نەبەز گۆران: عێراقی مەرجەعییەت.
خۆپیشاندەران دوای بەخشینی خوێنێكی زۆر كۆڵیان نەدا و _مەرجەعی باڵا_ یان ناچاركرد، بڕیاریی هەڵوەشاندنەوەی ئەم كابینەیە بدات (ئەگەر وەك خۆی جێبەجێبكرێت.). بە بڕوای هەندێك لە چاودێران ئامانج و نامەی خۆپیشاندەران گەیشتووەتە دەسەڵات، خاوەنانی ئەم بۆچوونە بریتین لەوانەی هەرگیز لەناو خۆپیشانداندا نەبوون و هیچ كات بەژداریان لە خۆپیشاندان نەكردوە، بۆیە لە دورەوە تەنها ئەو چوارچێوەیە دەبینن پەیوەندی بە ئاڵوگۆڕی سیمای دەسەڵاتە. كارەكتەری خۆپیشاندەر كارەكتەرێكە لە خەیاڵدانیدا بە شوێن ژیانێكی نوێ و سیستەمێكی نوێدا دەگەڕێت، فانتازیای كارەكتەری خۆپیشاندەر دروستكردنی سیستەمێكی تەندروست و دۆزینەوەی ژیانێكی یەكسانە، ئەگەرچی ئەم فەنتازیاییە زۆر بەكەمی لە واقیعدا تەحقیق دەكرێت. هەرچۆنێك بێت پرسیاری دوای هەڵوەشاندنەوەی كابینەكە دێتە بەردەممان، ئایا بە هەڵوەشاندنەوەی كابینەكە نارەزاییەتییەكان دادەمركێنەوە؟ یان بەردەوام دەبێت و بەدیلی چیدەبێت؟ ئەم دوو پرسیارە لە چەند رۆژی ئایندەدا وەڵامەكانیان دەردەكەون.
بعێراق وەك دامەزراوەی دەوڵەت نەماوە و لەناو هێزە مەزهەبی و گروپە باڵادەستەكاندا دەوڵەت تواوەتەوە. ململانێكی مێژوویی لە نێوان _مەرجەعی عێراقی_ ی _مەرجەعی ئێران_یدا هەیە و، لەم چركەساتانەدا زۆر بە باشی ململانێكە دەركەوتووە. شەقام دەیەوێت دەوڵەت هەبێت و دامەزراوەكان و دادگا شوێنی هێزە حیزبی و مەزهەبی و میلیشیاكان بگرێتەوە، _ئێران_ یش دەیەوێت سیستەمەكە بەم جۆرە بمێنێتەوە، كە خۆی پێشوتر نەخشەی بۆ كێشاوە و بونیادی ناوە. _مەرجەعی عێراق_ یش لە هەوڵی ئەوەدایە پرۆژەكە بگۆڕێت. ئەگەر لەم جوڵەیەدا _مەرجەعی عێراق_ سەربكەوێت، ئەشێت _ئێران_ بۆ بەدیلی تر بگەڕێت و جارێكی دیكە باڵادەستی خۆی بەسەر كۆی دامەزراوەكاندا بە شێوەیەكی دیكە پیادە بكات. لەهەموو حاڵەتێكدا گۆڕانكارییەكان زۆر گەورەنابن، ئەمما ئەو چەپۆكەی خۆپیشاندان كێشای بە سەری دەسەڵاتەكەدا، ئازاری خۆی دەبێت و شوێن دەستی خۆی دیاری دەكات، ئەگەرچی شوێندەستەكەش بەو جۆرە نەبێت لە خەیاڵدانی خۆپیشاندەردا هەیە.
با وا بیربكەینەوە كابینەكە هەڵدەوەشێتەوە و كابینەی نوێ بە رێگاوەیە: لەم دۆخەدا كێشەی _هەرێم و ناوەند_ دێتە ئاراوە. رێككەوتنەكەی هەرێم لەگەڵ ناوەند لەوانەیە بۆ ماوەیەك توشی بەربەست بێت، دیارنییە ئەو هێز و كارەكتەرەی دێتە پێشەوە چۆن سەیری هەرێم و رێككەوتنەكە دەكات. لەوانەیە رێككەوتنەكە بگۆڕێت، یان رەدی بكاتەوە، یا خود لە شوێنی خۆی بیهێڵێتەوە. بۆ هەریەك لەم ئەگەرانە هەرێم پێویستی بەوەیە خۆی ئامادە بكات. بێگومان دوای رێككەوتنەكە سەرۆكی حكومەتی هەرێم سەردانی _توركیا_ی كرد. سەردانەكەی بۆ دڵنیاكردنەوەی _توركیا_بوو لەسەر ئەو رێككەوتنە، چونكە _توركیا_ بەشوێن پشكی خۆیدا دەگەڕێت و نایەوێت شتێك رووبدات زەرەری بۆ ئەو هەبێت، هەرچەندە _توركیا_ش وەك دەوڵەت بە گومانە لە ئایندەی _عێراق_. پێناچێت _توركیا_ نیگەران بێت لە رێككەوتنەكە و پشكی خۆی مسەوگەر كردبێت. لەگەڵ ئەوەشدا لەو بڕە پارەیەی هەفتەیەك پێش ریفراندۆم درا بە هەرێم _3_ ملیارد دۆلار، كە هەردوو حیزبەكە _پارتی و یەكێتیی_ یەكی نیوەیان برد، بەشێكە لەو بڕە پارەیەی _توركیا و روسیا_ بەخشیانە هەرێم لەبری هەناردەی نەوت و..هتد. (ئەگەرچی پارەكە دیار نییە و دەبێت لە حەقی ئەوە نەوت و غازەكەش بڕوات.) پێدەچێت هەرێم _توركیا و روسیای_ دڵنیاكردبێتەوە هیچ مەترسییەك لە ئارادا نییە و كێشە نایەتە بەردەم رێككەوتنە درێژخایەنەكان. بەڵام بۆ هەرسێ لایەن جێی گومانە دوای هەڵوەشاندنەوەی ئەم كابینەیە چی روودەدات؟ رێككەوتنەكە وەك خۆی دەمێنێت یان سیناریۆیەكی دیكە دێتە ئاراوە.
هەرێم قەرزێكی زۆری لەسەر شانە، پارەكەش نادیارە، لەبری قەرزەكان هەرچۆنی كردبێت دەبێت _نەوت و غاز_ هەناردە بكات و لەیەك كاتدا _توركیا و عێراق، ئێران و روسیا، ئەمریكا_ رازی بكات. لەسەرەتادا خۆی كێشەی دروستكردوە و لە ئێستاشدا دەبێت خۆی چارەسەری بكات. سەردانەكەی سەرۆكی حكومەت لە بنەواندا بۆ چارەسەری ئەم دۆخەیە و شتی روكەشی دیكەشی تێكەڵكراوە، ئەو رستەیەشی وتی: ” دەبێت پەكەكە لە شەنگال و هەرێم بچێتە دەرەوە.” رستەیەكی رۆمانسیی حیزبییە و پارتی وەك حیزب سەرقاڵی بەرهەمهێنانی ئەم ئایدۆلۆژیا نا واقیعەیە. رستەیەكە تەنها _ توركەكان_ ئارام دەكاتەوە و لە واقیعدا هیچ مانایەكی نییە. هێزی شۆڕشگێری چەكدار، كە شاخەكان پشتوپەنای بن، نە بەشەڕ كۆتایی دێت و لاواز دەبێت، نە بە هەڕەشە. هێزی شۆڕشگێری چەكدار تەنها رێككەوتن لەگەڵیدا چارەسەرە بۆ تێگەیشتن لێی. ئەم رستە ئایدۆلۆژیا میدیایانە، رستەی كەسی سیاسیی نین واقیع بخوێنێتەوە، رستەی وەهمین بۆ دروستكردنی فەزایەكی سڕكردن بۆ دامركانەوەی نیگەرانی حیزبی و نیگەرانی هاوپیانەكەی، كە _توركیا_یە.
تا رادەیەك بەشێك لە چارەنووسی دەسەڵاتە حیزبییەكەی هەرێم بەستراوە بە چارەنووسی دەسەڵاتە مەزهەبییەكەی عێراقەوە. ئەوەی لە عێراقدا دوا قسە دەكات، نە دادگایە، نە خەڵك، نە دەوڵەت، بەڵكو مەرجەعییەتە و بەو جۆرە بڕیاردەدات _بەباوەڕی خۆیان_ بۆ كۆمەڵگەی عێراقی باش بێت. ئەو كابینە نوێیەی لە رێگەی ئەو پەرلەمان و حیزبانەوە دەبێتە شوێنگرەوەی ئەم كابینەیە، بریتی نییە لە _عێراقێكی نوێ_ بریتییە لە دەرمانێكی بێهۆشكەر بۆ دامركانەوەی نارەزایەتیەكان بۆ ماوەیەكی كورت یان دریژ.
ئەم ئاڵوگۆڕانە ئەشێت كاریگەری لەسەر هەرێم دروستبكەن و ببنە هۆی ئەوەی بۆ نمونە: یەكێتیی نیشتیمانی و سەركردایەتییەكەی بیر لە دواخستنی كۆنگرە بكەنەوە تا ئەوكاتەی وێنەكە روندەبێتەوە. بەڵام هەندێك لە _كادیرە پێشكەوتووەكان_ی خەریكی شیوەن و عاشوران بۆ كۆنگرە، ناكرێت لێیان نیگەرانبین، چونكە دونیابینیان هەرئەوەندەیە و نایانەوێت تێبگەین لە وێنە گەورەكەدا چی ڕوودەدات! هەرچۆنێك بێت، گۆڕینی وێنەی دەسەڵات لە _عێراق_ دا، گۆڕینی دیدگای سیاسییە لە ناو نەخشەكەدا و هەرێمیش بەدەر نییە لەم نەخشەیە و، هەموو كێشەیەك لە دەسەڵاتی _عێراق_ كێشەیە بۆ دەسەڵاتی _هەرێم_.
