عیماد عەلی: ئاگاتان لە سیاسەتی دووفاقیانەی روسیایە؟
تا ئەم دواییەش، روسیا بە شێوەیەک مامەڵەی لەگەڵ پرسی کورددا دەکرد، کە تا رادەیەک بێلایەنی پێوەدیار بوو، لەبەر خاتری هیچ وڵاتێک و گەلێکی سەردەست، بە شێوەیەک لە شێوەکان پشتی کوردی بە تەواوی نەدا بەئەرزدا، واتە سیاسەتەکانی بە شێوەیک رێک دەسخت کە نە شیش بسوتێت و نەش کەباب. تا ئەم دواییەش و پێش ئەوەی ئەردوگان خۆی یخزێنێتە باوەشی پۆتینەوە، روسیا لایەنگیریی هیچ لایەکی لەم بەینەدا پێوە دیارنەبوو. بەڵام تۆ تەماشای سیاسەتی رێوی ئاسایانەی پۆتین بکەن و لەو رۆژەوە کە وای نیشاندا دۆستی نزیکی کوردە و خەریکی وەسف و مەدح کردنیەتی و حەزی لە جلی کوردیە، لە رەفتار و سیاسەتدا بەرامبەر پرسی کورد لە کوردستانی رۆژئاوا بە شێوەیەکی بەرچاو لە بەرژەوەندی تایبەتی ئەردوگان و تورکیادا دەجوڵێتەوە، واتە رەفتار و کرداری پێچەوانەی گوفتارەکانیە. ئەوەتا لە شەری شارۆچکەی (الباب) بە بەشداریکردنی فرۆکەکانی لە شەردا و بە بیانوی لێدانی داعش یارمەتی پێشخستنی هێزەکانی تورکیا و یارمەتی راستەوخۆی تورکیا دەدات و، لە دەرئەنجامدا ئامانجەکانی تورکیا جێبەجێدەکات لە رزگاردنی شارۆچکەی باب نەک تاکە مەبەست لێدانی داعش بێت، بەڵگو ئەموکردەوە دەبیتە هۆکاری یارمەتیدانی تورکیا لە دابرانی رۆژهەڵات لە رۆژئاوای فورات و بەزۆر بەشداریکردنی تورکیا لە رزگارکردنی شاری رەققە و لەوێوە لە ئامانجێکی سەرەکی کورد دەدات، ئەگەر بە ناراستەوخۆش بێت، دەبێتە هۆکارێکی سەرەکی باڵادەستی تورکیا و پەراوێزخستنی کورد لە سوریا بە گشتی و لە کوردستانی رۆژئاوا بە تایبەتی.
ئەوەی لە سیاسەتی تازەی روسیادا دەردەکەوێت و جیاوازە لە گەڵ زەمانی شەری سارددا، بۆچون و رەفتارەکانی پوتینە کە بە جموجوڵی قەیسەریەکانی زەمانی روسیای قەیسەری ناسراوە و ئەوەی کە سەرۆک بە راستەخۆ بەشداری وردەکاریەکانی دارشتن و پیادەکردنی سیاسەتی دەرەوەی وڵاتەکەی دەکات، بەتایبەتی ئەوەی پۆتین جێبەجێی دەکات، لە روانگەی فرترو فێڵی موخابەراتیەوەیە و وەک کەسایەتی خۆی لەسەر ئەو پەروەردەیە راهاتووە.
ئەگەر تا ئێستا هەندێک ئاماژە بە گۆرانی سیاسەتی روسیا و لایەنگیریکردنی بۆ تورکیا دەرکەوتووە، بەڵام لە دەرئەنجامی هاوکێشەکان و رۆڵی ئەمریکا و سیاسەتەکانی و چۆنێتی مامەڵەکردنی لەگەڵ کورد و بەتایبەتی کوردستانی رۆژئاواو و هاوسەنگی لە رەفتار و گوفتار بەرامبەر کوردی رۆژئاوا و تورکیای ئەندامی ناتۆ، وایکردووە کە روسیا ئەو کەلێنە بقۆزێتەوە و، هەرچەند وا باس دەکرێت سیاسەتەکانی بە هەماهەنگی بێت لەگەڵ ئەمریکادا بەڵام تا رادەیەکی بەرچاو بە پێچەوانەی ئەمریکا رەفتار دەکات و بە کردەیی و پاش گۆرانکاریەکانی ئەم دواییەی ناوچەکە و سیاسەتی ئەردۆگان و چاوتێبرینی بۆ هەر ئاراستەیەک کە دژ بە خواستەکانی گەلی کورد بوەستێتەوە، وایکردووە کە تەنانەت لایەنگیری راستەخۆی روسیا بۆ تورکیا دەرکەوێت، کەچی بە ئاشکرا باسی ناکات و بە زارەکی باسی پێچەوانەکەی دەکات.
بۆیە لەم بەینەدا لەسەر کوردانی رۆژئاوایە بە وریاییەوە مامەڵە لەگەڵ سیاسەت و رەفتار و بۆچونەکانی پۆتین بکەن و وریای فرتوفێڵەکانی بن، کە بە ئاشکرا لە سەرجەم جیهاندا پیادەی دەکات و باوەر بە شتی روکەش و زارەکی نەکەن.
مەبەستمان لێرە ئەوە نیە کە متمانەی تەواویان بە ئە مریکا هەبێت و لایەنگیریەکی رەها و کوێرانەی ئەو بکەن، مێژووی ئەو وڵاتەش پرە لە پشتکردنە هاورێ و دۆستەکانی و جگە لە بەرژەوەندی خۆی هیچیتر ناخوێنیتەوە، بەڵام لەم قۆناغە و لە نێو ئەم هاوکێشانەدا و بە تایبەتی لە ئەگەری گۆڕانکاری ریشەیی لەناوچەکەدا، دەکرێت رۆڵی ئەمریکا و یەکانگیری سیاسەتەکانی لەگەڵ هاوبەرژەوەندیخوازی لەگەڵ کورد دا لە هەماهەنگی کورد و روسیا بۆ کورد قازانجبەخشتر بێت. بەڵام پێویستە بوارێک بۆ هەموو گەرانەوەیەک لە رێرەوی سیاسەت و مامەڵە لەگەڵ هەردوو وڵاتدا هەبێت، واتە ئەمریکا و روسیا لەبەرچاو بێت، ئەمیش لەو روانگەی کە سیاسەتی تورکیا لەگەڵ روسیادا بە تەکتیک تەماشا دەکرێت و تورکیا ناتوانێت بە دابراوی خۆی لە ئەمریکا بە دوور بگرێت و لە کۆتاییدا یان دەبێت لە ناتۆ نەمێنێت یان لە روسیا دوور بکەوێتەوە. بۆ کوردیش گرنگە تاوەکو ئەو زەمەنە ئەو ئەگەرانە و کامەی لە قازانجی خۆیدایە لە هەر قۆناغێکدا وەک خۆی بخوێنێتەوە و لەسەر ئەو بنەمایە بجوڵێتەوە و سیاسەتی رۆژ و تەکتیک پیادە بکات و پێداوییستیە گرنگەکانی دابین بکات. بەڵام ئەوەی زۆر راستە کە نە متمانە بە روسیا دەکرێت و نەش بە ئەمریکا، کە لە پێناو تەنانەت بەرژەوەندیەکی بچوکدا، لەدواییدا پشتی هاوپەیمانانیان ئەدەن بە زەویدا. لەم کاتەدا روسیا بە شێوەیەک مامەڵە دەکات، کە بەرژەوەندیەکانی لەگەڵ تورکیادایە وەک ئەوەی لەگەڵ کورد دا بێت، ئەمیش لەبەر کۆمەڵێک هۆکار، لەوانە، هەوڵی ئیستغلالکردنی پەیوەندیە نابەجۆرەکانی ئەمریکا و تورکیا و قۆستنەوەی هەلەکە بۆ یەکجاری راکێشانی تورکیا بەرەو بەرەکەی خۆی و، هەر هیچ نەبێت بەشداریکردنی تورکیا لە بەرەی خۆی لە سوریا لەم قۆناغەدا و نزیک کردنەوەی لەئێران و بەهێزکردنی ئەم ئاراستەیە لەسەر حسابی بەرەی ئەمریکا و هاوپەیمانانی و، هەوڵدان بۆ زیاتر گۆشەگیکردنی ئەمریکا لە وڵاتانی ناوچەکە و خۆسەپاندن و زاڵبون بەسەر وەزعی سیاسی و دوارۆژی ناوچەکەدا و، لەم بارەوە پۆتین تارادەیەک سەرکەوتنی بەدەستهێناوە . بۆیە زۆر گرنگە بۆ کورد بە تایبەتی لە کوردستانی رۆژئاوادا، رەفتاری روسیا و مامەڵەی لە گەڵ پرسەکەیان وەک خۆی و بەجوانی ورد بخوێنێتەوە نەک گوفتارەکانی پۆتین و سیاسەتی زارەکی دوور لە ئەرزی واقیع .
