ناودار زیاد: بەرگرى لە ناسنامە.
سەرباری ئەوەی حکومەتە یەک لە دوای یەکەکانی عێراق و داگیرکەرانی کوردستان بە سەدان ئامڕاز و وەسیلەی جۆراوجۆر، بە پەنابردنە بەر میکانیزم و شێوازی تودنوتیژ و نەشیاو و نامرۆیی هەوڵی شێواندن و تواندنەوەی ئەوێتی و ناسنامەى تاکیی کوردیان داوە، بەڵام کوردان بە سوربوون و پێداگرییەوە شەڕ و ململانێ و تێکۆشانیان بۆ پاراستنی شوناس و ناسنامەکەیان کردووە. کورد لە پاراستنى فەرهەنگ و کولتورەکەیدا هێزێکى سەرسوڕهێنەرى هەیە، دەیان ساڵ لە وڵاتێکى ئەوپەڕى دونیا نیشتەجێیە، کەچى هەر دەڵێی لە سلێمانى یاخود لە مهاباد یان ژى لە گوندێکى چەپەکى کوردستان دەژیت. تورک و عەرەب و فارس بە ڕێگاى داگیرکردن و سیاسەت و بەڕێوەبردن و، سەپاندنى زمان و ئایین و، کڕین و دەستەمۆکردن و خیانەت و جاسوسى و، کۆمەڵکوژى و زیندان و سووتاندن و کاولکارییەوە هەوڵى قڕکردن و سڕینەوەیان داوە، کەچى کوردان هەر دەڵێى “نە بایان دیوە نە باران”. بەڵام ئەمە بەو مانایە نایەت چاوپۆشى بکەین لەو هەزاران کوردەى کە لە خەمى فەرهەنگ و شوناسى ڕەسەنى خۆیاندا نین و، بەسێنایى دەکەونە ژێر کاریگەرى ئەم فەرهەنگ و ئەو فەرهەنگەوە و تێیدا دەتوێنەوە.
بەداخەوە، لە دوای ڕوخاندنى ڕژێمى بەعسەوە ( 2003 ) بەشێک لە کوردی هەرێمى کوردستان بە ڕەزامەندی و ئارەزوومەندانە خۆیان لەناو ناسنامە و کولتوری ئەم میللەت و ئەو وڵاتدا تواندۆتەوە! بەجۆرێک بەزەقیی لێرە و لەوێ و لە کەسایەتی من و تۆ و ئەم و ئەودا شوناس و ئەوێتییەکی کوردیى توێ توێ و شێواو و پارچە پارچە بەدیدەکرێت. ئەمە بە ماناى کۆنزەرڤاتیڤى و کۆنینەخوازى و داخراوى و دژایەتیکردنى گۆڕانکاریى نایەت، ناکرێت لەژێر دروشم و بانگەشەى نوێخوازیى و برایەتى گەلان و کراوەییەوە لەبرى جەمەدانى و مرادخانى و شەڕواڵ و پشتوێنى کوردى، دیزداشە و عەگالى عەرەبى بپۆشیت. سروشتى نییە گوێت لە ئاست ئاواز و گۆرانى کوردی دابخەیت و تەنها زەوقت بە فارسى و تورکى و عەرەبى و ئینگلیزى بێت. چۆن دەبێت کولتور و فەرهەنگى کۆمەڵگە و میللەت و نەتەوەکانى تر باشتر بێت لە هى تۆ و، کولتورەکەى خۆشت دواکەوتوو!
دەتوانین بڵێین ئەوەی مایەى سەرنج و ڕەخنەیە ئەوەیە کە، کەناڵ و ناوەند و دامەزراوە هەمەجۆرەکانی ڕاگەیاندنى وەک تەلەفزیۆن و سۆشیال میدیا و ماڵپەڕەکانى ئینتەرنێت و گۆڤارەکان ژیان و کولتوری میللەتانی دیکەمان ڕازاوە و قەشەنگ نیشان دەدەن، ڕیتواڵ و داب و نەریت و ڕەمز و بۆنە و ڕێوڕەسمە کۆمەڵایەتییەکانی کۆمەڵگەکانی دیکەمان لا شیرین و سەرنجڕاکێش دەکەن. ئەمە لە کاتێکدایە ئەگەر سور بزانن ئامادەیی هزریی و باوەڕیی و زەمینەی پەیرەوکردنی لەناو کۆمەڵگەی کوردیدا نەگونجاو و نەشیاو و نەکردەیش بێت، چونکە هەر کۆمەڵگە و ناوچە و میللەتێک شوناس و فەرهەنگى تایبەت بەخۆى هەیە و بە خواستن لە ژنە فەیلەسوفى ئەڵمانى بە ڕەگەز تورکى (سیلا بن حەبیب) (1950- ) کولتورى هیچ میللەتێک لەویتر بەرزتر و باڵاتر نییە، بەڵکو هەر کولتورێک خاڵى ئەرێنى و نەرێنى تێدایە. هەر کولتورێک سیما و تایبەتمەندى خۆى هەیە کە گرێدراوەتەوە بە ئەفسانە و ئایین و زمان و باوەڕیى وعەقڵییەت و جوگرافیاوە و بە پڕۆسەیەکى مێژووییدا تێپەڕێوە. لێرەوە دەشێت بڵێین باشترین بژاردەى گۆڕانکاریی لە سیستەمی کۆمەڵایەتی و شوناس و کولتوری کۆمەڵگەی کوردیدا ئەوەیە لە هەناو و ڕۆحی خودی کۆمەڵگەى کوردییەوە هەوڵی چاکسازی و وەرچەرخان بدەیت، بەڵام ئەگەر تۆوی کۆمەڵگە و وڵاتێکی دیکە بێنیت، ئەوا دەبێت چاوەڕوانى ئەوەش بکەیت لەسەر خاک و لە ژینگەی کۆمەڵگەى کوردیدا بێ بەرهەم و پووچ و ناکام بێت.
لەگەڵ ئەوەشدا، نیشاندانی سەرسامی و دڵبەندیی بۆ ناسنامە و فەرهەنگى داگیرکەر و بیانیی واتای خۆبەدەستەوەدان و بەچۆکداهاتنە لە بەرامبەر هەڵمەتی شێواندن و تواندنەوەی شوناسی کەسیى و تاکایەتى و نەتەوەیى. کارەساتەکە لە هەرێمى کوردستاندا ئەوەیە تا ئێستاش تاکیى ڕەسەن و بە ڕەچەڵەک کورد ناوى عەرەبى و فارسى و تورکى لە منداڵەکانیان دەنێن، ئەمە دەچێتە خزمەتى پڕۆسەى تواندنەوەى کولتورى کوردان لەناو کولتوریى عەرەب و فارس و تورکدا، ئەوان سەدان تاکتیکیان بەکارهێناوە و ئێستاش بەکاریدێنن تاکو کولتور و ناسنامەى خۆیان بەسەر ئەوەى تۆدا بسەپێنن، ناوى هەزاران کەس و سەدان شوێن و گوند و شارى ڕەسەنى کوردیان گۆڕیوە بۆ ناوى عەرەبى و فارسى و تورکى، چەندین ناوچەى کوردیان داگیرکردووە و بە عەقڵییەت و سیاسەت و هێزى مرۆیى خۆیان بەڕێوەى دەبەن نەک هى تۆ، تۆى کورد وەک ژێردەست و ناشارستانى و جوداخواز دەبینن، تۆش کاتێک دێیت لەم پڕۆسەیەدا هاوکاریان دەبیت و باربوویان دەکەیت ئەوە جێى ڕەخنە و هەڵوەستە و بەخۆداچوونەوەیە.
