خەندان حەمە جەزا: بەرپرس هەیە دەهەزار دۆلاری داوە بەلەشفرۆشێك بۆئەوەی نەشتەرگەری جوانكاری بكات.
هێشتا ئۆقیانووسی پڕلە نهێنیم دەرنەخستووەو كاتی ماوە ـ خەندان حەمە جەزا .
هەمیشە دەنگی ئەو منداڵە لەگوێمدا بەئاگام دێنێ و بەچرپە پێم دەڵێت: زۆر برسیم بوو زۆریش سەرمام بوو قاورمەكەی بۆ كڕیم لەگەڵ یەكەم پارو پێی وتم پشتم تێكە خۆ نان بە بەلاش نیە! ئۆقیانوسێك لەتاوان ئەو كتێبەیە ساڵی 2007 لەلایەن خاتوو خەندان حەمە جەزا بەچاپ گەیەنرا، توێژەر لەم كتێبەدا زۆر بەووردی و مەیدانی كێوماڵی دیاردەی لەشفرۆشی كردووە لەهەرێمی كوردستان بەتایبەتی سلێمانی، ئەم كتێبە ناوبانگێكی زۆری پەیداكرد لەهەمان ساڵدا خەڵاتی باشترین كتێبی پێدرا لەلایەن وەزارەتی وەرزش و لاوانەوە، بۆ ئەم مەبەستە گۆڤاری هۆنیا دیدارێكی لەگەڵ خەندان حەمەجەزا سازداو زانیاری زیاتری بەم شێوەیە خستە ڕوو.
پرسیار: بیرۆكەی بەدواداچون یان دەستبردن بۆبابەتێكی وەك لەشفرۆشی لەكوردستان لەلایەن جەنابتانەوە لەچیەوە سەرچاوەی گرت؟
خەندان حەمە جەزا: بیرۆكەی ئەم توێژینەوەیە لەساڵی 1999سەری هەڵدا كەمن وەك بەڕێوەبەری بەرپرس بەشی كۆمەڵایەتی لەڕێكخراوی خانزاد كارمدەكرد، لەپێناو پارێزگاریكردن لەمافەكانی ژنان، یەكێك لەپرۆژە تایبەت و دیارەكانی ئەم ڕێكخراوە كاری ڕاستەوخۆ بوو بۆژنانی نێو گرتوخانە بەشی تەسفیرات (واتە بەرلەحوكم، ماوەی دەستگیركردنەكەیان نابێت لەسێ مانگ تێپەڕێت )، بەڵام كاتێ من ڕومكردە ئەم بەڕێوەبەرایەتیەو گوێم بۆسكاڵاو داخوازی كێشەكانی ژنان گرت بۆم دەركەوت ژنانێك لەم گرتوخانەیەدا هەن بێ ئەوەی هیچ كەس بزانێو لێی بەئاگابێت، هەریەكەیان بۆماوەی (1،2،4) ساڵ لەو گرتوخانەیەدا گوزەردەكەن و دادگایش نەكراون، لەلایەن زۆرینەی پاسەوان و كاربەدەست و پۆلیسەوە ئیستغلال دەكران و سوكایەتیان پێدەكرا، ئەمە جگەلەوەی هیچكام لەڕێكخراوەكانی ژنان بەڕێكەوتیش ڕێیان نەدەكەوتە ئەم شوێنە و تەنانەت پێشیان وابو ژن نابێت بەندبێت، ئەگەر بەندكرا دیارە زۆر تاوانبارەو دەبێت لێی دوربكەویتەوە، ئێمە لەخانزاد پلانی كارمان ڕوو لە چین و توێژە پەراوێزخراوەكان بكەین، چونكە زۆرن ئەوانەی كار بۆڕیكلامی ڕۆژنامەكان دەكەن و بەشێكی زۆریش لەو ژنانە لەپشتی دیوارەكانەوە حەشار درابوون و ڕۆژانە سوكایەتیان پێدەكرێت و كەس لێیان ناپرسێت، لێرەوە تێگەشتم ڕۆژانە ژنان دەستگیردەكرێن و بەردەوام دووبارە دەبنەوەو وەك ئەوەی لەبازنەیەكی بەتاڵدا بخولێنەوە، ئەوەش بەتاوانی لەشفرۆشی و خیانەزەوجی، دیارە ژنیش مرۆڤە وەك پیاو تاوان دەكات، بەڵام پرسیارو ڕامان لێرەوە دەستی پێكرد بۆمن.
1- بۆ لەشفرۆشێك دەگیرێت كەچی كڕیارەكەی ئازاد دەكرێت بەمەرجێ بەشدارن لەیەكپرۆسەدا؟
2- بۆچی هەمو خەڵك بەمنیشەوە لەشفرۆش بەتاوانبارو قێزەون دەبینێ و بێ ئەوەی زانیبێتمان بۆ وادەكات؟
3- بۆچی هەمومان واتێگەشتوین لەشفرۆش تەنها لەپێناو باری ئابوریدایەو ئەوانەشی پێی هەڵدەستن چینی نەخوێندەوارن؟
4- بۆچی كۆمەڵگە لەیاسا خراپتر تەنها سەرزەنشت و ئیدانەی لەشفرۆشیار دەكات و كەسێك باسی كڕیارناكات؟
ئەمانەو چەندین پرسیاری تر ڕۆژانە لەدەرگای ڕۆحمان دەدات و بەردەوام دەمویست كەسانێك تێبگەیەنم ڕاستیەكان شاراوەن و ئەوەنیە دەیزانین … نیگەران بوم كەس ئامادە نەبوو بێت لەگەڵمدا كار بۆ ئەو نوخبەیە بكات، سەیرترین كارەساتم لەوەدا بەدی دەكرد ئەو كەسانەی دەگیرێن كێ لەپشت كارەكەیەوەیە كێ كڕیارەو كێ سەرۆك باندە؟
پرسیار: ئایا ئەمە هەنگاوێكی نوێ نەبو لەكۆمەڵگای كوردیدا دەست ببەین بۆ ئەم كارە بەتایبەتی لەلایەن ژنێكەوە؟ ئایا ڕوبەڕوی هیچ ئاستەنگێك نەبویتەوە یان تانەو تەشەر لێنەدرا لەبری دەستخۆشی؟ واتە شكاندنی ئەم تابووە قورس نەبوو؟
خەندان حەمە جەزا: شكاندنی دیواری تاوبوو لەنێو كۆمەڵگای نێر سالاریدا هەروا سادەو ئاسان نیە بەتایبەتی بۆمنێك كەخۆم ژن بووم، تاومدابووە ئاگرو لەبری گەمە بۆخۆم دەملاواندەوەو لەئامێزم گرت بوو لەهەرچواردەوریشم بەنزین بوو.. بەڵام نەمویست كۆڵبدەم لەیەكەم ڕۆژەوە دەستمكرد بەكۆكردنەوەی دیكۆمێنتەكان و دانپێدانانی بەندكراوەكان لەسەر لەشفرۆشی و خیانەی زەوجی و كڕیارەكان و تا وای لێهات تێگەشتم سەرۆكی باندیش هەیە، جگە لەوەش ئەو ماڵانەی ئەجهازی منداڵی تێدا دەكەن و پەردەی كچێنی تیائەدورنەوە، ئەو جێگایانە بنكەی گەیاندن و دۆزینەوەی ئەو كارەن بۆمێینەو … هتد.
ئەم كارە پێشینەی هەبو لای من شتێك بوو بەردەوام ویژدانمی ئازاردەدا ساڵی 1993-1994 كارم لەسەر منداڵانی سەرجادە دەكرد، ئا لەو كاتەوە شەوانە كاتژمێر 2 دەچومە سەرشەقامەكان و دنیایەك ترسو دڵە ڕاوكێ خراپی بارودۆخی سیاسی و ئابوری و نەبونی تروسكەیەك ڕۆشنایی لەتەواوی شاردا لەپاڵ ئەمانەدا سەدان منداڵ ئیختیصاب دەكرانو دەكرانە شەوچەرەی ماڵە دەوڵەمەندو تەنانەت بەرپرس و كاربەدەست و خەڵكی( هۆمۆ ) ئیتر هەستمكرد هەگبەكەم ڕۆژ لەڕۆژ پڕترو پڕتر دەبێت لەخروقات و تاوانی شاراوە، ئەوانە تراژیدیای نەبینراو نەبیستراو بوون بۆمن.
شارێك لەدوای جەنگی دورو درێژو شەڕی ناوخۆو بێ كارەبا و برسێتی و ترس چی تیادەكرێت هەمو شەوێ، منداڵانی بێ سەرپەرشت لەبری سوپاسگوزاری بۆ باوك و برا و كەسوكاری شەهیدان دەیان بردن لەبری لە فەیەك قاورمە فێری سێكسیان دەكردن، هەمیشە دەنگی ئەو منداڵە لەگوێمدا بەئاگام دێنێ و بەچرپە پێم دەڵێت: زۆر برسیم بوو زۆریش سەرمام بوو قاورمەكەی بۆكڕیم لەگەڵ یەكەم پارو پێی وتم پشتم تێكە خۆنان بەبەلاش نیە.
بەئەندازەیەك دیكۆمێنتەكان زیادی كرد لێیان دەترسامو ڕایان دەچڵەكاندم و نەمدەزانی كەی دەتەقمەوە سەرئەنجام كارەكەم بو بەدوادا چونەكان، فەلسەفەیەكیان فێركردم ئەوەبوو تێگەشتم ( هەمو كۆمەڵگا نەرێی لێدەكات و نیوەی زیاتر مومارەسەی دەكات بەهەمو چین و توێژەكانیەوە ) هەرئەمە بوو هانی دام دەبێ ئەو تابووە بشكێنم و ئەوەی من دەیزانم و خەڵكیش بزانێت تاچیتر پێمان وانەبێت هەمو دنیا بێ ئەخلاقەو تەنها میلەتی كورد پاكە، بەڵام ئەوەی بۆ من گرنگ بوو وەك توێژینەوەیە ئەمكارە بخەمە بەردەست خوێنەر ، كارێك بێت كڕیار وەك قوربانی فرۆشیار وەك نەخۆش چارەسەربكات.
پێویست بوو كۆمەڵگا تێبگات شتێكی مەحاڵ و سەیرنیە كۆمەڵگای كوردیش تاكی هۆمۆی تیادایە و دەبێت كاریان لەسەر بكرێت، ئیتر تانەوتەشەرو قبوڵنەكردنی كاری من هەر لەو سەردەمەوە دەستی پێكرد كە دەچومە جادەو چاوم بەلواگ و منداڵان و ژنانی شێت دەكەوت بەسەدان جار دەبووە شەڕم و چەندین ئیهانەو قسەی ناشیرینم پێدەوترا، ئەمە جگە لە نێو گرتوخانەكاندا بەردەوام لەلایەن زابت و ڕائیدو پۆلیسەوە ئیهانە دەكرام و زۆربەتانەوتەشەرەوە پێیان دەوتم سەرۆك باندت بۆ چیە بەتەنیا قسەی لەگەڵ دەكەی ئەگەر بەرژەوەندی خۆتی تیانەبێت.؟ بۆ هەر چاوپێكەوتنێكی لەشفرۆش و كڕیارو سەرۆك باند بەدرێژای 8 ساڵ من تانەم لێدرا، بەڵام پەیامێكی گەورەم پێبو نەدەبو بۆی بگریم و شكست بێنم دەبو خەباتی بۆبكەم، دەبێت باس لەئازایەتی و پشتگیری دەوروبەرەكەم بكەم، چونكە هاوسەرو هاوڕێ و خانەوادەكەم پێ بەپێی من تانەو تەشەریان لێدەدرا جۆرەها هەڕەشەش لەڕێی ئەوانەوە لێم دەكرا تائەوان بترسن و ڕێم لێبگرن گرنگ ئەوەبوو پەیامەكەم گەیاند.
پرسیار: بەبۆچونی تۆ هۆكاری لەشفرۆشی چیە لەكوردستاندا؟ ئایا مادە تاچەند هۆكارە بۆئەو حاڵەتە؟
خەندان حەمە جەزا: دیارە هۆكارەكان زۆرن هەروەك لەكتێبەكەدا باسمكردووە، بەڵام چەند خاڵێك جێی سەرەنجی منە لێرەدا:
1- نەگەیشتنی مرۆڤایەتی بەكۆمەڵگایەك مرۆڤ تیایدا سەردارو سەروەر بێت نەك یەكێك لەڕەگەزەكانی خاوەن سەروەری وباڵابێت، واتە كۆمەڵگای یەكسان.
2- كەڵەكەبونی دەگمەنی سێكس هۆكارێكە بۆسەرهەڵدانی لەشفرۆشی، لەكۆمەڵگایەكدا بەتەواوەتی ئارەزوی سێكسی كەبت كرابێت ئەوا مرۆڤ بەشێوە ئاژەڵیەكەی بیر لەسێكس دەكاتەوە.
3- پرۆسەی هاوسەرگیری و فۆڕمی تەقلیدی خێزان لەكۆمەڵگای ئێمەدا جێگای عادە سڕی گرتووەتەوە تائەوەی ئارامگایەك بێت بۆ دەربڕینی خۆشەویستی و ئاوێتە بەسێكس.
4- لاوازی پەروەردەی سێكسی نەبونی بەختیاری سێكسی لەچوارچێوەی خێزاندا.
5- بەرزی ئاستی گەندەڵی عێراق بە 19هەمین ووڵات هەژمار دەكرێت، كوردستان هەر زۆر خراپترە.
6- كرانەوەی بازاڕەكانی كوردستان بەدنیای دەرەوەو هەڵئاوسانی باری ئابوری و نەبونی چاودێری پێویست.
7- بێ لانەیی و بێپشتیوانی لەلایەن كەلتورو دامەزراوە حكومی و ئاینی و كۆمەڵایەتیەكان بۆ ژنان یان منداڵان.
8- نزمی ئاستی خوێندەواری و توندوتیژی ناو خێزان.
9- مامەڵەی هەڵە لەگەڵ قوربانیانی خاوەن كێشە.
10- پێشكەوتنی تەكنەلۆژیا هاوكات پێشكەوتنی كۆمەڵایەتی و مرۆیی لەگەڵدانەبێت ئەوا زیانیكی گەورە دەگەیەنێت.
11- تابازاڕی كارو سەرمایە بێ سنوری سەیری قازانج بكات كێشەی لەشفرۆشی و بازرگانی بەجەستەی مرۆڤەوە بنەبڕ ناكرێت.
12- نێر بەردەوام هەمو غەریزە مەعریفی و نامەعریفیەكانی بۆ لەخشتەبردنی ڕەگەزی بەكاردەهێنێت.
13- جەنگی خۆنەویستی و شەڕی بەردەوام یەكێكە لەهۆكارو مەترسیەكانی سەرهەڵدانی برسێتیو هەژاری و بازرگانی بەمرۆڤەوە، بەهۆی لێكترازان و لەبەریەك هەڵوەشاندنی سەرەكیترین دامەزراوەی پەروەردەی كۆمەڵ ئەویش خێزانە.
پرسیار: لەنوسینی ئەم كتێبەوە یان ئەو توێژینەوەی كردوتە سایكۆلۆژیای كەسی لەشفرۆش چۆن هەڵدەسەنگێنی؟ ئایا ئەو كەسانەی لەشفرۆشن تاچەند سایكۆلۆژیایەكی تەندروستیان هەیە ؟
خەندان حەمە جەزا: دەكرێت بڵێن سێكس بۆخۆی لەووڵاتی ئێمە تاوانە، چونكە ناموسی پێوەبەندە، جاهەرشتێ بەتاوان بینراو بیسترا ئەوا مرۆڤ بەشاراوەیی پەنای بۆ دەبات كەوا بەردەوام لەدڵەڕاوكێ و ترسدا گوزەر دەكات، وەك لەشفرۆشەكان بەگشتی دەیانووت شەو نیە سەدجار دانەچڵەكێین. بەردەوام خەو بەباوك و براو مێردو خاڵ تەنانەت پیاوی دراوسێكەشمان لەخەودا لێدەبێتە ئەسحابە و لەبری خوا لێپرسینەوەمان لەگەڵ دەكەن، كەچی بەیانی هەر ئەوان دێن …… دەكەن، بۆیە:
A – چواریەكی ژنان لەماوەی ژیانیاندا ئیختصاب دەكرێن.
B – سێیەكی هەموو مێینەكان و شەش یەكی هەمو نێرینەكان لەسەردەمی منداڵیدا تەعەدای سێكسیان لێدەكرێت.
C – پێنج یەكی هەمو ژنان نەخۆشیان بۆ دەگوێزرێتەوە لەڕێگەی سێكسەوە.
D – دوو پێنجی هەرژنێ دوو چاری بەراوێتە دەبێت.
E – لەكۆی هەربیست پیاو پیاوێك هەیە بەشێوەی نادروست سێكس دەكات ( لەدواوە ).
F – پێنج یەكی ژنان و دەیەكی پیاوان هەست بەشادمانی ژیانی سێكسی خۆیان ناكەن.
G- لەهەمو 10 ژنێكی لەشفرۆش هەشتیان هەوڵی خۆكوشتن دەدات و هەموشیان بیر لە خۆكوشتن دەكەنەوە.
H- كەسێك نیە لەشفرۆشی بكات و بتوانێت بەشێوەیەكی ئاسایی و تەندروست لەگەڵ یەكێكی تردا مومارەسەی خۆشەویستی بكات، چ لەڕوی كۆمەلایەتیەوە چ لەڕوی دەرونیەوە.
J – هەمو لەشفرۆشێك بەجۆرێك ڕقو تۆڵە لەبەشێكی گەورە لەبیركردنەوەیان داگیردەكات.
K- هیچ لەشفرۆشێك نیە قێز لەخۆی نەكاتەوەو ڕقی لەخۆی نەبێت تەنانەت بەوانەشەوە كەخۆیان ئارەزویانە.
جگەلەم خاڵانە زۆرشتی ترهەن كەوابێ دەبێت سایكۆلۆژیای كەسی لەشفرۆش چۆن بێت؟ من كەسم نەبینی بەدرێژای ئەو 8 ساڵەو سەدەهام دوواند هەست بەئارامی بكات یان ئومێدی هەبێت بەداهاتوو. وەك خۆیان دەیانووت ژیان وەك خۆڵەمێش دەبینین هەر بە نەرمە بایەك بەئاسماندا دەڕوات مەحاڵە كۆببێتەوە.
پرسیار: هەندێكجار خەڵك گومان دەكات لەو بەدواداچونانەی لەسەر لەشفرۆشی دەكرێت، ئەم دیدارانەی لەكتێبەكەدا هەیە تاچەند واقیعیە؟
خەندان حەمە جەزا: بۆمنیش سەرەتا وابوو بڕوام نەبو تائەو ئاستە بازاڕی بازرگانی لەكۆمەڵگای ئێمەدا بەمرۆڤەوە گەرم بێت، بەڵام بەدواداچونی زۆر چڕوپڕووماوەیەكی زۆر بونە شایەتحاڵ و دەستكەوتنی سەدەها دیكۆمێنت، زۆر شتم دیوە بەرپرسی واهەن ژنیان ئیستغلال كردووە خەڵك بەئەسحابەی دەزانن، بۆنمونە من ژنێك باسی بەرپرسێكی بۆكردم بەهیچ جۆرێك بڕوام نەبوو، وەك خۆی دەیووت ( من لەگەڵ ئەودام پێنج ژمارە تەلەفونیم پێیە ) هەرلەبەردەم مندا تەلەفونی بۆكردوو تەنانەت باسی زۆر شتی سەیری كرد منی توشی شۆك كرد، ئەگەر من یان كەسێكی تر بمانەوێت بۆكارێكی مرۆڤ دۆستانە بیبینین دەبێت ساڵێ واستەبكەین و سەرەش بگرین، پێم سەیربوو ئەم ژنە چۆن بەو بەرپرسە گەشتووە وتی لەڕێگەی بەرپرسی پاسەوانەكانیەوە بووە . ( مامزی ) هێنا من بۆی بەخێو بكەم، ئەگەرچی پێشتر بەرپرسی پاسەوانەكانی دەهاتەلام ئیتر بەرەبەرە كاك ….. یش دەهات سەر لەمامزەكانی بدات، من پێم داگرت وانیە ئەو هەندێ وێنەی پیشاندام.
بەرپرس هەیە لەسەر قسەی لەشفرۆشێك سەری بۆیاخ دەكرد ( لەگەڵ حورمەتم بۆلەشفرۆشەكە ) بۆماوەیەكی دورو درێژ نەدەڕۆشتەوە بۆ ماڵی خۆیان تاسەری كاڵدەبوەوە.
بەرپرس هەبووە دەهەزار دۆلاری داوە بە لەشفرۆشێك بۆئەوەی نەشتەرگەری جوانكاری بكات، پاشان ڕۆشتووە بۆئەردەن و سوریا پارەی فڕۆكەشی بۆ داوە لەمەلهاكان بەسەر خۆشی وێنەی بەرپرسەكەی گرتووە، یان لەچەندین ئاهەنگی شەوان لەمەسیفەكان و كابینەكان. بەڵێ كۆمەڵگا زۆر لەوەش خراپترە ئەوەی من لەكتێبەكەمدا باسمكردووە یەك لەسەر پێنجی ڕاستیەكانە، حەزیش دەكەم خوێنەر لەوە دڵنیاكەم هیچ یەك لەو كڕیارانە بەئیعتیبار وەرنەگیراوە گەر لە 10جار كەمتر لای فرۆشیارەكان ناوی نەهاتبێ، جگەلەوەی زۆرینەی لەڕێگەی مۆبایلی لەشفرۆشەكان دەنگیان تۆماركراوە یان وێنەیان گیراوە، من زۆر خاترم گرتون زۆریش لە ڕاستیەكانم نەدركاندووە، زۆریش قورس نیە دەستكەوتنی ئەو زانیاریانە، چونكە فرۆشیار كاتێ هەستدەكات بەپێی پێوانەكانی ئەو كۆمەڵگایە بەها ئەخلاقیەكانی لەدەستداوە، بۆئەوەی بەمن و تۆش بڵێ منیش كەم نیم ڕاستە فرۆشیارم بەس فڵانەكەس كڕیارەكەمە، بێ ترسو زۆریش هەوڵدەدات جۆرەها دیكۆمێنتت پیشانبدات تابڕوابكەی. جالەبەرئەوە دڵنیاتان دەكەمەوە زۆر لەوە زیاترە من هێشتا ئۆقیانوسی پڕ لە نهێنیم دەرنەخستووەو كاتی ماوە.
پرسیار: خیانەتی هاوسەری تاچەند كاریگەری هەیە لەسەر دروستكردنی كەسی لەشفرۆش؟ ئایا لەم حاڵەتەدا هەر ژن تاوانبارە ؟
خەندان حەمە جەزا: كاریگەری زۆرە، بەڵام لەم باسە كورتەدا من ناتوانم تێروتەسەل باسی بكەم، من وەك پێشتر باسمكرد بەدرێژایی ئەو 8 ساڵە دانپێدانانی لەشفرۆشی و خیانە زەوجیم وەك یەك كۆدەكردەوە، چونكە پلانم هەبو ئەویش بخەمە بەردەست خوێنەر وەك توێژینەوەیەك، بەڵام ئەو دەرئەنجامەی من پێی گەشتوم زۆر قورسە بۆتێگەیشتنی ئەم كۆمەڵگایە، بۆنمونە من ئەگەر بڵێم خیانەی زەوجی نیە دەبێت ووشەیەكی تری بۆبدۆزمەوە، چونكە شتێك نیە ناوی خیانەت بێت، بەڵكو پێداویستیەكی مرۆڤەكانەو لەژندا لەخۆشەویستی و لەپیاودا بەسێكس بەرجەستە دەبێت، لەهەمو دنیاش وایە پیاو بەشوێن سێكسدا دەگەڕێت و ژنیش بەدوای خۆشەویستی، ئەمە زۆرنۆرمەلە بەمانا فەلسەفیەكەی گەر تاك داماڵین لەئاین ولەكەلتورو یاساو ڕێسا ئاسمانی و سروشتیەكان خاڵی لەهەمو شتێكی دەستكرد وەك سروشتی مرۆڤ ئەوانەتاوانەو نەسەیرەو مافی خۆیەتی چی دەخوازێت چۆن ئارام دەبێت، بەڵام ئەمە زۆر قوڵترە لەم باسە دەزانم خوێنەر هەڵە تێدەگات، دەبێت بزانین هەمیشە مرۆڤ بەشوێن پرسیارێكی بێ وەڵامدا دەگەڕێت، سێكس تایبەتمەندیەكی خۆی هەیەو دنیایەكە لەفەنتازیاو جوانی هەرئەوە نیە ئەندامێكی سێكسی دامركێنێت، بەڵكو هەمو شتێكە لەدەوروبەر بۆن، هەناسە، دەنگ، لەمس، تەنانەت تروكاندنی چاو شێوازی جوڵەی لێوەكانو تاڵی قژەكان كاریگەریان هەیە لەسەر سێكس لەكاتی مومارەسەكردندا، كەواتە زوو تێردەبێت و بێزار دەبێت لەیەك جۆر بینین و یەك و… هتد، واتە مرۆڤ بونەوەرێكی عەجولە دەخوازێ بەهەموو حەزەكانی بگات جاچ ژن بێت یان پیاو، ناكرێت بڵێین بەس ژن تاوانبارە بەبۆچونی من كەسیان وەك سروشت تاوانبارنین، وەك عورف و كەلتورو یاسا ئەوا بەس ژن بەتاوانبار دەبینرێت وەك ئاینیش بەهەردوكیان دەوترێت تاوان ( زینا )، بەڵام وەك سزا چ وەك یاسا یان ئاین ژن زیاتر سزا دەدرێت. زۆرێك لەژنان لەڕقی مێردەكانیان خودەدەنە پیاو تاخۆشەویستیان لێدەستكەوێت، دواتر دەبێتە سێكس و زۆرجاریش ئەو پیاوانە بارەگای حەزیان دەگوێزنەوە، چونكە ئەوان جگەلەسێكس هیچی تریان نەویستووە بۆیە ئەو ژنە جێدەهێڵن و ئەوكاتە ژنەكە زۆر تەنیا دەبێت مێرد تەڵاقی دەدات بەناوی خیانەتی زەوجی خۆشەویستەكەی جێیدەهێڵێت و كۆمەڵگا نەفرەتی لێدەكات، ئیتر بەناچاری دەكەوێتە بازاڕی لەشفرۆشی هەم بۆنان پەیداكردن و هەم بۆدەسكەوتنی خۆشەویستی كەبەشێكی گەورەیە لەپێداویستی مرۆڤ.
پرسیار: یەكێك لەو ژنانەی كەچاوپێكەوتنت لەگەڵ كردووە، دەڵێت: هیچ ژنێ بێ ئەخلاق نیە، ئەگەر باوك و برا و مێر فێری نەكات ئەمە تا چەند واقیعیە؟
خەندان حەمە جەزا: گەرچی زۆرێك لەژنان مێرد یان باوك یان برا خستونیەتە ئەم بازاڕەوە، بەڵام من بەگشتی دەڵێم سەرجەم لەشفرۆشان باوك و برا و پیاوانی عەشیرەت و خێزان ناڕاستەوخۆ هانیان دەدەن و دەیان خەنە ئەم بازاڕە، كەلتوری پیاوسالاری ئەوەندە ڕیشەی ئەستورە لەناو پەروەردەی خێزان و سەرشەقام و كۆمەڵگادا كەڕۆژانە مرۆڤی سادیست بۆبەرهەم دێنن، كەچی بەس ژن باجەكەی دەدات، ژنی فرۆشیار شوناسی بەد ڕەوشتی پێدەفرۆشرێ و كڕیاریش ئافەرینی هێزی ئەندامی سێكسی.
پرسیار: ئایا ئەم ژنانە بەكار ناهێنرێت بۆسیخوڕی كردن لەلایەن دەزگا هەواڵگریەكانی كوردستانەوە؟
خەندان حەمە جەزا: مادام غەریزەكانی بەڕێوەبەرانی كۆمەڵگا بەڕێوەمان دەبەن، كەواتە بەڵێ زۆر ژن بۆكاری سیخوڕی بەكاریان دەهێنان و جگەلەوەی خۆیان لەسەر لاشەو جەستەی بێ تاوانی ئەوان بەتاڵدەكردەوە بەتایبەت لەكاتی شەڕی ناوخۆدا بەكاریشیان دەهێنان بۆ سیخوڕی، بەڕاستی ئەم پرسیارە زۆر قوڵ دەمگریەنێت، كەیەكەیەكە سیمای زەرد هەڵگەڕاوی ئەو ژنانەم دێتەوە یاد چ كاروچالاكیەكی نامرۆڤانەیان پێدەسپاردن، دواتریش هەرخۆیان دەیان كوشتن نەبادا نهێنیەكە بدركێنن، ئەم بیرەوەریانە برینێكی زۆر بەئێشن بۆمن، ئەوساتەی دەبینم بەرپرسانی هەردو حیزبەكە بەتەنیشت یەكەوە پێدەكەنن و بەخەم یەكەوەن، من نازانم پێبكەنم یان بگریم.
پرسیار: نەریت وعاداتی ناوچەكانی كوردستان تاچەند هۆكار بووە بۆبەربڵاو لەشفرۆشی؟ یان چونە زیندانی ژنانەوە جارێكی تر پەرەی بەلەشفرۆشی نەداوە؟
خەندان حەمە جەزا: زۆر قسەمان لەسەر كەلتورو دابو نەریت كردووە، وەك زیندانیش من زۆر ڕاشكاوانە باسم كردووەو لەكاتی خۆشیدا جەختم زۆر كرد لەسەر ئەو خاڵە تاخۆشبەختانە كاك عوسمان وەزیری ناوخۆ داواكەی جێبەجێ كردین.
گرتوخانە بازاڕێكی ناشەرعی ئەوكارە بوو، چونكە هەمو خاوەن كێشەیەك لەوێدا لەیەك ژور دەست بەسەرن بەهەمو مادەكانەوە بەتێكەڵی ( دزی، فێڵ، شەڕ، لەشفرۆشی، تەنانەت شێت )، بەڵام ئێستا لەگرتوخانەی سلێمانی ژورەكانیان جیایە، من لەوكاتەدا دكتۆر یادگار وەزیری تەندروستی بوو چومە لای داوامكرد ژنێكی شێت لەگرتوخانەیە هەرجارەو سەرۆك باندێك كەفالەتی بۆدەكات و دەیبات كاری پێدەكات، دواتر بەرەڵای دەكەنەوە سەرشەقام و دەگیرێتەوە، پاش زۆر گفتوگۆ پێی وتم تۆ لە خەیاڵا دەژیت ئێمە نەخۆشخانەی ئەقڵیمان نیە دەبێت هەرسجن بێت خۆمن نایبەمەوە ماڵەكەی خۆم، ناتوانم ئەو تراژیدیایانە لەبیركەم بۆنمونە كچێكی ناوچەی گەرمیان لەسەر شەڕی ئاو لەگەڵ یەكێكی گەڕەك گیرابوو، بەڵام بەهۆی كەلتورو دابونەریتی كۆمەڵگاو خێزان بۆیان شەرم بوو بێنە سەردانی و كەفالەتی بۆ بكەن، باوكی دەیوت بەریش بێت دەیكوژم مادام سجنی بینی، تەنها لەبەر نەبونی كەفیل چوارمانگ مایەوە، تاسەرۆك باندێك كەفالەتی بۆكردو بردیەوە بۆلای خۆی، دوای حەوت مانگ من دیسان لەسجن بینیمەوە، بەڵام سەد مەخابن لەنێو ماڵی لەشفرۆشیدا دەستگیر كرابوو ئیتر نەیتوانی گەرمیان بەچاو ببینێتەوە، ئەكرێت بڵێم ژیانی هەریەكە لە ژن و كچان من بینم بەتەنها ڕۆمانێكن.
پرسیار: هەتا ئێستا لەپەرلەمانی كوردستان یاسایەك دەرنەچووە چ بۆڕێگرتن بێت یان بۆ ڕێكخستنی ئەم كارە، بەبۆچونی تۆ ئەم یاسایە تاچەند پێویستە؟
خەندان حەمە جەزا: پەرلەمان بۆیە هەوڵنادات بۆ هەمواركردنی یان دەركردنی یاسایەك تایبەت بەم دیاردەیە، چونكە هەركات ئەوەی كرد واتە دانی ناوە بەبونی ئەو دیاردەیەدا كەلەشفرۆشی و بازرگانی بەجەستەی مرۆڤەوە بونی هەیە لەكوردستان، كاك زانا ئەندام پەرلەمان پاش كتێبەكەی من هەوڵیدا كار لەسەر ئەو مەسەلەیە بكات، هەڵسا بەداڕشتنی یاسایەك دژ بەبازرگانی مرۆڤ 42 ئەندام پەرلەمان ئیمزایان كردووە كەچی پەرلەمان ڕەتیان كردەوە كە ئەو دیاردەیە هەبێت، هەروەك چۆن دان بەخەتەنەكردنی كچاندا نانێن، بەڕای من جگە لە هەندێ ئەندام پەرلەمان ئەوانی تریان بڕۆنە بارگەو بنكە كۆمەڵایەتیەكان سوڵحی عەشایەری بكەن زۆر باشترە تادرۆ لەگەڵ ئەو میلەتە بكەن.
پرسیار: ئێوە لەكتێبەكەتان زیاتر كەسەكانتان لەناو زیندان دواندووە، ڕەنگە لەدەرەوەش كەسانێكی زۆر هەبێت ئەم كارە بكات بۆپەناتان بۆ دەرەوەش نەبردووە ؟
خەندان حەمە جەزا: ڕاستە ئەوەی وەك سەمپڵێك خراوەتە بەرچاو لەكتێبی ئۆقیانوسێك لەتاوان زیاتر هی گرتوخانەكانن، بەڵام بەسەدان چاوپێكەوتنم كردووە لەگەڵ ژنانی دەرەوە، بۆمن ئەوە گرنگ بوو لەو نمونانە جیاوازی هۆكارەكان دەربخەم كەیەكێ بەهۆكاری نەبونی، جەنگ، بونی شێلتەرەكان، خێزان، بەپێچەوانەوە زۆرینەی سەرۆك باندمان لەدەرەوە دەبینی دەماندواندن، بەڵام گرتوخانە دەرگایەك بۆناسینی ئەوانەی ناگیرێن، واتە بەهۆی ماسیە بچوكەكانی ناو حەوزەكەوە ماسیە گەورەكانی نێو ئۆقیانوسەكەم دەبینی.
پرسیار: ئەم كتێبەی تۆ ( ئۆقیانوسێك لەتاوان ) ساڵی 2007خەڵاتی باشترین كتێبی پێدراو نزیكەی دەجار چاپكراوەتەوە، پرسیار ئەوەیە تاچەند لەو باوەڕەدابوی ئەم كتێبە ئەو دەنگدانەوەی هەبێت ؟
خەندان حەمە جەزا: بڕوام هەبو لای خەڵكی ئاسایی پێشوازی دەكرێت، گەرچی بەخەیاڵی ببینن، چونكە من بەچاوی خۆم قوربانیانم دەبینی و بەسەر هاتەكەم دەبیست، كەچی جاردوای جار زیاتر توشی شۆك دەبووم و بڕوام نەدەكرد، جا وەرە كەسێك بەس بیخوێنێتەوە بەشێكی كەمیشە لەڕاستیەكان، بەلام هەرگیز بڕوام نەبوو خەڵات بكرێت، دیارە خوێندنەوەو تێگەیشتن لەهەدەفی من لیژنەی هەڵسەنگاندن بوون كەواتە ئەوان خەڵاتەكەیان بەخشی بەمن.
پرۆفایل
خەندان محەمەد جەزا لەساڵی 1993 لەڕێكخراوی منداڵپارێزی كوردستان كاری كردووە، بۆیەكەمجار وەك ژن كاری كردووە لەسەر منداڵی سەرجادە، پاشان كاری كردووە لەگەڵ منداڵپارێزی بەریتانیا بۆژنانی ئەنفال، لەساڵی 1996- 2008 كاری كردووە وەك بەڕێوەبەر لەڕێكخراوی ڕۆشنبیری و كۆمەڵایەتی خانزاد سەربەڕێكخراوی هاوكاری ئەڵمانی و ڕاستەوخۆ سەرپەرشتیاری پرۆژەی گرتوخانەو كێشە كۆمەڵایەتیەكانی كردووە، ئەندامی بۆردی دژ بەتوندو تیژی منداڵان و ژنان بووە، هەروەها بەشداری لەزۆربەی سیمینارو كۆنفرانسەكانی ناوەوەو دەرەوەی ووڵات بووە .
