دلێرحسێن پیرۆمەری: بێ ئومێدی لەهەڵبژاردنەکان بۆ؟.
دیارە دەسەڵات لەهەرێمی کوردستان هەمیشە هەوڵیداوە بێ ئومێدی لای ئەو (تاک)ـەی كۆمەڵگا دروست بکات كە بەكردارو سیاسەتەكانی ڕەزامەند نیە، لەپێناو بەرژەوەندی و زۆرترینی مانەوەی خۆی.
دەسەڵات چاک لەو ڕاستیە گەیشتوتە کەلەڕووی جەماوەرییەوە پێگەو سەنگ و قوڕسایی نەماوە، بۆیە دەیەوێت بەڕێگایتر بمێنێتەوەو ڕەوایەتی بەتەزویرەکانی بدات، ئەگەر بێتو بێ ئومێدكردنی ھاوڵاتی دەنگدەری ناڕازی سەربگرێت بێگومان دەسەڵات ئامانجەكەی دەپێكێت.
لەهەڵبژاردنەکانی ڕابردووداو بەتایبەت لەدوای هەڵبژاردنی 12ی ئایار دەسەڵات بەجۆرێک کار لەسەر بێ ئومێدکردنی خەڵکی دەرەوەی ھەواداری خۆی دەکات بۆئەوەی بەشدار نەبن لەپرۆسەی هەڵبژاردن تاكو باڵانسی خۆی ڕاگرێت.
وا وێنای دەکات هەڵبژاردن هیچ بەهایەکی نیەو گۆڕانکاری لەڕێ صندوقی دەنگدان دروست نابێ، مەرامی دەسەڵات لەمەیاندا تەنها بۆ ئەوەیە شەرعیەت بە تەزویر بدات و دەنگەکانی خۆی بکات بەئەمری واقیع لەو ڕێیەوە جارێکیتر حکومەتی زۆرینە دروست بکاتەوە بۆ ماوەیەکی زیاتر لەدەستەڵات بمێنەوە.
ئایا هەڵبژاردن گۆڕانکاری دروست دەکات؟
هەڵبەتە ئەو پرسیارە زۆر شت هەڵدەگرێت گەر لەکەسێکی ئاسایش بپرسیت بەدڵنیاییەوە بەڵێ
هەڵبژاردنە یەک لەدوای یەکەکانی هەرێمی کوردستان بەنمونەوە وەرگرین، لەیەکەم هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نیشتمانی کوردستان لەساڵی 1992 بۆت دەردەکەوێت گۆڕانکاری جەوهەری لەڕیزبەندی دروست بووە بەجۆرێک لەیەکەمین هەڵبژاردن دوو پارت کۆی کورسیەکانی پەرلەمانیان برد بەڕێژەی سەدا 51 بۆ پارتی لەسەدا 49 بۆ یەکێتی .
ئەگەر ئەو ڕێژەیە بەراورد کەین لەگەڵ خولەکانی تر بەدڵنیایەوە گۆڕانکاری دروست بوو تا بەجۆرێک جیاوازییەکە لەخولێک بۆ خولێکی تر گۆڕانکاری گەورەی بەدوای خۆیدا هێناوە، ئەگەر دواین خول بە نمونە وەرگرین کەخولی چوارەمە گۆڕانکاریەکی بەرچاو ڕویداوە هەم لەڕیزبەندی حیزبی و هەمیش لەژمارەی کورسیەکانی لایەنەکان، بەشێوەیەك کۆتایی بەشەراکەتی پەنجا بەپەنجا هاتوە.
گرنگی کورسی پەڕلەمانی چییە؟
هەمومان بیرمانە لەسەرووبەندی هەمواری یاسای سەرۆکایەتی هەرێم کورسی پەرلەمانی چەندە گرنگ بوو.
چۆن دەسەڵاتی خستبوە حاڵەتێکی دەرونی خراپ بەجۆرێك هەر ئەو کورسیە بوو وای لە پارتی کرد گەورەترین هەڵەی سیاسی لەمێژووی خۆی دووبارە بکاتەوە، دوای بێ ئومێد بوونی لەدەستەمۆکردنی نەیارەکان و دانانی نرخی ملیۆنان دۆلار بۆیەک کورسی تا لەڕێگایەوە باڵانسی کورسی بەلای خۆی بشکێنیتەوە کەسەرکەوتووش نەبوو، پەنای بردەبەر كودەتا بەسەر شەرعیەتداو پەرلەمانی کوردستانی پەكخست، كە ئەمە بەنامۆترین ڕووداوی سیاسی لەمێژووی جیهان ناسرا، دەسەڵاتێک هەبێ هێندە عەجیب و غەریب بێت دەرگای پەرلەمان بەهێزی چەكداری خێڵەكیەوە دابخات.
پارتی بەهاوکاری و بەبرا بەشی سیاسی کەیەکێتی هەرگیز نایەوێت توشی هەمان ئەزمونی خولی ڕابردووی پەرلەمان ببێتەوە، بەجۆرێک پارتی لەو خولە هەوڵدەدات کەمترین پێویستی بەیەکێتیش بێت، تاکوچیتر یەکێتی به یاری قاچێک لەودیو قاچێک لەمدیوو سەوداو مامەڵە نەکات بەکورسیەکانیەوە ھەم لێرەو ھەم لەبەغداش، بۆیە هەوڵدەدات خۆیی و هاوپەیمانە کەمینەکانی بەتەنھا زۆرینەی پەرلەمان بن، یەکێتیش وەک چۆن لەڕابردوو بەزەلیلی بەشدار و حوکمڕان بوو لەمجارەیان بە جۆرێک بەشداری پێ بکات لەجاران زەلیل تربێ.
بۆئەمەش پارتی هەوڵدەدات لەڕێگای پروپاگەندە خەڵکی دەرەوەی بازنەی خۆی بێ هیوا بکات لەهەڵبژاردن بۆ ئەوەی کەمترین خەڵکی ناڕازی بەشدار بێت لەهەڵبژاردن.
ڕۆڵی یەکێتیش لەبێ ھیواکرنی خەڵک لەمەڕ هەڵبژاردن لەپارتی زیاتر نەبێ کەمتر نیە، بەمەش یارییەکە لەبەرژەوەندی خۆیان تەواو دەبێت چونكە بە بەشداری نەكردنی دەنگی ناڕازی كێرڤی دەنگی ھەردوو حزب (پارتی و یەكێتی) بەرز دەبێتەوە. چونكە ئەمانە لەڕێگای ئیسغلال کردنی حکومەت بۆ بەرژەوەندی حزب و بنەماڵە، بەتەزكیەی تایبەت و كەسبكراو لەشکری پێشمەرگەو پۆلیس و فەرمانبەرو خانەشینیان دامەزراندووەو لەچوار ساڵ جارێك بەفەرمانی ناوچەو كۆمیتەكان ڕۆژێكیان بۆ حزب تەرخان دەكەن و دەنگیان بۆ دەدەن.
هەردوو حیزب بەڕێگای جیاواز جا سزای سیاسی بێت یاخود چاو سورکردنەوە بێت بەنانبڕین، ناچاریان دەکەن بچن و دەنگ بدەن، دەنگ بەبەرژەوەندی قائیمەكانی دەستەڵات بدەن، بەمەش بەسود وەرگرتن لەکەمی ڕێژەی بەشدار بوان لەهەڵبژاردەکان ئامانجەکەیان دەپێكن.
ئینجا بۆچی ئەو وێنەیە دروست بێت کەبەشداری بکەین یان نەکەین هیچ لەدۆخەکە ناگۆڕێت؟
ئەو بیرۆکە هەڵەیە ئەجێندای ھەردوو حزبەكەیە چونکە کورسی پەرلەمانی بۆ مەبەستەكانی سەپاندنی سوڵتەی بنەماڵە بەكاردێت گرنگیەكەی لەوەدا دەبیننەوە بۆیە خەرجی ماددی و مەعنەوی زۆری تێدا دەكەن.
کێ سودمەندە لەبایکۆت؟
دیسان دەسەڵاتە داسەپاوەكە سودمەند دەبێت چونکە پرۆسەی بایکۆت بۆ پەرلەمان پڕۆسەیەکی تەندروست نیە بەئاراستەی خزمەتی گشتی بەڵكو خزمەتە بەدەنگی دەستەڵات، بڕیاردان لە(بایکۆتی ھەڵبژاردن) دوورکەوتنەوەیە لەپرۆسەی بەشداری سیاسی مەدەنی، دووركەوتنەوەی كرداریە لەمەیدانی ململانێی سپیدا، دەرگا بۆ دەستەڵات واڵاتر دەكات بۆ ئەنجامدانی هەرکردارێك كە زھنیەتی ئاخنی بێت، بەجۆرێک ئەو پرسانەی تەوافقی نشتیمانیان هەیەو گرنگن كەپێویستیان بەتەوافقە دیسان دەسەڵات سودمەند دەبێت لەلاوازی نەیارەکانی، ئاسانتر لەجاران تێپەڕ دەدات بەو پڕۆژانەی كە زیاتر كۆمەڵگە چەسپ دەكەن.
بۆیە زەروورە هەموومان ئەو ووێنەیە لای تاکی کورد دروستکەین لەهەموو ئەگەرەکان بەشداریکردن لەهەڵبژاردنەکان چاکترە لەبایكۆت، خۆ ئەگەر قسەکە لەسەر ئەوە بێت گۆڕانکاری بە هەڵبژاردن ناکرێ دڵنیا بن گۆڕانکاری بەهێزی چەكداری هەر ناکرێ، چونکە شۆڕشی سور دکتاتۆرێك لادەدات دکتاتۆرێکیتر دروست دەکات، جگە لەقوربانی گیانی و زیان گەیاندن بەووڵات و ژێرخان هیچ شتێك لەبەرژەوەندی ھێنانەكایەی دیموكڕاسی حەقیقی و عەدالەتی كرداری ناگۆڕێ.
ئەبێ خەڵک فێری ئەدەبیات و كەلتوری دیموکراسی و دەستاودەستی ئاشتیانەی دەسەڵات بکڕێ ئەمەش بەخەباتی مەدەنی لەڕێگەی سندوقی دەنگدان و زۆرترین ڕێژەی بەشداری هەڵبژاردن و پشو درێژی دە بێت، بەنەمانی ئەم تێفكرینە چەسپاندنی دیموكڕاسی و عەدالەت یان دوا دەكەوێت یاخود بۆ ئەبەد دەخرێتە گۆڕەوە.
