عیماد عه‌لی: بۆچی پارتی گومانی هه‌مووان له‌مه‌ر ریفراندۆم ناره‌وێنێته‌وه؟!
تۆ له‌وه‌گه‌رێ كه خه‌ڵكانێك به پشتخانی حزبیه‌وه هه‌میشه گومانی ته‌واوره‌ها له ره‌فتار و بۆچونی پارتی له‌مه‌ر هه‌موو كه‌یس و پرسێك ده‌كه‌ن و، تاراده‌یه‌كیش ناحه‌قیان نیه، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی تا ئێستا پارتی له سه‌ر بنه‌مای كورتبینیه‌كی له‌راده‌به‌ده‌ر و له چوار چێوه و قاوغی دیاریكراوی قازانجی تایبه‌تی حزبی و شه‌خسی مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ هه‌موو بابه‌تێك دا ده‌كات و له روانگه‌ی ته‌سكی حزبیه‌وه ته‌نانه‌ت بۆ پرسه گرنگه‌كانی گه‌لی كوردستان ده‌روانێت و، ئه‌گه‌ر كوردستان به هه‌ڵوێستۆكه‌یه‌كی ئه‌و سه‌ربه‌خۆیی ته‌واو وه‌رگرێت له‌سه‌ر حسابی كه‌سی یه‌كه‌م و پارتیه‌كه بكه‌وێت، زۆر دوور نیه هه‌زار و یه‌ك نه‌فره‌تی لێبكات و پشت له هه‌موو هه‌نگاوێكی له‌وجۆره بكات. ئاخر ئه‌وێك حزب وه‌ك ئامانج به‌كاربێنێت نه‌ك ئامراز، هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ی له‌ده‌ست دێت و بۆیه له‌و رۆژه‌وه‌ی به‌ناوی حزبه‌وه گه‌مه ده‌كات جگه له رێژه‌یه‌كی گه‌وره‌ی زیان به میله‌ت و قازانج به ئه‌ڵقه‌یه‌كی حزبیی خۆی هیچ شتێكی نه‌به‌خشیوه به مێژووی خه‌باتی گه‌لی كوردستان. تا ئێستاش بۆ هه‌مووانی سه‌لماندووه كه له كاتی ته‌نگانه‌ی حزبیدا ته‌نانه‌ت ده‌ستی بۆ شه‌یتان درێژكردۆته‌وه و ته‌نازولی بۆ دوژمنانیش كردووه، ئه‌مه له كاتێكدا ئه‌گه‌ر به حاڵ و تۆزقالێك هه‌ستی كردبێت زه‌ره‌یه‌ك پارتی زه‌ره‌ر له نه‌رمی نواندنی هه‌ڵوێستێك ده‌كات، ته‌نانه‌ت له راكێشانی هێز و ده‌ستی سه‌رجه‌م دوژمنانی ده‌وروبه‌ر و هه‌ر جاره و یه‌كێك سڵی نه‌كردۆته‌وه.
ئه‌وه میژووی پارتیه و بۆ هه‌موو چاودێریك روون و ئاشكرایه و گه‌وره و بچوك ده‌یناسن، هه‌رچه‌ند زۆر جار خه‌ڵكی دڵسۆزی گه‌له‌كه‌مان به سۆزه‌وه هیوادارن قازانجه‌كانی پارتی وه‌ك له باری كاروباری حزبی خۆی به رووت و قووت له به‌رژه‌وه‌ندی كورد بكه‌وێته‌وه و ناچار بێت هه‌نگاوی حزبی وا بنێت تێكه‌لی به‌دیهێنانی ئامانجه‌كانی گه‌ل بێت، جا ئه‌گه‌ر له پێناو خۆ قوتاركردنیش بێت له گۆشه‌ی لاته‌ریكبون و قه‌یراناوی خۆیه‌وه و هه‌نگاوی وا بهاوێت به‌ڵكو خوادیه میله‌ت له‌و رێره‌وه‌ی كاری حزبی خۆیدا ته‌كانێك بچێته پێشه‌وه و له‌م دێوه‌زمه‌ی كاری حزبایه‌تیه كلاسیكیه‌یدا سودێك ببینێت، وه‌ك ئه‌مه‌ی له‌مه‌ر ریفراندۆم و پرسی سه‌ربه‌خۆیی و گه‌یشتن به ئامانجه گه‌وره‌كه له‌م رێگه‌یه‌وه پروشه‌ی ده‌رئه‌نجامی باشی به‌ركه‌وێت . وا هه‌مووانیش باش ده‌زانن پارتی ناچاربووه بۆ هه‌وڵی بازدانێك به‌سه‌ر قه‌یرانه‌كه‌دا له‌م رێگه‌یه‌وه بنێت ئه‌گه‌ر بۆ خۆقوتاركردن له ته‌نگژه‌و قه‌یرانه هه‌مه‌جۆره‌كان و به‌و ئامانجه‌ی حزب و سه‌ركردایه‌تیه‌كه‌ی بێت بۆ ئه‌وه‌ی به به‌رزكی بانانه‌وه له به‌رپرسیارێتی شكستی حوكمرانی ده‌ربچن و زۆرینه‌ی رۆشنبیر و خه‌ڵكی نه‌ته‌وه‌په‌رستی خه‌باتگێر و دڵسۆزی كوردیش ئه‌گه‌ر پشتگیری ریفراندۆمی له‌م جۆره رێگه‌وه بكه‌ن، ئه‌وه له پێناو قازانجه‌كه‌ی میله‌ته به‌گشتی كه له‌پاڵ ئامانجه ته‌سكه‌كه‌ی پارتیه‌وه خۆی ده‌رده‌خات و له‌وانه‌یه گه‌یشتن به ئامانجه پیرۆزه‌كه مه‌یسه‌ر بكات.
پاش هه‌ستكردنمان به خاووخلیچكی و كه‌مته‌رخه‌می رۆژ له دوای رۆژی پارتی له‌مه‌ر ئه‌م مه‌سه‌له‌یه كه به‌خۆی ده‌ستی بۆ بردووه، ئه‌وه بۆ هه‌مووانی ده‌رده‌خات كه نیازی راسته‌قینه‌ی له‌مه‌ر ریفراندۆم ململانێی حزبیه له جیاتی ئه‌وه‌ی بۆ به‌دیهێنانی خودی ئامانجه‌كه بێت، سه‌ره‌رای ئه‌وه‌ی كه هه‌ندێك له هۆكاره‌كانی ملهوری و بوغرایی و له خۆبایی پارتی ده‌كه‌وێته ئه‌ستۆی خه‌ڵكی تر و ركابه‌ره‌كان و خاوه‌ن مه‌یلی حزبی و ته‌سكبین و فكری بچوكی ناوچه‌یی و حزبی و كه‌له‌ره‌قی و خۆدانه سه‌رقۆچانێ و كه‌له‌بازی و شه‌ڕه‌ده‌ندوكی هه‌رزه‌كارانه‌ی سیاسی و رۆشنبیری ئه‌م ده‌ڤه‌ره.
با له‌وه‌وه نیه‌تی پارتی روون بكه‌ینه‌وه كه‌چۆن گومانی وای خستۆته دلێ هه‌مووانه‌وه، ته‌نها مانه‌وه‌ی بارزانی بێت و مه‌به‌ست له‌م ئیدعایه‌ی تۆماركردنی مه‌جده كه‌سیه‌كه‌ی بێت له رێگه‌ی به‌دیهێنانی سه‌ربه‌خۆیی كوردستانه‌وه و، ئه‌وه‌ش وا ده‌یسه‌لمێنێت له هه‌موو كورد و دوارۆژه‌كه‌ی لا گرنگتر بێت، ئه‌مه‌ش له خوێندنه‌وه‌ی بیكردنه‌وه‌ی پشتی ئه‌و مه‌رجه‌دا ده‌رده‌كه‌وێت كه له حاڵه‌تی گه‌رانه‌وه‌ی سه‌رۆكی په‌رله‌مان بۆ سه‌ر كاره‌كه‌ی، داوای ده‌ستنه‌بردن بۆ پرسی سه‌رۆكی هه‌رێم و سیستمی سیاسی ده‌كات، كه پێشتر به كه‌ڵه‌گایی داوای كاندیدكردنی خه‌ڵكی تری ده‌كرد بۆ جێگرتنه‌وه‌ی پۆسته‌كه‌ی سه‌رۆكی په‌رله‌مان وئه‌مرۆ ناچار بووه گه‌رانه‌وه‌كه‌ی قبوڵ بكات، هه‌ر به‌خۆیشیان بۆ چه‌واشه‌یی داوای دیاریكردنی كه‌سێكی تریان ده‌كرد بۆ شوێنگره‌وه‌ی پۆستی سه‌رۆكی هه‌رێمی داهاتوو . به‌م مه‌رجه‌ی ئه‌مرۆش ئه‌وه‌ی سه‌لماند كه رێگری له یوسف موحه‌مه‌د و خه‌تی سوری پارتی له‌و باره‌وه ته‌نها له‌به‌ر ده‌ستبردن بۆ ئه‌و پۆسته بڤه‌یه بووه، ئه‌گینا له‌سه‌ره‌تادا وتیان نابێت باس له گه‌رانه‌وه‌ی سه‌رۆكی په‌رله‌مان بۆ كاره‌كه‌ی خۆی له‌گه‌ڵ داواكاریه‌كانی تردا بكرێت، كه‌چی ئێستا ته‌نها باس نه‌كردن و ده‌ست نه‌بردن بۆ پۆستی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم بۆته مه‌رجی سه‌ره‌كی پارتی و بارزانی و، له‌و حاڵه‌ته‌دا گه‌رانه‌وه‌ی یوسف موحه‌مه‌د هیچ كێشه‌یه‌كی بۆ ئه‌وان نیه . بۆیه ئه‌گه‌ر پارتی راست ده‌كات و هه‌موو شتێك ده‌كاته قوربانی سه‌ربه‌خۆیی كوردستان به پۆسته‌كه‌ی به‌رزانیشه‌وه، ئه‌وا با دان به‌وه‌دا بنێت كه پێشوه‌خت مه‌سعود بارزانی په‌یمان ده‌دات له‌به‌ر ئه‌وه‌ی واده‌ی شه‌رعی خۆی ته‌واو بووه و ناتوانێت خۆی كاندید بكاته‌وه، سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم به‌جێ ده‌هێڵیت و هه‌ڵبژاردن له كاتی خۆیدا ده‌كرێت و یاسای ریفراندۆم هیچ په‌یوه‌ندی به سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمه‌وه نیه و كۆبونه‌وه‌كانی په‌رله‌مان بێ مه‌رج ده‌ست پێده‌كاته‌وه، جیا له‌وه‌ی پرۆسه‌ی ریفرندۆم و مه‌سه‌له‌ی سه‌ربه‌خۆیی له ئه‌وله‌ویاتی كاری په‌رله‌مان بێت و سه‌رجه‌م كیشه‌كان به گورزه‌یه‌ك بخرێنه نێو كۆبونه‌وه چرو فروان و یه‌ك له‌دوا یه‌كه‌كانی په‌رله‌مانه‌وه.
به‌ڵێ جگه له‌مه‌ش، زۆر رێگای تر هه‌یه بۆ ره‌واندنه‌وه‌ی گومانی هه‌مووان له لایه‌ن بارزانی و پارتیه‌وه؛ له‌وانه‌ش دوور كه‌وتنه‌وه له ئه‌ته‌كێتی حزبی وته‌كتیكی رۆژانه و بوغرایی و له‌خۆبایی و ملنه‌دان بۆ داواكاریه هه‌مه‌جۆره‌كانی گه‌ل و سه‌لماندنی نیازپاكی بۆ گه‌ل و نیشتمان و خستنه به‌رده‌ستی سه‌رجه‌م تواناكان بۆ سه‌ركه‌وتنی ریفراندۆم و بریاری سه‌ربه‌خۆیی بێ قه‌ید و شه‌رت و مه‌رج.
لێره‌شد چه‌ندین هه‌نگاویی به‌رایی پێویسته، ئه‌گه‌ر پارتی و بارزانی راست ده‌كه‌ن و نیازیان به‌دیهێنانی ئامانجه گه‌وره‌كه‌ی كوردستانه نه‌ك كاری حزبیی لاوه‌كی و خۆ قوتاركردن له ئالۆزی و ده‌رئه‌نجامه‌كانی هه‌ڵه‌ی سیاسی و هه‌وڵدان بۆ رزگار بون و ده‌رچون له لغاوی قه‌یرانه هه‌مه‌جۆره‌كان وده‌ردانه‌كانی بریاری سه‌رپێی و هه‌ڵه‌ی ملهوری و خۆ به گه‌وره‌زانی و نه‌بونی شاره‌زایی و ئه‌زمون و هه‌نگاوی خۆبه‌زێنی دوو ده‌یه و نیوی حوكمی حزبی.
ئه‌گینا ره‌واندنه‌وه‌ی گومانی هه‌مووان به چه‌ند هه‌نگاوێكی كورت و خێرا و به خودی كاك مه‌سعود بارزانی ده‌كرێت، ئه‌گه‌ر به راستی قوربانی به شتی تایبه‌تی خۆی و حزبه‌كه‌ی له‌پێناو سه‌ربه‌خۆیی بدات، له‌وانه‌ش:
1- دوور له كه‌لی سه‌ری ره‌ش، سه‌ردانی سلێمانی بكات و له‌گه‌ڵ حزبه‌كانی یه‌كێتی وگۆران و كۆمه‌ڵ و یه‌كگرتوو به كۆبونه‌وه‌یه‌كی تایبه‌تی و به روحیه‌تێكی نیشتمانیانه‌ی دوور له هه‌موو به‌رژه‌وه‌ندیه‌كی حزبی و راستكۆیانه‌وه هه‌ڵوێست بنوێنێت و بریاری زۆری هاوپه‌یوه‌ست به چاره‌سه‌ری سه‌رجه‌م كیشه‌كان و به كاراكردنه‌وه‌ی بێ قه‌ید و شه‌رتی په‌رله‌مان و گه‌رانه‌وه‌ی وه‌زیره‌كانی گۆران و نه‌رمی نواندن له سیستمی سیاسی و به یاسایی كردنی ریفراندۆم و پرسی سه‌ربه‌خۆیی و ریككه‌وتن له‌سه‌ر چۆنێتی مامه‌ڵه كردن له‌گه‌ل عیراق و ده‌وروبه‌ر و هاوهه‌ڵوێستی له‌به‌رامبه‌ر نه‌یاران و دۆستانی گه‌لی كوردستان و وه‌رگرتنی راوبۆچونه‌كان و بره‌ودان به كاری پێكه‌وه‌یی و وه‌لانانی خه‌ڵكی كورتبینی حزبه‌كان له مه‌ر پرسه‌گه‌وره‌كه‌ی گه‌لی كوردستانیشه‌وه، كه ئه‌م كارانه به شێوه‌یكی ساكار و ئاسایی ده‌كرێت ئه‌گه‌ر نیاز و مه‌رامی بارزانی و پارتی پێش هه‌موو شتێك خودی ریفراندۆم و سه‌ربه‌خۆیی بێت .
2- نیشاندانی نیازپاكی به هه‌نگاوی عه‌مه‌لی ده‌كرێت، به شه‌فافی وبه كرده‌وه بۆ خه‌لك بیسه‌لمێنن و، خاڵه زۆر پێویسته‌كانی ئه‌م قۆناغه جێبه‌جێ بكه‌ن، كه پێش هه‌مو شتێك بریاردانه له سه‌ر كات و چۆنێتی پیاده‌كردنی پرۆسه‌ی ریفراندۆم له لایه‌ن په‌رله‌مانی كوردستان و چۆنێتی به یاسایی كردنیه‌تی له غیابی سه‌رۆكێكی شه‌رعی هه‌رێمی كوردستان و چۆنێتی جیبه‌جێكردنی ئه‌م ئه‌ركه نیشتمانی و نه‌ته‌وه‌ییه له كاتی گونجاوی خۆیدا و به بێ دواكه‌وتن.
3- هه‌وڵدانی هه‌موو لایه‌نه‌كان بۆ مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ ریفراندۆم وه‌ك قازانج و به‌رژه‌وه‌ندی كورد و دوارۆژی میله‌ت و له پێناو هیچ مه‌به‌ستێكی حزبی و كه‌سی نیه و ته‌نها بۆ به‌دیهێنانی ئاواتی شه‌هیدان وگه‌لی كوردستانه، به‌دوور له ته‌كتیكه حزبیه‌كان.
4- له ماوه‌یه‌كی كورتدا، هه‌مووان پێكه‌وه ده‌توانن كه‌شێكی له‌باری سیاسی و ئابووری دروست بكه‌ن، كه متمانه‌ی خه‌ڵك به سه‌ركردایه‌تی كوردستان دروست بێت، بۆ ئه‌وه‌ی زۆرینه‌ی گه‌لی كوردستان له ریفراندۆم به‌شداری بكه‌ن و بێ كه‌موكورتی و به‌یه‌ك ده‌نگ به‌ڵێ هه‌ڵبژێرن، وه‌ك چۆن پێشتر به‌هه‌مان روحیه‌ته‌وه له پرۆسه‌یه‌كی نافه‌رمیدا ئه‌و رێگه‌یان هه‌ڵبژارد.
بۆیه ره‌واندنه‌وه‌ی گومانی هه‌مووان لای پارتی وكاك مه‌سعود بارزانیه زیاتر له‌وه‌ی لای لایه‌نه‌كانی تر بێت، هه‌رچه‌ند هه‌ندێك ده‌نگی خودپه‌رستی نه‌شاز بۆ مه‌رامی تایبه‌تی له‌م مه‌سه‌له‌یه ده‌روانن و هیچ شتێكیان له‌به‌رچاو نیه جگه له خواستی تایبه‌تی و به‌رژه‌وه‌ندی تاكه كه‌سی و ته‌سكبینی خۆیان و بۆ مه‌رامی تایبه‌تی نه‌بێت سه‌ریان له‌سه‌ر پارتی داناوه و هیچیتر نیه، ئه‌وانیش به هه‌نگاوی گه‌وره وه‌ك پوش و په‌ڵاشی ئاو به لافاوێك په‌راوێز ده‌خرێن.
ئه‌گه‌ر به‌م روحیه‌ته‌وه نه‌جۆلێنه‌وه، ئه‌م هه‌له‌ش له‌ده‌ست ده‌رده‌چێت و بۆ چه‌ندین ده‌یه‌ی تر به ژێرده‌سته‌یی ده‌مێنینه‌وه و ده‌بێت چاوه‌رێی قۆناغێكی له‌م جۆره بین كه دووباره نابێته‌وه.
