کاوسێن بابەکر: دەستوری عێراق و مافی ڕیفڕاندۆم و جیابونەوە.
لەوەتەی باسی ڕیفڕاندۆم هاتۆتەگۆڕێ لایەنە عەرەبیەکانی عێراق و دەرەوەی عێڕاق کێچیان کەوتۆتە کەوڵ و کەوتوونەتە شیوەن و واوەیلا بۆ دەستورو گوایە ئەوە پێچەوانەی دەستوری عێراقە. وەک ئەوەی هەموو بەندەکانی ئەم دەستورە جێبەجێکرابن و ڕێزیان لێگیرابێ و تەنها کورد خەریکە بەم ڕیفراندۆمە پێشێلی دەکات! لەوەش زیاتر هێندێک لەو براعەرەبانەی کەزۆر بەپشتیوانمان دەزانین کەوتونەتە هەڕەشە و گوایە شەقامی عەرەبیمان لێ دەوروژێ و ئەوانیش پێیان کۆنترۆڵ ناکرێ، هەروەک لەقسەکانی عەمار حەکیمدا هاتووە!واتا هەڕەشەی ژێر عەبا!
جارێ پێش هەموو شتێک دەبێ بزانین کە لەیاسای نێودەوڵەتیدا مافی چارەنوس مافێکی ڕەواو ڕەهای گەلانەو لەماددەی یەکەم و مادەی 55 پەیماننامەی نەتەوەکاندا بەڕوونی هاتووە. لەدیباجەی دەستوری عێراقیشدائەمە نوسراوە (ئێمەی گەلی عێراق بە سەرجەم پێکهاتەکانیەوە بە تەواویی ویستی خۆمان بەئازادانەو ئارەزوومەندانە بڕیاریی یەکگرتنی ئارەزوومەندانەمانداوە)، واتا بەخواستی خۆمان یەکمانگرتووە ودەشکرێ هەر بەخواستی خۆمان بڕیاریکی تربدەین.
بابزانین ئەو مافانەی بۆ یەکەمینجار لەدەستوردا بۆ کورد، دانی پێدانرا چیان بەسەر هات؟ دوای ئەوەی کورد لەڕاپەڕینی 1991دا سەربەخۆیی خۆی بەدەستهێنا، دواتر بەخاتری برا عەرەبەکان و یەکێتی خاکی عێراق، دوای دوازدە سال حوکمڕانی خۆی لەساڵی 2003دا دوای ڕوخانی ڕژێمی سددام، بوو بە کۆڵەکەی سەرەکی و هەرە بەهێزی دروستکردنەوەی دەوڵەتی عێراق.
بەرانبەر بەم سەخاوەتیەی کوردو بەبێ ئەوەی ئەو دەوڵەتە یەک هەنگاویش بهاوێ بۆ ساڕێژکردنەوەی برینە تەشەنابوەکانی ئەنفال و کیمابارانی هەڵەبجە و داوای لێبوردن بکاو قەرەبووی خەڵکی کوردستان بکاتەوە، نەک ئەمانەی نەکرد بەڵکو بابزانین ئەم دەوڵەتە کام یەک لەو مادانەی بۆ ئەم هەرێمە جێبەجیکردووە؛
ماددەی 140 کەبووەتە کێشەی سەرەکی نێوان بەغداو هەرێم کەبڕیاربوو تامانگی 12 ی 2007 جێبەجێبکرێ بۆ نەکرا! نەک نەهێڵراوە بکرێ و هیچکام لە سێ قۆناغەکە بەتەوای جێبەجێبکرێ، بەڵکو بەردەوام دژایەتی کراوەو کۆسپی ماددی و مەعنەوی بۆ دروستکراوەو دەکرێ!
17 % ی بودجە چی لێهات و بۆچی و بەکام یاسا بڕیتان؟ ناڵێم هەریم بێ تاوانە بەڵام حکومەتی ناوەند بەرپرسی زیاترە چونکە دەستەڵاتی مادی زیاتری هەیەو دەیتوانی کێشەکان بەشێوازێک چارەسەر بکات و پەنا بۆ کاریی نادەستوری و نایاسیی نەبات و ئەم پێشینە خراپە دانەهێنێ!!
یاسای نەوت و غاز بۆ دەرنەکرا، کە کۆمەڵێک کێشەی نێوان هەرێم وب ەغدا چارەسەردەکرا، کەلەسەر نەوت و داهاتی نەوت دروستبوون!
ماددەی 121
سێیەم؛بەشێک لەداهاتی فیدراڵی تەرخان دەکرێت بۆ هەرێمەکان!
چوارەم؛ نوسینگەی تایبەت بە هەرێم و پارێزگاکان دەکرێتەوە لە باڵیۆزخانەکان و نێردە دیبلۆماسیەکان! کوا؟ چەندی کراوە؟
ماددەی105
دەستەیەکی گشتی پێکدەهێنرێت بەبەشداری هەرێمەکان و پارێزگاکان بەمەبەستی پاراستنی مافی هەرێمەکان و پارێزگاکان بۆ بەشداری کردنیان بەشێوەیەکی داد پەروەرانە لە بەڕێوەبردنی دام و دەزگا جۆربەجۆرە فیدراڵیەکان و نێردەکان و زەمالەکانی خوێندن و شاندەکان و کۆنگرە هەرێمی و نێودەوڵەتیەکان، کوا؟ چەندی کراوە؟
ماددەی 106
بەیاسا دەستەیەکی گشتی بۆ چاودێریکردن وت ەرخانکردنی داهاتی فیدڕاڵی دادەمەزرێنرێت. دەستەکە لەپسپۆرانی حکومەتی فیدڕاڵی و هەرێمەکان و نوێنەرانیان پێکدێت ئەم لێپرساوێتیانەی هەیە؛
یەکەم: دڵنیابوون لەدابەشکردنی دادگەرانەی یارمەتی و باربوو قەرزە نێو دەوڵەتیەکان بەگوێرەی پشکی هەریەکە لەهەرێمەکان و ئەو پارێزگایانەی ناکەونە سنوری هیچ هەرێمێکەوە،
دووەم: دڵنیابوون لەبەکار بردن و دابەشکردنی داهاتی دارایی فیدڕاڵی بەباشترین شێوە،
سێیەم: دڵنیابوون لەهەبوونی شەفافیەت و دادپەروەری لەپارەوپولی تەرخانکراو بۆ هەرێمەکان و ئەو پارێزگایانەی ناکەونە سنوری هیچ هەرێمێکەوە، بەپێی ئەو ڕێژەیەی بڕیاری لەسەردراوە. من هیچم نەبینیوە!
ماددەی4
بە فەرمی بوونی زمانی کوردی، بەڵام چی کراوە بۆ ئەو مەبەستە لە خوێندنی زانکۆکان، بەکارهێنانی لە وەزاڕەتەکان، دانانی وەرگێڕ لە کۆڕو وۆرکشۆپ و سیمینارو میتینگ، لەسەر ئاستی حکومەتی فیدڕاڵی و جیهانیەکان، لەکارە دیپلۆماسیەکان!
مادەی 119 مافی دروستکردنی هەرێم! نەک ڕێزی نەگیراوە، بەڵکو بەردەوام ڕێگری لە جێبەجێکردنی دروستکردنی هەرێمی نوێ کراوە!
ئەگەرچی ساڵی 2007 بودجەی گشتی عێراق بەبڕگەیەک ئاماژەی بۆ ئەوە کردووە کە هێزی پێشمەرگە بەشێکە لەسیستمی بەرگری عێراق و دەبێت لەبودجەی سیادی بودجەیان بۆ دابین بکرێت، بەڵام تا ئێستا هیچ بودجەیەک بۆ پێشمەرگە تەرخاننەکراوە.
جەباریاوەر ئاماژە بۆ ئەوە دەکات کە لەساڵی 2007وە هیچ بڕە بودجەیەکیان لەعێراق وەرنەگرتووە کە دەگاتە 13 تریلیۆن دینار. ئه و دەڵێت: پێشمەرگە بەشێکە لەسیستمی بەرگریی عێراق لەساڵی 2004وە تا 2013 بڕی 13 تریلیۆن دینار پشکی پێشمەرگەیە لەو بودجەیە، ئەگەر هی ساڵی 2014شی بخرێتە سەر دەکاتە 15تریلیۆن دینار کە هیچی بەپێشمەرگە نەدراوە.
ئەمینداری گشتی وەزارەتی پێشمەرگە ڕونیدەکاتەوە کە ساڵانە حکومەتی هەرێم لەرێی بڕینی بەشێ لەبودجەی وەزارەتە خزمەتگوزارییەکان، بودجەی وەزارەتی پێشمەرگە پێکدێنێت، ئەو بودجەیەش نیوەی پێداویستییەکانی ئێمە دابین ناکات.
لەدەستوری عێراقدا کە ساڵی 2005 لەراپرسییەکی گشتیدا لەلایەن عێراقییەکانەوە پەسەند کرا، پێشمەرگە بەهێزێکی یاسایی و دەستوریی دەناسێنێت. لەگەڵ ئەوەشدا بەرپرسەکەی وەزارەتی پێشمەرگە باس لەوە دەکات کە یاداشتی لێکتێگەیشتینیان لەگەڵ وەزارەتی بەرگریی عێراق هەیە کە ژمارەی هێزەکانیان 120 هەزار کەس دە بێ بۆ ئەوەی هەرێم بەباشی بپارێزن لەمەترسییەکانی تیرۆر. بەهۆی نزیکیی هەرێم لەچەند پارێزگایەکی جێ مەترسیی عێراق.
ئێستا پێم بڵێن ئەوە کوردە دەستور پێشێل دەکات یان بەغدایە دوای ئەو هەموو کارەساتەی بەسەر کوردیان هێنا هێشتا ئەو کەلتورە دڵڕەق و لوتبەرزەیان واز لێنەهێناوەو بە بیرۆکەی براگەورەیی و بچوک بینینی ئەوی دی ڕەفتار دەکەن، خاوەنی 22دەوڵەتن و هێشتاش هەوڵی دەوڵەتێکی تردەدەن بۆ فەلەستین و کەچی دان بە گەلێکی 40 ملیۆنیدا نانێن لەپارچەیەکی ووڵاتەکەیدا دەوڵەتۆکەیەک بۆ خی بنیات بنێ و ببێتە دراوسێیەکی باش بۆیان و عێراقیش لەم پێکەوە ژیانە برایەتیە درۆزنانەیە، پڕ لەخوێن و رق و دژایەتیەی سەدانساڵەی نێوان کورد- عەرەب، سوننە- شیعە ڕزگاری ببێت.
