كەمال محمەد: دیوە شاراوەكەی گۆڕانكارییەكانی ڕۆژهەڵاتی ناوین. clean break.

کەمال محەمەد

ئەرک نەبێت، کلیک بکەرە سەر سمبولی فەیسبووک، ئەم بابەتە بنێرە سەر بەشەکەت

پڕۆژەی ”كلێن برێك ”ئامادەكراوی دەسەڵاتدارانی پشت پەردەی سیاسی ئەمریكایە، كە لە هەر دوو پارتی كۆمارییەكان و كەمینەیەك لەدیموكراتەكان پێكهاتوە. ئەمەو جگە لەو لایەنە كەمانەشی، كە سەرمایەداریی بووەتە بەشێكی گرنگی سیاسەتیان لە دنیادا و لەرێگەی چەندین سێكتەری بازرگانی و كۆمپانیاكانی دروستكردنی چەكەوە هەمیشە لەهەوڵی بەدەستخستنی بڕێكی زۆر لە سەرمایەی جیهانین لەڕێگەی بەكارخستن و بەرهەمهێنیانەوە. دوو گروپ، كە رێكخراوی ئایپاك و نیۆكانەكانن بە پلان دارێژەرو ئامادەكاری پڕۆژەكە دائەنرێن، كە لەساڵی 1996 تەواو بووە، كە هەمویان بەرێوەبەرەكانی گرنگترین دەستگای دامەزراوەی دەوڵەتە، كە سی ئای ئەیە. ئەم پڕۆژەیە لە بناغەدا بۆ گۆڕینی دیمۆگرافیاو دەسەڵاتی سیاسی و حكومڕانی چەندین وڵاتانی ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوین ئامادەكراوە، كە لە نێوانیدا عێراق و لیبییا و لوبنان و سودان و سوریا و سۆماڵ و دواینیشیان ئێرانە. كاركردن بەم پڕۆژەیە توانی زۆربەی ئەو وڵاتانەی كە كراونە ئامانج نەخشەكەیانی پێ بگۆڕدرێت لەڕووی سیاسی و چۆنێتی دەسەڵاتدارێتییەوە. هۆكارەكانی كارپێكردنی ئەم پڕۆژەیەش بۆ بەدەست خستنی زیاتری سەقامگیری ئاسایش و بەرژەوەندییەكانی یەهود و ئەمریكایە لە ڕۆژهەڵاتی ناوین.
هەر لەسەرەتاوە پڕۆژەی clean brek بە سەپاندنی سزای ئابوری و دواتر دەستخستنە نێو كاروباری ناوخۆی وڵات و دواترینیان پەلاماردانی ڕاستەوخۆ دارێژراوە. ئێستا ئێران لە بارێكی سەختی نالەباردایە بەهۆی سزا ئابورییەكانەوە. هەرچی دەست خستنە نێو كاروباری ناوخۆیی و ئەنجامدانی ڕاپەرینیشە لەو وڵاتەدا قورسە بەهۆی نەبونی ئۆپۆزسیۆنێكی كارامەو خاوەن هەڵوێستی جدییەوە، بۆیە رەنگە رێگای پەلاماردانی لەلایەن ئەمریكاو هاوپەیمانەكانی بخاتە قۆناغێكی دەستپێكەوە، بۆیە لەسەردەمی دەسەڵاتی چوارساڵی یەكەمی ترامپدا بێت یان چوارساڵی دوەمی، یاخود سەرۆكێ دیكەش ئەو گۆڕانكارییە بەئەگەرێكی زۆرەوە، ئەگەری ڕوودانی بەكراوەیی ماوەتەوە، كە مەبەست لێی گۆڕینی ڕژێم بێت یان بەلاوازی هێشتنەوەی لەنەخشەی گۆڕانكارییەكانی ڕۆژهەڵاتی ناویندا.
لە ئێستادا ئێران تەنها وڵاتە، كە لەبەردەم ئەم پڕۆژەیەدا ماوە، كە ئایا دەبێتە قوربانی ئەو پڕۆژەیە یان بە ئاسانی كەوتنە ژێر باڵی بچوكبونەوە پەسەند ناكات و، هەوڵی پێشخستنی هەژمونگەرایی خۆی و ڕەوابونی بەرامبەر بە پڕۆژە سەرمایەدارییە كە جێگیر ئەكات و، رەتی ئەو ئەنجامانە ئەداتەوە كە دارێژەرانی پڕۆژەكە لە شەش وڵاتەكەی دیكەی نێو پلانەكەیان بەدەستیان هێناوە. جێگەی باسە ئۆلیگاریشی ئێران لەسەر خۆرهەڵاتی ناوین لەگەڵ زلهێزە ڕكابەرەكانییەوە لەنێو شەڕێكی هەژمونگەراییدان، ئێران بەهاوكاری میلیشییا شیعییەكان و هێزە ناحكومییەكانی خۆی لە عێراق و یەمەن و سوریا و لوبنان ئەیەوێت بەسودوەرگرتن لێیان زۆرترین پشك لەنەخشەی گۆڕانكارییەكان بەدەست بهێنێت هەرئەمەشە وایكردوە كەوەك هاوپەیمانێكی ستراتیژی خۆی یارمەتی سەربازی و پێداویستییە نوێیەكانی جەنگیان بۆ دابین بكات موشەكی بالیستی وەك نمونەیەك. ئێرانی ئێستا لەو خاڵەدا دەست پێدەكات، كە وڵاتێكی هێندە ئاسایی نییە و چانسی پێڕەكردنی پڕۆژەیەكی لەو شێوەش، هێندە زۆر نییە وەك لە شەش وڵاتەكەی دیكەدا.
ئەگەر دۆخەكە بەرەوشی دوای هەرەسهێنان و دەستخستنە نێو كاروباری ئەو شەش وڵاتەی دیكە هێندە ئاسان بێت كە ئێستاشی لەگەڵ بێت لەیەمەن و سوریا و لیبییا دەكوڵێت و گڕی گرتوە ئەوا بۆ ئێرانی خاوەن پێگەیەكی بەهێزی نەریتی كلتوری و ئۆڵیگاریشی شیعی قورسە بەئاسانی پەسەندی بكات و دوورنییە ئاستی تراژیدیایەكی دیكەی جەنگ تێپەڕ بكات و، كارەساتێكی مەزن بخوڵقێنێت. هەر لەبەر ئەم هۆكارەیە، كە ئەمریكا لەڕێگەی سزاكانەوە ئەیەوێت دەست لە بینەقاقای گیر بكات و ئێران ناچار بە دانیشتن و چڕكردنەوەی گفتوگۆكانی سەر مێز بكات بۆئەوەی هەرچی ئەو نەخشاندنەیە كە بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوین ئامادەكراوە زیاتر سەقامگیری ئاسایش و بەرژەوەندییەكانی ئەمریكا و ئیسرائیل دەستەبەر بكات و. هەروەها دەسەڵاتی ئێرانیش سنوردار بكەن ئێستا ئێران كەمەندكێشی ململانێیەكان بوەو چەن ئەگەرێك لەبەرمیدا بەكراوەیی هێڵدراوەتەوە. یان ئەوەتا لەبەردەم جەنگێكی ئابوری سەختدا تەسلیم بە ئەمریكا ئەبێت كە لەم دواییانەدا سزای زیاتری بەسەردا سەپێنرا. یان بە پەلاماردانی ئەمریكا و هاوپەیمانەكانی لەناوچەكە چارەنوسی خۆی ئەخاتە بەردەم ڕادەی هێز و پەلاماردانەكانی ئەمریكا و هاوپەیمانەكانی و ناوچەكەش ئەكەنە شانۆی خوێناویترین روداوەكانی سەدەی بیست و یەك.