نوری کەریم: کورد لە کوێی سیناریۆکەدایە؟
کە دەڵێین سیناریۆکە، ئەوەشمان لەبەرچاو گرتووە کە چەندین سیناریۆ ئامادەکراوە و هەتا ئەو رۆژەی ئەمەریکا (فو دەکات بە نەفخی سوردا) چەند سیناریۆی دیکەش سازدەکرێن و چەندیش دەپێچرێنەوە، ئێمە هەر تەماشاوان و دەستبەستراوین و بەر تۆپ و رۆکێتی قورس و وێرانکاریش دەکەوین، هەروەک ئەوەی تاکەکانمان بەر گوللەی وێڵ و گوللەی تەقەی خۆشیی دەکەون. ئێمەی کورد وەک تاک و حیزب و رێکخراو و وەک نەتەوەش جارەهای جار بێهیوا کراوین و تروسکاییەکمان لە پێشمانەوە نەبینیوە ( دوبەرەکیی و شەڕی کورد کوژیی1968ـ1970، هەرەس و داتەپینەکەی بەهاری 1975و هەرەس و داتەپینەکەی دوای 8/8/1988) ئەوە ئاسایی بو، لێیراهاتین، بەڵام بەدوای سەرکەوتنە مەزنەکەی جەماوەری باشور لە بەهاری1991داو هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان،پێکهێنانی کابینەی وەزیران و دامەزراندنی حکومەتی هەرێم، ئاڵاو نوسینی دەستور، (هەڵبژاردنی )سەرۆکی هەرێم و سەرکۆماری عێراق، وەرگرتنی پۆستی وەزیری دەرەوە و چەندین پۆستی هەرەباڵای حکومەتی عێراق و سەربەخۆیی (تەواو تەواوی) حکومەتی هەرێم لە سیاسەتی ناوەوە و دەرەوە و بازرگانیی فرۆشتنی نەوت و ئازادکردنی ناوچە دابڕێنراوەکانی هەرێم، تێکشکاندی داعش و گروپە تیرۆریستەکانی سەربە قاعیدە و ئەنسارول ئیسلام و مەدالیای ئافەرین و رێزلێنانی هاوپەیمانان بە بەرۆکی پێشمەرگەوە و سەنگ و قورساییەکی نێودەوڵەتی کە سەرانی کورد بەخەیاڵیشیاندا نەهاتبو، بەڵام لە چەند دەمژمێرێکدا ئەو هەمو دەسکەوتە ببێتە بەشێک لە رابوردو و بێینەوە سەر سفر، ئەوە کارەساتە، بەڵام وەک کارەساتی هەرەسەکان و کیمیاباران و ئەنفال نا، ئەمەیان کارەساتی لەدەستدانی نیوەی خاکی باشورە بە کەرکوکی قودسی کوردستان و دڵی کوردستانەوە، کە لەراستیدا کەرکوک نە قودسی کوردستانە و نەدڵی کوردستانیشە، شارێکە وەکو شارەکانی دیکەی کوردستان، جاران بەهۆی نەوتەکەیەوە گرنگی یەکی ئابۆری هەبو، بەڵام ئێستا لە زۆر شوێنی هەرێم نەوت بەرهەم دەهێنرێت. دەڵێم کەرکوک دڵی کوردستان نییە چونکە مرۆڤــ کەدڵی لەسینەی دەرهێنرا ئیتر بێ گیانە. لەدەستدانی کەرکوک تەنها شکست و تێکشکاندنێکی سەربازیی نییە، تێکشکاندن و داڕوخانی کەسایەتی مرۆڤی کورد و هەرەسهێنانی بڕواو متمانەیەتی بە (سەرکردەو سڕکردە وبنکردە و بەرپرس و بەر پەرستەکان) (1) و ئاڵای شەکاوەی کوردستان و ورەی بەرزی پێشمەرگەو سڤیل بەدوای یەکدا لە حەواوە نیشتنە سەرزەوی. ئەوە ریسوابونی کورد و ژێرپێخستنی ئاڵاکەیەتی کە بە خوێنی هەزارەها شەهید و پەنجا ساڵێک خویچن و فرمێسک و ماڵوێرانی بڵندکرایەوە. شەوی 16ی ئۆکتۆبەر2017 شەوەزەنگی نەهامەتی کورد بو، سێبەری رەشی خۆی بەسەر باکوریشدا کێشا، سوپای تورک عەفرین داگیردەکات، تورکیا دوای شکستە سەربازی یەکەی لەبەرامبەر خۆڕاگریی و قوربانیدانی کەم وێنەی شەڕڤانان و سەرکەوتنە مێژویی یەکەیان لە کۆبانی، ئیستا بەهاوکاریی و هاوئاهەنگیی ئەمەریکا هەستاوەتەوە و دانوستاندن لەگەڵ ئەمەریکا دەکات کە هێزەکانی هەدەپە و هەسەدە ناچاربکەن لە مەنبەج بکشێنەوە، سوپای تورکیای داگیرکار و شەڕخواز دێتە ناوجەرگەی چەند شارو شارۆچکەیەکی باشورەوە وبۆ یەکەمجار جەندرمەی چارەگرانی دەست و پێ خوێناوی تورک تێکەڵاو بە دانیشتوانی (هەرێمێکی ئازاد) دەبێت هەروەک ئەوەی وڵاتی خۆی بێت و هەڕەشەی گرتنی چیای سەربڵندی کورد قەندیل دەکەن. تورکیا 19 بنکەی سەربازیی و سیخوریی و هەواڵگریی و فڕۆکەخانەیەکیشی لە سەر خاکی هەرێم دامەزراندووە. ئەوانە بەهەموی سێ هەزار پسپۆڕ و ئەفسەر و سەرباز کاری تێدادەکەن. یڵدرم دەڵێت (هێزەکانمان لە هەرێم کردۆتە دو هێندەی جاران، لە چیای قەندیل نزیکبوینەتەوە و بەر لە هەڵبژاردنی پەرلەمان کۆنترۆڵی دەکەین. ئێمە 1250کیلۆمەتر سنورمان بە باکوری عێراقەوەیە، هەتا ئێستا 250 کیلومەتری کۆنترۆڵ کراوە. لە ئامادەباشیشداین بۆدەست بەسەرداگرتنی مەنبەج و دەرپەڕاندن و لەناوبردنی تیرۆریستەکانی پەکەکە.)
باشە ئێمەی کورد وەک نەتەوەیەکی بندەست و دابەشکراو لە کوێی سیناریۆکاندا دانراوین؟
جێمس ماتیس وەزیری بەرگریی ئەمەریکا لە دواکۆبونەوەی ئەندامانی پەیمانی باکوری ئەتلەسی رایگەیاند: (ئێمەو هاوپەیمانانی نێودەوڵەتیی کاتێک لەرۆژهەڵات و لە باکوری سوریا( رۆژاوای کوردستان ) دەکشێینەوە کە چارەسەرێکی سیاسیی (عادیلانە) مان بۆ شەڕی ناوخۆی ئەو وڵاتە دۆزێبێتەوە و بەشار ئەسەد نەتوانێت جارێکی دیکە بگەڕێتەوە ئەو ناوچانەو دەست بەسەریاندا بگرێتەوە.) ئەو ناچانەش بریتین لەو کانتۆنانەی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هسد/ قسد)بە قوربانیدانێکی کەم وێنە رزگاری کردون، بەڵام ئەو چوار کانتۆنە هێشتا هەموخاکی رۆژاوای کوردستان نییە، کانتۆنەکانی عفرین و مەنبەج رزگاربکرێن دەتوانین بڵێن رۆژاوا ئازادکراوە و هەمو گەلانی سەر ئەو خاکە بە خاک و وڵات و نیشتیمانی خۆیانی دەزانن و بەرگریی لێدەکەن بەبێ جیاوازی ئەتنیی و ئاینیی، بەڵام دوژمنانی کورد بانگەشەی ئەوەدەکەن کە کورد چواریەکی هەمو خاکی سوریای داگیرکردووە کە دەکاتە چوار ئەوەندەی پانتایی ئەو خاکەی پێشتر لەسەری دەژیان. ئەوەی زۆرتر شۆڤێنزمی عەرەب و تورک و گروپە چەکدارەکانی ئەردۆگانی دەهری کردووە ئەوەیە کە ئەو ناوچانە بریتین لە ناوچە هەرە بەپیت بەرەکەتەکانی سوریا و سەرچاوەکانی ئاو (روباری فورات) ونەوت و گاز و گرنگترین بەرهەمەکانی دانەوێڵە و میوەش هەر لەوێدان. ئەوە بەوهۆیەوەیە کەدەڵێن کورد لە عفرین رایکرد و ئێستا هاتووە لەسەر نەوت و گاز شەڕدەکات و بووە بە داردەستی ئەمەریکا. وەک ئاشکرایە هێزەکانی ئەمەریکا لە ساڵی 2014ەوە بنکەو بارەگایان لە سوریا دامەزراند و ئێستا 14چواردە بنکەی سەربازیی جۆراو جۆریان لە چەندین ناوچەدا هەیە و وەک بەرپرسە باڵاکانیان دەڵێن ( ئامانجمان ئەوەیە سوریا بگەیەنینە کەناری ئاشتیی و ئارامی). ئێرانیش12 دوازدە هەزار چەکداری لەسەر خاکی سوریا جێگیرکردووە، ئەوە جگە لە هێزەکانی حیزبوڵای لوبنانی کە ژێر فەرمانی ئێرانن و رۆژانە بنکەو بارەگاکانیان لە شوێنی نادیار و بە فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان هێرشیان دەکرێتەسەر. حوسییەکانیش لە یەمەنەوە لە بری ئێران موشەک ئاراستەی وڵاتی سعودییە دەکەن. لە راستیش دورناکەوینەوە کە بڵێین ئەگەر هێزەکانی ئەمەریکاو روسیا نەهاتنایەتە سۆریا و ئیسرائیلیش بەنهێنی و بەئاشکرا دەستی قورسی لە هێزەکانی ئێران نەوەشاندبا، دڵنیام هێزەکانی ئێران دەمێک بۆ ئەو ناوچانەو زیاتریشیان داگیرکردبو، قاسم سلێمانی و بەکرێگیراوانی ئەردۆگان لەوناوەدا کلکیان تۆزی دەکرد و بۆ دژایەتیکردن و لەنێوبردنی کورد تەباو گونجاو پێکەوە کاریان دەکرد لەفەرمانڕەواییکردنی ئەو ناوچانەدا، هەرچەند ئێستاش ئامادەییەکی فراوانیان هەیە و سەتان هەزار چەکداری خۆیان و بەکرێگیراویان دامەزراندووە. ئەمەریکاو رۆسیاو هێزەکانی کورد نەبونایە، ئێران بۆ دابینکردنی رێگا ستراتیژی یەکەی لە تارانەوە بۆ لوبنان(گوایە بۆ رزگارکردنی فەلەستان) و تورکیاش بۆ لەنێوبردنی کورد بەگشتیی و هێزەکانی شەڕڤانان و پێکەکە بەتایبەتیی، ئەوەندەی بۆیان بکرابایە خاکی سوریایان لە نێو خۆیاندا دابەش دەکرد، بەڵام ئەو مەترسییانە هەر پەیوەندی بەگەلی سوریاوە نییە، مەترسی راستەوخۆی بۆ ئیسرائیل هەیە و نەک هەر ئاسایش و ئارامیی بەڵکو بون و مانەوەشی دەخاتە مەترسی یەوە، بەڵام جولەکە بەوە ناسراون زۆر زو تیماری دەردی خۆیان دەکەن. ناتانیاهۆ بە ئاشکرا و لە کەنیستی ئیسرائیلەوە رایگەیان: ئیسرائیل و شیعە ئەوەندە هاوکار و هاوئامانجن وەک ئەوەی یەک دەست بن! ئایەتوڵاخومەینی ئیسرائیل و فەرەنسا گەڕاندیانەوە بۆ ئێران و دایانمەزراند، داعش ئێمە هێنامانە ناو کایەکە، بەهاری عەرەب پلانێکی هاوبەشی نێودەوڵەتی بو بۆ تێکشکاندنی هێزو توانای سەربازیی ئەو وڵاتانەو لەنێوبردنی سەرۆکەکانیان و (چاوترساندنی ئەوانی دیکە). ئێمە لە باشوری لوبنان کشاینەوە بۆ ئەوەی هیزەکانی شیعە(حیزبوڵا) لەوێ دامەزرێت و لوبنان پارچەپارچە بکەین لە نێوان شیعە و سونەو کریست و مارۆنیی و دوردزی ..و کار بەوە بگات (حیزبوڵا بەفەرمانی راستەوخۆی حەسەن نەێروڵا، رەفیق حەریری لە نێوەراستی بەیروت دا تیرۆربکات، حوسی یەکانی سەربە ئێران لە یەمەن بە رۆکێتی جۆری سکۆد وڵاتی سعود هەراسان بکەن،فەلەستینی یەکان ئەو (فیشەکە شێتانە) بهاون بۆ ئیسرائیل کە ئێمە بەیاری منداڵانی دەزانین.
( 1 )
سەرۆکی ئەمەریکا دۆناڵد ترامپ لە دوا کۆبونەوەی ئەنجومونی(نەتەوە یەکنەگرتووەکان) دا وتی: کورد گەڵێکی مەزن و جەنگاوەری بەهێزن، من زۆر خۆشمدەوێن و زۆریش هەوڵدەدەین یارمەتییان بدەین. ئەوە لەیادمەکەن کە ئەوە هەرێمی ئەوانە، پێکەوە جەنگاین و پێکەوە مردین.هەزاران کوردمان لەدەستدا کاتێک بەرەنگاریی داعشیان دەکرد. ئێمە ئەوە لەبیرناکەین.ئەردۆگانی سەرۆکی تورکیا کە گوێبیستی ئەم لێدوانە بو، یەکسەر هەستاو هۆڵەکەی جێهێشت. بەڵام ئەوانەی ئەم سەرۆکی ئەمەریکایە چاک دەناسن وەک ژەنەراڵی خانەنشین ستانلی میکریستال دەڵێن(ترامپ پیاوێکی درۆزن و ناپاک و بێڕەوشتە) راستیش دەکەن ئاخر ئەوە چەند جار ئەمەریکا سمێڵی کورد دەتاشێت و ئاوێنەکەش دەداتە دەستی، کوردیش هەرئەوەندەی ناخۆشە هەتا سمێلی دێتەوە، ئیتر دەست بەقەفی سمێڵیدا دێنێت و نەمێش میوانێتی و نەبای دیوە و نەباران. ئەوە پلان شیوەی یاریکردنی یاریزانە گەورەکانی سیاسەتە، مرۆڤی کورد پێویستە بەردەوام و هەتا هەتایە نەفرەت لە زلهێزەکان بکات،ئەی رو لە کێ بکات، وڵاتێک نادۆزێتەوە ئاوڕی لێبداتەوە.. قاعیدە و دواتر داعش بێئەوەی خاوەنی بستێک خاک و جێگە پێیەک بن لە عێراق و لە سوریا، لەهەردو وڵاتەکەداو لە بەشێکی بچوکی باشوری کوردستانیش خۆیان دامەزراند و بەرەنگارییەکی ئازایانەی ئەمەریکاو هاوپەیمانەکانیان دەکرد و ئەگەر(ساویلکەیی و خۆشباوەڕیی) کورد نەبوایە تەپڵی تۆپانیان بە زڵهێزەکان دەکرد و دەوڵەتی عێراق و شام یش بۆ ماوەیەک دادەمەزرا بە سەرۆکایەتی خەلیفەی موسوڵمانان عومەر بەغدادی کە هەر بەپلانی ئەمەریکا لە زیندانی سەربازگەیەکی ئەمەریکا لەبەغدا هەڵات لەگەڵ دوهەزار تیرۆریستدا.
( 2 )
باسەکەمان بەخەستیی لەسەر کوردی رۆژاو باشوری کوردستانە، کێشە لەنێوان ئەمەریکاو کوردا چیە لەکاتێکدا هێشتا ئەمەریکا دۆستێکی وەها پاک و دڵسۆز و قوربانیدەری نەبووە، خاڵی ناکۆکی چییە؟ ئایا پێشمەرگەکانی باشور لەلایەک و شەڕڤانانی کورد لەرۆژاوا کە بڕبڕەی پشتی هێزەکانی سوریای دیموکرات ئەوانن، مەترسین بۆ بەرژەوەندی یەکانی تورکیاو ئێران لەو ناوەدا، سنورەکانی تورکیا دەکەونە بەرمەترسی و بێئارامیی و دەستدرێژیی پێشمەرگە یا شەڕڤانان؟ سامانی ئاوەکانی روباری فورات کە سەرچاوەکانیشی لەخاکی باکوری کوردستانەوە هەڵدەقوڵێت، کەڵەگایەتی شۆڤێنزمی تورک بەرەو کۆتایی دەبات کە ئەگەر بۆی بلوێت وەکو (دێوەرەشەکە) ی ئەفسانەکان بەری ئاوەکان دەگرێت و بە منەت و شاباش (خێراو) بە هەردو وڵاتی عێراق و سوریاو هەرێمی باشوریش دەدات، وەک ئەوەی چەندین جار ئاوی لە خواروی عێراق دەگرتەوە و زیانێکی زۆری بە مەڕوماڵات و کشتوکاریان دەگەیاند.سەرەتای ساڵانی هەشتاکانی سەتەی رابوردو شوانکارەی نێوەڕاست و خواروی عێراق مەڕوماڵاتیان لەبەر بێ ئاوی گەیاندە باشوری کوردستان و مەڕێکیان بە نرخی قەلەمونێک دەفرۆشت !!
تۆبڵێی ئەم راوە ریوی یە بۆ کەوڵی کۆماری ئیسلامی ئێران بێت؟ هەرهەمو حکومەتەکانی ئەم سەرزەمینە جگە لە دەسەڵاتەکەی بەشار ئەسەد، هەریەکەو کەموزۆر لەئاستێکدا و بەڕادەیەک زیانی قورس بەبەرژەوەندی یەکانی دەگات بەهۆی سیاسەتی ( هەناردەکردنی شۆڕش) وکۆماری ئیسلامی ئێران بەمەترسی یەکی گەورەو سەرچاوەی گروپە تیرۆریستەکان و توندوتیژی و تێکدانی ئارامیی و ئاسایشی جیهان دادەنێن، هەرچەند ئەو وڵاتانە لەکاردانەوە و هەڵوێست وەرگرتندا جیاوازن.
رێککەوتنەکەی ساڵی2015 ی نێوان ئێران و وڵاتانی 5+1( ئەمەریکا، روسیا، بەریتانیا، فەرەنسا، چین و ئەڵەمانیا لەسەرفایلی بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران بریتیبو لەوەی ئێران دەستبەرداری پیتاندنی یۆرانیۆم بێت، بەڵام ئێران نیازی نەبو بەو خاڵەوە پابەند بێت، دومانگ دواتر پیتاندی یۆرانیۆمی بەرزکردەوە لە 15% بۆ 20% و ئەگەر بەو رێژەیەش پەرە بە بەرنامەکە بدات دەتوانێت لەێاڵی2020 بە دواوە ئەو رێژیە بگەیەنێتە 90% و کۆگاکان پڕدەکات لەچەکی ئەتۆم، بەڵام هەرهەمو داتاکان رو لەوە دەکەن کە ئەمەریکای سەردەمی ترامپ بەپەلەیە کە یەکلایەنە رێککەوتنەکە هەڵوەشێنێتەوە و بیداتەوە بە روی ئێراندا، هەرچەندە وڵاتانی ئەوروپاو روسیاو چین دژی وەها هەنگاوێکی ئەمەریکا دەوەستن.
ئەو12مەرجەی ئەمەریکادایناوە بۆ ئێران زۆر قورسن، فەرەنسا و بەریتانیاش لەورووەوە هاودەنگی ئەمەریکان. روسیاو چین و ئەڵەمانیا هاودەنگ نین، بۆیە ئێران چاوەڕوانی پشتیوانییان لێدەکات، روسیا و چین پشتگیری ئێران دەکەن بەڵام ئەڵەمانیا ناتوانێت لەروی ئەمەریکادا بوەستێت. سوریای بەشار ئەسەد لەسەر لێواری مەرگە، هەمو هەوڵێکی خستۆتەگەر بۆ ئەوەی روسیا رۆکێتی ئێس 300 ی بداتی و بتوانێت پشتگیری یەکی ئەکتیڤ لە هێزەکانی ئێران و حەسەن نەسروڵا بکات، هەرچەن رۆژنامەی لویان ی فەرەنسایی نوسیوێتی کە بەشار ئەسەد بەڕێگەوەیە بگەڕێتەوە گۆڕپانی نێودەوڵەتی .حەسەن نەسروڵا بەفەرمانی ئێران هێزەکانی حیزبوڵای لە سوریا کێشایەوە و بەپشتیوانیی تۆپخانەیەکی ئێران بە درێژایی سنورەکانی ئیسرائێل بڵاوبونەتەوە، ئیسرائیلیش دەمێکە خوازیارە شەڕهەڵگیرسێت و ئاگری غەزەبی خۆی بەسەر کۆماری ئیسلامدا بڕژێنێت، بەتایبەتیش کە ئەمجارەیان مەترسی ئەوە لە ئارادا نییە بە شەڕی عەرەب و ئیسرائیل (ئیسلام و گاور) ئەژماربکرێت و گەلانی موسوڵمان بیکەنە هەراو هوریا، چونگە ئەمجارەیان ئێرانە و بەرەگەز عەرەب نییە و بەئاینزاش شیعەی دوازدە ئیمامیی (جەعفەری) یە و تەنها سوریا هاودەنگ و هاوئاینزایەتی. ئەمەریکاش لەوپەڕی ئامادەباشیدایە، پتر لە 60شەێت پارچەچەکی دەریایی زەبەلاحی لەدەریای چین کشانۆتەوە بۆ دەریای عومان و کەنداو.تەنها لە وڵاتی سعود 60 شەێت دەستگای دژە موشەک(پاتریۆت)ی هەرە زیرەکی دامەزراندووە، لەبەحرەین 10 و لەئیماراتیش23، هەروەها جێگیرکردنی بەشێگ لە هێزەکانی ئەمەریکا کە لە سوریا دەکشێنەوە لەپەنا سنوری ئێراندا لە ناوچەکانی حەریر و باتاس و شەقڵاوە. ئەم ئامادەکاری یە چڕوپڕ فراوانەی ئەمەریکا جگە لەو ئەرکانەی بە ئیسرائیل و هاوپەیمانان سپێردراوە، نیشانەی ئەوەیە لە یەکەمین گوژمەگانی جەنگەکەدا ئێران لە پەلوپۆ دەکەوێت و ئاڵای سپی بەرزدەکاتەوە. بەر لە روداوەکان کە دژی هەموجۆرە شەڕوشۆڕ و کوشتوکوشتار و توندوتیژییەکم بەتایبەتیش ئەگەر ماڵە وێران و کاولەکەی کورد گۆڕەپانەکەی بێت، بەڵام دڵنیام پێکدادانێکی قورس دەقەومێت و هەروەک بەرەنگاربونەوەی دو پاڵەوانی بۆکسێن دێتە بەرچاوم کە یەکێکیان زۆر بەخۆی دەنازێت و بەکەشوفش و هەراوزەناوە دێتە مەیدان، بەڵام هەرزو فشدەبێتەوە و بەجۆرێک لەپەلوپۆ دەکەوێت راهێنەرەکەی(خاولی سپی) فڕێدەداتە بەرپێی ناوبژیوانەکە بۆ راگرتنی ململانێکە و رازیبون بەدۆراِندن و سەرکەوتنی پاڵەوانی رکەبەر! ئەوە شکست و دۆڕاندنە، بەڵام شکست ودۆڕاندنێکی ئابڕومەند نییە، ئێرانیش هەر لە قۆناغی یەکەمی روبەڕویونەوەکەدا ئاڵای سپی بەرزدەکاتەوە و وەک سوپا بەزیوەکەی ێەدام شکستێکی سەربازیی ئابڕوتکێن قبوڵ دەکات بۆ رزگارکردنی ئەوەی کە دەتوانێت رزگاری بکات.
بەریتانیا بەخشپەیی کاردەکات، وەک ئەمەریکای سەردەمی ترەمپ خواست و ئامانجەکانی دەرناخات و هەمیشە پەردەپۆشیان دەکات، ئامانجەکانیشی کەمتر لەگەڵ ئامانجەکانی ئەڵەمانیاو فەرەنساو ئیتالیا و ئیسپانیادا یەکدەگرنەوە، کەچی لەگەڵ ئەوەشدا هەڵوێستەکانی زۆر کاریگەرن، ئەوەتا مەرج بۆ کۆتاییهێنان دادەنێت بۆ خستنی رژێمەکەی ئێران. لەگەڵ تورکیاشدا بەرژەوەندی زۆرە و پارێزگاریشی لێدەکات، ئەگەرنا تورکیا خۆی لەبەردەم قەیرانی سیاسیی و ئابوریی و سزائابورییەکانی ئەمەریکادا راناگرێت و دەکەوێت.بۆریس جونسن وەزیری دەرەوەی بەریتانیا، هەتا ئێستا پشتگیریی ئێران و عێراقی دەکرد، ئێستا دەڵێت( گۆڕینى رژێمی ئێران نزیکە، هەرچەند ئێمە کار بۆ ئەوە ناکەین، بەڵام لەداهاتویەکی نزیکدا رودەدات.) ئەگەر مەبەست لە گۆڕینی رژێمەکە، گۆڕینی دەمو چاوەکان بێت و مێزەربەسەرەکان دوربخرێنەوە و بێ مێزەرەکان بێنە جێگەیان، قاسمی سڵێمانی و بەرەی قودس جێگەی ئایەتوڵاکان بگرنەوە، ئەوە ئەمەریکا خەیاڵی خاوە، چونکە هەر مێزەربەسەرەکان خۆیان کۆدەتایەکی سپی دەسازێنن و بەرەی قودس دێنە سەرکار و دەکەونەوە گفتوگۆو دانوستاندن لەگەڵ ئەمەریکا و ئەوروپادا و ئەوەش چەندین ساڵ دەخایەنێت و دەچێتە سەر تەمەنی رژێمی مێزەربەسەرەکان و دەسەڵاتی پەت و سێدارە. بەڵام بەریتانیا چاوی لەوەیە هەرگۆڕانکارییەک لە ئێراندا روبدات، بارودۆخەکە وەک سوریا نەبێتە کێشەیەکی گەورەو وڵاتانی نزیک و دور بێنە ناوەوە و هەریەکەیان بەشێکی داگیربکات، هەروەها زیان بەبەرژەوەندییە ئابوریەکانیشی نەگات و کۆمپانیا بەریتانیاییەکان لە ئێراندا بمێننەوە. ئەمە یەکێکە لە هۆکارەکانی مانەوەی رژێمی مەلاکانی ئێران. پێنس کە یەکێکە لە جێگرەکانی ترەمپ رایگەیاند کە روداوی گەورە و گۆڕانکاریی مەزن لە خۆرهەڵاتی ناوەند دا بەڕێوەیە. .سعودییەو ئیمارات گەمارۆکانی سەر وڵاتی قەتەر هەڵدەگرن، قەتەریش وەک ئەوان بەشێک لە مەسرەفی ئەمەریکا دەگرێتە ئەستۆ.هاوپەیمانەکانی ئەمەریکا لەناوچەکەدا، سعودییە، کوێت، ئیمارات، میسر و مەغریب کەوتونەتە خۆیان، مەغریب دەستپێشخەری کرد و پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئێراندا پچڕان. ئیسرائیلیش کە دەبینێت میلیشیاکانی سەر بەئێران لە سنورەکانییەوە نزیکن، لە هەموان بێ ئارامترە و رۆژانە لەو هێزانە دەدات و ئەمەریکاش دڵنیای دەکات کەئێران دەبێت بچێتەوە قاوغەکەی خۆی و توانای ئەوەی نەبێت ببێتە مەترسیی بۆ سەر وڵاتانی ناوچەکە و ئاڕاستەکردنی تیرۆر لەجیهاندا.
ئێران بەناچاری و بۆمانەوەی خۆی هەمو رێگایەک دەگرێتەبەر، پلانی ورد و ژیرانەشی هەیە و کەلێنبڕ کاردەکەن و پارەو چەک بەهەمولایەکدا دەبەخشنەوە. دوابەدوای کۆتایی شەڕی (خومەینی ـ ێەدام) و هەر لەساڵی 1989وە وبەپێی ستراتیژی (هەناردەکردنی شۆڕش) پلانیان دارشت بۆ پێچانەوەی عێراق و دواتر سوریا و لوبنان و یەمەن و هاوکاریی زۆرتری حیزبوڵاو گروپەکانی دیکە دەکات لەسوریا بۆ ئەوەی وەک لایەنێکی بەهێز بمێنێتەوە لە هاوکێشەکانی کێشەی سوریادا. لە عێراقیش هەۆلدەدات کورد و کورد، شیعە توندڕەوەکان (سەربە مالیکی، هادی عامیریی) و شیعە میانڕەوەکان( سەربە موقتەدا سەدر و حەیدەر عیبادی و عەمارحەکیم و عادل عەبدولمەهدی)، شیعەو کورد، کورد و تورکمان بەشەربدات، بەڵام دوارۆژەکان کۆماری ئیسلامی ئێران نزیکە و بەپێی پلانەکان یەکەم گورزی قورس لە سەر خاکی سوریا بەرئێران دەکەوێت، دوەم گورز کە ئەمەیان کوشندە دەبێت لە خاکی عێراقەوە دەبێت. ئێران دەزانێت شەڕەکە رودەدات، هەوڵدەدات لەدەرەوەی ئێران بیکات و لە سنورەکانی ئیسرائیلەوە شەڕێک لەگەڵ جولەکەدا و لە عێراقیش شەری ناوخۆ هەڵبگیرسێت.
( 3 )
روسیا کە (بەهۆی گرێبەستەکانی نێوان هەرێم و روسیانەفت، نفوزی لە هەرێمی کوردستان پەیدا کردووە) لەپاڵ ئێران و تورکیادا (بێ هاوبەشیی بەشار ئەسەد) دژی ئەمەریکاو ئیسرائیل و کورد، لە سیناریۆیەکی دیکەشدا روسیا، ئێران و ئەسەد دژی ئەمەریکاو ئیسرائیل و کورد، بەڵام ئەوەشمان بیرنەچێت کەسەرۆکی سۆریا بەشار ئەسەد لەگەڵ هەموانە و هەمانکات دژی هەموانیشە ( جگە لە ئێران) و وەک سەگی چوارچاوی لێهاتووە نازانێت رو لە کێ و پشت لە کێ بکات! ئەمەریکا و ئیسرائیل هێرشیان کردە سەر بنکەو بارەگاکانی ئێران لە سوریا، روسیا نقەی نەکرد، بۆیە ئێران رایگەیاند کە پۆتین گەورەترین فێڵبازە.کوردیش دەبێت هاواربکات و بڵێت نەک ئەمەریکاو هاوپەیمانەکانی کە دوبارە و چەندبارە چاوبەستمان لێدەکەن، زەڕنەقوتە دەست و پێ بەستراوەکانی وەک عێراقیش فێڵبازن و هەر بەکوردیش دەوێرن وەک ئەوەی 16 ئۆکتۆبەر بەسەریان هێناین و ئەمەریکاش دوبارە نامەردیی لەگەڵ کردین.
ئێستا روسیا و ئیسرائیل دژی ئێران پێداگرن کە پێویستە هەموویان لەسوریا بچینە دەرەوە بە تایبەتیش لەنزیک سنورەکانی ئیسرائیل. ئیران کە دوای کەوتنی ێەدام پەلوپۆی هاویشت و لە عێراق و سوریا و لوبنان و فەلەستان و یەمەن و ئەفغانستان یاری یەک لە ناوچەکەدا دەکات لە کێشی یاریزانە سەرەکی یەکانی وەک ئەمەریکا و روسیا دایە، تورکیاش لە 2014ەوە جێگە پێیەکی لە سوریادا بۆ خۆی کردەوە و بەپێی بەرژەوەندی یە هاوبەشەکانی لەگەڵ روسیادا لە وڵاتانی قەفقاس کە بەشێکیان تورکزمانن، دەمێک یار وتەباو دەمێک نەیار و ناکۆک خۆ دەسازێنن بۆ سەرخستنی پلانە ئابوری یەکانی روسیا بەتایبەتیش وزە، چاوداگرتن و چاونوقاندنیان لەنێواندا هەیە. ئەمەریکاش چاوی لە هەندێک لە هەڵەکانی ئێران و تورکیا دەنوقاند بۆ ئەوەی هەڵەی کوشندەیان لەدەست بقەومێت وەک هەڵە کوشندەکانی( ناپۆلیون و هیتلەر بۆ داگیرکردنی روسیا(یەکێتی سۆڤێت) و هەڵەی ێەدام حسەین لە داگیرکردنی کوێت و هەڵەی پێشەوا موعەەمەر قەزافی لە کارەساتی فرۆکەکەی ئاسمانی لۆکەربی و حوسنی موبارەک لە گەڵ ئیخوانەکان). باڵەکانی پێکەکە هاوپەیمانی ئەمەریکاو هاوپەیمانەکانی ئەمەریکان، لەملاشەوە پەیوەندی بەهێزیان لەگەڵ ئێران دامەزراندووە و جۆرێک پەیوەندی ژێر بەژێریشیان لەگەڵ روسیادا هەیە.ئێرانیش لای خۆیەوە کارتی شیعەو سونە چاک بەکاردەبات، بۆنمونە لە عێراق و هەرێم، دەتوانێت بەو کارتە جۆرەها کێشە بۆ تورکیاش بنێتەوە، بۆیە تورکیاش هەندێک جار دەستی لە سوکەمافێکی خۆی بەرداوە بۆ ئێران. پارتی دیموکراتی کوردستانیش بەسەرۆکایەتی مەسعودبارزانی و بەرەزامەندی ئێران سەرگەرمی ئاشتبونەوەن لەگەڵ بەغدا و فەرشی سوریان بۆ راخست. یەکێتی نیشتیمانی کوردستانیش کەلایەنگرێکی بەردەوام وسەرگەرمی پێکەکە بو لە دژی پارتی، ئەوەتا (بە لەقە لەق)پەلاماری بارەگاکانی (تەڤگەڕی ئازادی) دەدات لە دەڤەری سەوز و هەرهەموی داخست! نێوانی روسیاو تورکیا سارددەبێتەوە، ئەمەریکاو تورکیا(چاوداگرتنێکیان) لە نێواندایە، روسیا وئەمەریکا لەیەکدی نزیک دەبنەوە چونکە هەمیشە قاڵبێک کێک هەیە ئەوان لەسەر دابەشکردنی پێکبێن. ئەمەریکا، بەریتانیا، فەرەنسا،ئەڵەمانیا، تورکیا و ئێران کە ریفراندۆمیان بۆ سەربەخۆیی کوردستان بە هەڵەیەکی کوشندە دەژمارد ومەسعود بارزانی یان لەوە وریادەکردەوە ئەو هەنگاوە نەهاوێت، ئەوە بڤەیە، ئێستا هەر ئەوانن بێگومان جگە لە ئێران و تورکیا، بە سەرەتاتکێ و قسەیەک لێرەو هەڵوێستێک لەوێ، پلانی (دامەزراندنی کوردستانی گەورە) دەخەنەگەڕ بەهاوکاریی هەرهەمو وڵاتانی کەنداو و ملیار و تریلیۆنەکانیانەوە بەو مەبەستەی کورد ببێتە (رەبەل) لەنێوان مەترسی یەکانی ئێران بۆ سەر وڵاتەکانیان و بۆ سەرلوبنان و لەوێوە بۆ سەر ئیسرالیش. ئیران و تورکیا کە دوهێزی بەرچاو و دو ژمارەی گەورەن لەروی پانتایی خاک و ژمارەی دانیشتوان و هێزی سەربازیی و پیشەسازیی لە ناوچەکە داوخاوەندارێتی سەرچاوەکانی پەترۆل و کانزاکان و سەرچاوەکانی ئاو، بەرزگاربون و جیا بونەوەی کوردستانی باکور و خۆرهەڵات ئەو دو وڵاتەی ئێران و تورکیا ئەوەندە بچوک دەبنەوە هیچ مەترسی یەکیان بۆ سەر وڵاتانی ناوچەکە نەبێت و دەست بە کڵاوی خۆیانەوە بگرن با نەیبات. بە پێی پلانە ستراتیژی یەکان پێدەچێت لەئایندەیەکی نزیکدا گورزی کوشندە بەر رژێمی ئێران بکەوێت و ئەمەریکا، ئیسرائیل، کورد(پارتی و بارزانی) و ئۆپۆزیسیۆنی ئێران کە بەهێزترینیان(موجاهیدینی خەلق)ە پەلاماری ئێران بدەن. ئەوەی سەیرە یەکێتی نیشتیمانی کوردستان هاوکاری یەکی بەرچاوی ئێران دەکات و چارەنوسی خۆی بەوەوە گریداوە. هەرچەند ئەو راستی یەش دەزانێت کە نیوە خنکاوێک دەست بە نیوە خنکاوێکەوە بگرێت هەردوکیان دەخنکێن! یەکێتی بەجۆرێک کەوتۆتە بن هەژمونی دەسگا سیخوڕیی و هەواڵگری یەکانی ئێران، نوێنەریان لە کۆبونەوەکانی سەرکردایەتیی و مەکتەبی سیاسیشدا دادەنیشن، رۆژانەش لە سلێمانی یەوە (وەک سەرپێچیکردنی ئابڵوقەکانی سەرئێران)300 سێسەد کیلۆ زێڕی خاو و 15 پازدە ملیۆن دۆلار بۆ ئێران بەڕێدەکرێت. دەمێکیشە پشی پشی و مامە حەمەیی بۆ تورکیا دەکات پەیوەندی یەکانی نێوانیان ئاسایی بکاتەوە بەڵام تورکیا 3سێ مانگی دیکەش راگرتنی گەشتە ئاسمانی یەکانی بۆ فڕگەی سلێمانی درێژکردەوە . پدک و ینک (بنەماڵەی بارزانی و بنەماڵەی تاڵەبانی) دەستەپاچەو کڕوکەپ و بێدەنگ تەنانەت لەئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکانیش لە گەڵ بەغدا ئەنجامێکی ئەوتۆ دیارنییە. بەڵام ئازابون جۆرەها گزیوفزیی لە گوڕینی ئەنجامی هەڵبژاردنەکاندا بکەن. هەتا ئێرە ئەوەی باری شانی مەسعود بارزانی قورستر کردووە ئەوەیە کە ئیران لەدوای یەکەمین هەڵبژاردنی پەرلەمانی باشور، مەسعود بارزانی لە جوغزی میهرەبانیی خۆی دەرهاوێشت، کەچی پارتی کەسێکی وەک فوئاد حسەین کاندید دەکات بۆ پۆستی سەرکۆماری عێراق، پشت ئەستور بەوەی فوئاد حسەین شیعەیە هەرچەندە ئەو پیاوە لای ئیران بەوە تاوانبارە کە ئەندامێکی چالاکی ستاڤی ریفراندوم و جیاوازخوازی (تەجزییە تەلەب)ە و ئامانجی کەرتوپەرتکردنی عیراقە و گەر ببێتە سەرکۆمار بە درو دەست بە قورئاندا دەدات و سویندی دڵسۆزی دەخوات کە پارێزگاریی لەیەکپارچەیی خاکی عێراق دەکات.
( 4 )
رێککەوتنی ترامپ ـ پۆتین لە11/11/2017دا بۆ یەکلایی کردنەوەی دواڕۆژی سوریا و هەندێک وردەکاریی وەک ئەوەی ئایا هەر هێزەکانی سوریای دیموکرات لە شاری مەنبەج دەمێننەوە یا وەک عفرین دەکەوێتە بەر سەوداو مامەڵەی زڵهێزەکان؟ لێرەدا شایانی وتنە کە بڵێین مەنبەج خاکی کوردستان نییە و کوردیش هەرگیز لەوشارەدا زۆرینەی دانیشتوانەکەیی پێکنەهێناوە، بەڵکو مەنبەج خاکی عەرەبە و چەندین نەتەوەی تێدا دەژین و سەربە دەڤەری( شەهبا)یە کە ژمارەیەکی بەرچاو کورد لەوێ دەژین. ئەی کەواتە شەڕڤانان بۆ ئەو هەمو قوربانی یە بۆ مەنبەج دەدەن کە خاکی کوردستان نییە؟ مەنبەج و (ئەلبادا) کانتۆنە دابڕاوەکانی عفرین، کۆبانی و جزیرە پێکەوە دەبەستێتەوە. وەک ئاشکرایە داگیرکردنی عفرین بەپێی رێککەوتنێکی نێوان روسیا و تورکیا ئەنجامدرا، ئایا لەو جۆرە سەوداو مامەڵە و رێککەوتنە ژێربەژێرانەودا ئەمجارەش کوردلە رۆژاوای روباری فورات دەفرۆشرێت هەروەک ئەوەی لە عفرین و کەرکوک و توزخورماتو و شەنگاڵ فرۆشران؟ ئەوکات پۆتین فەرمانیدا بە هێزەکانی روسیا لە عفرین بکشێنەوە و هێزەکانی جەندرمەی تورکیا و میلیشیا بەکرێگیراوەکانیان پێشڕەوی بکەن و بەبەرچاوی هەمو جیهانەوە شارەکەیان خەڵتانی خوێن کرد و کوردقراِنێکیان ئەنجامدا. باشە بۆ دەبێت بۆ کورد حەرام بێت لەخاکی خۆیدا بژی؟ ئێران چەندین بنکەو بارەگای لە دەڤەری سەوزی هەرێمی کوردستان هەیە، سوپای تورکیا و دەستگای سیخوڕیی میت پتر لە 25 بنکەو سەربازگەی لە بادینان جێگیرە، چەکدارانی حیزبوڵا ناوچەیەکیان لە سەر سنوری نێوان سوریاو لوبنان داگیرکردووە، ئەمەریکا و روسیا هەریەکەیان ناوچەیەکی بەرفراوانی خاکی سوریای کۆنترۆڵ کردووە و بۆیان حەڵاڵە، بەڵام بۆ کورد حەرامە لەسەر خاکی مێژینەی باپیرانی بژی!! هەژاری موکریانی جوانی وتووە:
ماڵ لە خانە خوێ حەرام کراوە *** مەسەلەی کوردەو لەکورد رویداوە
بەڵام لەگەڵ هاتنی ساڵی نوێدا، بارودۆخەکە گۆڕانکاریی گەورەی بەسەرداهات و هاوکێشە گرنگەکانی لەچەندین لایەنەوە سەروبن کرد، هەربۆ نمونە دوای ئەوەی سەرۆکی ئەمەریکا دۆناڵد ترەمپ رۆژی 19/12/2018 سەرکێشانە رایگەیاند کە هەرهەموهێزەکانی بە پەلە لە سەرخاکی سوریا دەکشێنەوە بۆ هەرێمی باشوری کوردستان، هەرزو بەرپرسانی ئەمەریکا لە بەرزترین ئاستەکاندا هاتنە دەنگ، وەک توندترین ناڕەزایی، جێم ماتیس وەزیری بەرگریی دەستی لەپۆستەکەی کێشایەوە، ئەم دەستکێشانەوەیە هەڵوێستی ژەنەراڵەکانی پنتاگۆن پیشان دەدات، ئەوەتا دەبینین هێشتا کەسێک ئامادەنییە ئەو پۆستە وەربگرێت. ستانلی میکریستاڵ کە ژەنەڕاڵێکی خانەنشینە دوای بڕیارە کتوپڕ و هەڵەشەکەی ترەمپ بە کشانەوە لە سوریا رایگەیاند کە (ترەمپ پیاوێکی درۆزن و ناپاک وبێڕەوشتە) (2). سیناتۆرە هەرە بەهێزەکەی کۆنگرێس و دۆستی نزیکی ترەمپ، لیندزی گراهام لەهەموان پتر پەرۆش بۆ کە ترەمپ لەو بڕیارە هوشیاربکاتەوە، لەهەوڵەکەشیدا زۆر سەرکەوتوبو، رۆژی3/1/2019 کۆبونەوەیەکی مێژویی سازدا بەئامادەبونی جێگری وەزیری بەرگری باتریک شاناهان، مایک پۆپیۆ وەزیری دەرەوە و راوێژکاری ئاسایشی نەتەوەیی ئەمەریکا جۆن بۆلتون و سەرۆکی ئەرکانی هێزەکانی ئەمەریکا، بەبڕیارەکەدا چونەوە و هەڵسەنگاندنێکی ورد و هەمەلایەنەو بابەتیانەیان بۆ کرد. ئەوەی بۆ کورد زۆر گرنگە:
1- سیناتۆر لینزی گراهام دوای کۆبونەوەکەی لەگەڵ ترەمپ بە میدیاکانی راگەیاند کە سەرۆک ترەمپ رەزامەندە لەسەر هەڵپەساردنی بڕیاری کشانەوە و هەڵسەنگاندن و راستکردنەوەی بەو شێوەیەی دوای بەدیهێنانی 3سێ ئامانج ئینجا هێزەکانمان لە سۆریا دەکشێنەوە. ئەو ئامانجانەش بریتین لە:
یەکەم / لەنێوچون و تەفروتوناکردنی داعش .
دووەم/ ئێران نەبێتە ژمارەیەکی قورس لە ناوچەکەدا و کۆنترۆڵی رێگای گەیاندنی چەک و چەکدار بکات لە تارانەوە بۆ بۆ لوبنان.
سێهەم / هاوکاریی بەردەوام و پاراستنی هاوپەیمانە دڵسۆزەکەمان گەلی کوردی قوربانیدەر.
2- تورکیا یا ئێران نەبنە پۆلیسی ناوچەکە و هەردوکیان یا یەکێکیان نەتوانن بۆشایی دوای هەر جۆرە کشانەوەیەکی هێزەکانی ئەمەریکا پڕبکەنەوە و ببێتە هۆی بوژاندنەوەی داعش و تورکیا پەڵاماری کورد بدات و لەئەنجامدا روسیا و تورکیا و ئێران براوەی کۆتایی بن لەناوچەکەدا.
3ـ پشتگیری یەکی بەرچاوی گەلی کوردی تێدایە لە هەردو بەشی رۆژاوا و باشوری کوردستان و زۆر راشکاوانە جەخت دەکات لە زامنکردنی پشتگیریی و پاراستن و چارەنوسی کورد بەشێوەیەک هەرگیز رێگە بە شەڕی تورکیاو کورد نەدرێت کە تورکیا هیچ گومانی تێدانییە کە تورکیا دەیکاتە کورد قڕان. سەرۆک فەرمانی بە پنتاگۆن داوە رێگری لە هێرشی تورکیا بکەن بۆسەر کورد، تەنانەت ئەگەر پێویستی بە روبەڕوبونەوەش کرد.(ئەمە بە ئەم زوانە دەبێتە یەکێک لەخاڵەکانی گفتوگۆی ئەمەریکا و تورکیا). بەرپرسانی دیکەش رایانگەیاند کە نابێت بەر لەنێوچونی داعش هێزەکانمان لە سوریا بکشێنەوە. تیلرسۆن وتی: ئەو هەڵەیە دوبارەناکەینەوە کە لە عێراق کردمان، کاتێک خاکی سوریا جێدەهێڵین کە داعش تەفروتونا بوبێت. پۆتین ئەم بڕیارەی ئەمەریکای پێخۆشبو، بروسکەیەکی هاودەنگیی بۆ ناردن، بەڵام وەڵامەکەی بەمجۆرە بو: سوپاستان دەکەین بەڵام تکایە ئەوەش لەبەرچاوبگرن کە داعشێکی نوێش پەیدا دەبێت. روسەکان تێگەیشتن کە مانای ئەوەیە رێگە بە فراوانبونی دەسەڵاتی ئێران نادەن لە سوریاو لە پەنا ئیسرائیلداو دەبێت چەکدارێک چییە لەو ناوەدا نەیانبێت. راستی یەکی تفت وتاڵیش هەیە کە ئەمەریکا چاک دەزانێت کە هێزەکانیان و هێزە هاوپەیمانەکانیان بەردەوام شەڕی چەکدارانی رێکخراوی تیرۆریستی داعش دەکەن کە هەر دوژمنی ئەمەریکا نین، بەڵکو دوژمنی روسیا و ئێران و سوریاشن (بەڵام دوژمنی تورکیا نین).
ئەمەریکا دەیەوێت سوریا وڵاتێکی ئارام و دور لە هەژمونی ئێران دامەزرێت و سەرۆکێکی سەرکزو دەستەمۆی بەسەرەوە بێت. سوپای سوریای ئازاد و چەکدارانی سەر بە تورکیا کەهەمویان بەکرێگیراون چەک بکرێن، بەڵام روسیاو تورکیا هەریەکەیان بەشێکی لە دەستکەوتەکان دەوێت، ئێرانیش دەیەوێت رێگا سەربازی یەکەی لە تارانەوە هەتا سنورەکانی لوبنان کراوەبن بۆ ناردنی چەک و چەکدار بەکورتترین رێگادا، کوردیش دەیەوێت لەگەڵ گەلانی دیکەی رۆژاوادا بە ئاشتی و ئازادیی و برایەتی بژین.
دوایین گۆرانکاری یە گرنگەکانیش لەگەڵ دوا کاژێرەکانی دوا شەوی ساڵی 2018دا رویاندا، کە بوە دوەمین پشتیوانیی و هاوسۆزیی مێژویی ئەمەریکاو ئەوروپا بەرامبەر بە گەلی کورد دوای هەڵوێستە مەزنەکانیان لە کورد لە بەهاری 1991دا. ئەمجارەیان 200 دوسەد کامیۆن چەک و تەقەمەنیی و پێداویستیی سەربازیی لە هاوپەیمانانەوە گەیشتە شاری مەنبەج و ناوچەکانی بندەستی هێزەکانی سوپای دیموکرات کە کورد بڕبڕەی پشتی ئەو هێزانەیە و ئەردۆگان خۆی بۆ هێرشێکی بەربڵاو ئامادەکردبو بۆ لەنێوبردنی کورد. بڕیارە هێزێکی هاوبەشیش لە سوپای میێر و میرنشینەکانی عەرەب وەک دێوارێکی دابڕ لەبەردەم مەترسی یەکانی تورکیادا جێگیر بکرێت و ناوچەیەکی دژەفڕینیش بەسەر رۆژاوادا رابگەیەنرێت. ئەم هەنگاوە زۆر بەدڵی بەشار ئەسەدیشە چونکە میێر هەمیشە پشتگیریی لە سوریا کردووە و میرنشینەکانی کەنداویش قونتەراتی ئاوەدانکردنەوەی سوریا بەوان دەدرێت. یەکەمین روداوی سەرنجڕاکێشی ساڵی 2019ئەوەبو کتوپڕ و بێ پرس و ئاگادارکردنەوەی حکومەتی عێراق، سەرۆکی ئەمەریکا گەیشتە عێراق چونکە پێشتر ترەمپ نیازی سەردانێکی عێراقی هەبو، بەڵام حکومەتی عێراق ئاشکرایکردبو، بۆیە ئەمجارە سەرۆکی ئەمەریکا کتوپڕ لە بنکەی سەربازیی (عەین ئەلئەسەد) نیشتەوە و چاوی بە فەرماندەو سەربازەکانی کەوت و پیرۆزبایی ساڵی نوێی لێکردن وردەکاریی پلانە هەنوکەییەکانی بۆ فەرماندەکان رونکردەوە کەبە بۆچونی پسۆڕی زانستە سیاسی یەکان و پەیوەندی یە نێو دەوڵەتی یەکان دکتۆر موزەفەر قاسم حسەین بە کورتی بریتی یە لە:
1ـ بنکەی سەربازیمان لەهەر وڵاتێک هەبێت، دەتوانین وەک ماڵی خۆمان بچین و هیچ سەرکردەیەکی ئەو وڵاتەش نەبینین.
2 ـ پلانی نوێمان وەک پلانی سەرۆکەکانی دیکەی ئەمەریکا نییە، بەڵکو بریتی یە لە (کاری خێرا و کتوپر و لەناکاو)
3ـ کردنەوەی درگاو شورا داخراوەکانی ناوچەی سەوز بۆ هاوڵاتیانی عێراق، ئەمەش بە بڕیاری ئێمە نەک عێراق!
4- گەلانی عێراق داخ لەدڵن لە حکومەتە و لە حیزبەکان، لەگەندەڵکاران. حیزبەکان ناتەباو ناحەز و دوژمنی یەکترن. ئاواتەخوازین گەلانی عێراق ببینین کە ناوچەی ێەوز تاڵان دەکەن بۆماوەی دورۆژ لە ژێر چاودێریی هێزی ئاسمانی ئەمەریکادا،دوای ئەو دو رۆژە ئینجا هێزێکمان دەست بەسەر ناوچەی سەوزدا بگرێت.
5- هێزەکانمان تێکەڵ بە روداوەکانی سەرشەقام و کۆڵانەکانی ناوشارەکان نەبن، گەل تۆڵەی خۆی دەستێنێت.
6- چەککردنی میلیشیاکان و بنەبڕکردنی دیاردەی چەکداریی.
7- سەرلەنوێ هەڵوەشاندنەوەی سوپای عێراق.
8- کورد شاری کەرکوک و ناوچەکانی دیکە ئازاد دەکاتەوە و سنورەکانی هەرێم دادەخرێت..
9- هەڵوەشاندنەوەی یاسای بنەڕەتی عێراق و نوسینەوەی یاسایەکی نوێ بۆ وڵات و ئەنجامدانی هەڵبژاردنێکی پاک و ئازاد.
10- هەڵوەشاندنەوەی ئەو هەمو حیزب و رێکخراوە سیاسییانە و مۆڵەت دان بە چەند حیزبێکی نیشتیمانیی راستینە.
11- دەمێکە بۆ یەکەمجار ئەو وشانە لە نوسین و بەرهەمە چاپکراوەکانمدا بەکاردەبەم.
12- کاتێک باسی درۆزن و ناپاک و بێڕەوشت دەکرێت، پیویستە ئەردۆگان لە پێش هەمو سەرۆکەکانەوە بنوسرێت. ئەردۆگان هەڕەشەی لە ترامپ کرد و وتی قودس هێڵی سورە، بەڵام ئێستا کۆمپانیایەکی تورکیای نزیک لەخۆی قۆنتەراتی دروستکردنی کونسوڵخانەی ئەمەریکای لە قودس وەرگرت.
