لە رۆژی دادپەروەریدا, بێ سستەمێكی دادوەری بەهێز تاوانبارانی جینۆساید وەك ئێستا لە سزا رزگاریان دەبێت.
وتاریکورد ماڵپەرێکی سەربەخۆ و ئازادە
21ی ئابی 2006 بۆ پرسی دادگاییكردنی تۆمەتبارانی جینۆساید لە كوردستان و بنەماڵەی قوربانیان و خەڵكی كوردستان رۆژێكی گرنگ بوو, رۆژی دەسپێكی دادگاییكردنی تاوانبارانی جینۆساید بوو لە كوردستان, بۆ یەكەمجار بوو لە مێژووی ئەم گەلە كەسانێكی تۆمەتبار بە تاوانی گەورە” تاوانی جینۆساید, تاوانی جەنگ , تاوانی دژ بە مرۆڤایەتی” لە لایەن وڵاتێكی داگیركەری كوردستان و بكەری تاوانەكە بچنە بەردەم دادگا لەو پایتەختەی كە بڕیاری كۆمەڵكوژییەكەی لێوە دەرچووە, پرۆسەی دادگاییەكە لە بەرواری 21-8-2006 بە دادگاییكردنی تۆمەتبارانی كەیسی ئەنفال دەستی پێكرد, دادگاكە هەرچەندە ناوخۆیی و پڕ بوو لە كەماسی و لە ئاستی مەزنی تاوانەكاندا نەبوو وە بە پێوەری نێو دەوڵەتی نەبوو و لە روی ناساندنی تاوانەكان لە ئاستی جیهانی رەخنە هەڵگربوو وەلێ زۆر بڕیاری گرنگی دا, 4 كەیسی كۆمەڵكوژی خەڵكی كوردستانی بە جینۆساید ناساند, كە تەنها لە ماوەی 9 ساڵدا لە بەرامبەریدا ئەنجامدرابوو, كە ئەمەش بێوێنە بوو لە مێژووی نوێی مرۆڤایەتی, بەڵام مەخابن بڕیارەكانی دادگا لە دادگاییكردنی تاوانباران بە تایبەت تاوانبارانی ئەنفال لە كوردستان نەك جێ بە جێ نەكراو رێزی لێنەگیرا, كە گرنگترینیان رزگار نەبوونی تاوانباران بوو لە سزا, بگرە پارتە سیاسییەكان بە تایبەتیش دەسەڵاتداران بە شێوازی جۆراو جۆر لە پاراستن و داڵدەدانیانەوە تا فشار خستنە سەر دەزگا هەمە جۆرەكانی دادوەری نەیان هێشت بڕیاری دەستگیركردن و دادگاییكردنی 423 تۆمەتبار ی ئەنفال جێبەجێبكرێت و بوونە پشت و پەنایان, تا هەنووكە دەیانپارێزن و هەندێك جار دەسەڵاتداران پۆستی گرنگیشیان پێ دەدەن, كە دەیانیان ئەمڕۆ پۆستی گەورەی سەربازییان هەیە, تەنانەت لە حكومەتی ناوەندی و شاری بەغداش كە بڕیاری دەستگیركردنەكەیانی لێوە دەرچووە بونە بە نوێنەری خەڵكی كوردستان و نوێنەرایەتی بەرنامەیەكیان دەكرد كە پارتەكانیان تیایدا بەڵێنیان دابوو كار بۆ مافەكانی قوربانیان بە جینۆساید ناسینی تاوانەكانی بەعس بكەن, ئەمەش وایكردووە لە سەنگ و گرنگی بڕیارەكانی دادگای باڵای تاوانەكان كەمبكاتەوە, یەكەم رێگر لە بەردەم جێبەجێكردنی بڕیارەكانی دادگا حكومەتی هەرێمی كوردستانە, كەس و كاری قوربانیانیش نەك نەیانتوانیوە سزای ئەو پارت و لایەنانە بدەن كە تاوانباران دەپارێزن, بگرە زۆر جار لێرەو لەوێ دەبینین لە گەڵ تۆمەتباران بەشێوەی ئاسایی لە مەراسیمەكان دەردەكەون و كۆنە بەعسیەكان لە یادەكانیان لە ریزی پێشەوە دادەنیشن بێئەوەی ناڕەزایەتی دەرببڕن, وەك ئەوەی كە پۆست و پلەیان وەرگرت لە رابردوو شۆردرابێتنەوەو ئەم تۆمەتبارانە نەبوبێتن لە ریزی بەعسی ئەنفالچیدا بوونەو بەشداری ئەنفالكردنی كەسوكاری ئەوانیان كردبێت.
ئێمە لە رۆژی دادپەروەری لە كوردستان (21-8), كە رۆژێكی گرنگ و مێژوویی و پڕ بەهایە بۆ خەڵكی كوردستان و دادپەروەری لە كوردستان دەزانین و داواكارین:
1- تەواوی ئەوانەی ناویان لە لیستی تۆمەتبارانی ئەنفال” 423 تۆمەتبار” و كەیسەكانی دیكەدا هاتووە, بە زوترین كات دەستگیر بكرێن و بدرێنە دادگای باڵای تاوانەكان بۆ دادگاییكردن, وە لە كوردستان وەك تۆمەتباری هەڵهاتوو لە دادگا مامەڵەیان لە گەڵدا بكرێت, نەك هاووڵاتی ئاسایی وەك ئێستا.
2- لیستی ناوەكانیان بدرێتە پۆلیسی ئینتەرپول, بۆ ئەوەی هەڵاتووەكانیان لە وڵاتانی دەرەوە بگرترێن و دادگایی بكرێن كە تاكە رێگای بە جینۆساید ناسینی تاوانەكانە لە دەرەوە.
3- ئێمە لە 6 ساڵی رابردوودا, ا- 3 جار بە نامەی فەرمی داوامان لە داواكاری گشتی كردووە هەنگاو بنێن بۆ دەستگیركردنی تۆمەتبارانی ئەنفال, ئەوان رایانگەیاندووە كە ئەوە وەزارەتی ناوخۆیە بە ئەركی خۆی هەڵناسێت لە دەستگیر كردنیان, جگە لە فەرمانگەی داواكاری گەرمیان و هەڵەبجە ئەوانی دی وەڵامیان هەرنەداوەتەوە, لە كاتێك زۆرترین ژمارەی تۆمەتباران لە سنوركانی هەولێرو دهۆكن, ئەمەو دواتر بێ هۆكار 3 زیندانیكراوەكەی گەرمیانیش پاش چەندین ساڵ لە مانەوەیان ئازاد كران, لە كاتێكدا دەتوانرا بە ئاسانی بنێردرێن بۆ دادگای باڵای تاوانەكان.
هاوكات دووجار داوامان لە داواكاری گشتی كردووە:
1- ناوی تۆمەتبارانی ئەنفال بدرێتە پۆلیسی ئینتەرپول.
2- پرسیار لە ئەنجومەنی دادوەری بكرێت كە ئایا تۆمەتبارانی ئەنفال لای ئەوان تۆمەتبارن یان نا , ئەمەشیان نەكرد, مخابن ئەنجومەنی دادوەری كە بە فلیم لامانە بەڵێنیان دا كار بۆ دەستگیركردنی ئەم تۆمەتبارانە بكەن, كەچی بە بەڵگە لامانە لای ئەوان هەر تۆمەتباریش نین و بڕیارەكانی دادگای باڵای تاوانەكان هیچ ئەهمیەتێكی یاسایی نییەو وەڵامی ئەو رێكخراوە بیانیانەش نادەنەوە كە كار بۆ بەدادگاییكردنی تۆمەتبارانی ئەنفال دەكەن لە دەرەوەی وڵات .
3- دووجار داوامان لە داواكاری گشتی كردووە كە فشار دروست بكەن بۆ ئەوەی لیستەكانی ” شەهیدان, قوربانیانی جینۆساید و چەكی كیمیاوی, بریندارانی چەكی كیمیاوی, زیندانیانی سیاسی و پێشمەرگەی دێرین” بڵاو بكرێنەوە, بۆ ئەوەی بۆ گەل شەفاف بێت, پاكبكرێنەوە لە ناوی تۆمەتباران , ئەمەشیان بەكاری خۆیان نەزانی.
4- داوامان كرد موچەی شەهیدان و قوربانیان بكرێتە ستانداردێك بۆ دادپەروەری لە موچە, ئەوان داكۆكیان لەوەی ئێستا هەیە كرد, بەرەی نا دادپەروەریان هەڵبژارد, گوایە یاساییە و بە یاسا رێكخراوە.
مخابن بۆ هەموو ئەمانە, كەچی لە 21ی تەموز نامەیەكی نا فەرمیمان لە داواكاری گشتییەوە بە دەست گەیشت, بێ مۆر, تیایدا دەڵێن ” ئاماژە بەو سكاڵایانەی ناردوتانە بۆ سەرۆكایەتیەكەمان…ئێمە وەك داواكاری گشتی تەنیا كێشەكانی گشتی دەجوڵێنین ئەویش لە رێگای دەستەی مافی گشتییەوە كە لە بەرژەوەندی كۆمەڵگا بێت..بەڵام ناكرێت كێشەی تایبەت بجوڵێنین… دەكرێت خاوەند كێشە سكاڵا بجوڵێنێت و ئێمەش بە دوادا چونی بۆ بكەین لە دادگا تایبەتمەندەكان…. لە گەڵ رێزماندا .
بەم شێوەیە بەم نامەیە بزمارێكیان لە نەعشی دادپەروەری دا, هەموو كێشەكانی نیو ملیۆن قوربانی و دادپەروەریان بە كێشەی شەخسی دایە قەڵەم, سەلماندیان دەزگایەكی لەوە لاوازترن وەك پێشبینیمان دەكرد.
ئێمە نەك بۆ رزگار نەبوونی تۆمەتباران لە سزاو گەڕاندنەوەی دادپەروەری سارد نابینەوە, بەڵكە لامان رونە دوا رۆژ هەر بۆ هەق و راستییە, بە مردویش بێت تۆمەتباران لە سزا رزگاریان نابێت, بە داخەوە ئەو دەزگا دادوەرییانەی لە كوردستان هەن زۆر لەوە بێهێزترن بتوانن ئەم كەیسە دادپەروەریانە بجوڵێنن, كە دەبوایە وەك باڵای شەهیدەكانمان و قوربانیانی جینۆساید و مەزنی گۆڕە بە كۆمەڵەكان بە هێزو جدی بونایە لە دادگاییكردنی تاوانباران.
بەرزو بەرێز بێت روحی شەهیدان و قوربانیانی ئەنفال و هەڵەبجە و بارزانی و فەیلی و ئێزیدی و كریستان و كاكەیی و شەبەك
لە رۆژی دادپەروەری لە كوردستاندا, سەركەوێت دادپەروەری و بەرقەرار بێت حوكمی یاسا و دادگای بەهێزی سازشنەكەر لە كوردستان
رێكخراوی كوردستان بێ جینۆساید
تۆڕی رێكخراوە كوردستانییەكان لە پێناو دادگای تاوانی نێو دەوڵەتی Koncicc
تۆڕی ئایكان كوردستان- Ican Kurdistan Network-IKN
رێكخراوی قەدەغەكردنی چەكی كۆمەڵكوژ لە كوردستان-
Organization Against Weapons of Mass Destruction in Kurdistan
21-8-2019
وتاریکورد ماڵپەرێکی سەربەخۆ و ئازادە