عیماد عه‌لی: كێ له‌م وه‌زعه‌دا كوردستان رزگار ده‌كات؟
پێش هه‌موو شتێك، گرنگترین شت ئه‌وه‌یه تۆ كێشه‌كه له‌سه‌ر واقیعه‌كه‌ی كوردستان وه‌ك خۆی و به‌هه‌مان زه‌مینه‌ی ئێستایه‌وه بخوێنیته‌وه و، چاره‌سه‌ری نێوخۆیی و دوور له تیۆری به‌رهه‌می عه‌قڵی ده‌ره‌كی یان لاساییكردنه‌وه له‌سه‌ر زه‌مینه‌ی بارودۆخی ده‌وڵه‌ت بنیاتنراو و دوور له وه‌زعی كوردستان و به رووكه‌شی و به‌ده‌ر له توانا و بواری جێبه‌جێكردن باسكراو كار بكه‌یت، بۆ ئه‌وه‌ی كلیلی كردنه‌وه‌ی یه‌كه‌مین ده‌رگای هه‌نگاونان رووه و كردنه‌وه‌ی سه‌رجه‌م ده‌رگا زۆره‌كان بدۆزیته‌وه.
دیاره قسه لێره‌دا له‌سه‌ر كه‌س نیه وه‌ك سه‌ركرده بتوانێت هه‌رقل ئاسا ره‌فتار بكات و زه‌مانه‌كه‌ش وه‌ك ئه‌و رۆژانه نیه پاڵه‌وان ئاسا به ره‌هایی شته‌كان بگۆرێت و هه‌موو ده‌سه‌ڵاته‌كان ژیراوژور بكه‌یت، به‌ڵكو پرسیاره‌كه ئه‌وه‌یه ئایا حزبێك یان هاوپه‌یمانێتیه‌ك هه‌یه له كوردستاندا به سه‌ركردایه‌تیه‌كی دووربینه‌وه كه له‌و ئاسته‌دا بێت و به‌ته‌نها بتوانێت قۆناغه قورسه‌كه‌ی سه‌ر هاولاتیان به‌كه‌مترین زه‌ره‌رتێپه‌رێنێت و ئه‌ڵته‌رناتیڤی ده‌سه‌ڵاته به‌رده‌وامه كۆنه‌كه‌ی كوردستان بنیاتبنێت، یان له‌م وه‌زعه كۆمه‌ڵایه‌تی و سیاسی و رۆشنبیریه‌دا باشترین بژارده یه‌كگرتوویی و پێكه‌وه‌یی كاركردنه، بۆ له‌سه‌رخۆ هه‌ڵسانه‌وه و به‌رزكردنه‌وه‌ی روحی نه‌ته‌وه‌په‌رستی و نیشتماندۆستیه .
وه‌زعه سیاسی و ئابووری و رۆشنبیریه‌كه و كارو ره‌فتاری سه‌رجه‌م حزبه‌كان له ئاستێكدان كه ناتوانرێت كرده‌وه‌ی رزگاركردنی رێژه‌یی ته‌نانه‌ت قۆناغه راگوزه‌ركه‌ش به كه‌مترین زه‌ره‌ره‌وه به هیچیان بسپێریت و پشتی پێ ببسه‌تیت كه میله‌ت له‌م لێقه‌ومان و میحنه‌ته رزگاربكات. تۆیه‌ك كه نه‌توانیت ئۆپۆزسیۆن له ده‌سه‌ڵات و ره‌فتاری سه‌ركرده‌ی هیچ حزبێك له‌ویتر و بیروبۆچون و تایبه‌ته‌مه‌ندی هه‌ریه‌كه له‌گه‌ڵ ئه‌ویتر و ره‌فتار و كرداری ئه‌م له‌گه‌ڵ ئه‌و و پاك و ناپاكی هیچ لایه‌ك، جیابكه‌یته‌وه، چۆن ده‌توانیت لایه‌ن و كه‌سێكی سه‌ركرده یان سه‌ركردایه‌تیه‌ك له‌م بارودوخه قورس و زۆر ئاڵۆز و ناله‌باره دیاری بكه‌یت كه بتوانێت به‌ته‌نها و به كه‌مترین زه‌ره‌ر رێگه‌یه‌ك بگرێته‌به‌ر به‌و ئاراسته‌یه بێت قۆناغه‌كه بپه‌رینه‌وه. دیاره هۆكاره سیاسیه‌كه‌ی ئه‌م بارودۆخه روونه كه له رووی خودی و بابه‌تیه‌وه له كه‌ڵه‌كه‌بونی هه‌ڵه كوشنده سیاسی و فكری و ئابووریه‌كانه‌وه بووه.
بۆچی خه‌ڵكی مه‌بده‌ئی له پاشه‌كشه دایه له كوردستان؟
حزبه‌كانی كوردستان كاریگه‌ریه‌كی سه‌لبی ره‌هایان له‌سه‌ر ته‌نانه‌ت منداڵی نێو بێشكه‌ش هه‌یه و هه‌موو كوردستانیان كردۆته یه‌كپارچه سیاسه‌تی بێ بنه‌ما و دوور له هه‌موو فكر و بیروبۆچونیك به گشتی و، ئه‌وه‌ی پیاده ده‌كرێت په‌یره‌وكردنی كاری حزبی سیاسی رووت و وه‌ك زۆرێك له سیاسیه‌كان به ئاشكرا و نهێنیه‌وه باسی ئه‌وه ده‌كه‌ن، كه ئه‌وان سیاسه‌ت ده‌كه‌ن و هیچ كارێكیان به مه‌بده‌ئه‌وه نیه!!
لێره‌دا ناتوانین بڵێین له‌نێو ئه‌م هه‌موو حزبانه سه‌ركرده و كادری مه‌بدئی بونی نیه، به‌ڵام ئه‌و ژماره كه‌م و ده‌گمه‌نانه له ژێر قورسایی كاری سیاسی و زاڵبونی زۆری ئه‌وانیتر و به‌رژه‌وه‌ندیدا وا ونبوون به هیچ شێوه‌یه‌ك ناتوانیت جیایان بكه‌یته‌وه و رۆلیان دیاری بكه‌یت.
چاره‌سه‌ر؟
چه‌ندین پرسیار ده‌كرێت له‌باره‌ی ئه‌م وه‌زعه و چۆنێتی گۆرانی ئه‌م سیاسه‌ت كردنه و فاكته‌ره سه‌ره‌كیه‌كانی. به‌ڵام گرنگترین هۆكاری گه‌یشتن به‌م حاڵه له‌مانه‌دا خۆی ده‌بینێته‌وه و له نێو سه‌رجه‌م حزبه‌كاندا بێ به‌ده‌ركردنی هیچ لایه‌ك بونی هه‌یه، به‌ڵام به رێژه‌ی جیاواز:
*پابه‌ندنه‌بون به هیچ ئامانجێكی گه‌وره و نه‌بونی ستراتیج و پشت به‌ستن به گۆرانكاری له ئامانج به‌پێی گۆرانكاری بارودۆخی هه‌نوكه‌یی سیاسیی كوردستان و ناوچه‌كه و، نه‌بونی پلانی سه‌ر ئه‌رز بۆ گه‌یشتن به واقعێك كه توشی شكست نه‌بین له هه‌ر هه‌نگاویكی مه‌دروسدا و ده‌رئه‌نجامه‌كان نه‌خه‌ینه ده‌ستی قه‌ده‌ر و ئه‌گه‌ر و مه‌گه‌ر.
*گۆرینی كتوپری خه‌باتی شاخ بۆ شار و زاڵبونی سیاسه‌ت و كاری حزبی به‌عه‌قڵیه‌تی عه‌سكه‌رتاریه‌وه كه له‌شۆرشدا ئه‌وله‌ویه‌ت بوو، هه‌ر ئه‌مه‌ش سه‌ركرده‌كانی توشی شۆك كرد و خۆیان له ناوه‌ندی دونیایه‌كی تردا بینیه‌وه كه وه‌ك نه‌دیوبدی ره‌فتار و مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ گۆرانكاریه‌كاندا كرد و كورسیان كرده ئامانجی پیرۆزی خۆیان .
*خۆفه‌رزكردنی به‌رژه‌وه‌ندیه مادیه‌كان و له‌زه‌تی ژیاندۆستی و له‌بیركردنی زۆرێك له پیرۆزیه‌كان و تا راده‌یه‌كی زۆر له‌خۆگۆرینی ته‌نانه‌ت كادره ره‌سه‌نه مه‌بده‌ئیه‌كان.
* هاتنه سه‌ر ساحه‌ی راوبۆچونی تازه و نه‌وه‌ی نوێی پشتبه‌ستوو به پێشكه‌وتنه ته‌كنولۆجیه‌كانی تێكه‌ڵ به حزبایه‌تی و دوور له رۆڵبینینی راسته‌قینه و بێباوه‌ری به خه‌باتی عه‌سكه‌ری و پشت به‌ستن به كارو ركابه‌ری سیاسی مه‌ده‌نی پاش شه‌ری نێوخۆ.
* زیادبونی مه‌حسوبیه‌ت و مه‌نسوبیه‌ت له‌سه‌رجه‌م حزبه‌كان به هه‌موو جۆره‌كانیه‌وه بێ ده‌ركردنی ته‌نانه‌ت تاكه لایه‌نێكیش له چه‌پ و له راست.
*نزیكبونه‌وه‌ی هاوشێوه‌بونی كاروخه‌باتی سه‌رجه‌م حزبه‌كان و ئینتمابون له‌سه‌ر بنه‌مای ناسیاوی و خێزانی و به‌رژه‌وه‌ندی مادی به‌دوور له هه‌موو فكر و ئایدیۆلۆجیایه‌ك له‌سه‌ر ئه‌رزی واقیع، ئه‌مه‌ش وای كردووه گۆرانكاری له ژماره‌ی ئه‌ندام و هه‌وادارانی حزبه‌كان پاش دامه‌زراندنی گۆران به گۆرانێكی كه‌مه‌وه تا راده‌یه‌ك جێگیر بێت.
*شێواندنی ته‌نانه‌ت بیروعه‌قڵی خه‌ڵكه ئاساییه ره‌سه‌نه خاوه‌ن بیرو مه‌بده‌ئه‌كه به ترساندن و تۆقاندن و له‌زه‌ت به‌خشینی ژیان و له‌خشته‌بردنی زۆرێك به چه‌ندین رێگه و ره‌فتاری دوور له هه‌موو به‌هایه‌كی نه‌ته‌وه‌یی و نیشتمانی و ئه‌خلاقی.
* پشت به‌ستن به بنه‌مای به‌ده‌ستهێنانی ده‌نگ به دوور له هه‌موو پیرۆزیه‌ك و زۆربونی ره‌فتاری پۆپۆلیستی له‌سه‌ر سه‌رجه‌م حزبه‌كان به ده‌سه‌ڵات و به‌ناو ئۆپۆزسیۆنیشه‌وه.
*نه‌بون و نه‌هێشتنی مه‌یلی خۆفیداكاری و له خۆبردویی له لایه‌ن سه‌ركرادیه‌تی و نه‌مانی روحی خاكپه‌رستی و كزبونی گیانی نه‌ته‌وه‌یی و نیشتمانی.
به كوێ گه‌یشتین؟
به‌م كه‌ره‌سه و پێكهاته و حزبانه و به‌م زه‌مینه‌وه كه له‌كوردستاندا هه‌یه و به دوور له باسكردنی گیانی مشه‌خۆری خه‌ڵك و پشتبه‌ستن به مه‌عاش و ره‌یعیه‌تی نه‌وت و له‌ناوبردنی ئه‌و رێژه كه‌مه‌ی خۆژێنی كه له‌ناو كورددا به تایبه‌تی له لاێدكاندا هه‌بوو له رووی ئابووریه‌وه، سیاسه‌تی خسته دوور ریانێكی به‌رژوه‌نخوازی ته‌سكه‌وه كه خه‌ڵك ناچاری زۆرێك له سیفه‌تی ناباو كرد و وایكردووه كه رووبه‌رووی شتگه‌لێك بێت تا رابردوویه‌كی نزیك له‌ناو كورده‌واریدا نامۆبوون، وه‌ك مه‌رایی و خۆبه‌ده‌سته‌وه‌دانی ئه‌خلاقی و خۆفرۆشتنی كه‌سی له‌پێناو به‌رژه‌وه‌ندی مادی له ناو حزبه‌كان و ده‌سه‌ڵاته‌كانی كوردستاندا، ئه‌مه‌ش بووه هۆكاری ئه‌وه‌ی گه‌وره‌ترین ته‌گه‌ره له‌به‌رده‌م هه‌نگاونان به‌ره‌و پێشه‌وه بۆ پێشخستنی هه‌مه‌لایه‌نه‌ی كوردستان و بنیاتنانی ده‌وڵه‌ت دروستبێت و ناپاكی به ئاسایی وه‌ربگیرێت.
له‌رووی تیۆریه‌وه ئه‌مه حاڵی كوردستان بێت و له‌سه‌ر ئه‌رزیش پشێوی وای كردووه كه‌له وه‌زعێكی ناله‌باری ئاساییشدا رووبه‌روی شڵه‌ژانێك ده‌بیته‌وه كه‌س له چۆنێتی قوتاربوون لێی سه‌رده‌رنه‌كات. له‌وباره‌وه میله‌تێك خاوه‌نی ئه‌م حزب و سه‌ركرده و بارودۆخه بابه‌تی و خودیه‌ی دسه‌ڵاته‌كه‌ی بێت و هه‌ڵه‌كان وای كردبێت كه‌وتبێته چالێكی قورسه‌وه، چۆن رزگاری ده‌بێت، به‌تایبه‌تی عاقڵمه‌ندی دیاری تێدا نه‌بێت و هه‌ریه‌ك له دۆڵیكدا بخوێنێت.
ئه‌ی كوردستان چۆن و كێ رزگاری ده‌كات؟
بۆیه پرسیار له‌وێدایه كێ له‌م جه‌نجاڵیه‌دا كورد رزگار ده‌كات و ئایا به‌هه‌مان عه‌قڵیه‌ته‌وه هه‌نگاو ده‌نرێت یان كه‌ره‌سه‌ی نوێی ده‌وێت، ئایا قۆناغه‌كه ئه‌وه هه‌ڵده‌گرێت گۆرانی ریشه‌یی شۆرش ئاسا له‌بواره‌كاندا بكرێت یان واقعخوێندنه‌وه خۆی فه‌رزده‌كات و له‌پێش هه‌موو شتێكه‌وه‌یه؟
ئه‌گه‌ر به واقعیانه قسه بكه‌ین، له‌م كاته‌دا له رووی سیاسی و ئابووری و ته‌نانه‌ت یاساییشه‌وه، هیچ بوارێك نیه به كرده‌وه‌یه‌كی عه‌سكه‌ری سیاسی نێوخۆیی كتوپر ده‌رئه‌نجامی باشی لێبه‌كه‌وێته‌وه، له كاتێكدا داری ده‌ستی دوژمنان به‌رزكراوه‌ته‌وه و كوردستانیان خستۆته ژیر ره‌حمه‌تی خۆیانه‌وه و له چه‌ندین لاوه ئابڵوقه‌یان داوه. له لایه‌كی تره‌وه هه‌ر حزبه‌و ده‌یه‌وێت قازانجی تایبه‌تی له‌م وه‌زعه ببینێت و هه‌لپه‌رستانه هیچ به‌رژه‌وه‌ندیه‌كی میله‌تی له پێش چاو نیه و باش ده‌زانێت كه قازانجی خۆی به مردنی كه‌ره دێزه ده‌كه‌وێته‌وه. له هه‌موو خه‌ته‌رناكتر به‌رزبونه‌وه‌ی ده‌نگی كورتبین و ناخاڵه‌ی تازه‌پێگه‌یشتووه كه ته‌نها مه‌به‌ستیان خۆده‌رخستن و لاساییكردنه‌وه‌ی بێ به‌رهه‌مه.
بۆیه، تاكه رێگای واقعیانه و ناچاری ئه‌وه‌یه تاوه‌كو هه‌ڵبژاردنی عیراق و كوردستان به‌وه‌ی هه‌یه و به یه‌كگرتوویی ململانێی ده‌ره‌كی بكرێت و، له نێوخۆشدا تا ده‌كرێت به هه‌موو لایه‌ك به ده‌رس وه‌رگرتن له هه‌ڵه‌كان نزیكبونه‌وه دروست بێت و روحی گیانی هاوپه‌یمانێتی فه‌رزبكرێت و به‌یه‌ك ده‌نگ به‌رامبه‌ر ئه‌وانه‌ی ده‌یانه‌وێت كوردستان له‌ناوبه‌رن بوه‌ستن و له كاتی تێپه‌راندنی قۆناغه‌كه ده‌ست بكرێت به گۆرانكاری ریشه‌یی و میله‌ت به ده‌نگ و سندوقه‌كان خه‌ڵاتی حزب و لایه‌نه میله‌ت په‌رسته‌كان بكات و سزای حزب و لایه‌نه خودپه‌رسته‌كانیش بدات و، دواتر له‌سه‌ر ئه‌رزی هێزی پێكهاته‌ی پاش هه‌ڵبژاردن بارودۆخه سیاسیه‌كه به شێوه‌یه‌كی واقعی رێكبخرێته‌وه. له‌به‌ر ئه‌وه‌ی دوور له سنوور و كیانی چه‌سپیو كوردستان به‌رگه‌ی شۆرش و گۆرانكاری ریشه‌یی ناگرێت و ده‌بێته ساحه‌ی ده‌ستوه‌ردانی ده‌ره‌كی و ئه‌و تۆزقاڵه‌ش ماوه له‌ناوده‌چێت و زیاتر توشی ماڵوێرانی ده‌بین و به یه‌كجاری ده‌كه‌وینه حاڵه‌تی ژێرده‌سته‌ییه‌وه. ئه‌وه‌ی عاقڵانه‌یه گۆرانكاری له‌سه‌رخۆ و دوور مه‌ودایه، پاش ئه‌م بارودۆخه نوێیه‌ی له‌ده‌رئه‌نجامی ریفراندۆم و درندایه‌تی دوژمنان بینیمان. به هیچ شێوه‌یه‌ك لاساییكردنه‌وه‌ی ده‌وڵه‌تان و به دوور له پێداویستیه بابه‌تی و خودیه‌كه سه‌ركه‌وتن به‌ده‌ست نایه‌ت و كاری هه‌رزه‌كارانه‌ی هیچ لایه‌ن و كه‌سێك دادی ئازار و مه‌ینه‌تیه‌كانی گه‌لی كوردستان نادات و به پێچه‌وانه‌وه باره‌كه له رێژنه ده‌رده‌چێت و زیاتر ده‌چینه‌وه ژێر ده‌ستی دوژمنان و ملكه‌چده‌بین.
