مورەی بوكچینە: گوێڕادێرە ئەی مارکسیست! بەشی پێنجەم.
زمانزا: زاهیر باهیر
ئەفسانەی پڕۆلیتاریا
لێگەڕین با هەموو تەڵاش و پەڵاشەکانی ئیدۆلۆجێتی ڕابووردوو بخەینە لاوە و، بێینە سەر ڕەگو ڕیشەکانی گرفتەکە. بۆسەردەمی ئێمە بەشدارییکردنە هەرە گەورەکەی مارکس لە هزری شۆڕشگێڕانەدا جەدەلی گەشەکردنی کۆمەڵایەتی، بووە. مارکس سەرخەتی بزوتنەوەی گەورەی لە کۆمەڵێ کۆمۆنیزمی سەرەتایی، بە تێپەڕبوونی بە خاوندارێتی تایبەتیی تاکو کۆمۆنیزم لە باڵاترین فۆرمیا کە کۆمەڵێکی کۆمۆنوێڵییە، کێشاوە و ئەم کۆمەڵەی ئایندەش لەسەر ئازادبوونی تەکنەلۆجیا یاخود تەکنەلۆجیای ئازادانە، خۆی دەگرێت. بە گوێرەی قسەی مارکس ئا لەم بزوتنەوەیەدا مرۆڤ کە لە لایەن سروشتەوە پاوانخواز کراوە، تیدەپەڕێت بۆ پاوانخوازیی مرۆڤ لە لایەن مرۆڤەوە و لە کۆتایشدا پاوانخوازیی سروشت لە لایەن مرۆڤەوە و دواتریش پاوانخوازی کۆمەڵایەتیش، تێدەپەڕێنێت [5]. لە دووتوێی ئەم جەدەلە گەورەیەوە مارکس دایەلێکتیکی خودی سەرمایەداریی پشکنییوە کە سیستەمێکی کۆمەڵایەتییە کە دوا “قۆناخی” مێژووییانەیە لە پاوانخوازی مرۆڤ لە لایەن مرۆڤەوە. ئا لێرەدا مارکس هەر ئەوە نییە تەنها بەشداریکردنی قووڵی بۆ هزری شۆڕشگێرانەی سەردەم، کردبێت ( بەتایبەت لە شیکردنەوە نایابەکەی سەبارەت بە پەیوەندی نێوانی کاڵا، شمەكەکان) بەڵکو عەرزی ئەو ڕێگری و بەربەستە زەمەنی و و شوێنیانەش دەکات کە ڕۆڵیان گێڕاوە و ڕۆڵیش لە داخستن و بەندکردن و سنووردارکردنمان لە سەردەمی ئێمەشدا، دەگێڕن.
جددیترین گرفت و بەربەست لەم هەوڵەی مارکس-دا لەوێوە سەر دەردەهێنێت کە شرۆڤەی قۆناخی گواستنەوەی سەرمایەداریی بۆ سۆشیالیزم، لە کۆمەڵی چینایەتییەوە بۆ کۆمەڵی ناچینایەتیی، دەکات. زۆر گرنگە کە جەخت لەسەر ئەم شرۆڤەیە سەبارەت بەو تێگەیشتنە بکرێتەوە، کە تا ڕادەیەك بە تەواوی بەراوردێکی لێكچوانەیە لە گواستنەوەی قۆناخی فیوداڵیزم و بۆ سەرمایەداریی … ئەویش لە کۆمەڵێکی چینایەتییەوە بۆ کۆمەڵێکی چینایەتی دیکە، لە سیستەمێکی موڵکدارییەوە بۆ سیستەمێکی دیکە. بە گوێرەی ئەو شیکردنەوەیە، مارکس ئەوەی خستەڕوو وەکو چۆن بورجوازی لە هەناوی فیوداڵیزم-دا گەشەیکردووە سەرەنجامی هۆکاری جیابوونەوەی شارۆچکە و دەوروبەرەکەی ( زۆر بە دیاریکراوی لە نێوانی پیشەگەریی و کشتیاریی دا )، هەر ئاواش پڕۆلیتاریای مۆدیرن لەناو هەناوی سەرمایەدارییدا بە هۆی سەرەنجامی گەشەکردنی تەکنەلۆجیای پیشەسازییەوە، گەشەی کردووە. پێماندەڵێن ئەم دوو چینە، بەژەوەدنییە کۆمەڵایەتییەکانی خۆیان گەشە پێدەدن، بەرژەوەندییە کۆمەڵایەتییە شۆڕشگێڕییەکەیان پاڵیان پێوەدەنێت کە دژ بە کۆمەڵە کۆنەکە بن کە لێوەی هاتوون. ئەگەر بورجوازی توانیبێتی کۆنترۆڵی ژیانی ئابووری زۆر پێش ئەوەی کۆمەڵی فیوداڵیزم هەڵگێڕێتەوە، کردبێت، هەر ئاواش پڕۆلیتاریاش بە ڕۆڵی خۆی دەسەڵاتی شۆڕشگێڕانەی لە ڕێگای ئەو ڕاستییەوە کە” بە زەبتوڕەبتە، یەکگرتووە، ڕێکخراوە”، لە ڕێگای سیستەمی کارگەوە، بەدەستدەهێنێت[6]. لە هەردوو حاڵەتەکەدا گەشەی هێزی بەرهەمهێنەر ناگونجێت لەتەك سیستەمی تەقلیدی پەیوەندییە کۆمەڵایەتیەکانا. بەم شێوەیە پرۆسەکە تەواوبوو [ تەکامول] و ئیدی هەڵوەشانەوە دەستیپێدەکات و کۆمەڵی نوێ جێگای کۆمەڵە کۆنەکە دەگرێتەوە.
شیکاریی/
5- لەبەر هۆکارە ئیکۆلۆجییەکان ئێمە فکرەی ” پاوانەکردنی سروشت لە لایەن مرۆڤەوە ” لە دەربڕینێکی سادەدا کە چەرخێك لەمەوبەر لە لایەن مارکسەوە بەکارهێنراوە، پەسەند ناکەین. سەبارەت بە مشتومڕکردن لەسەر ئەم کێشەیەش”Ecology and Revolutionary Thought.” ببینە.
6 – سەیرە کە مارکس قسە لەسەر ” پاوەری / دەسەڵاتی ئابوریی” پڕۆلیتاریا دەکات. لە ڕاستیدا ئەمەی کە ئەو دەیڵێت دەنگدانەوەی ئەنارکۆ- سەندیکالیستەکانە، کە هەڵوێستێكە مارکس زۆر شێلگیرانە دژی بوو. مارکس دەربەستی ” دەسەڵاتی ئابووریی” پڕۆلیتاریا نەبووە بەڵکو دەربەستی دەسەڵاتی سیاسیان بووە بە تێبینیکراوی کە پڕۆلیتاریا دەبنە زۆربەی دانیشتوان. ئەو قەناعەتی وابووە ئەوەی کە لە پلەی یەکەمدا کە کرێکارانی پیشەسازیی بەرەو شۆڕش دەبات هۆکارە ڕێگرییە مەتیریاڵەکانە [ مادییەکان] کە بە دووی مەیلی گردبوونەوە یاخود کەڵەکەبوونی سەرمایەدا دێت کە لە لایەن سیستەمی کارگەوە ڕێكدەخرێت و لە لایەن ڕەوتینیاتی پیشەسازییەوە زەبت و ڕەبت دەکرێت ئەوان دەتوانن کە نقابە و لەسەرو ئەوەشەوە پارتە سیاسییەکانیش دروستبکەن، کە لە هەندێك وڵاتا ناچار دەبن کە مێتودەکانی یاخیبوون بەکاربهێنن. لە وڵاتانی دیکەش ( ئینگلیز ئەمەریکا و لە ساڵەکانی دواتریشا فردریك ئەنجلس فەرەنسەشی بۆ زیاد کرد ) ڕەنگە لە ڕێگای هەڵبژاردن و بە یاساییکردنی سۆشیالیزم بگەنە دەسەڵات. پارتی پێشکەوتووخوازی کار کارامە و خاوەن خەسڵەتی خۆی بوو لە تەحەدای خوێنەردا، ئالێرەدا ئەم پارتە یا چاودێری و تێبینییەکانی مارکسیان وەرنەگێڕاوەتە سەر زمانی ئینگلیزی یاخود بە زەقیی واتاو لێکدانەوەکانی مارکسیان دەشێوان.
