆم لە ( قاهیرە ) گوێم لە بانگبێژ بووە ، بەو مەقامە بانگی داوە ، ئەی بۆ وەزارەتی ئەوقاف خولێكی راهێنان بۆ فێربوونی ئەو مەقامە ناكاتەوە و بەسەر بانگدەرانیدا ناسەپێنێت؟
2 – چەندە جیایە لە هی هەموو نەتەوەكانی تر. تەنانەت پرە لە ( هونەری موقەدەس ) ی ترادیشناڵ، هونەری رەسەن و كوردییانەی بیناسازی وا لە پەرستگە و مزگەفت و تەكیە و خانەقاكانی هەردوو دیوی هەورامانە .
3 – لەنێو ( حەرەم ) ی مزگەفتەكاندا ، بە دەیان ( كڵاوی سپی ) ی عەرەبیانە ، لە كن ( میحراب ) دانراوە ! باشە چی تێدایە لەجیاتی ئەوانە ، دەیان ( كڵاوی كوردی ) و چێنراوی كوردەوارییانەی لێ دابنرێت ؟ بۆ چما نوێژ بە كڵاوی كوردییەوە قەبووڵ و گیرا نییە ؟!
4 – حاجی مەلا تەشریف بۆ ئیمامەتی دەهێنێت ، جارێ هەر زوو هەڵسوكەوت و رەفتاریشی وەك شێخەكانی خەلیج لێ كردووە ، تەنانەت رۆیشتن و دانیشتن و جوڵانەوەشی وەك ئەوانە ! دیشداشەیەك لەبەری و چەفییەیەكیش لەسەر سەری هاتووەتە خوارەوە ! . دەی جلكە كوردیەكەت كوا ؟ ئەو دشداشەی ئیمڕۆ بە ناوی ئایینداری دەپۆشرێت ، سوننەت نییە و حەزرەت لەبەری نەكردووە ! جلكە كوردییەكەی خۆمان زۆر شەرعیتر و نزیكترە لە سوننەت تا دشداشە عەرەبییەكە ! هەر چ نەبێ جلكی كوردی چەند ریوایەتێكی لەسەر واریدە كە حەزرەت ( د . خ ) ستایش و تاریفی كردووە .
5 – جلكی كۆنی مەلای كوردەواری ، بریتی بوو لە : قاتی كوردی و جامانە ، یان كەوا و سەڵتە لەگەڵ مێزەرێكی بە گورینگ و جەلەكراوی سپی . ئەوەی ئێستا دەیپۆشن ، جلكی مەلای كوردەواری نییە ، ئەو عەبا سیمدارە زەردانەش ، رێكوپێك جلكێكی نەتەوەییانەی عەرەبیی خەلیجیانەیە و چۆن ئێمە شانازی بە مورادخانی و كورتەك و شەروارەوە دەكەین ، عەرەبی خەلیجییش وەها شانازی بەو جۆرە عەبایە دەكەن ، كە زۆرێ لە پیاوە ئایینییەكانی ئێمە دەیپۆشن ! ( فێس ) و ( جوبە ) ش هی عوسمانییەكان بوو .
6 – كە مامۆستا نوێژەكەی دابەستا ، جارێ زوو بە چاولێكەریی سعودیە ( بسم الله ) ناخوێنێت و یەكسەر دەست بە الحمدلله دەكات . ئینجا بە ئەدا و ئاوازێكی سعودیایی و خەلیجیانە ، قورئانەكەی دەخوێنێت ! . ئێ چ دەبێت ئەگەر دووربیت لە چاولێكەری و بە دەنگ و ئەدایەكی كوردیی خۆڕسكانەی خۆت ، بیخوێنیت ؟
7 – لە پاش بانگ ، كوردەواری لە سەردەمی سەڵاحەددینی ئەیوبییەوەڕا ، سێ سەڵاوات لە بڵندگۆكەوە دەخوێنن ، لێ ئەوەشیان بە هەژموونی سەلەفییەت بە دەگمەن لە مزگەفتەكانی كوردستان ماوە و دەڵێن ماتووڵ لە سعودیە نییە ، ئەوە دین نییە ، هەر دەڵێی سعودیە قورئان و كردگارە !
8 – لە پاش سەلامدانەوە ، كوردەواری دادەنیشتن زیكر و تەسبیحاتیان دەكرد ، هەموویان بە جەماعی وێرد و سرووتی ئاینییان دەخوێندەوە .. وەلێ بە چاولێكەریی سعودیە ، ئەو نەریتە جوانەش وا بەرەونەمان دەچێت !
9 – بە چاولێكەریی سعودیە ، زرب كامێرایەك دێتە سەر نوێژخوێنان ، هەر بابایە قورئانە لە دەست دەگرن و رووەو زوومی كامێرا ، دەست بە گریان و نووزانەوە دەكەن !
هەر كورسی و قەنەفە مابوو ، رێكوپێك وەك خەلیج ، حەرەمی مزگەفتیان ، پر قەنەفە كردووە ، هەر دەڵێی دیوەخانی میرانە !
ئەرێ خودامان عارەبە تا وەها عرووبەت ئاوێزانی پەرستش و ئایینداری بكەین ؟
نا ، نەخێر .. بێگومان خودا بەدەرە لەو پۆلێنكارییە مرۆییە . لێ هەژموونی دیندارییەكی نادروست ، وەها وێنەیەكی لە زەینی مەدا كێشاوە .
ئەوەی گوتم ، بایی یەك مسقاڵ چییە ، باكگراوندی دەمارگیریی نەتەوەیی و راسیزمی قێزەونی تێدا نییە ، بەڵكوو هەمووی لە سۆنگە دینییەكەوەیە كە سەلەفییەت ئاوێزان بە عرووبەتی دەكات .
چارە ئەوەیە : دەبێت دیندارییەكە بكوردێنرێت !
کلیک بکەرە سەر سمبولەکانی خوارەوەو ، ئەم بابەتە ئاشنا بکە بە هاوڕێکانت
وتاریکورد ماڵپەرێکی سەربەخۆ و ئازادە