نەبەز گۆران: گەریدەیەكی ناو مێژوو.
من نازانم كڵێشەیی بنووسم، ناشزانم بەو زمانە حیزبی و بەیاننامەییە قسە لەسەر رووداوێك، یان كارەكتەرێكی سیاسیی بكەم. كاتێك كە مێژووی كورد دەخوێنمەوە، لەناو ئەم مێژووەدا كۆمەڵێك كارەكتەری تێدایە، ئەم كارەكتەرانە جێگای هەڵوەستە لەسەركردنن.
تەنها نمونەیەك: بیركەوە لە كۆتایی پەنجاكان و نزیك ساڵانی سەرەتای شەستەكاندا، ئەم پیاوە (مام جەلال) تەمەنی نەگەیشتووەتە سەروی بیست و پێنج ساڵ، لە كوێرە دێكی ئەو بناری هەیبەتسوڵتانەوە هاتووە، خۆی گەیاندوەتە گەورەترین سەركردەی عەرەب، (جەمال عەبدولناسر) تا وای لێبكات پاڵپشتی دۆزی كورد بكات! هەرچەند بیر لەو تەمەنەو ئەو جوڵەیە دەكەیتەوە و بەراوردی دەكەیت بەتەمەنی خۆت و هاوتەمەنەكانی خۆی، ناتوانیت ستایشی ئەو جوڵەیەی نەكەیت. كاتێكیش لەگەڵ چینێكی رۆشنبیری ناو حیزب دەستدەكات بە جوڵە، هەموو ئەوانەی لەگەڵی دەبن بەتەمەن لەخۆی گەورەترن، ئەما دەنگی ئەم و ناوی ئەم و رەنگی ئەم، لەهەموو ئەوانە گەورەترە!
(جوانترین شتی ئەم سەركردەیە ئەوەیە، بە درێژایی پەنجا ساڵ تەمەنی سیاسیی، ئازاری رەخنەگرێك، نووسەرێك، رۆژنامەنووسێكی نەدا و هەمیشەش دۆستیانبوو. لەوەشگرنگتر بەردەوام ئامۆژگاری یەكێتییەكانی دەكرد رێزی رەخنەبگرن و رەخنە بە رەخنە جواب بدەنەوە.)
بیرمە لەسەرەتای رۆژنامەی هاوڵاتیدابووین(فەرهاد پیرباڵ) نۆڤڵێتیكی نووسی، نۆڤڵێتەكەی هەرایەكی زۆری نایەوە. بەتایبەت پێشمەرگە دێرینەكانی یەكێتیی زۆر بەتوندی هەرەشەیان لە (فەرهاد پیرباڵ) دەكرد، چونكە لەو نۆڤڵێتەدا بە شێوەیەكی خەنجەر ئاسا دابووی لە رۆحی شۆرش. كە (مام جەلال) بەمەی زانیبوو، یەك وتاری لەسەر (فەرهاد پیرباڵ) نووسی و بەرگریلێكرد. بەیانی زوو وتارەكەم بینی، لە نووسینگەكەی خۆمان تەلەفۆنم بۆ (فەرهاد پیرباڵ) كرد، دیاربوو لەكڵاسدا وانەی دەوتەوە، باسی وتارەكەم بۆكرد. (فەرهاد) وتی: ” ئەو پیاوە لە شاخیش هەروابووە، چونكە خۆی ئەهلی كتێبە، تێدەگات لە رەخنە.”
چیرۆكی زۆری هەیە لەسەر بەرگریكردن لە رەخنەگران. چیرۆكی زۆری هەیە لەبارەی نوكتەوە. وەك نزیكەكانی باسیدەكەن جگە لەوەی (رشتەی مرواری) خوێندوەتەوە، گەر خۆی نوكتەكانی بنووسرێنەوە رشتەی مراورییەكی سەردەمی خۆیەتی. (جیاواز لەوەی ئێمەمانان هەمیشە رەخنەمان هەبووە لەسەر ئەدا سیاسییەكەی و بەروونیش نووسیومانە.) بەڵام هەرگیز رۆژێك لەرۆژان كەسمان هەستمان بەوە نەكردووە مەترسی بێت بۆسەر ژیانمان وەك ئەوانی تری هاوخەباتی. لەهەر حاڵەتێكیشدا هەست بە مەترسییەك كرابێت ئەوی لێئاگاداربووبێت، ئەو مەترسیە رەویوەتەوە.
سەركردەیەك نەبوو كێشەی لەگەڵ وشەو نارەزایەتی هەبێت. كێشەی لەگەڵ رەخنەگر و رۆشنبیران هەبێت. سەركردەیەك بوو بروای بە كۆمەڵێك پرنسیب هەبوو، ئەم بروایانەی وایانلێكردبوو دەیتوانی زۆر بەئاسانی كێشەی سیاسیی و نارەزایەتی و رەخنە چارەبكات. كاتێك مێژووەكەی دەخوێنیتەوە، وەك گەریدەیەك بەردەوام بەشوێن ئەو بڕوایانەدا رۆیشتووە بوون بە بنەما لای خۆی بۆ دەسكاریكردنی سەردەمێك. لە كتێبە مێژووییەكاندا دەردەكەوێت، نە لەشوێنێكدا هەست بە ماندوویەتی دەكات، نە لەشوێنێكدا وەستاوە و خۆی بە بینەر بچێوێنێت، تەنانەت لەخراپترین دۆخە مێژوویەكاندا باسی هیوای كردوە!
بەشێكی بنەرەتی ئەم مێژووە تازەیەی پەنجاساڵی رابردووە پەیوەندی بە (مام جەلال)ەوە هەیە. ئیدی لەكوێدا سەركەوتووە و لەكوێدا وەستاوە، ئەوەیان ئەركی مێژووە دیمەنەكان بگوازێتەوە. كاتێكیش ئەم سیستەمی حوكومرانییە كوردییە دروست دەبێت، بێگومان دەستێكی باڵای (مام جەلال)ی تێدایە. هەموو ئەو رەخنانەشی لەسەری دەگیران پەیوەندی بەم سیستەمی حوكمرانییەوە بوو، ئەما ئەو وەك خۆی قبوڵی دەكردن. جارێكیان بە كۆمەڵێك رەخنەگری وتبوو:” هەموو رەخنەكانتان لەسەر منی دەنووسن دەخوێنمەوە، بەڵام مەجالم نییە جواب بدەمەوە، بۆیە بانگم كردوون تا لێرە رووبەروو رەخنەم لێبگرن و گوێ لە جوابی منیش بگرن.”
من نازانم سفرەكەی ئەو چۆن بووە، لێ چیرۆكی زۆر لەسەر سفرەكەی باسدەكرێت. لەهەمووی سەیرتر بەردەوام سفرەی وەك شوێنێك بۆ ئاشتبوونەوە، بۆ پێكەوە ژیان و كاركردن بەكار هێناوە. هەرچۆن سفرە یەكەم بنەمای كۆكردنەوەی خێزانە لەروی كۆمەڵایەتییەوە، سفرەكەی ئەویش بووە بە چیرۆكێكی سیاسیی و بووە بە دەوارێك بۆ كۆكردنەوەی هێز و كەسە ناكۆكەكان. كاتێك سفرەی راخستووە، تەنها سفرە لەپێناو خوان نەبووە، لەپێناو كۆكردنەوەی دوو شوێن یان دوو كەسی ناكۆك بووە. لەناو سیاسییەكانی هاوتەمەن و هاوبیری ئەودا، تەنها ئەوە سفرەی وەك چەترێك بۆ كۆكردنەوەی ناكۆكی بەكارهێناوە. وەك سەركردەیەك هیچكام لەنەوەی پاش خۆی و لەنەوەی ئێمە و نەوەی دوای ئێمەش، ناتوانێت نكۆڵی لە كاریگەری ئەم پیاوە بكات لەسەر مێژوو. ( هەموومان دەتوانین رەخنە لە كارە سیاسییەكانی بگرین.) ئەما ناتوانین شوێن پەنجەكانی لەناو ئەو مێژووەدا فەرامۆش بكەین. پێدەچێت ئەم سەردەمەی ئێمە ئەو سەردەمەبێت كە پیاوەكانی ناو مێژوو ژیان بەجێبهێڵن. وەك خوێنەرێكی مێژووی كورد، نامەوێت بەشێكبم لە دەڵتەنگكردنی خەڵك، هەرچۆن ناشتوانم بەشێك بم لە دڵدانەوەی خەڵك. بەڵام بەسروشتی خوێنەرێكی مێژوو دەمەوێت بڵێم:
(مام جەلال) گەریدەیەك بوو بەهەموو ئاڵوگۆڕە سیاسییەكانییەوە، گەریدەیەكی كورد بوو. بەشوێن شوناسێكدا دەگەرا ئەو شوناسە ناوی كوردبوو. ئامادەبوونی ئەو لەهەرشوێنێك ئامادەبوونی كوردێك بوو. ئێمەی كورد لەبەر ئەوەی هێشتا شوناكەسەمان لە مەترسیدایە، كاتێك كە سەركردەیەكی كورد جێمان دێڵێت، بەهەموو جیاوازییەكانەوە لەشوێنی خۆمانەوە هەست بە جیابوونەوەی بەشێك لەو شوناسە دەكەین.
