عەتا قەرەداخی: هەڵاتنی رۆژى نەتەوەو هاتنی شەوى حیزب!
بارودۆخی ژیانی خەڵک نائاساییەو قەیرانی دارایی دەستی خستووەتە بینەقاقاى بەشەکانی خوارەوەى کۆمەڵگە. دەنگی ناڕەزایی خەڵک بەرەو بەرزبوونەوە دەچێت و ئاماژەى ئەوەش هەیە کە حیزبەکان بەرەو رووتبوونەوە لە جەماوەر بڕۆن. لەم رۆژانە لە یەکێک لە بنەکاکەنای تۆمارى دەنگدەرانم پرسی ئایا زۆرینەى خەڵک ناوى خۆیان تۆمار کردووە بۆ دەنگدان، کەچی وەڵامیان دامەوە کە نەخێر بە دەگمەن خەڵک دێت ناوتۆمار بکات. ئەوانەشی دێن بە ناچارى دێن چونکە ئەگەر مامەڵەى دەزگایەکی حکومییان هەبێت کارەکانیان بۆ رایی ناکەن تا بەڵگەى تۆمارکردنی ناوەکەیان نیشان نەدەن. واتە بەزۆر خەڵک ناچار دەکرێت ناوى خۆى لە تۆمارى دەنگدەران تۆمار بکات، بەڵێ دیموکراتی زۆرملێ. بەڵام خۆ ناتوانرێت بە زۆر خەڵک ببرێت بۆ دەنگدان! مەبەستمان لەم قسەیە ئەوەیە کە خەڵک ئومێدیان بە هەڵبژاردنیش نەماوەو پێیان وایە هەرکەس دەربچێت، هەر هەمان شێوەیە، واتە هەمووان پێکەوە متمانەى زۆرێک لە جەماوەرییان دۆڕاندووە. بە تایبەتی لەم دوو هەڵبژاردنەى دوایدا کە پەرلەمان چ لە کوردستان و چ نوێنەرانی حیزبە کوردیەکان بۆ پەرلەمانی عێراق وەکو گاڵتەجاڕى لێهات و زۆرینەى ئەوانەى کرانە نوێنەرى حیزبەکان بێ تواناو گەنج و بێ ئەزموون و کێشە درووستکەرو پاڵەوانی سەر شاشەکان و بەردەم مایکرۆفۆن و نێو تۆڕە کۆمەڵایەتیەکانن و سەنگ و قورسیەکی وایان نەبووەو نیە کە حیسابیان بۆ بکرێت. ئەمەش دەورى هەیە لە بێئومێد بوونی جەماوەر لە هەڵبژاردن.
ئێستا بارودۆخی ناوچەکە بەجۆرێکە پێشبینیکردنی داهاتوو ئاسان نیە. بەڵام ئەوەى ئاشکرایە دوو خاڵە. یەکەم دەنگی جەماوەر بەرو درووستبوون دەڕوات. دووەم بابەتی داعشە. ئەو ئەرکەى بۆ داعش دیاریکرابوو رەنگە بەرەو کۆتایی بچێت، هەرچۆن پێشتر ئەرکی قاعیدە کۆتای پێهێنراو لە شوێنی ئەو داعش درووستکرا، یان هێنرایە عێراق و سووریا. بێگومان ئێستا نەخشەسازیى بۆ جێگرەوەى داعش کراوە، بەڵام نازانین چۆن! ئەوەى گرنگە ناوچەکەیە دواى داعش و باشتریش بڵێین کوردە دواى داعش. ئایا کورد چی دەکات و چی پێدەکرێت؟ ئایا هەنگاوى بەرەو ئایندەیەکی باشتر دەنێت و بەلایەنی کەمەوە دەگاتە ئاستێک کە لە مەترسیەکانی ئەنفال و کیمیاییباران و کۆڕەو و گۆڕى بە کۆمەڵ رزگارى بێت؟ یان بەجۆرێک کاردەکات کە لەم قۆناغەوە بگەڕێتەوە بۆ سەرەتاو خۆى بخاتەوە بەردەم ئەو مەترسیانە؟ سەربارى ئەوەى کە ئاشکرایە بارودۆخەکە گۆڕانی بەسەردا هاتووە، بەڵام خۆ بینیمان موسڵی قەڵای عروبەو ناسیونالیزمی عەرەبی چی بەسەردا هات. من واى بۆدەچم لە ئایندەى نزیکدا نەجەف و کەربەلاى قەڵاى پیرۆزى شیعەیش بەدەرى موسڵ ببرێن. بۆیە سەربارى ئەوەى کە دەڵێین بارودۆخی نێودەوڵەتی گۆڕاوەو ناشێت کورد دووچارى کارەساتەکانی رابردوو ببێتەوە، بەڵام هێشتا ئێمە لەبەردەمی مەترسیداین. وێرانکردنی کۆبانی و شەنگاڵ دوێنێ بوو، رۆژانە لە باکوورى کوردستان دەوڵەتی داگیرکەرى تورک وێرانکارى ئەنجام دەدات، دەوڵەتی داگیرکەرى ئاخوندى ئێرانیش بەردەوامە لە سێدارەدانی لاوانی کوردو وەکو کلکە نەوتینەش خەریکی تێکدانی ریزى کوردى باشوورە. کەواتە هێشتا ئێمە لەبەردەم مەترسی گەورەداین. کەواتە کار چیە؟
ئایا مانەوەمان لەگەڵ عەرەبی شیعەى عەقڵ بەدو و سوونەى شۆڤێنی عێراقدا چیمان بۆ بەرهەم دەهێنێت؟ بێگومان نەخشەکە روون و ئاشکرایە. لە دواى رووخاندن سەدام، عەرەب پێویستیان بە یارمەتی کورد بوو تا عێراقیان لەگەڵ درووست بکاتەوە. ئەو کات کورد پێگەى هەبوو لە عێراقدا. بەڵام رۆژ لە دواى رۆژ لەگەڵ بەهێزبوونەوەى دەوڵەتی عێراقیدا، پێگەى کورد بچووک کرایەوەو سەرئەنجام ئێستا بوونی کورد لە رووى بڕیارو ئامادەبوونەوە لەم دەوڵەتەدا یەکسانە بە هیچ و هەر کوردێکیش بەهیواى ژیان و مانەوە بێت لەسایەى عێراقدا مەگەر خۆى فریووبدات ئەگینا دەزانێت لە رووى نەتەوەییەوە ئەو مانەوەیە هیچ سوودێکی نیەو بچووکترین زەمانەتیش بۆ پاراستنی کورد لە دەستی عەرەبی عێراق نیە، ئەگەر کورد خۆى بایی ئەوە هێزى نەبێت کە خۆى بپارێزێت. کەواتە کورد چی دەکات لە عێراقدا؟ بێگومان خۆى فریوودەدات و رەنگە بەرژەوەندى کەسییش لە پشتی ئەو خۆفریوودانەوە بێت. بۆیە تاکو عێراق بەو ئەندازە بەهێز نەبووە کە بتوانێت جارێکی تر ئەنفال بکات و کیمایی بەکار بهێنێت پێویستە کورد بڕیارى خۆى بۆ جیابوونەوەو درووستکردنی خۆى بدات ئەگەرچی ئەوە سەرکێشیشی تێدابێت، بەڵام بۆ مەوداى مامناوەند مەترسیەکەى لە مەترسی مانەوە لەگەڵ عەرەبدا کەمتر دەبێت.
بێگومان بڕیارى جیابوونەوەش بوێرى و ئیرادەى دەوێت. بوێرى و ئیرادەش پێویستی بە درووستکردنی جۆرێک لە کۆدەنگی جەماوەریی هەیە، ئەگەرچی هەندێ پێداگرى ئەوە دەکەن کۆدەنگی حیزبی دەوێت بەڵام من واى بۆدەچم عەقڵی حیزبی کوردى ڕوو لە ڕووخانەو ئەگەر ئەوەش ڕووبدات ئەو عەقڵە حیزبیە نەخۆش و دەغەزارو بارگاویکراوە بە دەیان گرێ بڕوخێت و کورد لە دەستی ئەو نوخبە سیاسیە نەخۆش و رقاویەى ئێستاى رزگارى ببێت و عەقڵی نەتەوە یان جەماوەر لە دایک بێت ئەوا ماناى ئەوەیە کە کورد بەرەو ئایندەیەکی گەش هەنگاو دەنێت کە ئایندەى جەماوەرو خەڵکی کوردستانە واتە مەبەستمان ئەوەیە کە لەسەرەوە گووتمان دەنگی جەماوەر بەرەو درووستبوون دەچێت، کە ئەوەش لەسەر گۆڕى عەقڵی حیزبی کوردى و نوخبەى نەخۆش و عەقڵ داڕماوى سیاسی کوردى دەگاتە ئەنجام. من نازانم رووخاندنی ئەم عەقڵیەتە حیزبیە نانەتەوەیی و نا نیشتیمانیەى کوردى کەى دەبێت و کەى عەقڵی نەتەوەیی و نیشتیمانی جێگای ئەوەى ئێستا دەگرێتەوە. بەڵام وای بۆ دەچم ئەو ئایندەیە نزیکەو بڕیارى راستەقینەى چارەنووسی کورد کە سەربەخۆیی و درووستکردنی دەوڵەتە لەم حیزب و نوخبە سیاسی و عەقڵیەتە ناکاراو خۆپەرست و حیزب پەرست و تاکە سەرکردە پەرستە ناوەشێتەوە. بەڵکو بڕیاردانی سەربەخۆیی و درووستکردنی دەوڵەت ئەرکی خەڵک، جەماوەر، نەتەوەیە. ئەویش پێموایە دوور نیە واتە قۆناغی پێگەیشتنی خەڵک و جەماوەر لە کوردستان دوور نیە. ئەگەر ئەو قۆناغە زوو بێتە پێشەوە ئەوا جەماوەر بە دەنگی بەرزدەڵێت نەخێر بۆ لوتبەرزى و بێ باکی و خۆ بە هەمووشت زانینینی پارتی، نەخێر بۆ دووفاقی و درۆزنی و بێ هەڵوێستی یەکێتی، نەخێر بۆ تێنەگیشتن و هەرزەکارێتی سیاسی گۆڕان، نەخێر بۆ دووفاقی یەکگرتوو، نەخێر بۆ فسفس پاڵەوانێتی و خۆ گیڤکردنەوەى کۆمەڵ. نەخێر بۆ ئەو هەموو درۆیەى بە ناوى نیشتیمانپەروەریەوە دەکرێت. نەخێر بۆ ئەو هەموو کارەساتەى کە ئەم پێنج خۆپەرستە نەخۆشە میللەت کوژە بەسەر باشوورى کوردستانیاندا هێناوە. بەڵێ بۆ هاتنی گۆڕهەڵکەنی هەمووتان ، بەڵێ بۆ هاتنی ئەو عەقڵیەتە، بۆ هاتنی ئەو جەماوەرە کە بە دەنگی بەرزو بە دەست و مەچەکی پۆڵاین و بە عەقڵی راستەقینەیی مرۆییانە هەموتان بە پەراوێزى مێژوو دەسپێرێت و گەل لە درۆو فریودان و چەقەچەق و دزى و تاڵانکارییەکانتان رزگار دەکات و بڕیارى راست و درووست بۆ ئایندە دەدات، کە ئەویش بڕیارى سەربەخۆیی و درووستکردنی دەوڵەتی کوردیە، واتە دەوڵەتی نەتەوە نەک هی ئێوەى حیزب کە مێژوویەکە لە پێناوى خۆتان و بەرژەوەندییەکانتاندا رەنجی کوردو خوێنی کوردتتان بە با داوە. بەڵێ قۆناغی پێگەیشتنی جەماوەر دێت کە ئەویش قۆناغی هاتنی عەقڵیەتی نوێ و کوردایەتی هاوچەرخە، قۆناغی بە خاکسپاردنی عەقڵیەتی شەڕی براکوژى و ململانێی نادرووست و وابەستەیی بۆ داگیرکەرانی کوردستان و دزینی سامانی گشتی و گەوجاندنی جەماوەرە. بەڵێ ئێوە هەڵگرى پرۆژەى تاریکی و شەوەزەنگ و خوێنرشتن و وێرانکردنن و پاڵەوانن بۆ ناوخۆ و لەبەردەم داگیرکەرانیشدا بچووک و ملکەچن، ئێوە سەلماندتان بەکارى ئێستاو ئەمەو دوا نایەن. دەبێ لەو تاریکستانەوە کە ئێوە درووستتان کردووە کە تاریکستانی بێ ئومێدکردنی گەلە، رۆژێکی نوێ هەڵبێت. رۆژێک کە چیتر ئێوەو هاوشێوەى ئێوە تیایدا دەورو کاریگەرییەکتان نەبێت. بەڵێ ئەو رۆژە هەڵدێت ئەویش رۆژى جەماوەرە رۆژى خەڵکە رۆژى نەتەوەیە، نەک رۆژى حیزبی بەرژەوەندخوازو نوخبەى سیاسی نەخۆش و خۆپەرست. کە میللەتتان بە بەم جۆرە ریسواکردووەو خەریکن بە ململانێکانیشتان ئایندەشی دەدەن بەدەم باوە.
