بەهرۆز جەعفەر: لە نێوان جامانەی کوردی و دەوڵەتی کوردستان دا.
ئەوە لەسەر كۆشكەكەی پادشای ئاشوری “سارگۆنی دووەم”722_ 705 پ.ز لە “خسربادی” پایتەخت، نەخشی پیاوێكی كوردی ماننایی دۆزرایەوە « ماننایی ئەوانە بون دواتر بونە بەشێک لە ماددەکان»، پیاوە کوردەکە لە نەخشەکەدا شێوەی قەڵای شارەكەی خۆی بە دەستەوەیەو بۆ پادشای ئاشوری”سارگۆنی دووەم” ی دەبات كاتێك بەنیازە ھێرش بكاتە سەر شارەكەیان.
جا ئەوە ئەحمەدی خانی کە لە سەدەی حەڤدەدا بەیەکەم کەسانێک دائەنرێت لەسەر نەتەوەخوازی کوردو دەردە کوشندەکانی نوسین و شیعری دەرهاویشتبێ، کۆڵەگەیەکی ناسیۆنالیزمی لەبیرکراوە، ئەوەتا ئەڵێت؛
رۆم و عه‌ره‌ب و عه‌جه‌م ته‌مامی
هه‌میان ژ مه‌را دکر غولامی
ته‌کمیل دکر مه دین و ده‌وله‌ت
ته‌حێیل دکر مه عیلم و سەنعەت
* ئەمە یانی ئەگەر کوردەکان یەکبگرن ڕۆم و عەرەب و عەجەم دێن ئەبنە غوڵامیان، دین و دەوڵەتیش بەرجەستە ئەکەن و عیلم و سەنعەتیش چێ ئەکەن. ئەمە تا ئێرە با جەوابی ئەوە بێ بۆ کوردەکان پشت بە ڕووس و ئینگلیزو تورک و عەرەب و فارس و ئەمەریکا ئەبەستن، بە شانازییەوە کۆبونەوەی ئاشکراو نهێنیان لەگەڵ ئەکەن، ئێ بەڵامەتی بۆ یەکتر شکاندن و یەک نە گرتن و ئاغا پەرستن ئازاو چەلەنگن.
ئەوەی جێی سەرنجە ئەگەر کوردان ناتوانن « دامەزراوەی سیاسی و ئابوری و ئەرتەشی و دیبلۆماسی و لێکۆڵینەوەسازی» هاوچەرخ سەرپێ بخەن، تۆ بڵێی ئەوەش نەتوانن کە شرۆڤەیەک بۆ پۆشاک و هێماکانی سەرسەریان بکەن!. بە ڕیفراندۆمێک و سەت ڕیفراندۆم دەوڵەتی کوردستان چێ نابێ ئەگەر یەکگرتن ڕوونەدات، ئەگەر دامەزراوە سەرپێ نەخرێت، ئێ بۆ نایکەن !؟. با لە جامادانەی کوردییەوە دەست پێ بکەن، تورکەکان لەپاڵیانا لە بیرۆکەیەکی ئاینی موزەیەفەوە ئیمپراتۆریەتێکیان دروست نەکرد!. جولەکەکان لە وڵاتی لم و ووشکی پڕ تەپوتۆزدا لە داری سێو کاغەزیان دروست نەکرد، فارسەکان لە نەهێشتنی لێواری نان ەوە بە گژ کێشەی ئابوریدا نەچونەوە، سریلانکا بە گەڵاچایی بیست و چوار ملیۆن هاوڵاتی و دەوڵەتێکی دیموکراسی بەرجەستە نەکرد. ئێ با کوردیش لە جامادانی « یان ئاخابانو» ەوە دەست پێ بکەن.
جامەدانی «ئاخابانو»، یەکێکە لە سونبولەکانی بەرەنگاری و نەتەوەخوازی میللەتی کورد، بەڵام خۆ لە مێژووی گەلان و کامڵبونی شارستاتیەتدا هیچ شتێک بێ فەلسەفەو لەخۆڕا نییه. ئێمە لە کوردستان دوو جۆر جامانەمان هەیە، سورو ڕەش، جامادانەی ڕەش لە دوو ڕەنگی ڕەش و سپی پێک دێ. یانی دەست لە ملانیی دوو ڕەنگی ڕەش و سپی لە جامانەدا نیشانەی یەکسانیی پیاو و ژنە، جامانە یان هەمان ”ئاخابانو” هێمایەکە لە شۆڕش و خەباتی نەتەوایەتی گەلی کورد، ئەم دوو ڕەنگی سپی و ڕەشه لە جامانەدا، یانی ئەوە ڕەشبەڵەکە بێ واتا نیە، بە پشت بەستن بە مێژووی شامانیزم و سەردەمی ڕاوچێتی، ڕەش، هێمای پیاوە واتە ئاخا، ڕەنگی سپی هێمای ژنە واتە بانوو. لە کۆمەڵگای کوردیدا ڕەشبەڵەک یانێ دەستگرتنی پیاو و ژن لە شاییدا، کەوابوو شایی و ڕەشبەڵەک پێکهاتووە لە ژن و پیاو بە شێوازی بەشداریکردنی یەکسان.
جامادانەی سوریش، هەرچەندە مێژووەکەی لەسەدەی نۆزدەدایە لەلایەن بارزانیەکانەوە، بەڵام ئەوە قبوڵ ئەکەین کە گۆڤاری «گوڵان» ی سەربە « پ،د،ک» ئاوها ئەیگێڕێتەوە:
لە بیستەتەکانی سەدەی رابردوو بۆ یەکەمجار شێخ ئەحمەد بارزانی جامانەی سوور دەبەستێ، مریدەکانیشی بۆ دەربڕینی خۆشەویستیان بۆ شێخ جامانەی سوور دەبەستن، لە شۆڕشی ساڵی 1931 بۆ 1932ی بارزان، سوپای رژێمی پاشایەتی لە یەکێک لە شەڕەکانی گەڵ بارزانیەکان زەرە و زیانێکی زۆری بەردەکەوێ، بەو هۆیەوە بڕیارێک دەردەچێ کە هەرکەسێک جامانەی سووری لەسەربێ دەبێ بکوژرێ، رۆژێک چەند سەربازێک توشی شوانێک دەبن کە جامانەی سووری لە ملە، سەربازەکان شوانەکە بە جامانەکە دەخنکێنن، بارزانیەکانیش بۆ تۆڵە کردنەوە هێرش دەکەنە سەر سوپا و (12) کەس لە بارزانیەکان بریندار دەبن و چەند کەسێکیش لە پیاوەکانی رژێم دەکوژرێن، لەو کاتەدا بارزانیەکان وەک وەڵامدانەوە بۆ بڕیارەکەی رژێمی پاشایەتی دەڵێن: هەر بارزانییەک جامانەی سوور نەبەستێ ترسنۆکە، ئیتر لەو کاتەوە جامانەی سوور لای بارزانیەکان دەبێتە رەمزی ئازایەتی و شۆڕشگێڕی و کوردایەتی.
ئێ کوڕی باش، کوردینە:
کە ئێوە ئەوە مێژووەکەتان یان مێژوەکەمانه و خۆتان باسی ئەکەن، چ عەجەب ئیمڕۆکە لە ژێر کڵاوو جامانەی سووردا سەرقاڵی فەسادو پۆخڵەواتی ئیداری و کۆمەڵایەتی و حکومڕانین، ئێ ئەوە یەکێک نییه لەسەر گۆڕەکەی خوالێخۆشبوو « مەلا مستەفای بارزان» و تێکۆشەرانی تر بڵێ: نابێ لە ژێر جامانەی سووردا درێژە بە ململانێی ناوخۆ و گەندەڵی بدرێت، نابێ و ناشێ سەدان تەندەر بە بەلاش بفرۆشی و پرۆژەکانیش جێبەجێ نەکەی و بەگژ گوتاری قەومی جددییشدا بچیتەوەو، دواتر بە جامادانەیەکی سورەوە لەسەر مەزارەکان بڵێی پەیمان نوێ دەکەینەوە!. ئەوە یەکێ نییه بڵێت ئێمە خۆمان و موریدانی ئەم شێخ ئەحمەد بارزانیانه ڕێبازەکەمان بە لا ڕێدا بردووە. !.
جامادانیە ڕەشەکە هێمای یەکسانی یە لە بەشداری کردندا، زیاتر ناوچەی گەرمیان و سلێمانی و کەرکوک بەکاری دێنن، لەناوچەی پێنجوێن و هەورامان زیاتر «مشکی» ئەبەستن، دەیان هەزار ڕۆڵەی کورد بەو جامادانیە ڕەشەوە بەرەنگاری هەرە ستەمکارترین سیستەمەکانی مێژوو بۆتەوە، ئەوە یەکێ نییه بڵێ ئەوەی ئەمه لەسەر ئەکا نابێ سازش لەسەر خاکی پیرۆزی کوردستان بکا!. نابێ دژی یەکسانی بێ و، پەیتا پەیتا خەریکی پارە سپی کردنەوە بێت و، جگە لە نەوتفرۆشتن و ساتوسەودای ڕەش خەمێکی ترت نەبێ، نابێ جامانەی ڕەش لەسەرکەی و ئەفعالت بەدو عار بێت و بێژی « من کوردستان و کەرکوک واو وا ئەپارێزم و میراتگری خوێنی شەهیدانم !.». دە فەرموو جامانەی کوردی بکەن بە سەرەتایەک بۆ دامەزراندنی دەوڵەتی پیرۆزی کوردستان…ئێخۆ ناکرێ تۆ « سەتا سەت» ببەیت و، دژی هەر تێزێکیش بیت بۆ پێشکەوتنی کوردستان و سەرچاوەی بێزاری خەڵک و نوخبەو تاک و خاک بیت، جامانەیەکیش بخەیتە سەرسەرت!؟. جامانە ئەبێت کوردەکان بکاتەوە بەشێک لە خۆیان، نەک لەپاڵ ئەم و ئەوەوە پەلاماری یەکتری بدەن. نابێ…نا.
