بەهرۆز جەعفەر: پارتى و قوتابخانەى فیکریی پەکەکە.
عەقڵ: کەرەستەیەکە پێى ئەگەینە بەختەوەرى و، قوتارمان ئەکات لەجەورو ستەم. بەو واتایەى لە ڕێگەى پرۆسەى بەئەقڵانیکردنەوە ترس و تۆقاندن و برسێتى ناهێڵێن. چۆن..؟. هەریەکەو میتۆدێکى هەیە، مەسەلەن لە سەردەمى ڕۆشنگەریى دا هەموو پنتەکانى ژیان ئەدرێنە بەر نەشتەرى ڕەخنەو، پرسیارو، گومان، ئەقڵ کۆمەڵگەى خێڵەکى هەڵئەتەکێنێت، ” من بیر ئەکەمەوە، کەواتە من هەم” ئەبێتە دروشمى بەرایی مەشخەڵەکە، لە تیۆرى ڕەخنەگەراییدا، بەتەواوى ووتەکانى “کانت” پشتڕاست ئەکاتەوە بەوەى: هیچ ڕێگایەکمان لەبەردەمدا نەماوە جگە لەڕەخنەگرتن “، یانى ڕێگەى پێشکەوتن ڕەخنە گرتنە، یانى نابێت جڵەوى خۆمان بدەینە دەست شتەکانى دەورو بەرەوە تا ئەگەین بە ئاکامێکى دڵخۆشکەر، ئەمەش ڕێبازێکى ئەقڵانیە. بەڵام پرسیارى گەورە ئەوەیە: ئەوە کام ئەقڵە ئێمە ئەگەیەنێت بە ژیانێکى شایستە.؟.
ئۆجەلان، بەتەنها دامەزرێنەرى پەکەکە نییە، وەک ڕەوتێکى چەپى شۆڕشگێڕیی، ئاخەر جگە لەپەکەکە (کە تا دێت گەشە ئەکات) لەدونیادا ئێستا چەپى شۆڕشگێڕ نەماون، ئەگەر یەکێ کتێبى ” کۆمار” ى ئەفلاتۆن و ” محاورات” ەکەى خوێندبێتەوە، لە پێشدا هەست ئەکا ئەم ئەفلاتۆنە هەندێ وڕێنەى خەیاڵاوى کردووەو نوسیویانەتەوە، دەنا ئەوە بەکێ جێبەجێ ئەکرێت! . دوایی ئەزانیت کە ئۆجەلان کتومت کۆپى پەیستى ئەفکارەکانى ئەفلاتۆنى کردووەو وتۆتەوە، بەڵام ئەفلاتۆن لە خەیاڵ و چوارچێوەى ئایدیاڵێکدا پێش هەزاران ساڵ و، ئۆجەلان لە سەر زەمین و واقیع بەرجەستەى کردووە. بەتایبەتى لە ئارگیۆمێنتى ئەوەى کێ پێویستە پاسەوانى کۆمەڵگە بێت ؟. پاشان چۆن پلانگێڕییەکان بناسینەوە؟. نیوە زیاترى ئاخ و ئۆف و کۆژانەکانى ئۆجەلان شیوەنکردن و هاوارکردنە لەدەست مۆدێرنیتەى سەرمایەدارى، ناسیویەتى کە چۆن ناوەڕۆکى پڕ لەدرۆینەى خۆرئاوا بە کڵافەیەک دەزووى نیمچە ڕاستى ڕەنگاو ڕەنگ دەوردراوە.
پلانگێڕیی: هەستیارترین ئامرازو ڕۆحى هونەرى دەسەڵاتدارێتی یە. تێگەیشتن لەپلانگێریی بۆ جینۆسایدو لەناودانى میللەتێک، لەبارى جوگرافیی و کلتورییەوە، ئاسان نییە، بەتایبەت لەسەروەختى مۆدێرنیتەو تازەبونەوەى کۆمەڵگەکان و فەتحکردنى جیهان لەلایەن خۆرئاواوە. ڕونتریش تێگەیشتن لە زهنیەتى فەلسەفى و سیاسی پشت پلانگێڕییەکان، بایەخدارەو گرنگیەکى زۆرى هەیە.
هەرچرکەساتێکى مێژووى کورد بگریت، ئەتوانیت دەیان پیلانگێڕیی ڕیزبکەى، کەبەردى ژێر کۆڵەکەى هەر قۆناغێکن ، ئەگەر لە باکوردا، تەنها یەک قۆناغى کورتى مێژوویی هاوچەرخ وەک نمونە وەربگرین: پیلانگێریی فیرقەکانى حەمیدیە (1914) لەبتلیس دژى مەلاسەلیم ، لەساڵى (1925) دژى شێخ سەعیدی پیران ،پیلانگێڕیی (1930) ى ئاگرێ ،ئینجا (1937) ى کۆمەڵکوژیی دێرسیم ، دۆزى (49) کەسى (1959) و (400) کەسییەکەى (1960) و، ئەوسا کوشتنى فائیق بوجاق و تیرۆرى سەعید قرمزی لەلایەن (پارتى دیموکراتى کوردستان) ەوە. سەدان پیلانگێڕیی دیکە تا ڕۆژى ئەمڕۆمان لەدژى کوردو پەکەکە ڕێکخراوە، بە تیرۆرى ساڵى (2013) ى سێ ژنە چالاکەکەى کوردیشەوە لە فەڕەنسا. بەڕێککەوتنى هەرە ستراتیجى نێوان ئیسرائیل و تورکیاوە لە ساڵانى نەوەتەکان، تەنانەت بە گەلەکۆمەکى نێودەوڵەتى بۆ دەستگیرکردنى ئۆجەلان، هەر بەجدیی کاتى ئەوە نییە کورد بیرێک لە خۆى و ئایندەو بەرامبەرەکانى بکاتەوە ؟. کاتى ئەوە نییە لە چوارچێوەى فیدراسیۆنێکى نەتەوەیی دا یەکێتیەکى نیشتیمانى ئاوا بکات؟.
فیکرى ئۆجەلان، لە دروستبونى گەردیلەیەکەوە بۆ گەردوون، بۆ گەشەکردنى کۆمەڵگە، بۆ گەشەکردنى ئابوریی لەسەر سکەیەکى ڕێک (Sustainable development) بۆ مافەکانى: منداڵ، ژن، دین، ژین، بۆ ڕێگەچارەى نەتەوەیی دیموکراتیک و….تادوایی. هەمووى بەرجەستەکردووە، فیکرێکە پراکتیزەکردنى هێند سەختە تەنانەت کەسە نزیکەکانى خۆشى لێی ڕائەکەن. لەبارى ویژدانیەوە (18) ساڵە سەرکردەیەکى وەک ئۆجەلان لە زینداندایە، ئەو لە زیندانێکى تاکەکەسیەوە گەلێکى چەوساوەى بیر نەکردووە، قوربانیەو داواى ئازادبونى جەللادەکەى ئەکات. کەچى سەراپا کورد لە دەرەوەى زیندان خەریکى بەد کارى و جەمسەرگیریی هەرێمایەتین (Regional Polarization) بۆ مانەوەى گروپگەرایی و شەخسگەرایی خۆیان. ئەمە نەک هەر بۆ حزبەکانى باشور، بەڵکو خودى پەکەکە و هادەپ یش لە حوزەیرانى (2015) ەوە چونکە نەگەڕانەوە بۆ ئیمراڵى و، ئامۆژگارییەکانى ئۆجەلان، ئاوها عاقیبەتى هادەپ کەوتە زیندان و پەراوێز و، دوور نییە پەکەکەش نەکەوێتە بەر گەلەکۆمەکى سەربازیی تورکیا-ئیسرائیل- هاوپەیمانى دوەلى، بەرە بەرە هەندێک لە تۆپى سەرکردەکانى ڕۆژئاواش (بە پێی زانیارى تەواوى ئێمە) وەختە پەتاو ڤایرۆسى گەندەڵى و چەتەیی سەرکردەکانى یەکێتى نیشتمانى کوردستانیان پێ بگا. خەریکى قاچاخچێتى و پارە کۆکردنەوەن لە چیاى شەنگالەوە بۆ سوریاو، لە سوریاوە بۆ ئێران و.. لە کون و کەلەبەرەکانى ترەوە…تادوایی. ئەمە بەرئەنجامى لادانە لەو قوتابخانە فیکرییەى خۆیان.
ئیشى من لەم نووسینەو سەرجەم نووسینەکانى تریشم، پاڵپشتى کردنى هیچ گروپ و ئایدۆلۆژیایەک نییە، بەڵکو شەرحکردنیەتى وەک ئەوەى کە (هەیە). پارتى دیموکراتى کوردستانى عێراق خاڵى بەهێزى ئەوەیە سیاسەتى نەوت و غازى سروشتى بەدەستە، بەمەش پاڵپشتى تورکیاو کەنداو و وڵاتانى خۆرئاواى بە ڕێژەیی بەدەستهێناوە، خاڵى لاوازى ئەوەیە کە هیچ مەدرەسەیەکى فیکریی ئاڕاستەى ناکا. ئەوەى هەیە تەنها چەند ڕاوێژکارێکەو پێشنیار ئەکا کام پول پێش کام پول دابنەن. ڕاستە لەباشورى کوردستان پارتى تاکە حزبە کە دروشمى سەربەخۆیی سیاسی و ئابوریی بەرزکردۆتەوەو کارى بۆ ئەکا. لەواقیعدا هەموو حزبەکانى تر دژى ئەمەن. بەڵام ئەمە بۆ پارتى (پرۆژەیە، قەزیەیە) نەک (فیکر) ێکى ڕۆشن. بۆ نمونە: نازیەکان دژى ئاریەکان بون، ئەمە فیکرێک بو، باشى و خراپى ئەم فیکرە بۆ هەر توێژەرێک جێی گفتوگۆ نییە، ئەوە گرنگە کە فیکرێک هەبێت تۆ بناغەى باسەکەتى لەسەر هەڵبچنى. گرنگ ئەوەیە قوتابخانەیەکى فیکریی هەیە پەکەکە ئاڕاستە ئەکات. ئایا یەکەیەکى ترى فیکرى لە هەرچوار پارچەى کوردستاندا دروست بووە کە تەحەداى فیکرى ئۆجەلان بکات؟. پارتى بۆ ئایندەى ململانێکانى چەند ناوەندو ئینستیوتى واى هەیە کە بەر بە فیکرى ئۆجەلان بگرێت؟.
هەمیشە لەو قۆڵ و بەرانەى کە بەرانبەرەکەت لاوازە تۆ هێرش ئەکەى، بە پێچەوانەوە تۆ گورزێکى خراپت بەر ئەکەوێت، باشورى کوردوستان لە بۆشاییەکى هزری و فەلسەفى و ڕۆحى و نەتەوەیی وەهادایە، کە هەموو قۆڵ و بەرەیەک بۆ فیکرى ئۆجالان و پەکەکە واڵایە، تا گەشە بکات. یەک لە ئیشە کورت بینیەکانى ” نەوشیروان موستەفا” دواى جیابونەوەى لە یەکێتى ئەوەبو ” کۆمپانیایەکى ڕاگەیاندنى دامەزراند” لەبرى دامەزراوەیەکى فیکریی و توێژینەوە. واتە هاژو هوژ و پەلاماردانى کەسێتى ئینسانى کوردى پێش فیکر خست. بێگومان بەهاژ و هوژو چەند پەلاماردانێک ئیمڕۆ و بەیانى بزاڤەکەى نەوشیروان لەناو ئەچێت، ساڵێک لە بزوتنەوەى گۆڕان دووربو، بزوتنەوەکەى مرد. ئۆجالان هەژدە ساڵە لە زیندانەو بزاڤەکەشى گەشەى کردووە. ئەسڵى مەقسەد ئەوە نییە کە ئۆجەلان باشى ووتووە یان خراپ، ئەوەیە کە هەموو سەرکردە مێژینەکانى ترى کورد کە وەفاتیان کردووە، دێڕێکیان دواى خۆیان بەجێ نەهێشتووە.
لە کۆتاییدا، پەکەکە خۆى شەنگال چۆڵ ئەکات، یان پارتى بتوانێ پەکەکە لە شەنگال دەربکات، بەڵام پارتى ناتوانێت بەر بە گەشەکردنى فیکرى پەکەکە و ئۆجالان لە باشور بگرێت، ئەوە یەکێتى و گۆڕان هیچ کە خەریکى سیاسەتى ڕۆژن و نازانن لەناو چ زۆنگاوێکدان. ئەوە چ جۆرە کوردایەتیەکە بەرپرسى میحوەرى شەڕەکانى ئەمڕۆى داعش دوێنێ چایچى بەعس بو بێت؟. ئەوە چ جۆرە کوردایەتیەکە یەک مودیرى شورتە نییە لە کەرکوکا بەرتیل و ڕەشوە داوا نەکا ؟. ئەوە کام شەرەفپارێز و کوردپارێزە کە تیرۆریست بێ بڕیارى دادوەر لە کەرکوکدا ئازاد ئەکا؟. ئەوە کام کوردایەتیە یەک بەرپرسى سەربازیی هەرێم نییە دەیان ئەفسەرو ناوى وەهمى و مووچەى وەهمى بۆ خۆى نە نوسی بێت ؟. تۆ پێتوایە حکومەتى مەرکەزیی و ئەمریکیەکان ئەم ڕاستیانە نەزانن ؟!. تازە تازە لە فەیسبوکا خەریکى دروستکردنى پاڵەوانى وەهمى و ڕەمزى وەهمى و خەیاڵاتى سەیر سەیرن ئەم کۆمەڵە گااایەى کورد..
