عیماد عەلی : هەموو ساڵێک مانگێک ئەمە حاڵمان بێت ؟
لە گفتوگۆیەکدا باس لە مانگی رەمەزان و ئەو مافە پارێزراو و پێشێلکراوەانە کرا ، کە لە رووی سیاسی و فیکری و یاسایی و مافی تاک و کۆ و زەرەری ئابووری و سەلبیاتەکانی دابو نەریت و چۆنێتی چارەسەری کوردانە کرا کە وەزعی نالەباری مانگی رەمەزان و سروتەکانی هۆکارەکەین و بەهەڵە تەماشاکردنی و پێشێکردن و مافخواردنی خەڵکی تری نەخۆش و هەژار و کەم دەرامەت و خاوەن بیرو باوەری تر کە لەم مانگەدا بە زەقی دژایەتی دەکرێت و نەوە دوای نەوە تاڵاوەکەی دەچێژێت و ، خودپارێزی وای کردووە کەس خۆی لەقەرەی نەدات و فشار و هەژمونی ئاینی و سزاکان وای لە زۆرێک لە خەڵکەکە کردووە خۆی لە چارەسەری ئاوها وەزعێک نەدات ، کە لە بارێکی گشتیدایە و دابونەریتی ماوەیی هەڵە و زاڵبونی رەفتار و کرداری هاوردەکراو و لایەنە سەلبیەکانی بە زۆردارەکی فەرز کراوە .
هۆکارەکانی ئەم حاڵەتە چیە ؟ دوور لە باری سیاسی و ئەم وەزعەی کە لایەنەکان ئیستغلالی دەکەن و ململانێی زۆریەنەی رەهای حزبەکان وای کردووە ؛ لە گەران بۆ چارەسەری بارە سەلبیەکانی رەمەزان بەشدار نەبن و پشت گوێی بخەن و وەک وڵاتانی تری غەیرە عەرەب نەجوڵێنەوە و تەنانەت بیریشی لێنەکەنەوە .
قەدەغەکردنی خواردنی ئاشکرا و لەبەرکردنی جلی تایبەت و سەرپۆش وەک فەرزی عەینی لێهاتووە و بە دەگمەن نەبێت کەسێک نابینیت بە ئازادی بخوات و لەبەر بکات و ، هەر یاسا پەیرەکراوەکان کە بێلایەنیان تێدا نیە و لە پاڵ دابونەریت و باری رۆشنبیری و سایکۆلۆجی خەڵکی عەوام ئەمەیان فەرز کردووە و خۆیان لە جێگای خودا داناوە بۆ لێپرسینەوە لە خەڵک و ، حساب و کتابیان هێناوەتە ئەم دونیاوە .
ناشێت هەموو کەموکورتیەک بخرێتە سەر باری گشتی لە رووی رۆشنبیری و دابورنەریت و روودانی گۆرانکاری و دیارینەکردنی کاتی پێویست بە پەرینەوە لە قۆناغێکەوە بۆ ئەویتر ، ئەگەر بە خۆت رێگریت دانابێت لەسەر گۆران و پێشکەوتنخوازی و بەربەست خستنە بەردەم دابونەریتی سەلبی و خۆ لەقەرەنەدانی تەنانەت باسکرنی بابەتێک کە پەیوەستە بە باری گشتی خەڵکەوە . ئەو هۆکارانەش بریتین لە :
1 – هەبونی یاسایەک کە پشتی لایەنێکی بابەتەکە بگرێت و دژ بەویتر بێت و پەیرەو بکرێت ، ئەمە جگە لە دابونەریتە فەرز کراوەکە و هاوردەکانی بۆچونەکانی خەڵکی دورگەی عەرەبی کە بە بۆماوەیی ماوەتەوە و ، بە پیرۆزکردنی لە پێناو ترساندنی خەڵک و نزیک نەبونەوە لە رەخنە و رونکردنەوەی رێگەی راستتر، هیچی تر نیە .
2 – ئەوەی دیارە هەمیشە بە رۆژوانان دەستدەخەنە نێو کاروباری ئەوانیترەوە و فشاریان دەخەنە سەر و بە هیچ شێوەیەک پێچەوانەکەی نەبووە و ، ئەمەش رێگەی بۆ ئەوی رۆژوان خۆش کردووە لە پێگەیەکی باڵاوە رەفتار بکات و خۆی بە راستتر بزانێت و ئەویتر بە هەڵە و کافر و بە خوارتر سەیر بکات .
3 – ئاین بە شێوەیەکی گشتی لە لایەن حزب و لایەنەکانەوە بە ئامرازێک بەکار دەهێنرێت لە پێناو کۆکردنەوەی جەماوەر ، ئەمەش دەبێتە هۆکارێکی سەرەکی ئەوەی ئەم نەریتە ساڵانەیە ببێتە سیستمێکی گشتی و لە مافێکی تاکە کەسی دەربچێت و رێگە لە تاک بگرێت بە شێوەیەکی راستەخۆ بێت یان نا راستەخۆ پیادەی پێچەوانەکەی بکات ئەگەر رااستتریش بێت ، کەچی مێژووی رەسەنی کوردی کاری لەم بابەتەی راستتر و زانستی تر و قازانج بەخشتری تێدایە و بە هۆی نەریت و ئاینە هاوردەکانەوە سراوەتەوە ، یان هیچ نەبێت ، ناهێڵێت ئەڵتەرناتیڤێکی رەسەن و زانستی و قازانجبەخشی گشتی بێتە ئاراوە .
4 – تەماشاکردنی نا رۆژوان بە دوژمن . نەبونی پەروەردەیەکی راست لەسەر ئەم بابەتە لە نێو کۆمەڵگەدا ، ئەمەش دەکرێت وەک نیشانەی دواکەوتویی سیستمی پەروەردەیی دیاری بکرێت ، کە ئاسۆیەکی روونی لەم بارەوە تێدا نیە و رێگەیەکی نەگرتۆتەبەر بۆ راستکردنەوەی دابو نەریتە هەڵەکان .
5 – بونی عەقڵیەتێکی زاڵ کە فەزای عەلمانیەت و ئازادی تاک لە دەوڵەتی مۆدێرن قبوڵ ناکات .
بەڵام چارەسەرەکان ، دەشێت بە هێوری و لە سەرجەم لایەنێکیەوە بکرێت ، بێ ئەوەی هەست و نەستی هیچ کەسێک برۆشێنرێت و ، بە هەنگاوی زانستی و بەشداری هەمووان دەست پێبکرێت :
A – رۆڵی حکومەت و سیستمەکە و یاسا پەیرەوکراوەکان و پێویستبون بە گۆرین .
B – بەشداری وەزارەتە پەیوەندیدارەکان ، بە تایبەتی وەزارەتی پەروەردە و رۆشنبیری بە شێوەیەکی راستەخۆ و کاریگەر بۆ راست کردنەوەی هەنگاوە هەڵە چەسپیوەکان و نەهێشتنی ترس و تۆقاندن .
C – رۆڵگێرانی رۆشنبیران و نەهێشتنی ترس و گێرانی کۆر و کۆبونەوە و وروژاندنی رای گشتی بە کارێک کە تا ئێستا بڤەیە و کەس خۆی لەقەرەی نادات .
D – سنوردانان بۆ نەهێشتنی تەدەخولی خەڵکی عەوام لە ژیانی ئویتر و فشار کردن و نەهێشتنی هەژمونی دابونەریتە بۆماوەییە هاوردەکراوە باوەکان لەسەر خەڵک بە گشتی .
بۆیە ئەگەر باری سیاسی و رۆشنبیری کوردستان رێگەی گرتبێت تا ئێستا جموجۆڵ لەم بارەوە بکرێت ، بەڵام کەمتەرخەمی و گوێنەدانی رۆشنبیران و لاڵ بونی وەزارەتە پەیوەندیدارە کاریگەرەکان هیچ بەهانەیەکی نیە . بەهیوام ئەم بارە نالەبارە بە جێگیری نەمێتێەوەو گۆمەکە بشڵەژێت .
