نەوزادى موهەندیس: ڕۆژهەڵاتى ناوین لەسەر ئاگرێکى هێمن دەکوڵێت!

نەوزادی موهەندیس

کلیک بکەرە سەر وێنەی نوسەر دەگەیت بە ئەرشیڤەکەی

ئەرک نەبێت، کلیک بکەرە سەر سمبولی فەیسبووک، ئەم بابەتە بنێرە سەر بەشەکەت

گەر بە دیقەت لە مێژوو و ڕابووردووى ناوچەى ڕۆژهەڵاتى ناوین ووردبینەوە، هیچ دەیە ساڵێک نابینیت کە ئەم ناوچەیە بە ئارامى گوزەرى کردبێت و پێشکەوتن و گەشەى هەمەلایەنەى ژیانى تیادا ڕوویدابێت، بەڵکو بە پێچەوانەوە لە ئەزەلەوە ئەم ناوچەیە گیرۆدەى نەفرەتێکى نەبڕاوە بوە و ئەمە بۆتە مایەى شەڕوشۆڕ و کاولکارى و دواکەوتن و بێئۆقرەییەکى هەمیشەیى.
ئاشکراشە هۆکارى ئەم ناکۆکى و ململانێ ئاینى و سیاسى و ئابورى و سەربازیانە دەگەڕێتەوە لەلایەک بۆ دواکەوتوویى کۆمەڵگاکانى ئەم ناوچەیە بە گەل و سەرکردەکانیانەوە خۆیان و تەنها بۆ یەکلاکردنەوەى ناکۆکیەکانیان پەنایان بردۆتە بەر شەڕ و خوێنڕشتن نەک دایەلۆگ و لێکتێگەیشتن، هەرئەمەش بۆتە کەلتورێکى قێزەون و بێزراوى ناوچەکە تا ئێستاش و لەلایەکى تریشەوە بەهۆى دەوڵەمەندى ناوچەکەش بە سەرچاوەى داهات و خۆشگوزەرانی و پێشکەوتن و داهێنانەکان هەمیشە بۆتە جێگەى تەماع و چاوتێبڕینى لایەنەکانى دەرەوە و ئەوانیش هۆکارێک بوون بۆ نانەوەى ئاژاوە بۆئەوەى بتوانن بە ئاشکرا و بە نهێنى و بەناوى پشتیوانى و هاوکارى گەلانى ناوچەکە لە ژێر دروشمە باقوبریقەکانى ئازادى گەلان و دیموکراسى و مافەکانى مرۆڤ و یەکسانیەوە خۆیان بگەیەننە ناوچەکە و بتوانن دەستبگرن بەسەر ئەو سەرچاوە گرنگانەى وزە و ئابورى و بتوانن بیخەنە خزمەت ماکینەى پێشکەوتن و داهێنانەکانیانەوە و دواتریش هەر هەمان ناوچەکە و کۆمەڵگاکانیشیان بکەنەوە بازاڕێکى بەردەوام و بەقازانج بۆ دەسکەوتنى سوودى گەورەتر بۆ خەزێنەى حکومەتەکانیان.
جا ئەو ململانێیانە بەدرێژایى 2000ساڵ بەردەوامیان هەیە و لە ئێستاشدا قۆناغێکى نوێى ئەو ململانێیانە خەتوخاڵیان دەرکەوتون بەشێوەیەک مەترسیەکان هێند گەورەن کە لێکترازان و هەڵوەشاندنەوە و جەنگێکى خوێناوى سەرتاسەرى لێچاوەڕوان دەکرێت، ئاشکراشە هێندەى ململانێکان ناوچەیى و ناوخۆیین، دەهێندە کارەکتەر و فاکتەرى دەرەکى ڕۆڵى تیادا دەبینن، ململانێکان هەمان ململانێ مێژوویەکانن و هۆکارەکانیش هەمان هۆکارن، تەنها ئاڵوگۆڕ لە کاراکتەر و شێواز و میکانیزمەکانیاندا هاتوە ئەوەش بەهۆى پێشکەوتنە تەکنەلۆجى و سەربازى و پەێوەندیەکانەوەن و هیچى تر.
لە ئێستادا ڕۆژهەڵاتى ناوین بۆتە کوانوى ململانێیەکى توندى نێوان زلهێزە ڕۆژئاوایى و ڕۆژهەڵاتیەکان لەنێوان ئەمریکا و ئەوروپاو ڕوسیاو تاڕادەیەکیش چین دا، لەخوار ئەم دوو ناونیشانە گەورەیەشەوە ململانێکان بە ئیدارە و بە ئیڕادە و پلانى ئەمان درێژەیان هەیە و شۆڕبونەتەوە بۆ نێوان کاراکتەرە ناوچەییەکان و ئەمانیش لەناوخۆیاندا دابەشبونەتە سەر ئەو دوو بلۆکە زلهێزانە و تەنها بۆ پاراستنى بەرژەوەندیەکانى خۆیان و مانەوەیانە بۆ زۆرترین ماوە لەدەسەڵاتدا، ئەگینا ئەمان بڕیاردەرى کۆتایى نین بەڵکو تەنها بوکەڵەیەکن بەدەستوپەنجەى زلهێزەکانەوە هەڵدەسوڕێن، ململانێکانى ئێستا لە ناوچەکەدا لەنێوان لەلایەک سعودیە و وڵاتانى کەنداو جگە لەقەتەر( کە لەئێستادا لە هێڵى کەنداویەکان دەرچوە وتاڕادەیەک پەیوەندیەکانى لەگەڵ ئێرانى دژیاندا توندوتۆڵکردۆتەوە) و میسر و ئوردون کە بەهۆى پەیوەندى ئاینى و مەزهەبیشەوە تورکیا هاوکار و پشتیوانیانە، بەڵام بۆخۆى تورکیاش لەدوولا مەست و حەیران بوە و بەرژەوەندیەکانى وادەخوازن کە ڕۆڵێکى تاسەر دیاریکراوى نەبێت و زوو زوو ڕۆڵ و پێگەى خۆى دەگۆڕێت، بەڵام سەرکەوتنى گەورەشى بەدەستنەهێناوە جگە لە پیشاندنى ڕسوایى و زەلیلى و دووڕوویى چونکە دەوڵەتێکى شەڕەنگێز و پاوانخواز و هەنگاو بەرەو تاکڕەوى کەسى دەنێت لەسەردەمێکدا کە قبوڵى تاکڕەى ناکات. ئەم بەرەیش وەکو خووى کلاسیکى و کۆنەپارێزى خۆیان هەمیشە لە خولگەى زلهێزەکانى ئەمریکا و ئەوروپیەکاندا دەسوڕێنەوە و هەمیشە بە پشتیوانى خۆیانیان دەزانن.بەرەى دووەم و دژ بەم بەرەیە لەناوچەکەدا بە ڕابەرایەتى ئێرانە و هەریەکەش لە ڕژێمەکانى عێراق و سوریا و لوبنان و یەمەن و تەنانەت هێزە ڕزگاریخوازەکانى فەلەستینیشى کردۆتە پاوانى خۆی و وایکردوە لەخولگەى سیاسەت و تێڕوانین و بەرژەوەندى سیاسى و ئاینى و مەزهەبیەکانى شیعەدا بخولێنەوەو تاڕادەیەکیش سەرکەوتوو بوە، ئەم بەرەیە بە سروشت و هەڵکەوتەى پێگە جیۆسیاسیەکەى هەمیشە لایەنگرى ڕۆژهەڵات و زلهێزەکانى بوە لە ڕوسیا و چین و کۆریاى باکور کە سروستى ڕژێم و سیستمى حوکمڕانیەکانیشیان ئاینى و تاکڕەوى و خۆسەپێن و دوور لەدیموکراسیەت و ئازادیەکان بوون.
لەم نێوەدەشدا و لەنێوان ئەم کاراکتەرە ناوچەییانەشدا ململانێیەکى ناوچەیى توند هەیە لەسەر ڕابەرایەتیکردنى ناوچەکە لە نێوان هەریەکە لە تورکیا و ئێران و سعودیە و میسر و ئیسڕائیلدا. کە ڕەگ و ڕیشەى مێژوویى و ئاینى و مەزهەبیان لەخۆگرتوە.
لە ئێستادا ململانێکان زۆر توندبون و نزیک کەوتونەتەوە لەبەریەک کەوتنى ڕاستەوخۆ و هەڵایسانى شەڕى گەرم کە بنچینەى ڕاستەقینەیان بریتیە لە ململانێى ئاینى و مەزهەبى نێوان سونە و شیعەى ئیسلامیدا، چونکە ئەم وڵاتانە بەتایبەتى سعودى و کەنداویەکان و ئێران وڵاتانێکى دەوڵەمەندن و هیچیان پێویستیان بەسەرچاوەکانى سروشتى و وزەى ئەوى تر نیە و ململانێکە لەنێوان هەژار و دەوڵەمەندا نیە وەک ئەوەى لە نێوان بکور و باشورى گۆى زەویدا هەیە، تەنها بۆ فراوانکردنى نفوز و پێگە و هێزى سەربازى و مەزهبیە لە ناوچەکەدا، لەم نێوەندەشدا زلهێزەکان تەنها ڕۆڵى ئیدارەدان و درێژەپێدانی ئەو ململانێیانەیان هەیە بۆئەوەى باشترین و گەورەترین و بەردەوامترین بازاڕ بۆ چەک و تەقەمەنى و پێداویستیە سەربازیەکانیان بدۆزنەوە، ئەوەتا لە هیچ سەردانێکى سەرانى زلهێزەکان بۆ ناوچەکە بەدەستى بەتاڵ ناگەڕێنەوە و ئەمریکا بەتەنها گریێبەستى زیاد لە 500 ملیار دۆرلا لەگەڵ سعودیە و ئەوانى تردا گرێداوە و ڕوسیاش تەنها لە 9 مانگى ساڵى 2017دا بایى 15 ملیار دۆلار چەک و تەقەمەنى فرۆشتوە. بۆیە هەرگیز ئەو زلهێزانە بەجدى نیەتى چارەسەرکردنى کێشەکانى ئەم ناوچەیە بەتایبەتى و دونیاش بەگشتى نیە و بەڵکو هەمیشە بۆ دۆزینەوە و دروستکردن و سەرهەڵدانى کێشە و قەیران و ئاڵۆزى نوێ لە پیلانداناندان بۆ ئەوەى مان و قازانجى خۆیان بەردەوامى پێبدەن.
لە ئێستادا ئەم ناوچەیە لەسەر ئاگرێکى ئارام و هێمن دەکوڵێت و قوڵپ دەدات و زۆر نزیکە بەریەککەوتنى گەرم ڕووبدات و وەک ئەو شیرە هەڵچوەى لێبێت کە دەبێتە مایەى کاولکارى و لێکهەڵوەشانى وڵاتان و سنورەکانى ناوچەکە و دووبارە و سەرلەنوێ بە شقڵ و شێوەیەکى نوێوە لەلایەن زلهێزەکان دابەش و داگیر بکرێنەوە و دروست بکرێنەوە وەک ئەوەى لەچوارچێوەى بیردۆزەى فەوزاى دروستکەردا لەپێش 30 ساڵ لەئێستاوە بەرنامە و پلانیان بۆ داڕشتوە.
پرسیارگەلێک کە جێگەى خۆیەتى بکرێت، ئەوەیە کە ئەمە حاڵى وڵاتانى خاوەن سەروەرى و سیادى ناوچەکە بێت بەدەست زلهێزەکانەوە؟ ئەى حاڵ و دۆخى کورد و کوردستانى داگیر و دابەشکراو و بێ دەوڵەت و سەروەرى و سنور دەبێت چۆن بێت؟ کورد لەکوێى ئەم گەمە و ململانێیانەدایە؟ دەتوانێت چى بکات؟ چۆن قازانج و دەسکەت بەدەستبێنێت؟
بەداخەوە کورد هەمیشە و بەدرێژایى مێژووى خەباتى خۆى لەم ناوچەیەدا هەر زوڵملێکراو و پشتگوێخراو و خاک و گەلەکەشى داگیر و دابەشکراو بون و تائێستاش نەبونەتە خاوەنى دەوڵەتێکى نەتەوەیى و نیشتیمانى خۆیان، دۆخى سیاسى و ئابورى و سەربازى کورد هەمیشە خراپ بوە، زلهێزەکان هێندەى وەک شەڕکەرێکى ئازا سەیریان کردوە و پشتیوانى و هاوکاریان کردوە، نیوهێندە وەک نەتەوەیەکى زوڵملێکرا و خاوەن مافى ڕەوا نەیانبینیوە و تەنها بۆ مەبەست و بەپێى نەخشە و پلانەکانى خۆیان ڕۆڵیان پێداوە و هەرکاتیش لە پلان و گوتە و فەرمانى ئەوان دەرچووبێت کردویانەتە قۆچى قوربانى و پەندى زەمانە، هەروەک لە سەردەمى مەلیک مەحمود و کۆمارى کوردستان و شۆڕشى ئەیلول و شۆڕى نوێ و ئەم قۆناغەى ئێستاش لە بوونى هەرێمێکى نیمچە سەربەخۆ لە عێراقدا، تەنها لەسەر بەقسەنەکردن و دەرچوون لەهێڵى قازانجى ئەوان لەکەمتر لە 24 کاتژمێردا 51% خاکى کوردستانیان پێشکەش بە بەغدادى پایتەختى عەرەبى شیعە مەزهەب کردوە بەبێگوێدانە ئەو هەموو قوربانى و خوێن و فرمێسک ڕشتنەى کورد کە پێشکەش بە مرۆڤایەتى و هەموو دونیاى کرد لەو چەند ساڵەى ڕابووردوودا. کە هەرچەند لەگەڵ ئێراندا لەسەر عێراق و ئایندە و سامانە سروشتیەکانى لەململانێیەکى توندان و هیچ کات ناگەن بەیەکتر، بەڵام کوردیان کردە دیاریەکى هەرزان بەهاى خۆیان بۆ بەغداد بۆئەوەى ئایندەى ئابورى خۆیان مسۆگەرتر بکەن.
کورد بەداخەوە تائێستاش خاڵى لاوازە و پنتى گرنگ نیە لە سیاسەت و پلانى زلهێزەکانداـ سەرەڕاى قوربانیدان و مقاوەمەتى چەندین ساڵەى دژ بە دڕندەترین ڕێکخراوى تیرۆریستى لەجیهاندا(داعش).
کورد لەئێستادا و لەدواى بچوکبنەوەى قەوارە و دەسەڵاتى لە عێراقداو بەهۆى هەڵًکەوتەى لەناوجەرگەى ڕووداوەکان و گۆڕانکاریەکاندا بەجدى ڕووبەڕووى گەلێک ئاڵنگارى گەورە دەبێتەوە کە زۆر دوورە بتوانێت بەرگرى لە م قەوارەیەى خۆى بکات، چونکە کەوتۆتە ناوجەرگەى ململانێکان و سەرە ڕێگاى ململانێکانى نێوان ڕوسیا و ئەمریکا لەلایەک و لەلایەکى تریشەوە لەنێوان ئێران و تورکیادا و لەولاى تریشەوە لەنێوان سونە مەزهەب و شیعە مەزهەبەکانى سعودیە و ئێران و تورکیادا،کە هیچیان قازانجى کوردیان گەرەک نیە، بەڵکو هەریەکەیان گەرەکێتى پەلکێشى پیلانەکانى خۆیانى بکەن و بۆماوەیەک سوود لەتوانا و ئازایەتى وەربگرن.
بۆیە کورد هەقە چیدى بە بەڵێن و گوتەى بریقەدار و پیاهەڵدانى نەزلهێزەکان و نە کاراکتەرە ناوچەیەکانیش هەڵنەخڵەتێ، بەڵکو تەنها سیاسەتێکى کوردانەى نیشتیمانى و نەتەوایەتى چێ بکات، کێیان سوود و قازانجى زیاترى بۆ کورد پێبوو لەگەڵیدا بێت بۆ تاکتیک نەک تاسەر، خۆنەبەستنەوە بە کۆنکرێتى لەگەڵ هیچ لایەکدا و تێکەڵ نەبوونى قوڵ لەگەڵ هیچ بەرژەوەندیەکدا و ڕاوەستانە لە پێگەیەکى وەک یەک لەگەڵ هەمواندا، کورد ناتوانێت بەرگرى تاسەر لەخۆى بکات لەبەرامبەر هیچ کام لەو هێزانەدا هەربۆیە پێویستى بەپشتیوانیەکى بەردەوام هەیە کە بەپێى بەرژەوەندى خۆى بیانگۆڕێت، لە وڵاتانى زلهێز و ناوچەکەش و هەموو هێلکەکانى نەخاتە یەک سەبەتەى دیاریکراوەوە، کورد ناتوانێت هەڕەشە لەهیچ کامیان بکات و توندبێت لەگەڵیاندا هەربۆیە دەبێت تەنها ڕێگاى گفتوگۆو لێکتێگەیشتن و پاراستنى بەرژەوەندیەکانى و دۆستایەتى هەڵببژێرێت.
کورد تەنها بەیەک و یەکگرتوویى هێز و توانا و ڕێکخستنى نێو ماڵى خۆى و چەسپاندنى یەکێتى و متمانە لەنێو ماڵى خۆیدا دەتوانێت ڕووبەڕووى ئەم ئاڵنگاریانە ببێتەوە و لەکاتى ڕوودانى بەریەک کەوتنى گەرم لەنێوان ئەم جەمسەر و زلهێزە دونیایى و ناوچەییانەدا بتوانێت تابۆى بکرێت خۆى لەشەڕ و ئاگریان بپارێزێت، تا موعجیزەیەک ڕوودەدات لە هاوکێشە و بەڵانسى هێزەکاندا و دەتوانێت بەقازانجى خۆى ئەم شکستانەى بۆ سەرکەتن و دەسکەوتى زیاتر بگۆڕێتەوە.
کورد بەناچارى و بەبێ ویستى خۆى کەوتۆتە ناو ئەو مەنجەڵەى کە پێى دەوترێت ڕۆژهەڵاتى ناوین و لەئێستاشدا لەسەر ئاگرێکى هێمن دەکوڵێت و هەرکات گەیشە ئاستى هەڵچون و تەقینەوە گەرەکە کورد زیرەک و لێزانانە فریاى خۆى بکەوێت، چونکە دەرکەوت کە کورد دۆستى ڕاستەقینەى نیە و هەموان ناحەز و دژین، جا ئەمەش لەلایەک بۆ بێبەڵێنى ناحەزەکان دەگەڕێتەوەو لەلایەکیش بۆ گەمژەیى و نەفامى کورد و هەڵە خوێندنەوەى هاوکێشە و هێزەکان دەگەڕێتەوە لەهەڵبژاردنى دۆستەکان و لایەنە سەرکەوتوو بەهێزەکانى گەمەى ناوچەکەدا. بەڵام ئیدى کاتى ئەوە هاتوە کە کوردیش پەندو عیبرەت لە ڕابووردووى خۆى وەربگرێت و چانس و کارتەکانى خۆى وەک مەسەلە و نەتەوە و نیشتیمان بەفیڕۆ نەدات و ئایندەشى نەکاتە قوربانى خواست و ویستى ناڕەواى سەرکردە و کەس و پارتە سیاسیەکانى.