نەوزادى موهەندیس: لەنێوان مالکى و عەبادیدا. کامیان بۆ کورد؟

نەوزادی موهەندیس

کلیک بکەرە سەر وێنەی نوسەر دەگەیت بە ئەرشیڤەکەی

ئەرک نەبێت، کلیک بکەرە سەر سمبولی فەیسبووک، ئەم بابەتە بنێرە سەر بەشەکەت

لە دواى ڕووخاندنى ڕژێمى بەعسى ێدامیەوە لەساڵى 2003دا، کورد دەرگاکانى مێژووى بەڕوودا کرایەوە و هیوا و ئاواتى زۆرى هەڵچنیبوو لەسەر عێراقى نوێ و ئایندە و سەرکردەکانى بە عەرەبى شیعە و سونەیانەوە، وا تێگەیشتبوو کە گۆڕانکاریەکى گەورە هاتوە بەسەر بیرکردنەوە و ڕوئیا و تێگەیشتنى سەرکردە نوێکانى عێراق دەربارەى کورد و مەسەلەکەى ومافە ڕەواکانى،بەتایبەتیش بەهۆى ئەوەى کە ماوەى 30 ساڵ زیاتر کورد و کوردستان و سەرکردە و حیزبەکانى لە یەک بەرەى ئۆپۆزسیۆنى ڕژێمى بەعسى ێدامیدا خەباتى هاوبەشیان کردبوو وەکوردستان ببوە جێگە و نەواى مانەوە و پارێزگارى لەهەموو ئەو حیزب و سەرکردانە بەشێوەیەکى گشتى و بەتایبەتیش شیعە مەزهەبەکانیان بەهۆى هاوکارى و هەمئاهەنگى کۆمارى ئیسلامى ئێرانەوە بۆ هەردوولا( کورد و شیعەکان). بەڵام ئەوەى کە ڕوویدا لەڕاستیدا چاوەڕوانکراو بوو بەڵام کورد و سەرکردەکانى نەیاندەویست بڕوا بکەن بەوەى کە بەبێ جیاوزاى بیروڕا و هەڵوێستەکانیان و تەکتیکەکانیا هەموان بەبێ جیاوازى سەرکردە و لایەنە عەرەبەکان بەسونە و شیعەیانەوە کاتێک گەیشتنە پۆست و پلە و دەسەڵات، لەسەر هەمان ئاڕاستە و بیرکردنەوەى کۆنى بەعسیەکان بەردەوام بوون و هەموانیان کەوتنە پشتگوێخستن و دانپیادانەنان و پشتکردنە مافە ڕەوا و دەستوریەکانى کورد لە عێراقدا، ئەوەتا ماوەى 13 ساڵى ڕێکە کورد هێشتا لە چاوەڕوانى ( گۆدۆدایە) لە جێبەجێکردنى مادە دەستوریەکان و بەتایبەتیش مادەى 140 و گەڕانەوەى 51% خاکەکەى بۆ سەر کوردستان و گەلێکى تریش، بەڵام کورد لەچاوەڕوانى بێهودەیدا ماوەتەوە.
لەئێستادا کە کەمتر لە 2 مانگى ماوە بۆ هەڵبژاردنەکانى ئایندەى پەڕلەمانى عێراق، عەرەبەکان( شیعە و سونەکان) کەوتونەتە خۆ بۆ خۆنزیک کردنەوەیان لەکورد وەک تاکتیکێکى سیاسى و هەڵبژاردن و لەولاشەوە لەهەڵمەتى هەڵبژاردندا هەموانمیان چەندە توند و دژى مافەکانى کورد بن هێندە لەناو جەماوەردا دەنگ کۆدەکەنەوە، بۆیە کورد بۆ حیزب و سەرکردە سیاسیەکانى شیعە و سونە و تورکومان بۆتە فریادڕەس و مایەى دەرچوون و دەنگهێنانى زیاتر.
هەربۆیە هەموانیان کەوتونەتە خۆ بۆ پێکەوەنانى لیست و قەوارە و هاوپەیمانى بۆ ئەو هەڵبژاردنەى کە بۆ هەموانیان دەبێتە هۆکارى مانەوەیان لەدەسەڵاتدا لانى کەم بۆ ماوەى 4 ساڵى ئایندە.
دوان لەو کەسایەتیانەى کە لەماوەى ئەم 13 ساڵەى ڕابووردوودا کاریگەرى و جێگە دەستیان دیاربووە لە سیاسەتى دەوڵەتى عێراقیدا و هەڵوێستیان بەرامبەر بە کورد ، بریتبین لە هەردووک( لە مالکى و عەبادى) کە دوو کەسایەتى باڵادەستى شیعە مەزهەب و لە گەورەترین حیزبى سیاسى شیعەى عێراقن (حیزبى دەعوەى ئیسلامى). هەردووکیان بۆ کورد تاقیکراونەتەوە و هیچیان لەویتریان باشتر نیە و دژایەتیان بۆ مافەکانى کورد زۆر توندە، لەگەڵ ئەوەى هەردووکیان بە پشتیوانى و دەنگەکانى کورد ئەو پۆستانەیان وەرگرتوە. جاهەریەکەیان بە شێوازى خۆى ئەو دژایەتیە دەکەن، مالکى بە ئاشکرا و زۆر بەتوندى و لەڕێگەى بودجە و مووچە بڕینى هەرێمى کوردستان لە ساڵى 2014 وە و هەوڵدان بۆ هەڵوەشانەوەى قەوارەى سیاسى یەکگرتوى هەرێم و ڕێگەگرتن لە جێبەجێکردنى مادە دەستوریەکان و فشار خستنە سەر لێپرسراو و نوێنەرانى کورد لەحکومەت و پەڕلەمانى عێراقیدا و لێپرسینەوەیان و تەنانەت دەرکردنیشیان.
هەرچى عەبادیشە کە لەماوەى ئەم 4 ساڵەى ڕابووردودا بوە سەرۆک وەزیران و بەهۆى سەرکەوتنەکانى بەسەر داعش و ڕزگارکردنى زۆرینەى خاکى عێراق و نەشوە گرتنى سەرکەوتنەکانى گەرەکێتى لەڕێگەى بەناو جێبەجێکردنى مادە دەستوریەکانەوە هەرێمى کوردستان لە مەنگەنە بدات و بێ دەسەڵات و بێهێز و زۆر لاوازى بکات وهەرواشى کردوە و بەردەوامیشە لەسەر هەنگاوەکانى مالکى لە بڕینى بودجە و مووچە و گەمارۆى ئابورى و سەربازى و بەکارهێنانى هێز و توندوتیژى لەسەر کورد و کوردستان.
کەواتە نە مالکى و نەعەبادى دۆست و فریادڕەسى کورد نین و هەردووکیان لاپەڕە و مێژوویەکى ڕەشیان هەیە بەرامبەر بەکورد، هەربۆیە کورد و سەرکردایەتیەکانى هەڵەیەکى مێژوویى دەکەن بە پشتگیرکردنى یەکێکیان لەسەر حسابى ئەویتریان، کورد پێویستە سەرەتا یەکو یەکگرتوویى ڕیزەکانى خۆى و هەڵویست و کردارەکانى خۆى بچەسپێنێت و نێوماڵى خۆى ڕێکبخاتەوە و هێز و دەسەڵاتى لەعێراقدا بگێڕێتەوە، چونکە تەنها بەیەک و یەکگرتوویى و بەهێزى چ مالکى و چ عەبادى حسابى زۆر گەورە بۆ کورد دەکەن، بەڵام بەپەرت و بڵاوى و جیاوازى گوتار و کردارى کورد لەبەغداد هەمیشە لاواز و بێدەسەڵات دەبێت، لەکاتێکیشدا کە مالکى و عەبادیش بۆخۆیان بوکەڵەیەکى سیاسبین بەدەست هێزى هەرێمایەتى و زلهێزەکانەوە و ئەوان بڕیاردەرى کۆتایى نین لەعێراقدا، بۆیە کوردیش پێویستە پەیوەندیەکانى لەگەڵ ئەو هێزە هەرێمایەتى و دونیایانەدا گەشە و پتە و بەهێز و توندوتۆڵ بکا و هێندە نەرمى و سازش نە بۆ مالکى بکات و نەبۆ عەبادیش.