نەوزادى موهەندیس: بۆچى هەڵبژاردنى ئەم خولەى پەڕلەمانى عێراق چارەنوسسازە؟

نەوزادی موهەندیس

کلیک بکەرە سەر وێنەی نوسەر دەگەیت بە ئەرشیڤەکەی

ئەرک نەبێت، کلیک بکەرە سەر سمبولی فەیسبووک، ئەم بابەتە بنێرە سەر بەشەکەت

لەدواى ڕووخاندنى ڕژێمى بەعسى سەدامیەوە لەساڵى 2003وە تاکو ئێستا 3 خولى هەڵبژاردنى پەڕلەمانى عێراق بەڕێوەچووە، و ئەم خولەى ئێستاش کە بڕیارە لە 12/5/2018دا ئەنجام بدرێت دەبێتە خولى چوارهەم و تا ساڵى 2022 دەخایەنێت. ئەوەى ئاشکرایە کە لەدەستورى هەمیشەیى عێراقدا کەلەساڵى 2005دا نوسراوەتەوە دانى ناوە بەوەى کە سیستەمى حومکڕانى لە عێراقدا بریتیە لە سیستەمێکى پەڕلەمانى و فیدڕاڵى و تەوافوقى و دیمکوراسى و ئەم بنەمایانە کراونەتە بنەماى سەرەکى بۆ بەڕێوەبردنى عێراقى ئایندە، بەڵام لەسەر زەمینەى واقیع هیچ کام لەو بنەمایانە تاکو ئێستا وەکو خۆیان و بەشێوەیەکى سروشتى و بێ گرفت جێبەجێنەکراون و هیچ کام لە سەرکردە و حیزبە سیاسیەکان کاریان نەکردوە بۆ چەسپاندنیان، ئەوەى کە بەتەنها هەوڵى چەسپاندنیانى دەدا بریتى بوو لە کورد، بەڵام ئەویش بەهۆى کەمى کورسى و ناتەبایى ناوخۆییان و پاشگەزبونەوەى برا عەرەبەکان ( بە سونە و شیعەیانە) وە لە بەڵێن و پەیمانەکانیان، نەیتوانیوزە جێبەجێیان بکا
ئەوەتا لەماوەى 15 ساڵى ڕابووردوودا پەڕلەمانى عێراق نەیتوانیوە یاسا گرنگەکان دەربکات و متمانە لە حکومەتە یەک لەدوایەکەکان بسێنێتەوە و دژى گەندەڵى بوەستێتەوە و داهات و خەرجى عێراق بەفیڕۆ نەدات و هەژمونى خۆى بەسەر حکومەت و تەواوى ئۆرگانەکاا بسەپێنێت، ئەوەى لەبەرچاوە حکومەت وەک دەسەڵاتى جێبەجێکار باڵادەست و ئاکتیڤە و نەچۆتە ژێر بارى یاساکانى پەڕلەمانەوە، چونکە زۆرینەى حکومەت لاى عەرەبى شیعەن کە زۆرینەن و بەهێزیشن، بەهەمان شێوە دیموکراسى لە عێراقدا نەک نەچەسپیوە بەڵکو لە پاشکشەى بەردەوامدایە لە ڕووى سیاسى و ئابورى و کۆمەڵایەتى و… هتد. هەموان بەئێستاشەوە حەز و خواستى تاکڕەوى و باڵادەستى و قۆرخکارى و پاوانخوازى لەدەسەڵاتدا دەکەن. هەربۆیە دیموکراسیش تەنها بۆتە دروشمێکى بێ ناوەڕۆک. ئەوەى کە ناوى تەوافوقى سیاسى و کارى هاوبەشە بۆتە دروشمێکى بێ بنەماو هیچ کام لە حیزب و سەرکردەکان کارى بۆ ناکەن و تەنانەت لەناو ماڵى شیعیشدا باوى نەماوە و هەموان کار تەنها بۆ بەرژەوەندى حیزب و سەرکردە و بنەماڵەکانیان دەکەن و لەناو سونە و کوردیشدا بەهەمان شێوەیە،هەربۆیە لە ئێستادا و لەناو پەڕلەمان و حکومەت و سیستەمى حوکمڕانى لەعێراقدا هیچ کام لە پێکهاتە نەتەوەیى و ئاینى و مەزهەبیەکان کارى پێکەوەیى ئەنجام نادەن،تەنها لەبارێکدا نەبێت کە بەرژەوەندیە ئابوریەکانیان لێک نزیک ببێتەوە.
هەرچى مەسەلەى فیدڕاڵیشە، کەهەر لەسەرتاوە تەواوى عەرەبەکان و کەمینەکانى تریش لێى ناڕازى بون و تەنها کورد داواى دەکرد، لە ئێستادا ئەویش کارى پێناکرێت و تەنانەت هەوڵى سڕینەوە و ڕەتکردنەوەشى دەدرێت و ئەوەتا لەماوەى ئەم 15 ساڵەى ڕابووردوودا، کارى جدى نەکراوە بۆ پێکەوەنانى هەرێمەکانى تر و دانەمەزاراندنى ئەنجومەنى هەرێمەکان و کەوتوشنەتە لەقاڵبدانى دەسەڵات و سنورەکانى تاکە هەرێمى فیدڕاڵى لە هەرێمى کوردستانیشدا.
بەو شێوەیە! ئەو دەستور و بنەمایانەى بۆ عێراقى نوێ دانراوە هیچ کامیان کارى پێناکرێت و عێراق بۆتە وڵاتێک کە تەنها زۆرینەى باڵادەستى عەرەبى شیعە دەیبات بەڕێوەو ئەویش بەپێى نەک بەرنامەیەکى نیشتیمانى و نەتەوەیى عەرەبی و عێراقى، بەڵکو بە پێى ئەجێنداى دەەوڵەتانى دراوسێ لەتورکیا و بەتایبەتیش ئێرانى شیعە مەزهەب. بۆیە عێراقى ئایندە تەنها دروشمێکى بێ ناوەڕۆکە و زۆر دوورە عێراقێکى ئاشتى و ئارامى و خۆشگوزەرانى و پێشکەوتوو و دیموکراسى ببینین کە تیایدا هاوڵاتى و هاونیشتیمانیان هەست بە کەرامەت و سەلامەتى و پاراستنى ماف و ئازادیەکانیان بکەن لەسایە ى حومکڕانیەکى ئاینى و مەزهەبى توندڕەو و تەسک و دواکەوتوەوە.
ئەوەى لێردا بۆتە پرسیار ئەوەیە، بۆچى ئەم هەڵبژاردنە هەموان بە چارەنوسساز لێیدەڕوانن و بەگەرمى هەڵمەتى هەڵبژاردنى بۆ دەکەن و گەرەکیانە زۆرترین ژمارەى کورسى بەدەست بێنن؟
بەکورتى و کرمانجى هەموان لەهەوڵى بەدەستهێنانى پلە و پۆست و ئیمتیازاتى مادین و نیوهێندە بەتەنگ بەرژەوەندیە باڵاکانى نە عێراق و نەکوردستانیشەوەن، بەڵکو هەموان گەرەکیانە خۆیان ببنە زۆرینەى پەڕلەمانى و حکومەت پێکەوە بنێن، ئەوەى زۆر بەڕوونى هەستى پێدەکرێت لەناو ماڵى شیعەکاندایە و بەتایبەتتریش لەناو حیزبى دەعوەدا وەک گەورەترین حیزبى سیاسى و هەوڵى بەدەستهێنانى زۆرینەى پەڕلەمانى دەدات و بە ئاشکراش نورى مالکى ڕایگەیاندوە کە لەگەڵ حکومەتى زۆرینەدایە ئەمەش بەواتاى ئەوە دێت گەر سەرکەوتنى گەورە بەدەستبێنێت ئەوا عێراقى ئایندە بەرەو دواوە دەگێڕێتەوە بۆ سەردەمى تاکڕەوى و تاک حیزبى و تاک سەرکردەیى بەهەمان شێوەى ڕژێمى بەعسى سەدامى. بۆیە بەڕاستى ئەم هەڵبژاردنە دەبێتە خاڵى جیاکەرەوە و چارەنووساز بۆ هەموان بە عەرەب و کورد و کەمینەکانى تریشەوە، و عێراق دەکەوێتە سەر دووڕیانى مانەوە وەک وڵاتێکى فیدڕاڵى و دیموکراسى و پێکەوەیى و پەڕلەمانى یاخود بەرەو تاکڕەوى و تاک حیزبى و تاک سەرکردەیی هەنگاو دەنێت.
بۆیە عێراقى ئێستا و ئایندە دواى نەمانى یان لاوازبون و کزبوونى تیرۆر و تیرۆریستانى داعش و بەرزبونەوەى نرخى نەوت و دەستکردن بە ئاوەدانکردنەوەى وڵات و تاڕادەیەک ئارامى و ئاشتیەکى کاتى هەیە و هەستیپَدەکرێت، هەموان گەرەکیانە زۆرترین سوود و قازانجى سیاسى و ئابورى و ئەمنى بکەن.و بۆ 4 ساڵى ئایندە ببنە پاڵەوانى گۆڕەپانى سیاسى لە عێراق و ناوچەکەشدا. چونکە ئەوەى دەرکەوتوە حومکڕانانى عێراق لەماوەى دەسەڵاتیاندا هێندەى بەتەنگ کۆکردنەوەى سەروەت و سامانەوەن نیوهێندە بەتەنگ ئایندەى گەلان و خاکى عێراقەوە نین.
ئەوەى لەسەر کوردیش ماوەتەوە، ئەوەیە کە بەڕاستى ئەم خولەى پەڕلەمان زۆر گرنگ و چارەنوسسازە، چونکە دواى تەواوبونى شەڕى داعش و دواى داگیرکردنەوەى نویوەى خاکى کوردستان و دواى هەستکردن بەکەمکردنەوە و لەقاڵبدانى دەسەڵاتەکانى هەرێمەوە دێت کەهەموان نیازى پاکیان نیە، بۆیە دەبێت کورد بە یەکگرتوییەوە بچێتەوە بەغداد و پێداگیرى لەسەر بنەماکانى سیستەمى حوکمڕانى بکات لە چەسپاندنى فیدڕاڵیەت و کارى پێکەوەیى و دیموکراسى و سیستەمى پەڕلەمانیداو هەوڵى جدیش بدات بۆ جێبەجێکردنى مادەى 140ى دەستور کە زۆر گرنگە بۆ گەڕانەوەى خاکى لەدەستچووى و گەڕانەوەى شکۆى کورد و هێزى پێشمەرگەش بۆ ئەو ناوچانە.
هەربۆیە هەموان خۆیان لە هەڵوێست و وێسگەیەکى گرنگ و هەستیار و چارەنووسسازدا دەبیننەوە و هەوڵى جدى دەدەن بۆ سەرکەوتن و تەنانەت دەوڵەتانى دەروردراوسێ بەشیعە و سونە و بە فارس و تورک و زلهێزەکانیش بەچاوێکى پڕ گومان و مەترسیەوە سەیرى ئەم هەڵبژاردنە دەکەن و هەریەکەیان گرەوى لەسەر ئەسپێکى دیاریکراو کردوە، کە چەند دەتوانێت لانى کەم بەرژەوەندیەکانیان لە 4 ساڵى ئایندەدا بپارێزێت و مسۆگەریشى بکات.