به‌هرۆز جه‌عفه‌ر: ئاینده‌ى په‌یوه‌ندییه‌كانى كورد و حكومه‌تى مه‌ركه‌زیی: ئایا دۆخه‌كه وه‌ك خۆى لێ دێته‌وه؟.
پرسیارى سه‌ره‌كى ئه‌وه‌یه، ئه‌م دۆخه بۆ واى لێهات؟. له‌ڕاستیدا هه‌ڵه‌ى كوشنده له ئه‌نجامدانى ڕیفراندۆمه‌وه ده‌ست پێ ناكات، له كۆتایی ساڵى (2013) ه‌وه ده‌ست پێ ئه‌كات، كه دروستكه‌رانى بڕیارى ئابوربی و سیاسیی دروشمى ئابوریی سه‌ربه‌خۆیان به‌رزكرده‌وه.
یه‌كه‌م: ئابوریی سه‌ربه‌خۆ
وه‌زاره‌تى سامانه سروشتییه‌كان له‌ساڵى (2012) ه‌وه، مژده‌ى ئه‌وه‌یدا كه له (2015) دا هێڵى ووزه‌ى كوردستان له‌توانایدایه (1) یه‌ك ملیۆن به‌رمیل نه‌وت هه‌نارده بكات، به‌وه‌شه‌وه داوایان ئه‌كرد پشكى (17%) ى بودجه له به‌غدا به‌ده‌ست بهێنن!. په‌له‌كردن له‌ئابوریی سه‌ربه‌خۆ له‌به‌رئه‌وه بو، ئه‌گه‌ر بودجه له‌به‌غداوه بێت، بابه‌تێكى شه‌فافه‌و، دیاره هه‌رێم چه‌ندى ده‌ست ئه‌كه‌وێت، به‌رپرسانى هه‌رێم بریاریاندا سه‌ربه‌خۆ نه‌وت بفرۆشن، حكومه‌تى عێراقیش بودجه‌كه‌ى بڕى، بڕینى بودجه‌كه له‌كاتێكدا بو، داعش هات و، نرخى نه‌وت یش دابه‌زى، هه‌نارده‌كردنه‌و سیاسه‌تى ووزه‌ى هه‌رێم نیواو نیو كورتى هێنا.
كورتهێنانى سیاسه‌تى ووزه‌ى هه‌رێم، به‌جۆرێك بو، كه نه‌ك له (2015) به‌ڵكو له كۆتاییه‌كانى (2017) شدا، حكومه‌تى هه‌رێم نه‌ك هه‌ر نه‌یتوانى له یه‌ده‌گ و به‌رهه‌مى نه‌وتى هه‌رێم (1) ملیۆن به‌رمیل له‌ڕۆژێكدا هه‌نارده بكات، به‌ڵكو به هه‌نارده‌ى هه‌رسێ كێڵگه‌ى (باباگوڕ گوڕ، ئاڤانا، باى حه‌سه‌ن) یشه‌وه كه (360000) له‌ڕۆژێكدا، ئینجا توانى (550000بۆ 600000) هه‌زار به‌رمیل له ڕۆژێكدا هه‌نارده بكات. جگه له‌و نه‌وته‌ى كه به كه‌شتى له كه‌ناره ئاوییه‌كانى ده‌ریاى ناوه‌ڕاست و كه‌نه‌داو ئه‌مریكاوه، ئه‌سوڕایه‌وه‌و، كرێى ڕۆژانه‌ى زیاتر كه‌ڵه‌گه ئه‌بو، چونكه كڕیاره‌كان شكاتیان لێ كرابو له لایه‌ن حكومه‌تى مه‌ركه‌زى عێراقه‌وه.
به‌رپرسانى هه‌رێم، له (14ى 7ى 2014) ه‌وه هه‌موو ڕۆژێك (260000) دووسه‌ت و شه‌ست هه‌زار به‌رمیل نه‌وتى كه‌ركوك یان له (ئاڤاناو باى حه‌سه‌نه‌وه) فرۆشتووه، پاره‌كه‌ش چۆته سه‌ر حیسابى چه‌ند كه‌سێك، به‌رپرسانى هه‌رێم و به‌غدا له‌وه‌دا كۆك بوون كه داهاتى ئه‌و نه‌وته ناچێته سه‌ر هیچ حیسابێكى حكومى نه له‌هه‌رێم نه له‌به‌غدا نه له‌كه‌ركوك!. جگه له‌وه‌ى به‌رپرسانى كورد له كه‌ركوكا به بێ گه‌ڕانه‌وه بۆ ڕاى عه‌ره‌ب و توركمان و پێكهاته‌كان بڕیاریانداوه، جگه‌له‌وه‌ى له‌ماوه‌ى (16) ساڵ دا مومته‌له‌كات ى حكومه‌ت و موڵكى ده‌وڵه‌ت و زه‌وى و چاڵه نه‌وتیان بۆ خۆیان قۆرخ كردبو، به ته‌نكه‌ر نه‌وتیان ئه‌فرۆشت و چه‌ندین پاڵیوگه‌ى سه‌ر پێیى یان كردبوه‌وه.
دووه‌م: بڕیارى ڕیفراندۆم
بڕیارى ڕیفراندۆم، هه‌رچۆن لێی بكۆڵیته‌وه، بڕیارى خه‌ڵكى كوردستان نه بووه‌و نییه، چونكه نه په‌رله‌مان ئه‌و بڕیاره‌ى داوه، نه هیچ دامه‌زراوه‌یه‌كى شه‌رعى، نه هیچ شه‌رعیه‌تێكى نێوده‌وڵه‌تیشى وه‌رگرتووه، ته‌نانه‌ت حزبێكى بڕیار به‌ده‌ستى وه‌ك (ی،ن،ك) سه‌ركردایه‌تییه‌كه‌ى به پێی په‌یڕه‌وو پرۆگرام شه‌رعیه‌تى له‌ده‌ستداوه‌و، بڕیاره‌كانى له ناو جه‌ماوه‌ر و ناوه‌ندى كادیرانییه‌وه هه‌ڵ نه‌قووڵا بوون، ئینجا نزیكه‌ى (40,5%) واته ته‌نها له سه‌تا چل ى خه‌ڵكى كوردستان ده‌نگیان به‌و ڕیفراندۆمه داوه. هه‌ڵه‌یه‌كى دیكه‌ى ڕیفراندۆم ئه‌وه‌بو، زه‌مینه‌ى گفتوگۆى له‌گه‌ڵ حكومه‌تى مه‌ركه‌زى كوشت، عێراق له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى حوكمى یاساو ده‌ستورى تیادا نییه‌و، شه‌ڕى تایه‌فى و بیرى پاوانخوازى تیایدا زاڵه‌و ڕێژه‌ى بێكارى تیایدا(35%) ه‌و، نزیكه‌ى (6,5) شه‌ش ملیۆن و نیو منداڵى بێ باوكى تیادایه و (23) بیستوسێ ملیار دۆلار قه‌رزاره، كه‌چى هێشتا عێراق به ته‌واوى پاڵپشتى نێوده‌وڵه‌تى و هه‌رێمایه‌تى هه‌یه. ویلایه‌ته یه‌كگرتوه‌كان ده‌یان جار دووپاتى كردۆته‌وه كه جگه له عێراقێكى یه‌كگرتوو نایه‌وێ هیچى تر ببینێت له‌و قۆناغه‌دا.
سێهه‌م: قۆناغى دواى ڕیفراندۆم قۆناغى فه‌رمانڕه‌وایی حكومه‌تى مه‌ركه‌زییه
له دواى ڕیفراندۆم، سه‌ركردایه‌تى سیاسیی كورد، جگه له په‌رش و بڵاوى و فره قسه‌یی، هه‌نگاوه‌كانیان بۆ گفتوگۆكردن له‌گه‌ڵ حكومه‌تى مه‌ركه‌زیی زۆر خاو بو، له‌كاتێكدا “ئێران- عێراق” – “ئێران- توركیا” ” توركیا- عێراق”، “ئێران- عێراق- توركیا” له جموجووڵ و بڕیار و تاوتوێى خێرادابوون. وه‌زیرى به‌رگرى ویلایه‌ته یه‌كگرتوه‌كان له ته‌له‌فۆنێكیدا بۆ سه‌رۆكوه‌زیرانى عێراق “حه‌یده‌ر عه‌بادى” هه‌موو پاڵپشتیه‌كى بۆ ئیجرائاته یاسایی و ده‌ستورییه‌كانى حكومه‌تى عێراق ده‌ربڕى بو. چه‌ندین جار عێراق داواى گفتوگۆى له هه‌رێم كرد كه ئه‌نجامى ڕیفراندۆمه‌كه هه‌ڵبوه‌شێننه‌وه یاخود هه‌ڵپه‌سێرن، چه‌ندین جار حكومه‌تى عَێراقى بێزارى خۆى لاى ئه‌مریكییه‌كان و توركیاو ئێران و دادگاى نیۆرك ده‌ربڕى بو، كه به‌رپرسانى كورد (3) ساڵه داهاتى نه‌وتى كه‌ركوك بۆ خۆیان ئه‌به‌ن، ئه‌بێت ئه‌م داهاتانه بێنه‌وه بۆ حكومه‌تى مه‌ركه‌زیی عێراق. كه‌چى به‌رپرسانى هه‌رێم و به‌تایبه‌تى (پارتى دیموكراتى كوردستان) گاڵته‌و سوعبه‌تیان به‌و لێدوانانه ئه‌كرد و، به ته‌نزه‌وه وه‌ڵامیان ئه‌دانه‌وه.
چواره‌م: حكومه‌تى عێراقى به ڕێككه‌وتن هه‌موو خاڵه سنورییه‌كان وه‌ر ئه‌گرێته‌وه
حه‌شدى شه‌عبى به چوار قۆناغ گه‌شه‌ى كردووه، سه‌ره‌تا دروستیان كرد، قۆناغى دووه‌م به یاسا له‌په‌رله‌مانه‌وه كرا به به‌شێك له سیسته‌مى به‌رگرى عێراق، قۆناغى سێیه‌م پڕ چه‌ك كران، قۆناغى چواره‌م شه‌ڕى ده‌ستكه‌وته سیاسییه‌كانى خۆیانى پێ ئه‌كه‌ن.
ڕۆژى (14/10/2017) فه‌رمانده‌ى سوپاى قودسى ئێران “قاسمى سوله‌یمانى” سه‌ردانى مه‌زارى تاڵه‌بانى ئه‌كات، ڕۆژى (15/10/2017) سه‌رۆك كۆمارى عێراق ” دكتۆر فواد مه‌عسوم” كه له‌پشكى كورده، نامه‌یه‌كى حكومه‌تى عێراقى ئه‌گه‌یه‌نێته سه‌ركردایه‌تى كورد كه ” پدك و ینك” ن، له نامه‌كه‌دا ئه‌وه هه‌یه كه حكومه‌تى عێراقى سه‌رجه‌م بیره نه‌وتییه‌كانى كه‌ركوك ئه‌خاته‌وه ژێر كۆنترۆڵى خۆى، هه‌موو ئه‌و ناوچانه‌ى كه پێش شه‌ڕى داعش له (2014) به‌ده‌ست حكومه‌تى عێراقه‌وه بوون و، به‌هۆى شه‌ڕى داعشه‌وه كه‌وتونه‌ته ده‌ست پێشمه‌رگه، ئه‌وا هێزه‌كانى سوپاى عێراق و حه‌شدى شه‌عبى كۆنترۆڵیان ئه‌كاته‌وه‌و، پێویسته پێشمه‌رگه چۆڵى بكات، خاڵى سێهه‌میش ئه‌وه‌یه حكومه‌تى عێراقى هه‌موو مه‌رزه سنورییه‌كانى په‌روێزخان، باشماخ، حاجى ئۆمه‌ران، برایم خه‌لیل ئه‌خاته‌وه ژێر ڕكێفى خۆى و، ڕاسته‌وخۆ خۆى به‌ڕێوه‌ى ئه‌بات. بۆ كۆنترۆڵكردنى ئه‌مانه‌ش ته‌نها مه‌رزى حاجى ئۆمه‌ران نه‌بێت كه سوپاى حه‌شدى شه‌عبى له‌ناو خاكى ئێرانه‌وه‌و له ناوچه‌ى پیران شار ه‌وه ئه‌چێت بۆ كۆنترۆڵ كردنى، هه‌موو ئه‌وانى تر له خاكى عێراقه‌وه به هێز وه‌رئه‌گرێته‌وه.
كۆى ئه‌و پرۆسه‌یه‌ش، له به‌ره به‌یانى ڕۆژى دووشه‌ممه (16ى 10ى 2017) ه‌وه له خوارووى كه‌ركوكه‌وه ده‌ستى پێكردو، نزیكه‌ى (70) پێشمه‌رگه شه‌هیدبوون و (121) كه‌سى دیكه‌ش بریندار بوون جگه له (17) كه‌سى بێسه‌روشوێنكراو و، هه‌زاران ماڵى كورد له‌شارى كه‌ركوك و دووز خورماتوو هه‌ڵاتن و ئاواره بوون.
پێنجه‌م: ئه‌وه‌ى پێویست بو كورد بیكات نه‌یكرد
سیاسه‌ت و ئابوریی له لاى كورد تێكه‌ڵ به‌مه‌سه‌له‌ى كوردایه‌تى و ئایدۆلۆژیا كراون، بۆیه له‌برى (هاریكارى هه‌رێمایه‌تى- International Cooperation) هه‌میشه (ململانێی ناوخۆیی و هه‌رێمى) به‌دواى خۆیدا هێناون، ئه‌وه‌ى پێویسته بووه ئه‌وه‌بووه كه حوكمڕانى كوردى باكگراوه‌ندێكى مۆدێرن ئاڕاسته‌ى بكات. بۆ ئه‌وه‌ى ده‌رچوو (Out Put) ه‌كانى بریتى بن له ڕیسێرچ به شێوه‌یه‌كى ئاكادیمى، دیبلۆماسییه‌تێكى كاریگه‌ر، هێزێكى سه‌ربازیی به یاسا ڕێكخراو، گه‌شه‌یه‌كى مرۆیی بۆ ئاماده‌گییه‌كى كۆمه‌ڵایه‌تى. مه‌سه‌له‌ن: كورد و ئه‌و پیاوانه‌ى له‌سێبه‌رى نه‌وت دا ده‌وڵه‌مه‌ند بوون، نه‌یانتوانى ته‌نها پاڵپشت بن له دروستكردنى چه‌ند ناوه‌ندێكى توێژینه‌وه‌و دیبه‌یتخواز كه كاریگه‌رییان هه‌بێت له‌سه‌ر ڕاى گشتى جیهانى، له‌ناوه‌نده گرنگه‌كاندا ئارگیومێنسازیی بكه‌ن. بۆیه ئه‌بینى كه هه‌ڕه‌شه‌كان نزیك ئه‌بنه‌وه داوا ئه‌كه‌ن كوردانى هه‌نده‌ران بێنه سه‌ر شه‌قامه‌كان و، داوا ئه‌كه‌ن خه‌ڵك چه‌ك هه‌ڵبگرێت و ئیشه‌كه له‌ده‌ست ده‌رچووه.
شه‌شه‌م: چۆن كه‌ركوك له به‌یه‌كداكێشانى هێزه‌كان بپارێزرێت؟. ” به پێى تێزه‌كانى مایكڵ نایت”.
مایكڵ نایت -Michael Knight، تایبه‌تمه‌ندى له‌بوارى سه‌ربازیی و ئاسایش دا هه‌یه له عێراق و ئێران و كه‌نداوى عه‌ره‌بى. له‌و توێژه‌رانه‌یه كه وه‌زاره‌تى به‌رگریی و ده‌ره‌وه‌ى ئه‌مریكا ڕاپۆرته‌كانى ئه‌بینن یان هه‌ر ڕاپۆرت بۆ ئه‌وان ئاماده‌ئه‌كات، توێژه‌ره له واشینگتۆن ئینستیوت و، دكتۆراى له كۆلێژى شاهانه‌ى له‌نده‌ن له دیراساتى جه‌نگى هه‌یه، خولیاى قسه‌كردنه سه‌باره‌ت به كۆنێكشنى نێوان ئاسایش و كۆمپانیا نه‌وتییه‌كان. له‌میانه‌ى وتارێكیدا له ” په‌یمانگه‌ى واشینگتۆن بۆ ڕۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست” ئه‌نوسێت، كه حكومه‌تى عێراق هاته ناو كه‌ركوكه‌وه ئه‌مریكا هیچى نه‌ووت، ته‌نها سه‌رۆك ترامپ نه‌بێت وتویه‌تى: هه‌ردوولایان وه‌ك یه‌كن بۆ ویلایه‌ته یه‌كگرتوه‌كان و ئێمه ته‌ره‌ف نیین له‌م ناكۆكییه‌دا “would not be “taking sides” in the dispute”. نایت، لایوایه حكومه‌تى عێراق هاتۆته ناوه‌وه‌و ئیتر له‌مه‌ولا ئه‌بێت واشنتۆن به‌په‌له ڕێگیریی بكات و نه‌هێڵێت توندوتیژیی په‌ره‌بسێنێت، ناو شار ئه‌بێت به‌ده‌ست پۆلیسه‌وه بێت نه‌ك پێشمه‌رگه‌و سوپا، كێڵگه نه‌وتییه‌كانیش ئه‌بێت پۆلیسى تایبه‌ت یان هه‌بێت نه‌ك حه‌شدو سوپا و پێشمه‌رگه، بۆیه مایكل نایت چوار هه‌نگاوى ده‌ستوبرد بۆ ئیداره‌ى ئه‌مریكا ده‌ست نیشان ئه‌كات:
یه‌كه‌م: گه‌ڕانه‌وه بۆ پێكهێنانى میكانیزمێكى وا كه هێزێكى هاوبه‌شى ئه‌منى دروست بكرێت له هێزه‌كانى خزمه‌تگوزارى پۆلیس و دژه تیرۆر (به‌هه‌ماهه‌نگى هه‌رێم و به‌غدا) و فریاكه‌وتنى خێرا.
دووه‌م: ئه‌مریكا ئه‌بێت ئاماژه‌ره‌یه‌كى وا بدا كه حه‌ز به پێكدادانى هێزه‌كان ناكات. بۆ ئه‌مه‌ش تیمێكى سه‌ربازیی- ئه‌منى- ڕاوێژكارى له ناو كه‌ركوك دابنات. ئه‌مه‌ش بۆ دابه‌زاندنى ئه‌وانه‌ى ئاره‌زووى پێكدادان ئه‌كه‌ن هه‌روه‌كو ئه‌وه‌ى ئه‌مریكا له شنگال كردى.
سێهه‌م: دانانى حاكمێكى كاتى له كه‌ركوك، ئه‌گه‌ر نه‌گونجاو بو به په‌له له‌لایه‌ن ئه‌نجومه‌نى پارێزگاوه پارێزگارێكى كورد ده‌ستنیشان بكه‌ن. تیایدا پارێزگارى له‌و ڕێككه‌وتنه بكرێت كه كه‌ركوكیه‌كان له‌ساڵى (2007) كردویانه له مه‌ڕ دابه‌شبونى ده‌سته‌ڵاته‌كان.
چواره‌م: ئه‌بێت ئه‌مریكا وا بكات به‌شدارییه نه‌وتییه‌كان به‌رده‌وام بن، له‌نێوان (به‌غدا- كه‌ركوك- هه‌رێم) دا، ئه‌م هاوكێشه‌یه وا ڕێك بكاته‌وه كه له‌سه‌ر بنه‌ماى “قازانج – قازانج ( win- win situation ) بێت و هه‌ر سێ شوێنه‌كه لێی سودمه‌ند بن، بۆ ئه‌وه‌ى ئه‌مه ببێته ده‌روازه‌یه‌ك هه‌رێم و به‌غدا لێوه‌ى ده‌ست بكه‌ن به دانوستاندن. نایت ئه‌ڵێ ڕاسته ئێستا سه‌رجه‌م كێلًگه نه‌وتیه‌كان له ژێر كۆنترۆڵى حكومه‌تى فیدراڵییه، به‌ڵام حكومه‌تى هه‌رێم یه‌ك هێڵى هه‌نارده‌كردنى هه‌یه‌و، پاڵیوگه‌كانى تواناى پاڵاوتنى نه‌وتى زیاتریان هه‌یه، ئه‌كرێ كارێكى وابكرێت كه ئه‌م پاڵیوگانه‌ى هه‌رێم نه‌وت بۆ ناوچه تازه ئازادكراوه‌كانى وه‌ك نه‌ینه‌واو سه‌ڵاحه‌دین و دیاله بپاڵێوێت. ئه‌مه‌ش وا ئه‌كات كارى پێكه‌وه‌یی هه‌رێم و به‌غدا زیاتر بێت و، له گفتۆگردا بن.
سه‌رئه‌نجام:
ویلایه‌ته یه‌كگرتوه‌كانى ئه‌مریكا، له په‌یامێكیدا له ڕێگه‌ى “بى بى سى نیوز” ه‌وه بڵاوكرایه‌وه، داوا ئه‌كات له‌وه زیاتر نا ئارامى نێوان هه‌رێم و حكومه‌تى مه‌ركه‌زیی په‌ره نه‌سێنێت، ئه‌و هێرشانه‌ى حه‌شدى شه‌عدى و سوپاى عێراقیشى به ” جووڵه‌ى سه‌ربازى” ناوبردووه.
به پێچه‌وانه‌ى ئه‌وه‌ى، له‌سه‌ر ته‌له‌فزیۆنه‌كان چه‌ند ڕاوێژكارێكى بارزانى ئه‌یانگوت، كارته‌كانى ده‌ستى هه‌رێم ئه‌وه‌نده زۆرن، حكومه‌تى عێراق په‌ى پێ نابات و، گه‌مه‌یان به سوپاى عێراقى ئه‌كرد، كه هه‌ڵدێن و، ڕایانكردووه بۆ هه‌نده‌ران. ئێستا هیچ كارتێكى سه‌ربازیی و سیاسیی و ئابوریی له‌ده‌ست سه‌ركردایه‌تى سیاسیی هه‌رێمى كوردستاندا نییه، ئه‌وه‌ى هه‌یه سه‌پاندنى ئاسایش و سوپاى عێراقییه به‌سه‌ر ئه‌و ناوچانه‌ى باسكران. بۆیه سیناریۆكان ئه‌مانه‌ى لاى خواره‌وه ئه‌بن:
یه‌كه‌م: به فشارى ویلایه‌ته یه‌كگرتووه‌كانى ئه‌مریكا حكومه‌تى مه‌ركه‌زى له‌گه‌ڵ نوێنه‌رانى هه‌رێمى كوردستاندا دابنیشێت، ئه‌ویش دواى ته‌واو بونى ئه‌و پرۆسه‌یه‌ى له‌سه‌ره‌وه باسكرا، ئه‌وكات داواو مافه‌كانى هه‌رێمى كوردستان جارێكى تر له به‌غداده‌وه دیارى بكرێن، لیژنه‌یه‌كیش بۆ شه‌فافیه‌ت به‌سه‌ر به‌رپرسانى كورده‌وه دابنرێن، هه‌رچى ناوچه دابڕاوه‌كانه به هاوبه‌شى به‌ڕێوه‌ببرێن و هه‌ماهه‌نگى ته‌واو له‌گه‌ڵ به‌غدا بكه‌ن.
سیناریۆى دووه‌م: ده‌ستێوه‌ردانى ڕووسیاو توركیا، به بیانووى ئه‌و گرێبه‌ستانه‌ى له‌گه‌ڵ ڕووس نه‌فت كراون، هه‌رچه‌نده له‌گرێبه‌سته‌كه‌دا باسى (7) كێڵگه‌كراوه ناوى كێڵگه‌كان نه‌هێنراون. ئه‌مه‌ش جارێكى تر حكومه‌تى هه‌رێم ئه‌خاته‌وه ململانێ له‌گه‌ڵ حكومه‌تى مه‌ركه‌زیی و ژیان و گوزه‌رانى خه‌ڵكى كوردستان و ناوچه دابڕینراوه‌كان دژوارتر ئه‌كات.
سیناریۆى سێهه‌م: دروستبونى دوو ئیداره‌یی، ئێران پاڵپشتى ته‌واوى هێزه‌كانى (ی،ن،ك) بكات له‌كه‌ركوك و، چاوپۆشى له نفووسیان بكات له به‌غداد و، له‌هه‌ڵبژاردنیش جارێكى تر فریاى (ی،ن،ك) بكه‌وێت و نه‌هێڵێت بكه‌ون. به‌مه‌ش (پ،د،ك) هه‌م بیره نه‌وته‌كانى كه‌ركوك له‌ده‌ست ئه‌دا، هه‌م داهاتى خاڵه سنورییه‌كان، هه‌م ئه‌كه‌وێته به‌ر په‌لامارى گازنده‌ى كۆمه‌ڵانى خه‌ڵك كه ئه‌ندازیارى له‌ده‌ستدان و شكاندنى شكۆى گه‌لى كوردستان بووه به هۆى پرۆسه‌ى ڕیفراندۆمه‌وه.
