نەوزادی موهەندیس: لەکەیەوە خەڵکتان کردۆتە کۆیلە، کە بۆخۆیان بە ئازادى لەدایک بوون!
کلیک بکەرە سەر وێنەی نوسەر دەگەیت بە ئەرشیڤەکەی
مێژووى کۆیلایەتى زۆر دێرینە و دەگەڕێتەوە بۆ پێش زاین و پێش مێژووى نوسین ولەزۆرێک لە کەلتورەکاندا باوى هەبوە، دواى ئەوەى لە سەردەمى بەردینى نوێدا پێش 11 هەزار ساڵ کشتوکاڵ داهێنرا دیاردەى بە کۆیلەکردنى بە کۆمەڵ سەریهەڵدا لە ئیمپراتۆریەتە کۆنەکانى سۆمەر و میسر و چین و ئەکەد و ئاشور و بابل و ئێرانى کۆن و یۆنانى کۆن و هند و ئیمپراتۆریەتى ڕۆمانى و خەلافەتى عەرەبى ئیسلامى و سوڵتانەکان و هەروەها شارستانێتیەکانى پێش کۆلۆمبۆس لە دۆزینەوەى ئەمریکاکاندا.
بەم شێوەیە ئەوەى دەردەکەوێت کە لانکەى سەرهەڵدان و بڵاوبونەوە و گەشەکردنى کۆیلایەتى لە ڕۆژهەڵاتى دوور و نزیکدا بوە،پێش ئەوەى بگاتە ئەوروپا و ئەمریکاکان. جا کۆیلایەتیش لەکۆنداچەند شێوەیەکى هەبوە و لە ئێستاشدا هەیەتى وەک:کۆیلەى لە جیاتى قەرز وکۆیلەى سزا لەسەر تاوان و بەکۆیلەکردنى دیلى جەنگ و ئاوارەبوونى منداڵ و لەدایکبوونى منداڵى کۆیلە لە دایک وباوکێکى کۆیلە و جیوازى چینایەتى.
لەم سەردەمەى ئێستاشدا، کەسەردەمى پێشکەوتن و داهێنان و بەجیهانیبون و نەمانى سنورە دەستکردەکان و دروشمى بریقەدارى مافەکانى مرۆڤ بەرزکراوەتەوە، کەچى بەچەندین و بەدڕندانەترین شێواز مرۆڤەکان دەکرێنە کۆیلە و دەچەوسێنرێنەوە و ناچارى کارى قورسدەکرێن لەلایەن سەرمایەدار و کۆمپانیاکانەوە و تەنانەت تەکنیک و داهێنانیشى تیادا بەڕێوەدەچێت لەوانە:
* لە سیستەمى حوکمڕانی تاکڕەو و خۆسەپێنەکاندا یان سیستەمى شمولى و سەربازیەکاندا، ئەوا هەموو گەل و کۆمەڵگا دەکرێتە کۆیلەى سیاسەت و بەرنامە ى سەرکردە و دەزگا چەوسێنەرەکان و هەموان لە پێناو حەز و ویست و ئارەزوە کەسى و بنەماڵەیەکانى ئەواندا دەکرێنە کۆیلە.
* دیاردەکانى بەکۆیلەکردن و بە سوخرە گرتن و ئەنجامدانى کارى قورس و تاقەت پڕۆکێن لە زۆر شوێنى دونیادا پەیڕەو دەکرێن بەتایبەتیش لە کیشوەرى ئاسیا و ئەفریقیادا و هەژارى و بێدەرەتانى مرۆڤەکان دەقۆزنەوە بۆ بەرژەوەندى و دەسکەوتى ئابورى خۆیان.
* دیاردەى ئاوارەبوون و کۆچکردنى زۆرەملێ یان بە ئارەزو و ویستى مرۆڤەکان لەدونیاى دواکەوتووى باشورى دونیاوە بۆ دونیاى پێشکەوتوى باکورى زەوى شێوازێکى ترى کۆیلایەتیە و لەو پێناوە و بۆ گەیشتن بە بەهەشتەکەى سەر زەمین جۆرەها مامەڵەى کڕین و فرۆشتن بە مرۆڤەکانەوە دەکرێت.
* دیاردەى کۆیلایەتى خۆشى دەبینێتەوە لە بەکارهێنانى توندوتیژى و هەڕەشەکردن و بەکارهێنانى ژنان و کچانى گەورە و منداڵیش بۆ کارى سێکسى و ئاڵوگۆڕ و کڕین و مامەڵە پێوەکردن.
* دیاردەى کۆیلایەتى ،بڵاوبۆتەوە لەڕێگەى کڕین و فرۆشتن بە ئەندامەکانى لەشى مرۆڤەوە لەلایەن باند و گروپە مافیاکانەوە لەسەرتاسەرى جیهاندا و زۆرجاران لەڕێگەى فرتوفێڵ و فریودان یان نەخۆشى و یارمەتیدانیانەوە.
* کۆیلایەتى لەڕێگەى ڕفاندنى منداڵانى بێ دایک و باوک یان منداڵانى تر بۆتە دیاردەیەکى ترسناک لە جیهاندا.
* بەزۆر کردن بە چەکدار لەلایەن گروپە چەکدارە تیرۆریستى و توندڕەوى نەتەوەیى و ئاینى و مەزهەبیەکانەوە بۆ منداڵانى خوار تەمەن 18 ساڵ.
* کۆیلایەتى سیاسى و ئەمنى و ئابورى و کۆمەڵایەتى و حیزبایەتیش جۆرێکى ترن لە کردنى کۆیلەى مرۆڤە ئازادەکان. لەڕێگەى دیاردەى پاشگەزبونەوە لە بەڵێن و ڕێکەوتنەکان و بەڵێندانى درۆ و دەنگ و زیمەت کڕین و تەکەتولى ناڕەوا و تەزویرکردن و ساختەکارى لەهەڵبژاردنەکان و… هتد.
بەم شێوەیە کۆیلایەتى دیاردەیەکى مێژووکردى مرۆڤ تۆخکەرەوەى درێژخایەنە و تائێستاش بەردەوامى هەیە و هیچ یەکێک لە ئاین و مەزهەبەکان بەتەواوەتى ڕەتیان نەکردۆتەوە و نەیانتوانیوە ڕێگەى لێبگرن و قەدەغەى بکەن. بەداخەوە شارستانێتى مرۆڤایەتى بە ئارەق و بە ماندووبوون و خوێن و فرمێسکى کۆیلەکان دروستبون و مرۆڤایەتى ئێستا قەرزاربارى کۆیلەکانە بەهەموو جۆرەکانیەوە.
کۆیلەکردن یان کۆیلایەتى بەکورتى بریتیە لە بەکارهێنانى توانا و هێزى جەستەیى و فکرى مرۆڤە ئازادەکان و لێسەندنەوەى ئیڕادە و ویستە ئازادەکانیان و بەکارهێنانیان بۆ بەرژەوەندى سەرکردە و بنەماڵە و کۆمپانیا و حیزب و گروپ و مافیاکان.چەوساندنەوە و بەکارهێنانى توندوتیژى و برسیکردن و هەژارخستن و دواکوتوویى و نەخوێندەوارى و نەخۆشى و داگیرکارى و جەنگە ناوخۆیى و نێودەوڵەتیەکانیش ئامڕازێکن بۆ بەکۆیلەکردن .
ئەوەتا ڕێکخراوێکى تیرۆریستى وەکو داعش بەئاشکرا و لەبەرچاوى هەموو مرۆڤایەتیدا، دەزگاى کۆیلایەتى دامەزراندوە لەساڵى 2015دا و نرخى بۆ مرۆڤە ئازادەکان داناوە بۆ مامەڵەپێوەکردنیان دواى گرتنیان بەدیل لەجەنگە ناڕەواو سەپێنراوەکاندا بەم شێوەیەى لاى خوارەوە:
* منداڵانى تەمەن 1-9 ساڵان بە 200 هەزار دینار
* ژن و منداڵ تەمەن 10-20ساڵان بە 150 هەزار دینار
* ژنان لە 20-30 ساڵان بە 100هەزار دینار
* ژنانى تەمەن 30-40ساڵان بە 75هەزار دینار
* ژنانى تەمەن 40-50 ساڵان بە 50هەزار دینار
* لەگەڵ ئەوەشدا هەندێک دیل لەبەرامبەر چەند پاکەت جگەرەیەکدا فرۆشراون
* وەک ڕاگەیەنراویشە کە زۆرێک لە ژنەکان بەوڵاتى سعودیە و وڵاتانى ترى کەنداو و تورکیا فرۆشراون.
* لە ڕێکەوتى 2/12/2019دا کە ڕۆژى (( ڕەتکردنەوەى کۆیلایەتیە)) کە نەتەوە یەکگرتوەکان واژۆى ڕێکەوتنى قەدەغەکردنى بازرگانى بە مرۆڤەکان وبەکارهێنانى کەسانى تر بۆ کارى جنسى کردوە، کە لە 2/12/1949دا دەرچوە.لەلایەن ڕێکخراوى کارى نێودەوڵەتیەوە لەیادى 71ساڵەى ئەو ڕێکەوتنەدا ئامارێک بڵاوکراوەتەوە و ئاشکراى کردوە کە 40 ملیۆن مرۆڤ لەهەموو جیهاندا بونەتە قوربانى((بەکۆیلەکردنى نوێ))کە ژنان و منداڵان ڕێژەى 71% لەو ژمارەیە پێکدێنن.
جا تاکو دیاردەى کۆیلایەتى بەهەموو جۆرەکانیەوە لە شارستانێتى و کۆمەڵگا مرۆڤایەتیەکاندا باووبرەوى هەبێت و دەسکەوتى سیاسى و ئابورى و ئەمنى لێوە دەستبکەوێت ئەوا نە مرۆڤایەتى ئازاد و نە کۆمەڵگاکان ئازاد دەبن.لەکاتێکدا کە پەروەردەگار هەموو مرۆڤەکانى بە ئازادى ئەفراندوە بۆئەوەى بە ئازادى بژین و بەئازاى بیربکەنەوە و بەئازادیش مافەکانى خۆیان و چارەنوسیشیان دیاریبکەن.نەک بۆئەوەى ببنە کۆیلەى مرۆڤەکان. یەکێک لە بنەماو بیروباوەڕە مرۆڤدۆستەکان بریتیە لە نەهێشتنى دیاردەکانى چەوساندنەوەى مرۆڤ لەلایەن براى مرۆڤیەوە بەهۆى جیاوازى چینایەتى یان نەتەوەیى یان ئاینى و مەزهەبى یان ڕەنگ و ڕوخساریەوە.
بەڵام بەداخەوە لەم ڕۆژگارەى ئێستاماندا زۆرێک لەمرۆڤەکان بەویستى خۆیان ،خۆیان دەکەنە کۆیلەى پلە وپۆست و ئیمتیازات و ملکەچى نواندن بۆ هەندێک کەس و سەرکردە کە هیچیان لەوان زیاتر نیە جگە لە فرتوفێڵ و ساختەکارى و دزینى سەروەت و سامان و گەندەڵى و قۆرخکارى و خۆسەپاندن بەزەبرى هێزى مادى و مەعنەوى،بەهەڵفریواندن بە بەڵێن و پارە و پێدانى پلەو پۆست،بەڵام لەناوەڕۆکدا سەندنەوەى هەموو بڕیار و ویستە ئازادەکانێتى و بەکارهێنانێتى بۆ بەرژەوەندیەکانى خۆى.
بەداخەوە کۆیلەیەکى زەمەنە دێرینەکانى پێش زاین هیچ جیاوازیەکیان نیە لە کۆیلەیەکى سەدەى بیست ویەکى ئێستا،بەهەمان شێوەش چەوسێنەرێکى ئەو زەمانە ڕابوردوە ڕەش و نامرۆڤانانەى پێشوو هیچیان جیاوازى نیە لە چەوسێنەرەکانى ئەم سەردەمەى کە بەناو مافەکانى مرۆڤ و ژنان و دروشمەکانى یەکسانى ڕەگەزى و هاوڵاتیبون و سەروەربونى یاسایان تیادا بەرزکراوەتەوە،جگە لەوەى کە تەنها ئامڕاز و هۆکار و میکانیزمى بەکۆیلەگرتن و چەوساندنەوەکان گۆڕاون یان ناو و جێگە و زەمەنەکانیان گۆڕاون.
ئەوەى جێگەى تێڕامانە زۆرێک لەو چەوساوانەى قۆناغەکانى ڕابووردوو،دواتر کە بەشێوەیەک لە شێوەکان دەبنە دەسەڵاتدار یان سەرمایەدار بەهەمان شێوازى چەوسێنەرەکانى خۆیان و خراپتریش دەکەونە چەوسانەوە و بەکۆیلەکردنى مرۆڤەکانى برایان و ئیدى بەم شێوەیە ڕەوڕەوەى کۆیلایەتى بەردەوام بونى هەیە و دەبێت تا مرۆڤەکان بمێنن.جا لەم جۆرەدا شۆڕشگێڕەکان لە پێشەوەى هەموان دێن و کە تادوێنێ خەباتیان دژى چەوسانەوە و زوڵم و زۆر وکۆیلایەتى دەکرد دواى سەرکەوتن و دەسەڵاتگرتنە دەست ئەوکات خۆیان دەبنە چەوسێنەر و مرۆڤەکان دەکەنە کۆیلە.
بۆیە بۆئەوەى کۆمەڵگایەکى مرۆڤایەتى خاوێن و دوور لەکۆیلەبوون پێکەوەبنرێت دەبێت هەمیشە ئەو وتەیە لەگوێماندا بزرنگێتەوە و بەڕووى زاڵم و چەوسێنەر و سەرکردە و کۆمپانیا و سەرمایەدار و گروپە مافیاکاندا و لێپرسراوە گەندەلەکاندا بەرزبکرێتەوە کە گوتراوە ((ئەرێ کەى مرۆڤەکانتان کردونەتە کۆیلە لەکاتێکدا بە ئازادانە لەدایک بوون))،چونکە مرۆڤى کۆیلە تەنها بونەوەرێکى جوڵاوى ئیشکەرى بێ بەخشش و دوور لەداهێنانە و تەنها وەکو ڕۆبۆتێک دەجوڵێنرێت و هەرکاتیش نەخۆشکەوت و پیربوو یان توانا و وزەى کارکردنى نەما ئەوا بەئاسانى لەناو دەبرێت و لەکۆڵدەکرێتەوە،جا تا پەڵەى ڕەشى کۆیلایەتى لەتەوێڵى مرۆڤایەتى نەسڕێتەوە ئەوا هەرگیز کۆمەڵگایەکى ئازاد و پڕ بەرهەم و بەخشش نایەتە کایەوە و شەرمەزاریش ڕووى تەواوى مرۆڤایەتى بەرنادات.
کلیک بکەرە سەر وێنەی نوسەر دەگەیت بە ئەرشیڤەکەی