نەوزادى موهەندیس: هەرێم و بەغداد، تەواوکەر یان تێکدەرى یەکترن؟

نەوزادی موهەندیس

کلیک بکەرە سەر وێنەی نوسەر دەگەیت بە ئەرشیڤەکەی

ئەرک نەبێت، کلیک بکەرە سەر سمبولی فەیسبووک، ئەم بابەتە بنێرە سەر بەشەکەت

نەهامەتى و خوێنڕشتن و قاتوقڕى و برسێتى و جەنگ و ماڵکاولى و داگیرکردن و براکوژى و هەژارى و دواکەوتوویى، هەموانیان وەک نەفرەتێکى خودایى گەردنى ئەم کۆمەڵگا و وڵاتەى گرتۆتەوە کە ناودەبرێت بە عێراق و عێراقیەکان، نەک تەنها بۆ ماوەى کەمى دواى دروستبوونى بەزۆرەملێى ئەم دەوڵەتە لەساڵى 1921ى سەدەى ڕابووردوە و کە نزیکبۆتەوە لە 100 ساڵ، بەڵکو ئەم نەفرەتى خوداییە درێژدەبێتەوە بۆ 5هەزار ساڵ لەمەوبەر و هەر لەوکاتەى یەکەمین شارستانێتى مرۆڤایەتى و سۆمەریەکان لە میزۆپۆتامیا و وڵاتى دوو ڕووبار و وڵاتى خاکى ڕەش و… هتد. و تا ئێستاش هەر بەردەوامە.
دروستکردنى دەوڵەتى عێراق پێش 100ساڵ بەزۆرە ملێى بەریتانیاى داگیرکەر و لە پێناو مسۆگەرکردنى جێگە و پێگەى خۆى لەناوچەکەدا و دزین و بەتاڵانبردنى سەروەت و سامانى زۆر و زەوەندى ئەم وڵاتە، بەشێوەیەک کە هیچ کات نابێتە وڵاتێکى ئاشتى و ئارامى و خۆشگوزەرانى لەبەرئەوەى لەلایەک بەزۆر پێکەوەلکێنراوە لەنێوان دوو خاکى جیاواز و دوو نەتەوەى سەرەکى جیاوازدا کە عەرەب و کوردە و دواتریش پێکهاتە و کەمینەى ترى تورکومان و کلدۆئاشورى و… هتد. تێخزێنراوە و سەرەڕاى ئەمەش جیاوازى نەتەوەیى و ئاینى و مەزهەبیشى هاتۆتە سەر و هەمیشە ئەم هەموو جیاوازى و دژ بەیەکانە لە ململانێ و خوێنڕشتنى یەکتردا بوون و ئیدى کات و زەمانى پێویستیان نەبوە بۆ بیرکردنەوەیەکى مرۆڤایەتى کە پێکەوە بەئاشتى و ئارامى بژین، ئەوەندەى لەهەوڵى تۆڵەکردنەوە و خوێنڕشتنى زیاتردا بوون نیوهێندە بەتەنگ ئاشتبونەوە و پێکەوەژیان و گەشەو و پێشکەوتنى وڵاتەکەدا نەبوون. هەربۆیە لەو مێژووە 100 ساڵەیى دوایدا هیچ دەیە ساڵێک شک نابەیت کە عێراق و عێراقیەکان بە ئارامى گوزەرانیان کردبێت. بەڵکو هەمیشە سەرگەرمى شەڕ و جەنگ و کوشت و بڕى یەکتر بوون بەتایبەتیش لە نێوان عەرەب وەک نەتەوەى سەردەست و کوردیش وەکو نەتەوەیەکى داگیر و کوردستانیش وەک خاکێکى دابەشکراو.
هەربۆیە نەعێراق لەماوەى 100 ساڵى ڕابووردوودا گەشە و پێشەکەوتنى بەخۆوە بینیوە و نەئارامى و ئاسایشیشى بۆ جێگیر بوە، لەبەرامبەریشدا کورد و کوردستانیش بونەتە قوربانى بەردەوام و سووتماککردنى خاک و نەتەوە و نیشتیمانەکەى بۆ ماوەتەوە. بۆیە گەرەکە دواى ڕووخانى ڕژێمى بەعسى ێدامى لە 2003دا و هاتنە سەر دەسەڵات لەلایەن نوخبە و کەسان و سەرکردەى سیاسى نوێوە، ئەو بەرنامە و نەهج و فکر و تێڕوانینە شۆڤێنى و دەمارگیرى عەرەبە وەلا بنرێت و لەگەڵ گۆڕانکارى و پێشهاتە نێودەوڵەتى و ناوچەییەکاندا مامەڵەى بەغداد لەگەڵ هەرێمى کوردستاندا بگۆڕێت و بە پلەى 180 پێچەوانەى هەموو ئاکار و خوو و ڕەوشتە قێزەونەکانى پێشوو هەنگاو بەرەو ئاشتبونەوە و پێکەوەنانى کۆمەڵگایەکى دیموکراسى و ئازادى و وەکیەکى و خۆشگوزەران هەنگاو بنێت و ڕێز لەمافى تەواوى هاوڵاتیان بگرێت بەبێ جیاوازى نەتەوە و ئاین و مەزهەبەکانەوە. تەنها پێوەر هاوڵاتیبون و ئینتیما و خۆشەویستى و خەمخۆرى بێت بۆ وڵات و کۆمەڵگاکان. کاربکرێت بۆ بەشداریکردنێکى ڕاستەقینەى کورد و ئەوانى تریش لەناوەندە گرنگ و بڕیار بەدەستەکانى بەغدادا، نەک وەک پێگەیەکى کارتۆنى لێیان بڕوانرێت ،کاربکرێت بۆ بەشداریپێکردنێکى هاوسەنگ و ڕاستەقینە لەتەواوى جومگەکانى حوکمڕانیدا، بۆئەوەى هەموان هەست بکەن بە ماف و شکۆ و کەرامەتى نەتەوەیى و ئاینى و مەزهەبی خۆیان و وەک هاوڵاتیەکیش لەم نیشتیمانەدا. دەکرێت هەموو کێشە و کەڵەکەبوەکانى چەند ساڵە لەسەر مێزى گفتوگۆ و شەفافانە و دوور لە توندوتیژى و دوور لە هەژموونى دەوڵەتانى دراوسێ پێکەوە و وەک یەک تیم گفتوگۆ بکەن و کاریش بۆ چارەسەرکردنیان بکرێت،هەموانش دەستبگرن بە دەستور و ڕێزى بەند و مادەکانیشى بگرن. هەرێم و بەغداد ببنە تەواوکەرى یەکترى نەک دوژمن و نەیار و تێکدەرى قەوارە و سەروەرى و ئارامى و ئاسایشى یەکترى.
گەر وانەکەن و بەو ئاڕاستەیە هەنگاو نەنێن، ئەوا نەعێراقێکى ئارام و نە کوردستانێکى هێمنیش پەیدا دەبێت و نەگەشە و پێشکەوتن ڕوودەدات و بگرە ڕەوڕەوى مێژوو بە پێچەوانەوە بۆ دواوە دەگەڕێتەوە. مەسەلەى کورد هەم لە عێراق و هەم لە ناوچەکەشدا گرنگ و کاریگەرە و لە ئێستادا بۆتە کارتى فشار و تەنانەت یاریزانێکى سەر گۆڕەپانەکانە و هەموان بە زلهێز و وڵاتانى ناوچەکەشەوە هەوڵى دروستکردنى پەیوەندى و هەمئاهەنگى دەدەن لەگەڵیدا. چونکە کورد بەشێکى گرنگ و زۆر هەستیارى کێشەکانى ڕۆژهەڵاتى ناوەڕاستە بەهۆى بوونى لە 4 وڵاتى ناوچەکەدا و لەئێستاشدا بۆتە کێشە و مەسەلەى ژمارە یەکى ناوچەکە و پاڵى بە مەسەلەى فەلەستینیەکانەوە ناوە بۆ دواوە.
بۆیە گرنگە دەسەڵاتدارانى هەرێم لەلایەک و بەغدادیش لەولاوە لەم حەقیقەت و ڕاستى و گۆڕانکاریانە بگەن و لەسەر ئەو بنەمایانەش مامەڵە لەگەڵ یەکتردا بکەن، چونکە تا ئەو کاتەى قەدەرى ئەم بەشەى باشوور بە دەوڵەتى عێراقەوە گرێدرابێت دەبێت بەناچارى مامەڵەى لەگەڵدا بکرێت، بەڵام ئەوەى لەماوەى 17 ساڵى ڕابووردوودا هەستى پێدەکرێت و لەسەر زەمینەى واقعیش دەبینرێت ئەوەیە کە هەرێم گەرەکێتى لەو قەفەسى 100 ساڵەییە ڕزگارى ببێت کە ناوى دەوڵەتى عێراقەوە وبەزۆر پێوەى لکێنراوە و دەیهەوێت هەنگاو بەرەو جیابونەوە و سەربەخۆى هەڵبنێت و لەولاشەوە عێراقیش لە گرنگى ( سیاسى و ئابورى و ئەمنى و… هتد) و بون و مانەوەى هەرێم لەچوارچێوەى دەوڵەتەکەیدا باش تێگەیشتوە و نایهەوێت بەهیچ جۆرێک لێیداببڕێت، هەربۆیە نە پێکەوە دەتوانن بە متمانەوە کاربکەن و نە دوور لەیەکیش دەتوانن هاوکارى یەکتر بن لانى کەم لەم قۆناغەدا و ئیدى نازانرێت ئایندە چى بۆ پەنهان داون. بۆە ناکرێت بەم شَوەە بەردەوام بن و وەک دوو دەسەڵاتى نەزۆک تەنها لە بازنەیەکى بۆشدا بخولێنەوە و هیوا و ئاوات و ئایندەى هەم کورد و کوردستان و هەمیش عێراق و عێراقیەکان لە گۆڕبنێن لە خەونبینین بە ئاشتى و ئارامى و گەشە و پێشکەوتنەوە.