بورهان شێخ ڕەئوف: کورد لە داوى ئەمریکادا.
مێژووى خیانەتەکانى ئەمریکا لە کوردو مەسەلە ڕەواکەى درێژە وەکو ئازارەکانى، سەختە وەکو جوگرافیاو چیاکانى، خەمناکە وەکو جینۆسایدو ئەنفالەکانى.
ئەگەر باسى ئەو بابەتە بکەم نازانم لە کوێەوە دەست پێبکەم لە دواکارەسات و گورگان خوارد دانى کورد لە خۆرئاواى کوردستان لە ئێستادا، یان بگەڕێمەوە بۆ سەدەیەک بەر لە ئێستا نازانم!
بە هەرحاڵ لە سەد ساڵى ڕابردوودا کورد قوربانى گەورەى سات و سەوداى وڵاتانى زلهێزو کۆلۆنیالیستى جیهان بووە نەک هەر ئەمریکا، لە( سایکس _ بیکۆ ) وە تاوەکو غەدرى سۆڤیەتیەکان لە کۆمارە ساواکەى مهاباد لە خۆرهەڵاتى کوردستان. بەڵام لێرەداو لە باسێکى وا کورتدا ڕەنگە ئاسان نەبێت بچمە ناو بابەتێکى وا ئاڵۆز و کارەساتبارەوە ، بەڵکو هەر تیشکێک بە کورتى دەخەمە سەر داوەکانى ئەمریکا بۆ کورد لە سەد ساڵى ڕابردوودا بە کورتى:
1- لە سەرەتاى بیستەکانى سەدەى ڕابردوودا لە دواى کۆتایى هاتنى جەنگى جیهانى یەکەم و هەڵوەشانەوەى دەوڵەتى عوسمانى، کە ئەو کات پێیان دەگوت پیاوە نەخۆشەکە و کوردیش لە ژێردەستەڵاتى ئەو ئیمپراتۆریەتەدا بوون ئەو کات وەکو زۆربەى گەلانى ئەم ناوچە، ئا لەوکاتەدا دەستەبژێرى کورد بە تایبەتى و هەموو گەلى کورد بە گشتى خوازیارى پێکهێنانى دەوڵەتى سەربەخۆى کوردستان بوون، هاوپەیمانە خۆرئاواییەکانیش کە لایەنى سەرکەوتووى جەنگەکە بوون بەڵێننامەى سیڤەریان واژۆکرد ساڵى 1920، کەمافى پێکهێنانى دەوڵەتى سەربەخۆى بۆ کورد مسۆگەر کردبوو، کە تورکەکان وەکو ئێستا ئەوکاتیش دژى سیڤەر وەستانەوەو دواتر بە پشتیوانى ئەمریکاو بەریتانیەکان ڕێککەوتننامەى لۆزانیان واژۆکرد لە ساڵى 1923 کە عێراق و سوریایان دابەشکرد بۆ خۆیان و هیچ بەندێکى تێدا نەبوو باسى مافەکان و ئایندەى کورد بکات ئەمە بە یەکەم فێڵى گەورەو خیانەتى ئەمریکا دێتە ئەژماردن.
2- لە دواى 14 تەموزى 1958 و ڕوخانى ڕژێمى پاشایەتى لە عێراق کرانەوەیەکى باش لە عێراقدا هاتە ئاراوە بۆ چارەسەرى کێشەى کورد و بۆ یەکەم جار دەستورى کاتى ى عێراقدا دان نرا بە ئەوەى، کە عێراق پێکهاتووە لە دوو گەلى کوردو عەرەب و هاوبەشن لە عێراقدا و دواتر ڕى بە گەڕانەوەى مەلامستەفاى بارزانى درا کە دواى یازدە ساڵ دەربەدەرى لە یەکێتى سۆڤیەتى جاران بگەڕێتەوە بۆ عێراق، بەڵام حکومەتى قاسم دواتر پاشگەزبووەو لە بەڵێنەکانى و شەڕو توندو تیژى و بەریەککەوتن لە نێوان کورد و حکومەتى قاسم ڕویدا، بەڵام لەو کاتیشدا ئەمریکا بە جۆرێک لە جۆرەکان یارمەتى کوردى داوە لە 1958تاوەکو 1963 بەڵام دواتر ئەمریکا یارمەتى کودەتاى سەربازى دا دژى قاسم و جارێکى تر کۆمەکەکانى بۆ کورد بڕى بۆمبى ناپاڵم واێرانکەرو قەدەغەکراوى نێودەوڵەتى دا بە حکومەتى ئەوساى عێراق بۆ سەرکوتکردنى کورد.
3- لە حەفتاکان سەدەى پێشووش کاتێک عێراق لە بلۆکى سۆڤیەتى نزیک کەوتەوە ئەمریکیەکان و ئیدارەى سەرۆک نیکسۆن و وەزیرى دەرەوەى ئەوکاتى ئەمریکا هنرى کیسنجەر یارمەتى کوردییان دەدا و کاتێک کورد لە ساڵى 1970 لە گەڵ حکومەتى عێراق ڕێککەوتبوون و بەیاننامەى مێژوویى 11 ى ئازاریان دەرکردبوو، بەڵام ئەوان کاریان بۆ تێکدان و سەرنەگرتنى ڕێککەوتنەکە دەکردو دواتر کە شەڕ لە نێوان شۆڕشى کوردو حکومەتى عێراقدا هەڵگیرسایەوە، دواتر ڕێککەوتننامەى جەزائیر لە نێوان شاى ئێران و سەدام حسین واژۆکرا ئەمریکیەکان هیچ کاردانەوەیەکیان نەبوو، کورد چەند هاوارى کرد نەگەیشتە گوێ ى کەڕو کاسى کیسنجەرو ئەمریکا.
4- لە کۆتایى ساڵانى هەشتاکانى سەدەى ڕابردوو و لەکاتى جەنگى عێراق – ئێران 1980- 1988 یشدا کاتێک ڕژێمى عێراق دەستى دایە کوشتن و بڕینى کورد لە عێراقدا و بەکارهێننانى چەکى کیمیاوى وێرانکردنى هەزاران گوندو شارۆچکەو ئەنفالکردنى 182 هەزار کەس بەبەرچاوى هەموو دنیاوە ئەمریکیەکان هیچ کاردانەوەو هەڵوێستێکیان نەبوو، بگرە سەرۆک ڕیگن دژى هەوڵەکانى کۆنگریس وەستایەوە بۆ سزادانى ڕژێمى عێراق بە هۆى ئەوەى عێراق لە شەڕدا بوو دژى ئێران و ئەمەش لاوازى بوو بۆ ڕژێمى عێراق، لەم هەنگاوەدا زۆرێک لە میدیاکانى ئەوکات هاوکارى ڕیگن بوون بەوەى باسى ئەو کارەسات و جینۆسایدەى دەرهەق بەکورد کرابوو نەکرد و چاوپۆشیان لێکرد.
5- لە ساڵى 1991 دواى گەردەلوولى بیابان کە ئەمریکا دەوڵەتى کوەیتى ڕزگارکرد لە دەستى ڕژێمى عێراق، سەرۆک جۆرج بۆشى باوک داواى لە عێراقیەکان کرد کە ڕاپەڕن و ڕژێمى سەدام بڕوخێنن، بەڵام دواتر کوردو شیعە ڕاپەڕین و ڕژێمى سەدامیان لە ناوچەکانى خۆیان وەدەرنا بەڵام بوش درۆى لە گەڵ کردن و جەنگەکەى وەستان و وتى ئێمە دەست وەرنادەینە کاروبارى ناوخۆى عێراق، ئەوەبوو کورد و شیعە بەرشاڵاوێکى دڕندانەى ڕژێم کەوتن و هەزاران کەس هاتنە کوشتن و زیندەبەچاڵکران و بەشێکى زۆرى گۆڕەبەکۆمەڵەکان کە دواتر دۆزرانەوەهى ئەوانەو ئەنفالەکانن، کە کورد بوون. هەرچەندە دواتر بە هۆى کۆڕەوى ملیۆنى گەلى کوردەوەو لە ژێر فشارى شەقامى ئەوروپاو پێشنیارى حکومەتى فەرەنسا بڕیارى ژمارە 688 ئەنجومەنى ئاسایش بۆ دامەزراندنى ناوچەى دژە فڕین و ئارام بۆ کورد درا.
تێبینیەکى زۆر گرنگ و ورد لە سەر هەڵسوو کەوتى دیماگۆگیانەو ئەمریکا لە گەڵ کورد بە تایبەتى لە سەردەمى ئیدارەى کلینتۆن ئەوە بوو کە تەماشاى کوردستانى باشووریان وەکو قوربانى دەستى ڕژێمى سەدام دەکرد و بە دۆست و خەباتگێڕو ئازدیخواز ناویان دەبردن، بەڵام بە کوردستانى باکوور کە لە بن دەستەڵاتى تورکیاى هاوپەیمانیاندا بوو بە تیرۆریست و جوداخواز و شەڕخواز ناوى دەبردن و تۆپ و بۆمباو چەکى پێشکەوتووى دەدا بە تورکیا تاوەکو بیانکوژێت و گوندو شارەکانیان خاپور بکات.
دوا خیانەت و دوا خەنجەرى ژەهراویى ئەمریکا بە دەستى ترەمپ لە جەستەى شەکەتى کورد لە خۆرئاواى کوردستان
دواى ئەوەى لە 6 ئۆکتوبەرى ئەمساڵدا 2019 کۆشکى سپى ئەمریکا ڕایگەیاند کە هێزەکانى لە باکورو خۆرهەڵاتى سوریا دەکشێنێتەوە، گومانى گەورە دروست بوو، دەبێت سەرۆک ترەمپ بۆ ئەم بڕیارەى دابێت لە بەرچى؟
بۆ ئەوەى ڕێ چۆڵ بکات بۆ تورکیا بۆ ئەوەى ئۆپەراسیۆنەکەى بۆ سەر کوردەکان دەست پێ بکات کە چەندین مانگە خۆى بۆ ئامادە دەکات و هەڕەشەیان لێدەکات، یان لە بەرخاترى ڕوسیا و ئێرانە هەروەکو برێت مەکگۆرک نوێنەرى پێشووى ئەمریکا لە هاوپەیمانى نێودەوڵەتىدژى داعش لە تویتێکدا وتى: ئەمە باشترین دیارییە لە سەرۆک ترەمپەوە بۆ ڕوسیاو ئێران. یان ئەمە گەڕانەوەیە بۆ خووە کۆنەکەى ئەمریکا، کە خیانەتە لە کورد لە کاتە هەستیارو چارەنووسسازەکاندا.
ئەوەى ئەمجارە لەوەیە مایەى خۆشحاڵى بێت بۆ کوردەکان لە هەموو جیهاندا سەرەڕاى ئازارى برینەکەیان کە خوێنى لێدەچۆڕێت، ئەو کاردانەوە پۆزەتیف و جوانانەیە کە لە خودى ئەمریکا وە بەرامبەر بە هەڵوێستى سەرۆکەکەیان دەریان بڕیووە، چ لە سەر ئاستى شەقامى ئەمریکى چ لە سەر ئاستى هەردوو پارتى گەورەى ئەمریکا کۆمارى و دیموکراتى، چلە سەر ئاستى میدیاکان بە تایبەتى ئەوانەى لە زۆر لە سەرۆک ترەمپیشەوە نزیکن، چ هونەرمەندەکان کەسایەتیەکان.
لەوانەش گرنگتر خۆپیشاندان و ناڕەزایەتى لە 43 ولایەتى ئەمریکا دژ بەم هەنگاوە نامەردانەى ترەمپ لە گەڵ هاوپەیمانەکانى بە تایبەتى کورد ، لە کاتێکدا کوردو شەڕڤانەکانى هەسەدە لە باکورى سوریا ئەفسانەى دەوڵەتى خەلافەى ئیسلامیان نابووت کردو پایتەختەکەى ئەو دەوڵەتە کە ڕەقە بوو ئازاد کرد، هەر ئەمریکیەکان لە سەر زارى جێگرى پێشووى سەرۆکى ئەمریکاوە وتى ئێوە لە جیاتى هەموو مرۆڤایەتى شەڕى تیرۆر تان کرد.
جێگەى دڵخۆشیە بۆ کورد نووسەریى ناودار ( جۆن شوارتز)، کە ئەوەى ئەو ئاماژەى پێداوە کورد خۆى باسى نەکردووە ئەوەیە، دەڵێت: سێ شت حەتمین و دەبێت ڕووبدەن و کەس ناتوانێت خۆى لێى بشارێتەوە ئەوانیش ئەمانەن: مردن، کە هەقەو هەموو کەس دەبێت بیبینێت و کۆتایى بە ژیانى بێت دووەم باجى دەرامەت، کە هەموو هاوڵاتیە چۆن مافى هەیە ئەرکیشى هەیە دەبێت باج بدات سێ یەم کە زۆر گرنگە خیانەتى ئەمریکایە لە کورد. جۆن شوارتز لە دینامیکەتى پەیوەندى ئەمریکاو کورد زیاتر قووڵ دەبێتەوەو دەڵێت هەموو جار کوردەکان بە تەمان لە لایەن ئەمریکاو خەڵات بکرێن و تاج و ئەستێرە بدەن لە ناوچاوانیان و سەریان، بەڵام لە کۆتاییدا پێچەوانەکەى دەبینن لە کۆتاییدا پشتیان لێ دەکەن و بە تەنیا بە جێ یان دەهێڵن.
شوارتز زیاتر دەڕوات و دەڵێت: ئەمریکا لەو چوار وڵاتەى کە کوردستانیان داگیرکردووە لە هەرکوێ پێویست بکات کوردەکان چەکدار دەکات و دژى وڵاتەکان بەکاریان دەهێنێت، بەڵام دواتر بۆ چارەنووسى ڕەشى خۆیان دەستبەرداریان دەبێت.
لە کۆتاییدا:
1- هەرچەندە ترەمپ وتى من گڵۆپى سەوزم بۆ ئەردۆگان دانەگیرساندووە تا پەلامارى کوردەکان بدات و کوردەکان گەلێکى دیارن و و جەنگاوەرى لێهاتوون دەستبەرداۆیان نابین، بەڵام تورکیاش هاوپەیمانمانە لە ناتۆ و هاوبەشى بازرگانى باشیشمان هەیە. بەڵام ئەم قسانە پەرێزى ترەمپ پاک ناکاتەوە لەو خیانەتەى لە کورد کردى لە عێراقیش و لە سوریاش لە دواى شەڕى تیرۆرو داعش.
2- لە هەمانکاتدا کە باسى ئەو هەڵوێستانەى ئەمریکا دەکەین ڕاستیەکى تریش هەیە دەبێت ئاماژەى پێ بدەین ئەویش ئەوەیە ساڵى 1991 دواى ڕاپەڕین و کۆڕەوى خەڵکى باشوورى کوردستان هەرچەندە لە سەر پێشنیارى فەرەنسا بڕیارى 688 ى ئەنجوومەنى ئاسایش دەرکرا بۆ پاراستنى کورد و ناوچەى ئارام و دژە فڕین لە ناوچەى باکورى هێڵى 36، ئەمریکیەکانیش ڕۆڵێکى کاراو دیاریان گێڕا بۆ جێ بەجێ کردنى ئەو بڕیارە و بنکەى ئەنجەرلیکیان لە تورکیا بەکارهێنا بۆ ئەو مەبەستە، لە ئێستاشدا لە خۆرئاواى کوردستان هەرچەندە سەرۆک ترەمپ بڕیارى کشانەوەى داووە. بەڵام ئیدارەى ئەمریکا بە زۆربەى دامودەزگاکانى دژبەو بڕیارەن بۆیە دواتر هەندێک لە هێزەکانیان گێڕاوە بە بیانووى پاراستنى بیرە نەوتەکان، پێناچێت وابە ئاسانى بوار بە ئەردۆگان بدەن ئەجندەکانى جێ بە جێ بکات.
