نەوزادى موهەندیس: لەپەراوێزى یادى 119 ساڵەى ڕۆژنامەوانى کوردیدا.

نەوزادی موهەندیس

کلیک بکەرە سەر وێنەی نوسەر دەگەیت بە ئەرشیڤەکەی

ئەرک نەبێت، کلیک بکەرە سەر سمبولی فەیسبووک، ئەم بابەتە بنێرە سەر بەشەکەت

میدیاى کوردى لەکوێى گۆڕانکارى و پێشهاتەکاندایە ؟

سەرەتا دەبێت دان بەو ڕاستیەدا بنێین کە دواى ڕاپەڕینى بەهارى ساڵى 1991ى گەلەکەمان و ئازادبوونى هەموان لە هەرێمى کوردستاندا لەهەموو بوارەکاندا، هەریەکەش دەستى دایە ئەو کارەى کە حەزیپێدەکرد و لەناویشیاندا کارى ڕۆژنامەوانى و ڕۆژنامەنوسى برەوێکى گەورەى هەبوو وەک دەروازەیەکى فراوان بۆ خۆناسین بەخەڵکى و حیزب و سەرکردەکانیش، هەربۆیە زۆرێک لە گەنجان و تەنانەت ئەو کەسانەى کە پێشتریش لەو بوارەدا کاریان کردبوو دەستیان دایەوە قەڵەم و نوسین، هەربۆیە سەردەمى دواى ڕاپەڕین سەردەمى زێڕینى ڕۆژنامەوانى کوردى بوو کە تاکو ئێستاش بەردەوامى هەیە بۆ ماوەى 26 ساڵ و سەردەمى پێگەیاندنى چەندین کادرى شارەزا و لێهاتووى ئەو بوارە و کەڵەکەبوونى ئەزموون و شارەزایى لاى زۆرێکیان.
هەموو ئەو ڕۆژنامەنوس و میدیاکارانەى ئێستا کە ناو و ناوبانگێکیان هەیە و هەیانە بۆتە سەرنوسەرى ڕۆژنامە و گۆفارى بە متمانە و بەناوبانگ و پڕ خوێنەر و هەشیانە بۆتە بەڕێوەبەرى دەزگایەکى ڕۆژنامەوانى و میدیاى بەهەموو جورەکانى (( نوسراو و بینراو و بیستراو و ئەلکترۆنیەوە))، هەموو ئەمانە لەژێر پاڵتۆى میدیاى حیزبیەوە دەرچوون و پێگەیشتون و پێشکەوتون و بونەتە کەسانى بەناوبانگ لە دونیاى ڕۆژنامەوانى کوردیدا.

ئەرێ ڕۆژنامەوانى حیزبى زیانى هەبوە یان سوود؟
گەر ئێستا ئەم پرسیارە لە زۆرێک لە ڕۆژنامەنوسان بکەین،ڕاستەوخۆ دەڵێت میدیاى حیزبى کارێکى نەگریس و خراپە و دەبێت نەمێنێت و لێیدووربکەوینەوە،چونکە ئازادى ڕەخنەگرتن و نوسینى تیادا نیە،و ناتوانرێت بە ئارەزووى دڵى خۆت تیایدا بنوسیت و لەبەر زۆرى چاودێرى و هێڵى سوور. بەڵام ئەم وەڵامە ناهەقیەکى زۆرى تیادایە، چونکە هەر میدیاى حیزبى بوو کە سەرچاوەى پێگەیاندنى ڕۆژنامەنوسەکان بوە بەگەنج و بەتەمەنەکانیشەوە و هەر ئەویش بوە دەست واڵاو یارمەتى و کۆمەکى مادى کردوون و تواناکانى پێشخستون،ڕاستە حیزب دەسەڵاتدارە و لەسەرەتاوە هەر ئەو توانیویەتى کارى دەرچوونى ڕۆژنامە و گۆڤارەکان بکات، بەڵام لەوبوارەشدا زۆرێک لە ڕۆژنامەنوسانى پێگەیاندوە و بەخەڵکى ناساندوون، دەبێت ئەو ڕاستیە بزانین کە میدیاى حیزبى میدیایەکى ئاڕاستەکراو و قەتیسکراوە لە چوارچێوەى سیاسەت و بەرژەوەندى حیزبەکەدا و ئەم کارەش نامۆ نیە و کارێکى زۆر ئاساییە،بەڵام هێندەش بەرتەسک و داخراو نەبوون کە ڕێگە بەهیچ ڕەخنەیەکى بونیاتنەر نەدەن و کەموکوڕى حیزب و حکومەتیش دەرنەخەن، بەڵکو لەهەندێک کاتدا بەهۆى ئەوەى کە ڕۆژنامەکە حیزبى بوە باشتر و بوێرانەتر دەستى خستۆتە سەر کەموکوڕیەکان و پیشانیداون و جەماوەرى لێبەئاگاهێناونەتەوە و ڕاى گشتیشى لەسەر بزواندون.

ئەى ڕۆژنامەى بەناو ئازاد و بێلایەن چیان کردوە؟
بەداخەوە لە هەرێمى کوردستاندا ئەوەى پێى دەڵێن ڕۆژنامەى ئازاد بە ڕۆژنامە و گۆڤار و تەلەفزیۆن و ڕادیۆ و سایتە ئەلکترۆنیەکانیشەوە هیچکامیان بێلایەن و ئازاد نین و ناشبن،چونکە لەلایەک ستاف و بەڕێوەبەر و سەرنوسەرەکانیان بۆخۆیان کەسانى سەر بە حیزب و لایەن و ئاڕاستەیەکى سیاسى دیاریکراون یاخود لایەنگرى سەرمایەدارێکن و لەبەرژەوەندى سەرمایەدار و خاوەن ئیمتیازەکەدا دەنوسن هەربۆیە چاوپۆشى زۆریش دەکەن لە گەندەڵى و کەموکوڕى لە پڕۆژە و کارو و سەرمایەگوزاریەکەیدا، ئەوان لە پێناو بەردەوامبوونى ڕۆژنامەکە یان گۆڤار و سایتەکەیاندا و دەستخستنى پاڵپشتى مادى بۆى هەنگاو بەسەر هەموو ئیتیکێکى ڕۆژنامەوانیدا دەنێن و لەپێناو بڵاوکردنەوەى چەند ڕیکلامێکدا هەنگاو بەسەر سەدان وتار و ڕەخنەى جدیدا دەنێن، ئەو ڕۆژنامەو گۆڤار و سایتانە ئەو وتارانە بڵاوناکەنەوە کەلەگەڵ بیروڕاو تێڕوانین و سیاسەتى خۆیاندا ناگونجێن، هەربۆیە زۆربەیان ڕەنگێکى دیاریکراوى بۆخۆى هەڵبژاردوە و لە میدیا حیزبیەکان زیاتر داخراوترن و ئازادیەکانیان بەرتەسک کردۆتەوە.
ئایا ڕۆژزنامەوانى کوردى لە ئێستادا چى خستۆتە سەر بنە و بارگە و خەرمانى ڕۆژنامەوانى دێرین و ڕابووروومان؟
بەڕاستى گەر بەچاوێکى دیقەت و بەویژدانەوە بڕوانینە ئەو بوارەى کە لە ئێستادا جمەى دێت و سیخناخ بوە لە جۆرەها ڕۆژنامە و تەلەفزیۆن و ڕادیۆ و گۆڤار و سایتەکان،کە هەموانیان یان سەر بەحیزبێکن یان سەر بە دەزگایەکى ئەمنى و کەسایەتیەکى سیاسین یان سەر بە سەرمایەدارێکى بەدەسەڵاتن یان سێبەر و پاشکۆى ئاڕاستەیەکى دیاریکراون، هیچ کامیان نەیاتوانیوە ببنە جێگەى متمانەى زۆرینەى خوێنەر و ڕۆشنبیران و بەدەلیلى ئەوەى زۆرترین ژمارەى دەرچوونیان لە 5000 هەزار ژمارە تێپەڕ ناکەن ((گەر کەمتریش نەبن)) کە ئێستاش نەگەیشتونەتە ئاستى ڕۆژنامەیەکى حیزبى کە ڕۆژانە دەردەچێت، ئەمەش هۆکارى خۆى هەیە لەوانە:
* ئەو ڕۆژنامە و گۆڤارانە لەلایەن کەسانێکەوە بەڕێوە دەبرێن سەرەتا خۆیان ئەهلى قەڵەم و نوسین نین و ئەزمون و شارەزاییەک و پسپۆڕیەکیان نیە.
* ئەوکارەیان کردۆتە سەرچاوەى ژیان و گوزەرانیان نەک حەز و ئارەزوو و داهێنان و پسپۆڕبوون.
* میدیاى ئێستا و میدیاکارانیش لەژێر سایە و ناوى میدیاى ئازاد و ئۆپۆزسیۆن و دژ بەدەسەڵاتدا ئەوەندەى هەوڵى ناوزڕاندن و شکاندن و لەکەدارکردنى لێپرسراوە حیزبى و سەرکردە و ئەوموون و دەسەڵاتەکەى ئەم هەرێمە دەدەن بەنیەتى تەشهیرکردن و ناوزڕاندیان نیوهێندە بەتەنگ گەشەکردنى ئەزموون و ئازدیەکان و ڕەخنەگرتن و پێگەیاندنى کادرى پڕۆفیشناڵەوە نین.
ئەم قەیرانە داراییەى کەماوەى 3 ساڵە بەردەوامە ڕووى ڕاستەقینە و تواناى مادى و مەعنەوى زۆرێک لەو ڕۆژنامە و گۆڤار وسایتانەى دەرخست کە تەنها وەک بوکەڵەیەک وابون بەدەست ئەو لایەن و کەسایەتیانەى کە پشتگیریان دەکردن و خۆشبەختانە ڕەسەن و ناڕەسەنەکانى لێک جودا کردنەوە و بەهێز و جێگیرەکانى هێشتەوە و ئەوانى تریشى ڕووبەڕووى دەرگا داخستن و کڵۆمکردنى کردنەوە و تاڕادەیەک بازاڕى ڕۆژنامەوانى کوردى پاککردەوە، هێشتاش ماوە ئەو کارە تەواو بکرێت و بگاتە ئامانجى کۆتایى.
ئایا میدیاکان بەحیزبى و ناحیزبیەوە توانیویانە ببنە مینبەرێک بۆ ڕەخنەى ئازاد و جدى لەهەموو بوارەکانى ژیاندا؟.
بەداخەوە کارى ڕەخنەگرتن نەبۆتە پیشەیەکى سەرەکى لاى زۆرێک لە نوسەران و ڕۆژنامەوانان،لەسەرجەم بوارەکانى ژیانى کۆمەڵگاى کوردەواریدا، ئەوەى هەموان ڕوویانتێکردوە بریتیە لە نوسینى وتارى ئاگرین دژى دەسەڵات و سیاسى و سەرکردەکان بۆ ئەوەى بە زووترین کات ببنە پاڵەوانى سەر ڕووى ڕۆژنامە و گۆڤارەکان و تەلەفزیۆن و سایت و ڕادیۆکان،نا لەبەرئەوەى کە ڕەخنە و دیدو بۆچونێکى زۆر جیاوازیان داهێناوە بەڵکو تەنها لەبەر ناوزڕاندن و شکاندن و خۆدەرخستنى خۆ بوونە،چونکە باش دەزانن ئەو بازاڕە گەرمیەکى زۆرى هەیە لەلایەن زۆرینەى جەماوەرەوە، ئەگینا کوان ئەو ڕۆژنامەنوسانە کە لە بوارى ڕەخنەى ئەدەبى و کۆمەڵایەتى و فەرهەنگى وژینگەیى و پزیشکى و ئەندازیارى و یاسایى و ..هتد. دەرکەوتون و قەڵەمیان خستۆتە کار.
ڕاستە کارى ڕەخنەگرتن ئاسان نیە و کارى هەموو کەس نیە، بەڵام خۆ دەکرێت لەماوەى 26 ساڵى ئەم ئەزمونەدا بەنیوهێندەى نوسەرى سیاسى و ڕەخنەگرى سیاسى ڕەخنەگرانى بوارەکانى تریش دەربکەوتنایە. کە من ئەو کەسانەى کە خۆ خەریک دەکەن بە دەستخستنە سەر دیاردە دزێوەکانى گەندەڵى و مەحسوبیەت و مەنسوبیەت و ناوچەگەرێتى و زیندووکردنەوەى عەشرەتچێتى و برەودان بەدیاردە ئاینى و خورافیەکان و دیاردە کۆمەڵایەتیەکان، کەمن ئەو کەسانەى کە گرنگى دەدەن بەبوارەکانى ژیان و ژیاندۆستى و ژینگە و ئەندازیارى و پەروەردە و پێگەیاندنى نەوەکانى ئایندە.
هەربۆیە بەداخەوە ڕۆژنامەوانى کوردى لەگەڵ هەبوونى ئازادیەکى تاڕادەیەک باش لەم هەرێمەداو لەم سەردەمى جیهانگیرى و تۆڕە کۆمەڵایەتیەکاندا کەبونەتە مینبەرێکى باش و چالاک بۆ هەموان بۆ دەربڕینى ڕاوبۆچونەکان و دەرخستنى زۆرێک لە دیاردە نەشازەکانى ناو کۆمەڵگاو بەخێرایى بڵاوبونەوەیان و کۆکردنەوەى ڕاى زۆرینەیەک لەسەریان و گەیشتنە بەردەم دەسەڵاتدارانیش بە خێرایى و بێ ڕتووش، سەرەڕاى زیان و لێکەوتە خراپەکانیشیان، بەڵام ڕۆژنامەوانى کوردى هێشتا لەئاست ئەو گۆڕانکارى و پێشهاتە نوێیانەدا نین کە کۆمەڵگاى مرۆڤایەتى بەگشتى و کوردەواریش بەتایبەتى چاواڕوانین و و هێشتا بەشکڵ و مۆدێلە کۆنەکەى جارانەوە کاردەکەن و هێشتا دەزگا و دامەزراوەیەکى گەورە و گرنگ و پڕۆفیشناڵى نیشتیمانى پەیدا نەبوە کە کار بکات لەسەر ڕێکخستن و ئاڕاستەکردنى ڕۆژنامەوانى کوردى بە ئاڕاستەیەکى پڕۆفیشناڵى و مۆدێرن و سەردەمیانە و ئازاد و لیبڕاڵانە تا بتوانێت میدیاى ئازد و بێلایەن برەو پێبدات و پاشەکشە بەمیدیاى حیزبى بکات، هێشتا حیزبایەتى و کایەى سیاسى هێندە برە و گرنگیان هەیە کە هێشتا کایەکانى ئابورى و کۆمەڵایەتى و ئەمنى و فەرهەنگى لەچاویاندا لەئاستێکى نزمدان، هێشتا حیزبایەتى تەسک بیر و ئەندێشەى زۆرێک لە ڕۆژنامەوانانى داگیرکردوە، هێشتا وەلائو ئینتیما بۆ حیزب و سەرکردە و بنەماڵە لە پێش ئینتیماى نەتەوە و نیشتیماندان، جا تا ئەو کاتەى ئەم هەموو ئینتیما نەزۆکانە کاڵ دەبنەوە هیوایەک بە ڕۆژنامەوانى کوردى پەیدا نابێت، بۆیە هەموان لەبەردەم ئەرک و چارەنوسێکى مێژوویداین بۆ ئەوەى ڕۆژنامەوانى کوردى ڕزگاربکرێت لە و فۆرمە کۆن و ڕزیوەى جاران و دەستبکرێت بە هەنگاوى نوێ و لەیادى 120 ساڵەى ڕۆژنامەوانى کوردیدا هەق وایە هەموان خۆ ڕزگاربکەین و بەبیروڕاو تێڕوانینێکى نوێوە کایەکە برەو پێبدەینەوە و بتوانینرێت ڕۆژنامەوانى کوردى بگەیەنرێتە ئاستێکى باڵاتر و پێگەیشتووتر کە لە ئاست متمانەى کۆمەڵگەى کوردى و ڕووبەڕووبونەوەى گۆڕانکارى و پێشهاتە نوێکاندا بێت.