عیماد عەلی: بۆچی بە بۆچونی سیاسیەوە، هەڵسەنگاندن بۆ کۆنفرانسی دابران دەکەن ؟
با لەسەرەتاوە ئەوە بڵێم، ئەوەی لەم چەند ساڵەدا بەرێوە دەچێت، حوکمرانیەکی نە دیموکراسی و نەش عەلمانی راستەقینەیە . ئەوەی رەخنەی سیاسی بە پشتخانی ململانێی رەقی حزبیانە لە کارێکی تا رادەیەک زاستی دەگرێت، با هییچ نەبێت رێز لەو خەڵکە جوانبیرە زانستخوازە بێلایەنە بگرێت، کە تامەزرۆی گفتوگۆ و کۆر و کۆبونەوەن و، کۆنفرانسی دابرانیان وەک دەرەتان ئەژمار کردووە بۆ تاودانی بیروبۆچون و فیکری راستەقینەی خۆیان، کە بۆ فەراهەم بونی کارێکی وا هیچ دەزگایەک خۆی لەقەرەی نادات . ئەوەی رەخنە لە کۆنفرانسی دابران دەکَرێت بوختان بۆ دیموکراسی و عەلمانیەتی راستەقینە نەکات . دیارە پێم خۆشبو ئەوانەی رەخنەیان لە کۆنفرانسی دابران گرتبوو، لەروانگەی کاری دیموکراسی راستەقینەوە لە هۆڵەکەدا بان و بە دەنگی بەرز قسەی خۆیان بکردایە و بڵێن، ئەوەی لێرە هەیە و بەرێوەدەچێت هەڵەیە، نەک لە دوورەوە بێت و لەو نوسەر و سیاسەتمەدارانە بن، کە بە پشتخانی فیکری ئیسلامی سیاسی و هەر یەکەو بە شێوەیەک و بە پێی کاری حزبایەتی و پێگەکەی و تەنانەت هەڵوێستی لە رێکخەرانی کۆنفرانسەکە و، لەو بۆچونە تەسکبینتر لە سەرپەرشتیارەکەی، رەخنە بگرن، وەک دژایەتی شەخسی . بەداخەوەی هەمویان لەوانەن، کە بە تاکە بەهانەیەک بۆ دژایەتی سکیولاریزم و وەک ئیستغلالکردنی بارودۆخە داراییە نالەبارە گشتیەکەی کوردستان و کەشە سیاسیەکە و بۆ بەدەستهێنانی سۆزی خەڵک و تەنانەت لە سۆنگەی دژایەتی شەخسی و حزبیەوە، بەو روحیەتەوە قسەیان کردووە، کە ئەمە جێگەی سەرسورمانە .
من لێرەدا بە راشکاوی دەیڵێم، هەرچەند ناراستەوخۆش بێت، لەوانەیە تا رادەیەکی باش کاری سیاسی و ئامانجی حزبیش لە پشت بەستنی ئەم جۆرە کۆنفرانسانەوە بێت، کە بە بۆچونی من ئەگەر واش بێت، لەم رێگەوە ئامانجە سیاسیەکەیان ناپێکێت، بەڵام بە رێژەیەکی باش هەندێک گۆمی مەنگی وەزعی فکر و فەلسەفە دەشڵەقێنێت و بوێری دەبەخشێت بەوانەی کە تا ئێستا کەشی گشتی وەزعی کوردستان لە رووی کۆمەڵایەتی و رۆشنبیری و فەلسفیەوە رێگەی پێنەداون قەناعەت و بۆچونی راستەقینە و پشتخانی دروستی خۆیان لە پێناو قازانجی گشتیدا دەربخەن .
دیارە بونی مەنبەری زۆر و ئاستی رۆشنبیری میلەت و زاڵێتی کەلتور و دابونەریتی بێگانە و بەتایبەتی وڵاتانی دواکەوتوی ئیسلامی و، ترس و تۆقاندن و چەقبەستن لە خۆمت کردن و لەدەرگا نەدانی بیر و فکری مۆدێرنە و دورکەوتنەوە لە خۆسازان لەگەڵ سەردەمی ئەمرۆ، لە کۆمەڵی کوردەواریدا، وای کردووە کە تەنانەت زۆرێک لە رۆشتبیران و پسپۆرانیش بە راراییەوە و بە دودڵی لەدەرگای قەناعەت و ئەو پشتخانە سکیولارەی خۆیان بدەن، بۆیە هەندێک دەنگی باڵای زوڵاڵ و میانرەوی عاقڵمەندانەی نا سکیولار خۆیان لە قەرەی ئەم جۆرە کۆنفرانسە داوە و، لە بەرامبەردا هەندێکی تری تەنها لە خەڵکی نەشازیش، لە روانگەی تەسکبینی و تاک رەفتاری خۆیانەوە لە قەرەی ئەم بابەتە تا سەر ئێسقان مەعریفی و زانستی و فەلسەفەیە دەدەن و، تەنها و تەنها لە سەر ئەرزی ململانێی سیاسی و بە مامەڵە کردن بە قەناعەتی پێشوەخت و پشتخانی ناسکیۆلار یان دژە سکیۆلار و قاڵبوی نێو کایە دینیەکان، قسە دەکەن .
هیچ کەسێک نیە بیری لای وەزعی نالەباری دارایی کوردستان نەبێت، بەڵام دەکرێت تەنها بە کز و ماتی و دەست لەسەر گۆنا، ئەو خەڵکە دانیشن و بە دژایەتی یەکتر و شتی بچوکی لاوەکی بەمەبەستی ململانێی سیاسی و، بە هەڵوێستی پێشوەختە بۆ روداوێک یان دیاردەیەک یان هەر کارێکی پێویست بۆ بەرەنگاربونەوەی چەقبەستوویی وەزعی کۆمەڵایەتی و کارکردن بۆ ئیستغلال نەکردنی لە لایەن هێزی کۆنەپارێز و کۆنەپەرستیش، بیری راستی لێ نەکەیتەوە، تۆ کارێکی ئاوها بدەیتە بەر تانە و تەشەر و تەنها بە بارودۆخ و وەزعی داریی نالەباری ببەستیتەوە، کە سوور بزانێت فەرامۆشکردنی ئەم جۆرە کارانە بە هیچ شێوەیەک و لە هیچ لایەکەوە مادی بێت یان مەعنەوی، کاریگەری ئیجابی لەسەر وەزعە گشتیەکە نابێت، بەڵکو بە پێچەوانەوە، زەمینە بۆ ئەنتی سکیولارەکان خۆش دەکات کە ئیستغلالی نەداری و نەبونی میلەت بکەن و راکێشی بکەن بۆ عەقڵی بیرتاریکی ، بێگومان لەو بارەوە هەموان دەزانن تەنها لە رێگەی ئیستغلال کردنی فەقیر و هەژار و وەزعی نەداری و باری ناجۆری خەڵک بە تاک و خێزانەوە، دەتوانن بچنە نێو ماڵانەوە و گەرای خۆیان دابنێن .
جار ئەگەر تۆ چالاکیەک بکەیت کە قورساییە داراییەکەی لە سەر ئەستۆی خەڵکی دارا و دەوڵەمەند بێت و، تەنانەت ئەگەر ئەم کارە نەکەیت ئەو برە پارەیە هیچ شوێنێک نەگرێت و لەگەنجینەکاندا کۆبکرێنەوە و بخرێتە سەر پارە هەڵگیراوەکانی تر و لە هیچ کون و قوشبنێکەوە قازانجی بۆ خەڵکی هەژار و داماو نەبێت، ئەگەر بە هەر شێوەیەک بەکار بهێنرێت تۆ بۆ کارێکی رۆشنبیری فکری قازانجبەخش بەکاریبهێنیت، زەرەر لە کێ دەدات .
باشە بۆ بە تەنها قسە لەسەر بارە داراییەکە دەکەن و، لە رووی بیرو فکرو فەلسفەی لە جۆری کاری کۆنفرانسەکە و ئامانجەکانی و ناتەبایی لەگەڵ بۆچون و فکری ئەواندا ناکەن، ئەگەر ئەمە بۆ خۆهەڵکێشان و کاری شەعبەوی و سیاسەت و بە جۆرێک هەوڵدان بۆ قۆرخکردنی وەزعی رۆشنبیری فکری و سیاسی لە رێگەی تەکتیکی ئیسلامی سیاسیەوە نەبێت، چ جا با ئەو کەسانەش لە نێو حزبە لیبرالەکانیشدا خۆیان شاردبێتەوە، جگە لە چەواشەکردن هیچ شتێکیتری تێدایە . باشە ئەگەر وابێت، دەبێت حزبە ئیسلامیە سیاسیەکان کۆنگرە نەبەستن، کە بە دەیان جار زیاتر خەرجیاتی لەم جۆرە کۆنفرانسانە ( کە لەسەر حسابی خەڵکی سەرمایەداریشە ) زیاترە، با ئەو حزب و ئەو کەسانەش هەر هیچ نەبێت کۆنگرە و چالاکیە سیاسیە پر لە خەرجیاتیەکانیان دوابخەن و، هەرچی داهات و خەرجیاتی وای هەیە پێشکەشی خەڵکی داماوی کوردستانی بکەن لەم قەیرانە داراییەدا، یان با یارمەتیە دەرەکیەکانی وڵاتە ئیسلامی و رێکخراوەکانی ئیسلامی سیاسی بۆ خەڵکە برسیەکان خەرج کەن نەک بۆ حزبەکانیان و چالاکی سیاسی و تەنانەت بیری تاکرەوی و بۆسەفەر و خەرجیاتی سەرکردەکانیان .
لێرەدا ناڵێین گەندەڵی لە کوردستاندا نیە، ناڵێین مافیاهەمەچەشنەکان دروست نەبووە پێویست نیە چارەسەرێک بۆیان بدۆزرێتەوە، بەڵام با فشار لەولاوە بکرێت و هەر هیچ نەبێت لایەک لیچیان بکرێتەوە بۆ کاریچکی قازانجبەخش و بیر و عەقڵ هەژێن، بۆ ئەوەی هەر هیچ نەبێت ئەگەر تەنها گەنجانیش بێت چانێکی مرجوانە لە رووی بیرو بۆچونیانە نەبەنەسەر . بۆیە پێویستە بڵێم، با خەڵکەکە لە رەوتی گۆرانکاری بەردەوام بێت سەرەرای قورسایی و سەختیە هەمەچەشنەکان و نەهێڵێت بوار بۆ تاریکپەرستی برەخسێت لە بەهەر شێوەیەک بێت با ئەوانەش لە دوورەوە چاوەریێ مرجدن و تارکی بن .
