کامەران چروستانی: سیستمی تەندروستی داهێنانێکە و پزیشکەکانمان سوپەرمان.
بەڕێوبەری نەخۆشخانەیەکی منداڵبوونی حکومی لەناو نەخۆشخانەیەکی منداڵبوونی کەرتی تایبەتدا گیان لەدەست دەدات و دەمرێت.
بۆ وەزارەتی تەندروستی ئەگەر واقیعییانە ئەم ڕووداوە هەڵبسەنگێنێت بڕوا ناکەم کارەساتی گەورەتر هەبێت.
بەبێ ئەوەی خۆمان بخەینە ناو دەریای بەراوردکردن لەگەڵ وڵاتانی هەژار یان پێشکەوتووی دیکە، ئەگەر تەنها بە وردبینییەوە تەماشایەکی سیستمی تەندروستی بکەین، ئەوا قەیرانەکانی ئەو سیستمە ڕوون و ئاشکرا دەردەکەون بەبێ ئەوەی پێویست بکات لەو بوارەدا یان بوارێکی دیکەدا مرۆڤ پسپۆر بێت. سکاڵا و ڕەخنە و نەبوونی متمانەی هاووڵاتی بەو سیستمە باشترین بەڵگەن.
پێش هەموو شتێک ئەگەر ئاوڕێک لە بنەما زانستییەکان بدەینەوە سەبارەت بە توانا جەستەیی و هزرییەکانی مرۆڤ، ئەوا ئەوەمان بۆ ڕوون دەبێتەوە کە شێوازی کارکردنی زۆرینەی پزیشکەکان و ئەو کاتەی لە ماوەی بیست و چوار کاژێردا لە کار بەسەری دەبەن لە دەری ئەو سنوورانەیە کە خودی (زانستی پزیشکی) بۆ سنوورەکانی توانای مرۆڤ دەستنیشانی کردووە بۆ ئەوەی مرۆڤ لەو سنوورەدا بتوانێت ئەرێنیانە (کارێکی بەرهەمهێنەر) ئەنجام بدات. سەرجەم ڕێکخراوە جیهانییەکان کۆکن لەسەر ئەوەی کە کاتیێکی ئاسایی بۆ مرۆڤ لەنێوان هەشت بۆ نۆ کاتژمێرە لە ڕۆژێکدا، بەڵام پزیشکێک کە بتوانێت لە کاتژمێری هەشتی بەیانییەوە هەتا کاتژمێری دووی پاشنیوەڕۆ کار بکات ئەوا شەش کاتژمێری لەو هەشتە بەجێ هێناوە. وەلێ سەیرەکە لەوەدایە کە زۆرینەی پزیشکەکانمان پاش ئەوە دەچنە کلینیکەکانی خۆیان بۆ ئەوەی پێنج شەش کاتژمێری دیکەش کار بکەن. کەواتە پێویستە پزیشکەکانمان سوپەرمان بن بۆ ئەوەی هەموو ڕۆژێک بتوانن دە بۆ دوانزە کاتژمێر کار بکەن یاخود سەرجەم بنەمای ڕێکخراوی جیهانیی تەندروستی و بنەما زانستییەکانی دیکە سەبارەت بە کارکردنی هەشت کاتژمێر بە هەڵە هەڵبسەنگێنین.
بەڵام ئەوەی جێگەی پرسیارە ئەوەیە: ئایا وەزارەتی (تەندروستی) بێ ئاگایە لە دروستی و نادروستیی شێوازی کارکردنی پزیشکەکانی ناو وەزارەتەکەی خۆی یاخود ئەو ئاشی ئەو وەزارەتەش هەر خوا ئەیگێڕێت؟
هاوکات زۆرینەی پزیشکەکان ڕۆژانە چاویان بە زیاتر لە پەنجا نەخۆش دەکەوێت جگە لەو نەخۆشانەی کە جارێکی دیکە ئەنجامی هەندێک پشکنین بۆ لای هەمان پزیشک دەهێننەوە. جا ئەگەر بۆ هەموو نەخۆشێک تەنها دە خولەک تەرخان بکرێت، ئەوا زیاتر لە هەشت کاژمێری دیکە دەکات. بەڕێکردنی هەموو ئەو نەخۆشانە لە ماوەیەکی کەمدا نیشانەی نەبوونی کات و بێ بایەخی پزیشکەکانە بەو نەخۆشانە و بوونی خەسڵەتێکی بازرگانیکردن لە مامەڵەی نێوان پزیشک و نەخۆشدا، کە تیایدا نەخۆش دەبێت بە قوربانی قازانجە داراییەکانی پزیشک. بگرە هەندێک جار زیاتر لە نەخۆشێک لە ژووری پزیشکەکەدا ئامادەن و هەر یەکەیان لەبەردەمی ئەوی دیکەدا باس لە نەخۆشییەکەی خۆی دەکات. ئەم دیاردەیە لە گەندەڵترین و هەژارترین وڵاتەکانی جیهاندا ڕوو نادات.
ئایا وەزارەتی تەندروستی ئاگاداری ئەم ڕاستییە تاڵانەی قەیرانی سیستمی (تەندروستی)یە، خۆ ئەگەر بێئاگایی خۆی پێشان بدات ئەوا (عوزر لە قەباعەت خراپتر). کارەساتەکان لێرەدا تەواو نابن، بەڵکوو سیندیکا و ڕێکخراوەکانی پزیشکان باس لەوە دەکەن کە ئەوان کاریان بە نەخۆشخانە حکومییەکان نییە، بەڵکوو کار تەنها لەسەر ڕێکخستنی کاری کلینیکەکان دەکەن، بەڵام نازانرێت لە بەرژەوەندی کێدا: پزیشک، تاقیگەکان، دەرمانخانە یان نەخۆش یان هەموویان؟ ئایا ئەو ڕێکخراوانەش بێ ئاگان لە پێکەوە کارکردنی دەرمانخانە و تاقیگە و پزیشک و خاوەن تەلارەکان؟ بێ ئاگان لەوەی کە هەندێک پزیشک ئەنجامی تاقیگەیەکی دیاریکراو نەبێت هیچ ئەنجامی پشکنینی تاقیگەیەکی دیکە قبوڵ ناکات؟ ئایا ئەو سندیکا و ڕێکخراوانەش بەشێکن لەو ئاشەی خوا دەیگێڕێت؟
دەڵێن: لە هەر شوێنێک گەندەڵی لە دامودەزگاکانی وڵاتدا هەبێت، ئەوا پێش هەموو شتێک کەرتی تەندروستی دەگرێتەوە. ئەم وتەیە ڕاستییەکە و هاووڵاتی لەسەر ئەرزی واقیع ڕۆژانە ڕووبەڕووی دەبێتەوە. گەندەڵی و (نامرۆیی) سیستمی تەندروستی گەیشتۆتە ئاستێک کە بەڕێوبەری نەخۆشخانەیەکی منداڵبوون ڕوو بکاتە نەخۆشخانەیەکی دیکە و بە داخەوە لەوێش گیان لەدەست بدات. لە ڕاستیدا ئەمە لەلایەک ئەوە دەردەخات کە نەخۆشخانە حکومییەکان لە گەلێک لایەنەوە کەموکورتی و کێشەیەکی گەورەی تیادایە، لەلایەکی دیکە ئەوە دەردەخات کە مرۆڤ ئەگەر بیەوێت ڕێگەچارەیەکی دروست بۆ چارەسەری کێشە تەندروستییەکانی خۆی بدۆزێتەوە ئەوا باشترە ڕوو لە نەخۆشخانە تایبەتییەکان بکات، هەرچەندە لەوێش هیچ گەرەنتییەک نییە.
پزیشکەکان لەم هەرێمەدا کەسانێکی بەختەوەرن، چونکە کەوتونەتە ناو سیستمێکەوە کە کەس نییە لێیان بپرسێتەوە چۆن کار دەکەن نە کەسیش ئاوڕێکی ڕاستەقینە لە داهاتی راستەقینەی پزیشکەکان، شێوازی کارکردنیان، گونجاندنی لەگەڵ شەرەفی پسپۆریی کاری پزیشکی و . . . هتد دەداتەوە، هەر بۆیە جەستە و تەندروستی مرۆڤ لەم هەرێمەدا بوون بە کاڵایەک لەنێوان سێ کوچکەی (پزیشک و تاقیگە و دەرمانخانەکان) بازرگانی پێوە دەکرێت. بێگومان سیستمێکی تەندروستیش کە پڕ بێت لە داهێنانی قەیراناوی، ئەوا پزیشکەکانی هەر دەبێت سوپەرمان بن.
