عوسمان عومەر: پیاوە ئاینیەکانى سەدەکانى ناوەراست و دەسەڵاتدارە حیزبیەکانى هەرێمی کوردستان.
وەک لەیادم بێ لەقۆناغى 4ى ئامادەیی گشتى یا قۆناغى 5ى وێژەیی لەبابەتى مێژوو لەسەرەتاو ناوەراستى حەفتاکان بابەتێکى تێدا بوو بەناوى مێژووى ئەوروپاى کۆن و سەدەکانى ناوەراست دەمانخوێند .
سەدەکانى ناوەراست بە 3 قوناغ دا تێپەرى کرد لەوانە شەروشۆڕى نیوان هۆز و تیرەکان و بەربەریەت و دواتر قۆناغى دەرەبەگایەتى و قۆناغى سیەم دەسەلاتى کلێسایی بوو ,سەدەکانى ناوەراست لەسەدەى پێنجەمى زاینى تاکو سەدەى یانزەمى زاینى درێژ دەبێتەوە ئەوروپا لەو قۆناغە مێژوویەدا بەشێک بوو لەئیمپراتۆریەتى رۆمانى و بەسەدەتاریکەکانى ئەوروپا دادەنرێ و دەژمێردرێ چ لەرووى رۆشنبیرى چ لەرووى خویندن و چ لەرووى حوکمڕانی ودواکەوتویی و گەمژەیی, بۆئەوەى خوێنەرانى بەڕیز سەر نەیەشێنم ناچمە قوولایی بابەتەکەوە تەنها قوناغى سیەم دەسەلاتى کاهین و پیاوە ئاینەیەکان و کلیساکان ئەویش زۆر بەکورتى دەخەمە ڕوو . لەو سەردەمە باوى کۆیلایەتى و گەمژاندن و سوتاندن و لە بەندیخانە توند کردن هەبوو, کاهین و قەشەکانى پەرستگاکان هەموو شتێکیان بە کتێبى پیرۆزەوە بەستبۆوە, هەرشتێکیان بویستبایە و لەبەرژەوەندیان بوایە بەناوى خوداوەندەوە جێبەجێ یان دەکرد و هیچ مرۆڤێک بەبیرى دا نەدەهات کە بەرەنگاریان ببێتەوە و چەند و چونیان لەگەل بکات بەهۆى ئەوەى پیرۆزیەکیان بەخۆیان بەخشیبو کەس قسەیان لەقسەدا نەکات و لەراستى و ناراستى ئەو یاسایانەى بەکاریان دەهێنا نەیانپرسیوە ئایا ئەو کارانەى ئیوە دەیکەن و دەیسەپێنن بەسەر کۆمەلانى خەلک و مرۆڤەکان ویستى خوداوەندە؟ بیگومان دواى بەهۆش هاتنەوەو ووشیار بونەوە بۆیان دەرکەوت کە خوداوەند هەمو شتێکى لەپیناو مرۆڤایەتى و خۆشگوزەرانى ئەودا تەرخان کردووە و کاهین و کلیساکان دەسەلاتەکانیان بەخراپى بەکارهێناوە دواى راپەرێن لێیان.
چەند سەدەیەک ئەوروپا لەم بارودۆخە کولەمەرگى و ناهەموارەدا ژیان و نالاندیان بەدەست پیاوە ئاینى و کاهینەکانەوە هەر لەکوشتوبڕو تیرۆرو و سوتاندن و تەنانەت سەرپەڕاندن بەناوى خوداوەندەوە ئەنجامدەدرا، کە هیچ شتێک لەدەسەلاتى خودا گەورەترو پیرۆزتر نییە, خەڵکە رەش و ڕووت بێ دەرەتانەکەش لەترسى توورەیی خوداوەند لێیان و سزادانیان لەم دونیا و لەو دونیاش جێبەجێ یان دەکرد. چونکە بیروباوەرى ئاینزایی باڵى کێشابوو و زاڵ بوو بەسەریاندا و وەک رانەمەڕ لێیان دەخورێن دەیانگەمژاندن و ویست ئارەزوو بەرژەوەندیەکانى خۆیانیان پێ جێ بەجێ دەکرد. ئێستا گەلى کوردم وەک ژیانى سەدەکانى ناوەراست دێتە بەرچاو بەدەست دەسەلاتى حیزبەوە, هەرچى حیزب بیلێ وەک فەرمانى خوداوەندەو پیرۆزە و پاڕیزگارى لێدەکرێ ئەوەتا بەناویى پارێزگارى لەحیزب و بەرژەوەندیەکانى مامۆستا بەرشەق دەدرێ, هەر بەناوى حیزبەوە موچە پاشەکەوت دەکرێ و داهاتى نەتەوەیی دەدزرێ, هەر بەناوى پارێزگاریى لە حیزب خەلک دەگیرێ و سزا دەدرێ, هەر بەناوى حیزبەوە خەلک دەفرێنرێ و تیرۆر دەکرێ تەنانەت دەرمانخواردى ئەوانەش دەکرێ کە نهینیەک دەدرکێنن یا قسەیەک یا ووتاریکیان لەسەردەنوسێ تیرۆرى دەکەن و لەناوى دەبەن, هەربەناوى حیزبەوە لەدادگاکانەوە تۆمەتى ناراست و نارەوا دەدرێتە پاڵ کەسانیک بۆ ڕاکێشانیان بۆ بەردەم داد گا, هەر بەناوى حیزبەوە جەنگ و ئاژاوەو ماڵوێرانى پیرۆزدەکرێ و هەرکاتێکیش بمانەوێ ئاشتى دەکەین و هەر بەناوى حیزبیشەوە توانراوە کۆنترۆلى دڵ ودەرونی بەشێک لەخەلک و کۆمەڵگا داگیربکرێ و تەفرە بدرێن و چەواشە بکرێن و بگەمژێنرێن هەر بەناوى حیزبەوە بەلتەجى هاندەدرێن داواى قەرەبووى 100 ملیون دینار لە دکتۆریک بکرێ کە هاتۆتە سەرشەقام و داواى مافى خۆى کردووە.
چۆن لەسەدەکانى ناوەراست گەلانى ئەوروپا بەدەست کلێساو کاهین و قەشەکانەوە دەیاناڵاند، ئاواش ئێستا گەلى ئێمە وەک سەدەکانى ناوەراست بەدەست دەسەلاتدارانى حیزب و فەرمانەکانیان ویست ئارەزوەکانیان دەنالێنن و، هەرچى بیانەوێ بیکەن بۆ خۆیان و بەرژەوەندیەکانیان دەکرێ و، بەم شێوەیە گەل چەواشە دەکرێ و دەگەمژێنرێ و تەفرە دەدرێ و بەلارێدا دەبرێت. چاکترین نمونەش جارێک ئاراستەکردنى گەلە بۆ رێفراندۆم و سەربەخۆیی و هەڵپەڕاندنى و جاریکیش چونەوە لاى ئەوانەى بەشۆڤینى و رەگەز پەرست و تایەفەگەر ناو دەبران، بۆیەش بەشوڤینى ناودەبران، چونکە داواى سەرجەم داهاتى چەندساڵەى خاڵە سنوریەکانیان لێ دەکردن. بۆیە شۆڤینى بوون چونکە پەیمان و بەڵێنەکانیان لەگەل عیراق جێبەجێ نەکرد و بونە هۆى بڕینى بودجە و موچەى هاووڵاتیان. بۆیە شۆڤینى بوون داواى داهاتى نەوت و گرێبەستە نەوتیەکانیان و ئاشکراکردنى پارەى دزینى نەوتیان لێدەکردن. بۆیە شۆڤینى بوون داواى چەک و چۆلى دواى کەوتنى موسل و کەدەستیان تێیدا هەبووە دەکردەوە. بۆیە شۆڤینى بوون چونکە وەزیریکیان لەسەر گەندەلى دەرکردووەو …. هتد. لەئێستاشدا دەچنەوە بۆلاى ئەوانەى بەنیازبوین لێیان جیا ببینەوە لەژێر ئالاکەیان و شان ماچ کردنیان کردووە بە ئەرک.
بارودۆخى ئەوروپا لەژێرسایەى حوکمرانى کلیسا زۆر دژوارو خراپ بوو لەهەموو رووەکانەوە تاهاتنە کایەى سەردەمى رینسانس و شۆرشى پیشەسازى پەیدابونى بزوتنەوە مرۆڤایەتیەکان و وەرگێرانى ئینجیل بۆ زمانە خۆمالیەکان. ئەوکات خەلک تێگەیشت و ووشیار کرانەوە لەلایەن بیرمەندەکانەوە شەویان دەخستە سەر رۆژ بۆ ئەوەى گەل لەم بارودۆخى نەهامەتیە رزگار بکرێ. پرسیارەکەشم ئەوەیە ئایا لە کوردستانى خۆمان چ بیرمەندێ چ رەوتێ چ هێزێک خۆى تەرخان دەکات بۆ هۆشیارکردنەوە و رینسانس و چاکسازى لەم وولاتە تا گەلەکەمان وەک گەلانى ئەوروپا بکەوێتە بارى خۆشگوزەرانى؟
بۆ زانیارى خوێنەرانى ئازیز هەموو خەلکى ئەوروپا دەیانزانى سیستەمى دەرەبەگایەتى و تاک رەوى و دەسەلاتى کلیسایی خراپە کە ببونە خاوەن زەوى زارێکى زۆر بەلام یەکێ لە پارێزەرانى کلیسا پادشاى فەرەنگەکان شارلەمان بوو لەوکات سەردەمەدا.
