عیماد عەلی: دیدگای ستراتیجی لەهەگبەی سەرکردایەتی کوردستاندا.
کورد بەم حاڵەتەوە و سەرکردایەتی بەم پەرشوبڵاویەوە و ناکۆکی نێوخۆیی بەم ئاستەوە و هاوکێشەکان بەم ئاڵۆزیەوە و باری سیاسی و ئابووری بەم خراپیەوە، وات لێ دەکات لە بنەرەتدا لەوباوەرەدا بیت کە سەرکردایەتی کورد بەم پێکهاتەوە هەر لە کاتی شۆرش و دوای راپەرینیش تەنها لەسەر تەکتیکی رۆژانە و ململانێی حزبی و شەخسی دوور لە ستراتیج و دانانی خەتی سوور و بەرژەوەندی باڵاو، تەنها لە بازنەیەکی بۆشدا سوراوەتەوە و هیچی تر.
ئەوگۆرانکاریە گەورانەی کە روودەدەن، تورکیا کە بەتوندی جموجوڵی سەرکردایەتی کوردستانی باشووری لە روبەرێکی تەسکدا بەستۆتەوە، بەو روو وەرگێرانەی تارادەیەک خۆی خزاندە تەوەری نیمچەبراوەی نێو ساحەی سیاسی سوریاوە و مامەڵەیکی ئاسایی لەگەڵ ئێراندا دەکات و لە سەر زۆر خاڵی هاوبەش و بەرژەوەندی تێکەڵاو رێکەوتوون، کەچی کورد لەسەر هەمان ریتم و پەیوەندی مامەڵە لەگەڵ تورکیا لەبەرامبەر ئێراندا دەکات و، لە سەرجەم لایەنەکانی هاوکێشەکاندا بە ئاوازە کۆنەکە سەما دەکات.
وڵاتانی عەرەب و پەیوەندیەکانیان لەگەڵ ناوچەکە و وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەراست هەر رۆژەو جوڵەی پێچەوانەی تێدەکەوێت و جێگۆرکێی بەرچاو لە سیاسەتەکەیاندا دیارە، کەچی کورد بەهەمان پەیوەندی و بە رێژەی نەگۆرەوە لەو بارەوە دەجوڵێتەوە و بە سیاسەتی تاک حزبی و بە ئاراستەیەکی نابەجێ مامەڵەی لەگەڵدا دەکات و بە پێی پەیوەندیە نێ،خۆییەکەی لایەنەکانی عیراق ئەو پرسە دەخوێنێتەوە و سەرکردەکانی کورد سەردانەکانیان (لە کاتی کێبرکێی فۆرمولە وەن ) وەک پەیوەندی عەشیرەت و خێڵ دەبەن بەرێوە.
پەیوەندیەکانی ئەمریکا و تورکیا و مامەڵەیان لەگەڵ پرسەکەی سوریا و ناوچەکە بەگشتی ئەگەر بە شێوەیەکی کاتیش بێت دەلاقەیەکی تێکەوتووە، کەچی کورد بەهەمان شێوە و رەفتار و ئاستی کۆنی پەیوەندیەکانەوە لەگەڵ هەردولادا لە روبەرێکی تەسکدا دەسورێتەوە و بە دەست بەستراوی بێ دەرەتان و سەرلێشێواو دەجوڵێتەوە.
ئێران و پەیوەندیەکانی لەگەڵ وڵاتانی ناوچەکە و جیهانیش، بەشێوەیەک دەبینرێت کە هەنگاوی زۆر گەورەی ناوە لە باڵادەستی و، لە رووی باری ستراتیجی مامەڵە کردن لەگەڵ ناوچەکەدا مەودایەکی گەورەی بریوە و گەیشتۆتە حاڵەتی دروستبونی ئیمبراتۆریەت لە رووی زاڵێتی بەسەر ناوچەکەدا، کەچی کورد(واتە دەسەڵاتی زاڵ و دەسترۆیشتو) لەسەر هەمان ریتم و بێ ئەوەی جوڵەیەک بکات دەروات بەرێوە . ئەمریکا و روسیا و وڵاتانی ئەوروپا هەر یەکە و سیاسەتێکی هەیە و رۆژانە هەڵوێستی هەر لایەک گۆرانکاری زۆری تێدا دەبێت و، بە پێی بەرژەوەندیە لێکئاڵاوە هەمەجۆرەکان دەجوڵێنەوە و زۆرینەیان بە ستراتیجی کاری سیاسی ئامانجەکانین دیننەدی، کورد واقی ورماوە و نازانێت چۆن لەگەڵ هەریەک لەوانەبجوڵێتەوە.
ئا بەم سەرکردایەتیەی کوردستان کە بەم شێوەیە دەیبینین و گیرۆدەی بیری تاکرەوی و نەرجسیەت و بەرژەوەندی تەسکی خۆی و حزبەکەی بووە، جگە لە ماڵوێرانی نێوخۆیی و دووری مەودای نێوان لایەنەکان هیچی تری لێ سەوز نابێت . لە واقعێکی ئاوها و نەبونی دەستەیەکی باڵای سەربەرخۆی خەمخۆری پرسە گەورەکەی کورد و گیرۆدەبونی ئامانجی گەلی کوردستان بەدەست سەرکردەی حزبی تەسکەوە، تا ئەمرۆ بە قودرەتی تاک حزبی و ململانێی نێوخۆیی، پەیوەندیە دەرەکیەکان بەرێوەدەچێت . ئەگەر بە وردی هەڵسەنگاندنی بۆ بکەیت، دوور لە یەکانگیری بەرژەوەندی وڵاتان لەمەر ناوچەکە و بونی کورد وەک کارەکتەرێکی ئەمری واقیع، ئەگەر بە پێی هاوکێشەو لە روانگەی بیری زانستیانەی سیاسەت و پەویەندیەکان بخوێنیتەوە، دەبێت لە دەرئەنجامدا چاوەروانی کارەساتی لێبکەین . بۆیە ئەگەر هەر شتێکمان بەسەردا بێت، یان لە دواجاردا بە پێی سیاسەتەکانی ئەوانی تر بەدوور لە کورد لە هەردوو بارەکەوە، یان سەرکەوتن بەدەست بێت بە پێی هاوکێشەکان، یان ژێرکەوتن بە پێی نەزانینی سەرکردایەتی کورد، ئەوا بە کارێکی ئاسایی لەقەڵەم دەدرێت، ئەمەش لە روانگەی کاری سیاسی سەردەمانە و بە پێی خوێندنەوەی دیدگای ستراتیجی هەر وڵاتێکی تەنانەت دواکەوتوش، کە لە نێو بەرێوەبردنی کاروباری سیاسی کورد دا بوونی نیە و بیری لێناکرێتەوە و تەنها جموجوڵی شەخسی و حزبی و بە شێواوی و تێکەڵی و زۆرجار نا بەرپرسیاریانە، ئەم حاڵەتەی لێکەوتۆتەوە کە جەیبینین و بەردەممان لێ دیار نیە و دواررۆژمان لێڵە . پاش بیست وپێنج ساڵ بەرێوەبردنی کاروباری نیمچە دەوڵەتی کوردستان، جگە لە کاربەرێکردن و خۆسەپاندن، دەنا دەتوانین بڵێین بە راستی هیچ دیدگایەکی ستراتیجی لە سیاسەتی کوردا تا ئێستا لەدایکنەبووە.
